Tổ chức dạy học khám phá thông qua thực hành thí nghiệm trong dạy học môn khoa học lớp 5

ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

TRẦN THỊ YỂN DUNG

TỔ CHỨC DẠY HỌC KHÁM PHÁ

THÔNG QUA THỰC HÀNH THÍ NGHIỆM

TRONG DẠY HỌC MÔN KHOA HỌC LỚP 5

LUẬN VĂN THẠC SĨ

GIÁO DỤC HỌC

ĐÀ NẴNG, NĂM 2022

ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

TRẦN THỊ YỂN DUNG

TỔ CHỨC DẠY HỌC KHÁM PHÁ

THÔNG QUA THỰC HÀNH THÍ NGHIỆM

TRONG DẠY HỌC MÔN KHOA HỌC LỚP 5

Chuyên ngành: Giáo dục học (Giáo dục Tiểu học)

Mã số : 814 01 01

LUẬN VĂN THẠC SĨ

GIÁO DỤC HỌC

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:

TS. TRƯƠNG THỊ THANH MAI

TS. PHẠM VIỆT QUỲNH

ĐÀ NẴNG, NĂM 2022

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN

LỜI CẢM ƠN

DANH MỤC VIẾT TẮT

DANH MỤC BẢNG

DANH MỤC HÌNH VẼ, ĐỒ THỊ

MỞ ĐẦU ....................................................................................................................1

1. Lí do chọn đề tài .................................................................................................1

2. Mục đích nghiên cứu ..........................................................................................2

3. Nhiệm vụ nghiên cứu..........................................................................................2

4. Giả thuyết khoa học ............................................................................................3

5. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ......................................................................3

6. Phương pháp nghiên cứu ....................................................................................3

CHƯƠNG 1. TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU...................................5

1.1. Tình hình nghiên cứu trên thế giới ..............................................................5

1.2. Tình hình nghiên cứu ở Việt Nam................................................................7

CHƯƠNG 2. CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA ĐỀ TÀI.......................10

2.1. Cơ sở lí luận..................................................................................................10

2.1.1. Cơ sở lí luận về Thuyết kiến tạo.............................................................10

2.1.2. Cơ sở lí luận về năng lực khoa học ........................................................10

2.1.3. Cơ sở lí luận về dạy học khám phá ........................................................13

2.1.4. Cơ sở lí luận về thực hành thí nghiệm....................................................18

2.1.5. Chương trình môn khoa học lớp 5..........................................................22

2.1.6. Đặc điểm tâm lí của học sinh lớp 5 ........................................................27

2.2. Cơ sở thực tiễn .............................................................................................33

2.2.1. Thực trạng thiết kế và tổ chức dạy học môn Khoa học lớp 5 ................33

2.2.2. Thực trạng học tập môn Khoa học lớp 5................................................41

Tiểu kết chương 2....................................................................................................45

CHƯƠNG 3. THIẾT KẾ VÀ TỔ CHỨC DẠY HỌC KHÁM PHÁ THÔNG

QUA THỰC HÀNH THÍ NGHIỆM - MÔN KHOA HỌC LỚP 5 THEO

HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC TÌM HIỂU MÔI TRƯỜNG TỰ NHIÊN

XUNG QUANH .......................................................................................................46

3.1. Xây dựng quy trình thiết kế dạy học khám phá thông qua thực hành thí

nghiệm theo hướng phát triển năng lực tìm hiểu môi trường tự nhiên xung

quanh trong môn Khoa học lớp 5......................................................................46

3.1.1. Nguyên tắc thiết kế thí nghiệm để tổ chức dạy học khám phá...............46

3.1.2. Quy trình thiết kế hoạt động dạy học khám phá thông qua thực hành thí

nghiệm..............................................................................................................47

3.1.3. Kết quả thiết kế các hoạt động dạy học khám phá thông qua thực hành

thí nghiệm.........................................................................................................55

3.2. Tổ chức dạy học khám phá thông qua thực hành thí nghiệm theo hướng

phát triển năng lực tìm hiểu môi trường tự nhiên xung quanh trong môn

Khoa học lớp 5.....................................................................................................57

3.2.1. Nguyên tắc tổ chức dạy học khám phá thông qua thực hành thí nghiệm

theo hướng phát triển năng lực tìm hiểu môi trường tự nhiên xung quanh cho

học sinh.............................................................................................................57

3.2.2. Thiết kế tiến trình dạy học......................................................................57

3.2.3. Một số lưu ý khi tổ chức hoạt động dạy học khám phá thông qua thực

hành thí nghiệm trong dạy học môn Khoa học lớp 5 .......................................60

3.3. Đánh giá năng lực tìm hiểu môi trường tự nhiên xung quanh của học

sinh trong dạy học khám phá thông qua thực hành thí nghiệm môn Khoa

học lớp 5...............................................................................................................62

3.3.1. Đề xuất tiêu chí đánh giá năng lực tìm hiểu môi trường tự nhiên xung

quanh của học sinh ...........................................................................................62

3.3.2. Công cụ được sử dụng để đánh giá năng lực tìm hiểu môi trường tự

nhiên xung quanh .............................................................................................63

Tiểu kết chương 3....................................................................................................65

CHƯƠNG 4. THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM..........................................................66

4.1. Mục đích thực nghiệm.................................................................................66

4.2. Nội dung thực nghiệm .................................................................................66

4.3. Phương pháp thực nghiệm..........................................................................67

4.4. Kết quả thực nghiệm ...................................................................................67

4.4.1. Kết quả định tính ....................................................................................67

4.4.2. Kết quả định lượng.................................................................................68

Tiểu kết chương 4....................................................................................................72

KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ................................................................................73

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO...............................................................75

PHỤ LỤC 1............................................................................................................. p1

PHỤ LỤC 2 .............................................................................................................. p5

PHỤ LỤC 3 .............................................................................................................. p6

PHỤ LỤC 4 .............................................................................................................. p7

PHỤ LỤC 5 .............................................................................................................. p8

PHỤ LỤC 6 .............................................................................................................. p9

PHỤ LỤC 7 ............................................................................................................ p10

PHỤ LỤC 8........................................................................................................... p14

PHỤ LỤC 9........................................................................................................... p17

PHỤ LỤC 10 .......................................................................................................... p21

DANH MỤC VIẾT TẮT

STT Từ được viết tắt Kí hiệu viết tắt

1 Chương trình CT

2 Dạy học khám phá DHKP

3 Giáo dục phổ thông GDPT

4 Giáo viên GV

5 Học sinh HS

6 Khoa học tự nhiên KHTN

7 Kiểm tra KT

8 Năng lực NL

9 Phẩm chất PC

10 Phương pháp PP

11 Phương pháp dạy học PPDH

12 Thí nghiệm TN

13 Thực hành thí nghiệm THTN