Tín ngưỡng thờ cúng của người Nùng Phàn Slình ở vùng cao biên giới (Nghiên cứu ở huyện Cao Lộc, tỉnh Lạng Sơn)

TÕN NG÷‘’NG TH‘ÿ CUŸNG CU¤A NG÷‘ÿI

NUÿNG PHAÿN SLÃNH ‘¤ VUÿNG CAO BIE¬N GI‘ŸI

(Nghie‚n cˆ˘u Ù˚ huye‰n Cao Lo‰c, TÊnh LaÔng SÙn)

LE¬ MINH ANH*

1. —aÎt va·n Òe‡

Theo so· lie‰u ToÂng Òie‡u tra da‚n so· naÍm

2009, da‚n so· tÊnh LaÔng SÙn la¯ 732.515

ngˆÙ¯i trong Òo˘, da‚n to‰c Nu¯ng co˘ so· da‚n

Òo‚ng nha·t - 314.295 ngˆÙ¯i, chie·m 42,9%;

thˆ˘ hai la¯ da‚n to‰c Ta¯y - 259.532 ngˆÙ¯i,

chie·m 35,43% da‚n so·; thˆ˘ ba la¯ da‚n to‰c

Kinh - 124.433 ngˆÙ¯i, chie·m 16,98% pha‚n

bo· chu˚ ye·u Ù˚ ca˘c thÚ tra·n, thÚ xaı trong

tÊnh; sau Òo˘ la¯ da‚n to‰c Dao, Sa˘n Chay,

Hoa, Hímo‚ngÖ, (ToÂng cuÔc Tho·ng ke‚ tÊnh

LaÔng SÙn, 2010). Cuıng theo Òie‡u tra naÍm

2009, Ù˚ huye‰n Cao Lo‰c, ngˆÙ¯i Nu¯ng co˘

44.016 ngˆÙ¯i, chie·m 58,86%; ngˆÙ¯i Ta¯y -

23.539 ngˆÙ¯i, chie·m 30,55%; ngˆÙ¯i Kinh -

5.327 ngˆÙ¯i, chie·m 7,6%, co¯n laÔi la¯ ca˘c

da‚n to‰c kha˘c.

Theo so· lie‰u Òie‡u tra cu˚a Ban da‚n to‰c

tÊnh LaÔng SÙn, hie‰n nay toa¯n tÊnh co˘ ba

nho˘m Nu¯ng (Nu¯ng Cha˘o, Nu¯ng Inh, Nu¯ng

Pha¯n SlÏnh), cˆ tru˘ xen keı Òe·n ca·p xaı va¯

pha‚n bo· ha‡u khaÈp ca˘c huye‰n thÚ trong tÊnh.

Rie‚ng nho˘m Nu¯ng Pha¯n SlÏnh cˆ tru˘ taÔi

ca˘c xaı: Thie‰n Thua‰t, Thua‰n Hoa¯, Thie‰n

Long, Hoa¯ BÏnh, Ye‚n Le„, Quang Trung,

Minh Khai (huye‰n BÏnh Gia); VaÔn Thuy˚

(huye‰n BaÈc SÙn); BaËng Kha˘nh, —o‡ng BˆÔc,

Khua·t Xa˘, Hie·u Kha˘nh, Ye‚n Khoa˘i, Nhˆ

Khue‚, Minh Pha˘t, Quan Ba˚n (huye‰n Lo‰c

BÏnh); Na‰m Nha, —o‡ SÙn, —o‡ng Ta‚m

(huye‰n Hˆıu Luıng); Va‚n An, Chie·n ThaÈng,

BaÈc Thuy˚, Lie‚n SÙn, Ta‚n SÙn (huye‰n Chi

LaÍng); ThuÔy Hu¯ng, Gia Ca˘t, Thanh Lo¯a,

ThaÔch —aÔn, Lo‰c Ye‚n, Cao La‚u, Ta‚n Tha¯nh,

Ha˚i Ye·n, ThÚ tra·n Cao Lo‰c, Xua·t Le„,

(huye‰n Cao Lo‰c); TˆÙ˚ng LaÍng, VÛnh LaÔi,

Ye‚n Phu˘c, Hoa¯ BÏnh (huye‰n VaÍn Quan).

NgˆÙ¯i Nu¯ng Pha¯n SlÏnh co˘ mo‰t ne‡n vaÍn

ho˘a phong phu˘ bieÂu hie‰n qua nhie‡u khÌa

caÔnh cu˚a cuo‰c so·ng thˆÙ¯ng nga¯y, ÒaÎc bie‰t

la¯ tÌn ngˆÙıng trong gia ÒÏnh. ThÙ¯i gian

qua Òaı co˘ nhie‡u co‚ng trÏnh Òe‡ ca‰p Òe·n

nhˆıng hÏnh thˆ˘c sinh hoaÔt tÌn ngˆÙıng

kha˘c nhau cu˚a da‚n to‰c Nu¯ng, song Òe·n nay

va„n chˆa ÒˆÙÔc nha‰n die‰n mo‰t ca˘ch Òa‡y Òu˚

va¯ he‰ tho·ng. Mo‰t so· co‚ng trÏnh ÒˆÙÔc trÏnh

ba¯y to˘m lˆÙÔc va¯ thˆÙ¯ng Òo‡ng ho˘a ngˆÙ¯i

Nu¯ng vÙ˘i ngˆÙ¯i Ta¯y trong ca˘ch trÏnh ba¯y

nhˆ: Laı VaÍn Lo‚ va¯ co‰ng sˆÔ (1984), Be· Vie·t

—a˙ng va¯ co‰ng sˆÔ (1992), Ha¯ —Ïnh Tha¯nh

(2002), Nguye„n ThÚ Ye‚n (2009)Ö Ca˘c co‚ng

trÏnh chuye‚n kha˚o ve‡ to‰c ngˆÙ¯i hay tÌn

* Le‚ Minh Anh, Vie‰n Da‚n to‰c hoÔc