Tìm hiểu việc thực hiện chính sách bồi thường, hỗ trợ tái định cư một số dự án trên địa bàn huyện thanh trì, tp. hà nội

BỘ GIÁO DỤC VÀ ðÀO TẠO

TRƯỜNG ðẠI HỌC NÔNG NGHIỆP HÀ NỘI

---------------

HOÀNG THUÝ LINH

TÌM HIỂU VIỆC THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH BỒI THƯỜNG,

HỖ TRỢ TÁI ðỊNH CƯ CỦA MỘT SỐ DỰ ÁN TRÊN ðỊA

BÀN HUYỆN THANH TRÌ, THÀNH PHỐ HÀ NỘI

LUẬN VĂN THẠC SĨ NÔNG NGHIỆP

Chuyên ngành : QUẢN LÝ ðẤT ðAI

Mã số : 60.62.16

Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. NGUYỄN THANH TRÀ

HÀ NỘI – 2010

Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ...........i

LỜI CAM ðOAN

Tôi xin cam ñoan số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn là trung

thực và chưa ñược sử dụng ñể bảo vệ một học vị nào.

Tôi xin cam ñoan mọi sự giúp ñỡ cho việc thực hiện luận văn ñã

ñược cảm ơn và các thông tin trích dẫn trong luận văn ñều ñược chỉ rõ

nguồn gốc.

T¸c gi¶ luËn v¨n

Hoµng Thuý Linh

Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ...........ii

LỜI CẢM ƠN

Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn nghiªn cøu ®Ò tµi, t«i ® nhËn ®−îc sù quan

t©m gióp ®ì nhiÖt t×nh, sù ®ãng gãp quý b¸u cña nhiÒu c¸ nh©n vµ tËp thÓ, ®

t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó t«i hoµn thµnh b¶n luËn v¨n nµy.

Lêi ®Çu tiªn, t«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n PGS.TS NguyÔn Thanh Trµ,

Tr−ëng Bé m«n Qu¶n lý §Êt ®ai, Khoa Tµi nguyªn vµ M«i tr−êng, Tr−êng §¹i

häc N«ng nghiÖp Hµ Néi ® trùc tiÕp h−íng dÉn t«i trong suèt thêi gian t«i

nghiªn cøu thùc hiÖn ®Ò tµi.

T«i xin c¶m ¬n sù gãp ý ch©n thµnh cña c¸c ThÇy, C« gi¸o Khoa Tµi

nguyªn vµ M«i tr−êng,Viện Sau §¹i häc, Tr−êng §¹i häc N«ng nghiÖp Hµ

Néi ® t¹o ®iÒu kiÖn cho t«i thùc hiÖn ®Ò tµi.

T«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n Ban chØ ®¹o GPMB thµnh phè Hµ Néi,

Trung t©m ph¸t triÓn quü ®Êt, Phßng Tµi nguyªn vµ M«i tr−êng, Ban båi

th−êng GPMB huyÖn Thanh Tr×, UBND x Tø HiÖp, UBND x Thanh LiÖt,

UBND x Ngäc Håi, UBND x §¹i ¸ng ® t¹o ®iÒu kiÖn gióp ®ì t«i trong thêi

gian nghiªn cøu thùc hiÖn luËn v¨n t¹i ®Þa ph−¬ng.

T«i xin c¶m ¬n tíi gia ®×nh, nh÷ng ng−êi th©n, ®ång nghiÖp vµ b¹n bÌ

® gióp ®ì t«i trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn ®Ò tµi.

Mét lÇn n÷a t«i xin tr©n träng c¶m ¬n !

Hµ Néi, ngµy th¸ng n¨m 2010

T¸c gi¶ luËn v¨n

Hoµng Thuý Linh

Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ...........iii

MỤC LỤC

Lời cam ñoan i

Lời cảm ơn ii

Mục lục iii

Danh mục viết tắt v

Danh mục bảng vi

Danh mục hình ảnh vii

1. MỞ ðẦU i

1.1. Tính cấp thiết của ñề tài 1

1.2. Mục ñích, yêu cầu: 2

2. TỔNG QUAN VỀ CÁC VẤN ðỀ NGHIÊN CỨU 3

2.1. Cơ sở lý luận của việc tìm hiểu ñánh giá hiệu quả công tác

GPMB. 3

2.2. Cơ sở thực tiễn công tác bồi thường, hỗ trợ tái ñịnh cư khi nhà

nước thu hồi ñất ở Việt Nam. 25

3. ðỐI TƯỢNG, PHẠM VI, NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP

NGHIÊN CỨU 33

3.1. ðối tượng và phạm vi nghiên cứu 33

3.2. Nội dung nghiên cứu 33

3.3. Phương pháp nghiên cứu. 35

4. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU 36

4.1. ðiều kiện tự nhiên, kinh tế – xã hội 36

4.1.1. ðiều kiện tự nhiên 36

4.1.2. Thực trạng phát triển kinh tế - xã hội. 38

4.2. Tình hình chung về công tác bồi thường hỗ trợ tái ñịnh cư khi

nhà nước thu hồi ñất trên ñịa bàn huyện Thanh Trì. 50

4.2.1. Tình hình chung 50

Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ...........iv

4.2.2. Công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng huyện Thanh Trì năm

2009 50

4.3. Giới thiệu về 3 dự dự án nghiên cứu 53

4.3.1. Dự án 1: Dự án xây dựng trụ sở làm việc công an huyện Thanh

Trì (xã Tứ Hiệp) 53

4.3.2. Dự án 2: Dự án xây dựng hệ thống khu phục vụ bến xe buýt Cầu

Bươu (xã Thanh Liệt) 55

4.3.3. Dự án 3: Dự án cải tạo nâng cấp ñường liên xã Vĩnh Quỳnh - ðại Áng. 57

4.3.4. Các văn bản pháp lý có liên quan ñến các dự án 59

4.4. ðánh giá việc thực hiện chính sách bồi thường, hỗ trợ tái ñịnh cư

của 03 dự án trên ñịa bàn huyện Thanh Trì. 61

4.4.1. ðối tượng và ñiều kiện ñược bồi thường, hỗ trợ 61

4.4.2. Giá bồi thường của các dự án 69

4.4.3. Chính sách hỗ trợ và tái ñịnh cư của các dự án: 76

4.4.4. Phân tích ñánh giá công tác tổ chức, trình tự thực hiện và trách

nhiệm của các cấp các ngành trong công tác bồi thường giải

phóng mặt bằng khi thực hiện dự án. 82

4.5. ðánh giá chung việc thực hiện chính sách bồi thường hỗ trợ tái

ñịnh cư khi Nhà nước thu hồi ñất ở một số dự án. 86

4.6. Những giải pháp nhằm ñẩy nhanh công tác giải phóng mặt bằng

các dự án 91

4.6.1. Hoàn thiện các quy ñịnh về thu hồi ñất, bồi thường và hỗ trợ ñối

với ñất nông nghiệp nói chung 91

4.6.2. Việc ñào tạo nghề và tạo việc làm cho người nông dân bị mất ñất 93

4.6.3. Mức giá ñất bồi thường 94

5. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 96

5.1. Kết luận 96

5.2. Kiến nghị 97

TÀI LIỆU THAM KHẢO 99

Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ...........v

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

HðND : Hội ñồng nhân dân.

UBND : Ủy ban nhân dân.

TðC : Tái ñịnh cư.

GPMB : Giải phóng mặt bằng.

HðBT : Hội ñồng bồi thường.

Nð - CP : Nghị ñịnh – Chính phủ.

Qð - UBND : Quyết ñịnh – Uỷ ban nhân dân.

TT – BTNMT : Thông tư – Bộ tài nguyên môi trường.

TT – BTC : Thông tư - Bộ tài chính.

CP : Chính phủ.

TTLT : Thông tư liên tịch.

Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ...........vi

DANH MỤC BẢNG

STT Tên bảng Trang

4.1: Tốc ñộ tăng trưởng kinh tế giai ñoạn 2006 - 2009 huyện Thanh

Trì - thành phố Hà Nội 39

4.2: Diện tích, cơ cấu các loại ñất chính năm 2009 huyện Thanh Trì 47

4.3: Tổng hợp ñiều kiện và ñối tượng ñược bồi thường 68

4.4: Quan ñiểm của người dân có ñất bị thu hồi của 3 dự án trên ñịa

bàn huyện. 69

4.5: Tổng hợp ñơn giá bồi thường về ñất tại 3 dự án 74

4.6: ðánh giá mức ñé hợp lý của giá ñất bồi thường qua ý kiến của

người dân bị thu hồi ñất tại các dự án 75

4.7: Tổng hợp các khoản hỗ trợ tại 3 dự án nghiên cứu 80

4.8. Quan ñiểm của người có ñất bị thu hồi trong việc thực hiện chính

sách hỗ trợ và tái ñịnh cư 81

Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ...........vii

DANH MỤC HÌNH ẢNH

STT Tên hình ảnh Trang

4.1: Vị trí Dự án xây dựng trụ sở làm việc công an huyện Thanh Trì

trước khi GPMB 54

4.2: Trụ sở làm việc công an huyện Thanh Trì 55

4.3: Vị trí xây dựng khu phục vụ bến xe buýt Cầu Bươu trước khi

GPMB 56

4.4: Vị trí hệ thống khu phục vụ bến xe buýt Cầu Bươu sau khi ñã

GPMB 57

4.5: Hình ảnh các hộ gia ñình phá dỡ công trình phục vụ nâng cấp cải

tạo ñường Vĩnh Quỳnh - ðại Áng 58

4.6: Vị trí ñoạn ñường Vĩnh Quỳnh - ðại Áng ñang trong quá trình thi

công 59

Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ...........1

1. MỞ ðẦU

1.1. Tính cấp thiết của ñề tài

ðất ñai là tài nguyên quốc gia vô cùng quý giá, là tư liệu sản xuất ñặc

biệt là thành phần quan trọng nhất của môi trường sống, là ñịa bàn phân bố

các khu dân cư, xây dựng các công trình kinh tế, văn hoá, xã hội, an ninh

quốc phòng. ðất ñai có những tính chất ñặc trưng khiến nó không giống bất

kỳ một tư liệu sản xuất nào. ðất ñai là nguồn tài nguyên giới hạn về số lượng.

ðất ñai có vị trí cố ñịnh trong không gian không thể di chuyển ñược theo ý

muốn chủ quan của con người. Chính ñặc ñiểm này là nguyên nhân chủ yếu

tạo ra sự khác biệt về giá trị giữa các mảnh ñất nằm ở các vị trí khác nhau.

Vai trò của ñất ñai với quá trình phát triển kinh tế - xã hội ngày càng

ñược nhìn nhận ñầy ñủ, toàn diện và khoa học. ðặc biệt hiện nay chúng ta

ñang phải ñối ñầu giữa phát triển kinh tế - xã hội và môi trường thì sự toàn

cầu hoá cũng chính là sự khai thác tài nguyên ñất ñai trở nên rộng khắp, quá

trình công nghiệp hoá, ñô thị hoá ồ ạt cùng với nó là xây dựng hệ thống kết

cấu hạ tầng kỹ thuật, hệ thống giao thông ñường bộ, hệ thống thuỷ lợi, hệ

thống lưới ñiện quốc gia và các trung tâm thương mại, dịch vụ du lịch… ðể

xây dựng các công trình này nhà nước phải thu hồi ñất của người sử dụng ñất

và phải bồi thường cho người bị thu hồi.

Bồi thường, hỗ trợ và TðC khi Nhà nước thu hồi ñất là chính sách lớn của

ðảng, Nhà nước ta. Thực tế công tác GPMB là vấn ñề hết sức nhạy cảm và phức

tạp tác ñộng tới mọi mặt ñời sống kinh tế - xã hội, tới mỗi người dân và cộng

ñồng dân cư. Giải quyết không tốt, không thoả ñáng quyền lợi của người có ñất

bị thu hồi dễ dàng xảy ra những khiếu kiện, ñó là khiếu kiện tập thể, gây mất ổn

ñịnh xã hội… Do ñó cũng ảnh hưởng nghiêm trọng ñến tiến ñộ giải phóng mặt

bằng các dự án. Nhiều dự án phải"treo” dăm bảy năm thậm chí hàng chục năm

không giải phóng ñược mặt bằng. Cùng với các tiêu cực nảy sinh, các khoản ñền

Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ...........2

bù ñến người dân không còn nguyên vẹn…. Vậy nguyên nhân do ñâu? các biện

pháp khắc phục như thế nào?

Ngày 03/12/2004 Thủ tướng chính phủ ñã ban hành Nghị ñịnh số

197/2004/Nð-CP về bồi thường, hỗ trợ tái ñịnh cư khi nhà nước thu hồi ñất,

Nghị ñịnh này về cơ bản ñã ñược áp dụng hiệu quả, phù hợp với nguyện vọng

của ñại ña số nhân dân, khắc phục ñược nhiều tồn tại vướng mắc của những

văn bản trước ñây. Tuy nhiên, còn những tồn tại trong các văn bản và trong

quá trình thực hiện chính sách båi th−êng, hâ trî t¸i ®Þnh c− cña c¸c dù ¸n

trong cả nước nói chung và trên ñịa bàn thành phố Hà Nội nói riêng.

Xuất phát từ thực tế ñó, ñược sự phân công của Khoa Tài nguyên và

Môi trường - trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội, dưới sự hướng dẫn trực

tiếp của PGS. TS Nguyễn Thanh Trà. Tôi thực hiện ñề tài:"Tìm hiểu việc

thực hiện chính sách bồi thường, hỗ trợ tái ñịnh cư của một số dự án trên

ñịa bàn huyện Thanh Trì, thành phố Hà Nội”.

1.2. Mục ñích, yêu cầu:

1.2.1. Mục ñích

- Tìm hiểu việc thực hiện chính sách bồi thường GPMB của một số dự

án trên ñịa bàn huyện Thanh Trì, từ ñó rút ra những thuận lợi, khó khăn trong

việc thực hiện các chính sách bồi thường, hỗ trợ và TðC.

- ðề xuất một số giải pháp, kiến nghị nhằm góp phần hoàn thiện hơn

chính sách bồi thường hỗ trợ và TðC khi Nhà nước thu hồi ñất.

1.2.2. Yêu cầu:

- Nắm vững các văn bản liên quan ñến ñất ñai, ñặc biệt là các văn bản

liên quan ñến việc thực hiện chính sách bồi thường, hỗ trợ và TðC khi Nhà

nước thu hồi ñất.

- Số liệu ñiều tra khảo sát phải chính xác, khách quan và ñảm bảo ñộ tin cậy

vµ ph¶n ¸nh ®óng t×nh h×nh thùc hiÖn chÝnh s¸ch båi th−êng khi Nhµ n−íc thu håi

®Êt ë mét sè dù ¸n trªn ®Þa bµn huyÖn Thanh Tr×.

Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ...........3

2. TỔNG QUAN VỀ CÁC VẤN ðỀ NGHIÊN CỨU

2.1. Cơ sở lý luận của việc tìm hiểu ñánh giá hiệu quả công tác GPMB.

2.1.1 Khái quát về bồi thường, hỗ trợ, TðC.

a. Bồi thường

Bồi thường là ñền bù những tổn hại ñã gây ra. ðền bù là trả lại tương

xứng với giá trị hoặc công lao. [30]

Như vậy, bồi thường là trả lại tương xứng với giá trị hoặc công lao của

một chủ thể nào ñó bị thiệt hại vì hình vi của chủ thể khác mang lại.

Bồi thường khi Nhà nước thu hồi ñất là việc Nhà nước trả lại giá trị

quyền sử dụng ñất ñối với diện tích ñất bị thu hồi cho người bị thu hồi ñất.

Trong ñó, giá trị quyền sử dụng ñất là giá trị bằng tiền của quyền sử dụng ñất

ñối với diện tích ñất xác ñịnh trong thời hạn sử dụng ñất xác ñịnh.[18]

b. Hỗ trợ

Hỗ trợ là giúp ñỡ nhau, giúp thêm vào [30]. Hỗ trợ khi Nhà nước thu

hồi ñất là việc Nhà nước giúp ñỡ người bị thu hồi ñất thông qua ñào tạo nghề

mới, bố trí việc làm mới, cấp kinh phí ñể di dời ñến ñịa ñiểm mới.[18]

c. Tái ñịnh cư

TðC là việc di chuyển ñến một nơi khác với nơi ở trước ñây ñể sinh

sống và làm ăn. TðC bắt buộc ñó là sự di chuyển không thể tránh khỏi khi

Nhà nước thu hồi hoặc trưng thu ñất ñai ñể thực hiện các dự án phát triển.

TðC ñược hiểu là một quá trình từ bồi thường thiệt hại về ñất, tài sản,

di chuyển ñến nơi ở mới và các hoạt ñộng hỗ trợ ñể xây dựng lại cuộc sống,

thu nhập, cơ sở vật chất tinh thần tại ñó.

Như vậy, TðC là hoạt ñộng nhằm giảm nhẹ các tác ñộng xấu về kinh tế

– xã hội ñối với một bộ phận dân cư ñã gánh chịu vì sự phát triển chung.