Tìm hiểu vấn đề nguồn của pháp luật trong khoa học pháp lí Liên Xô trước đây và nước Nga hiện nay

Nhµ n−íc vµ ph¸p luËt n−íc ngoµi

t¹p chÝ luËt häc sè 1/2008 59

PGS.TS. NguyÔn V¨n §éng *

1. Khái niệm nguồn của pháp luật

Vấn đề nguồn của pháp luật đã được các

nhà khoa học pháp lí Liên Xô quan tâm từ rất

lâu nhưng được tập trung nghiên cứu nhiều

hơn vào những năm sau Chiến tranh thế giới

lần thứ II cho tới những năm 60 của thế kỉ

trước. Một số công trình khoa học tiêu biểu

gắn liền với những tên tuổi của các nhà khoa

học nổi tiếng đã ra đời trong giai đoạn này

như C. Ф. Шечекян: Về khái niệm nguồn của

pháp luật (quyển hai), Nxb. Moskva, 1946;

Н. Г. Aлekсaндрoв: Về khái niệm nguồn của

pháp luật, Nxb. Moskva, 1946; Д. A.

Keримoв: Khái niệm nguồn của pháp luật xã

hội chủ nghĩa Xô viết. V, 1956; A. И.

Вaсилeв: Văn bản quy phạm pháp luật của

Nhà nước xã hội chủ nghĩa Xô viết, Moskva,

1956; A. Ф. Шeбaнoв: Cơ sở lí luận về nhà

nước và pháp luật, Moskva, 1961; Г. И.

Пeтрoв: Lí luận chung về nhà nước và pháp

luật, Nxb. Trường đại học tổng hợp quốc gia

Leningrad, 1961;… Có thể nói, trong thời

gian này, các nhà khoa học tập trung lí giải

những vấn đề cơ bản về nguồn của pháp luật

như khái niệm, đặc điểm, phân loại,…

Từ những năm 60 tới những năm 80 của

thế kỉ hai mươi, các công trình nghiên cứu

tập trung lí giải các vấn đề quan trọng như

các nguồn của pháp luật trong điều kiện Nhà

nước Liên bang Xô viết, Hiến pháp Xô viết

và các luật trong hệ thống các nguồn của

pháp luật ở Liên Xô, các văn bản quy phạm

pháp luật dưới luật trong hệ thống nguồn của

pháp luật trong Nhà nước Liên bang Xô viết,

các loại nguồn của pháp luật ở các nước trên

thế giới… Có thể dẫn ra hai công trình tiêu

biểu trong thời gian này:

+ Зивс Сaмуил Лaзaрeвич: Nguồn của

pháp luật, Nxb. Khoa học, Moskva, 1981.

Đây là sách chuyên khảo (gồm 10 chương)

đề cập vấn đề hoàn thiện các hình thức thể

hiện ý chí nhà nước của nhân dân Xô viết.

Trong tác phẩm này, tác giả nghiên cứu vị

trí, vai trò của Hiến pháp Liên Xô trong hệ

thống nguồn của pháp luật Xô viết; giá trị

pháp lí của các luật và quan hệ giữa các luật

với những văn bản dưới luật; đề xuất những

giải pháp hoàn thiện các nguồn của pháp luật

ở Liên Xô. Tác phẩm này là một công trình

khoa học khá đồ sộ, công phu, có giá trị lí

luận và thực tiễn to lớn, góp phần nâng cao

nhận thức khoa học về các nguồn của pháp

luật và khả năng sử dụng các nguồn của

pháp luật trong thực tiễn.

+ Tập thể tác giả, chịu trách nhiệm xuất

bản: С. A. Шoснa: Nguồn của pháp luật,

Nxb. Khoa học, Moskva, 1985. Sách được

* Giảng viên chính Khoa hành chính - nhà nước

Trường Đại học Luật Hà Nội