Tìm hiểu kỹ năng rèn luyện chữ viết của học sinh lớp 1

ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

KHOA GIÁO DỤC TIỂU HỌC

-----------------------------

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP

ĐỀ TÀI:

TÌM HIỂU KỸ NĂNG RÈN LUYỆN CHỮ VIẾT CỦA

HỌC SINH LỚP 1

Sinh viên thực hiện : Trương Thị Ngọc Linh

Lớp : 15STH

Khoa : Giáo dục tiểu học

Giảng viên hướng dẫn: Th.s Trần Thị Kim Cúc

Đà Nẵng, tháng 1 năm 2019

Để hoàn thành bài khóa luận tốt nghiệp này, tôi đã nhận được sự hướng dẫn, giúp

đỡ và góp ý rất nhiệt tình của các thầy cô, các Ban ngành.

Trước hết, tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành đến quý thầy cô Trường Đại học Sư

phạm – Đại học Đà Nẵng, đặc biệt là các thầy cô trong khoa giáo dục Tiểu học đã tận

tình dạy bảo chúng tôi trong suốt thời gian qua.

Tôi xin gửi lời cảm ơn sâu sắc đến Th.S Trần Thị Kim Cúc đã dành rất nhiều thời

gian và tâm huyết để hướng dẫn tôi hoàn thành đề tài khóa luận tốt nghiệp này.

Đồng thời, tôi xin gửi lời cảm ơn đến thầy cô và học sinh trường Tiểu học Nguyễn

Văn Trỗi đã nhiệt tình giúp đỡ chúng tôi hoàn thành đề tài này.

Mặc dù chúng tôi đã cố gắng hoàn thành đề tài khóa luận với cả nhiệt huyết và

năng lực của mình nhưng không thể tránh khỏi những sai sót. Rất mong nhận được sự

góp ý quý báu của thầy cô và các bạn.

Một lần nữa chúng tôi xin chân thành cảm ơn !

Đà Nẵng, ngày 30 tháng 12 năm 2018

Sinh viên thực hiện

Trương Thị Ngọc Linh

MỤC LỤC

MỞ ĐẦU.........................................................................................................................1

1. Lý do chọn đề tài .........................................................................................................1

2. Mục đích nghiên cứu ...................................................................................................2

3. Giả thuyết nghiên cứu..................................................................................................2

4. Nhiệm vụ nghiên cứu ..................................................................................................2

5. Phương pháp nghiên cứu .............................................................................................2

5. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ...............................................................................3

6. Lịch sử nghiên cứu ......................................................................................................3

7. Cấu trúc đề tài..............................................................................................................4

NỘI DUNG.....................................................................................................................5

Chương 1: Cơ sở lý luận của việc rèn luyện chữ viết cho học sinh lớp 1 .................5

1.1 Một số khái niệm cơ bản ...........................................................................................5

1.1.1 Kỹ năng...................................................................................................................5

1.1.2 Kỹ năng viết chữ.....................................................................................................6

1.1.3 Rèn luyện kỹ năng viết chữ ....................................................................................6

1.2 Khái quát chung về chữ viết tiếng Việt và chương trình Tập viết ở Tiểu học ..........7

1.2.1 Lịch sử hình thành chữ viết tiếng Việt ...................................................................7

1.2.2 Đặc điểm cơ bản của chữ viết tiếng Việt hiện nay.................................................9

1.2.2.1 Chữ viết ...............................................................................................................9

1.2.2.2 Đặc điểm của chữ viết tiếng Việt.....................................................................10

1.2.3 Vị trí của việc dạy Tập viết cho học sinh lớp 1....................................................11

1.2.4 Nhiệm vụ của việc rèn luyện chữ viết cho học sinh lớp 1 ..................................11

1.2.5 Vai trò của dạy học Tập viết cho học sinh lớp 1 .................................................12

1.2.6 Chương trình và tài liệu dạy học Tập viết 1.........................................................13

1.3 Đặc điểm và quy trình viết mẫu chữ hiện hành.......................................................14

1.3.1 Đặc điểm các nét cơ bản.......................................................................................14

1.3.2 Đặc điểm, cấu tạo và quy trình viết mẫu chữ cái thường....................................15

1.3.3 Đặc điểm, cấu tạo, quy trình viết chữ mẫu hoa ....................................................22

1.3.4 Đặc điểm, cấu tạo và quy trình viết chữ số ..........................................................31

1.4 Đặc điểm tâm sinh lí của học sinh lớp 1 ................................................................34

Chương 2: Cơ sở thực tiễn của việc rèn luyện chữ viết cho học sinh lớp 1 ...........38

2.1 Mục đích điều tra.....................................................................................................38

2.2. Đối tượng điều tra...................................................................................................38

2.3 Địa điểm điều tra .....................................................................................................38

2.4 Nội dung điều tra .....................................................................................................38

2.5 Kết quả điều tra........................................................................................................39

2.5.1 Nhận thức của giáo viên về việc dạy Tập viết và rèn luyện chữ viết cho học sinh .

..........................................................................................................................39

2.5.2 Nhận thức của học sinh lớp 1 về kỹ năng viết chữ...............................................48

Chương 3: Một số biện pháp rèn luyện chữ viết cho học sinh lớp 1.......................57

3.1 Nguyên tắc rèn luyện chữ viết cho học sinh Tiểu học ............................................57

3.1.1 Nguyên tắc đảm bảo sự phối hợp thống nhất các bộ phận trong cơ thể tham gia

viết chữ ..........................................................................................................................57

3.1.2 Nguyên tắc coi việc dạy tập viết là dạy hình thành một kỹ năng.........................57

3.2 Một số biện pháp rèn luyện chữ viết cho học sinh lớp 1.........................................58

3.2.1 Một số phương pháp dạy học luyện chữ viết giáo viên nên áp dụng khi dạy luyện

chữ cho học sinh lớp 1...................................................................................................58

3.2.2 Tổ chức bồi dưỡng biện pháp kỹ thuật cho giáo viên và học sinh để nâng cao

chất lượng chữ viết ........................................................................................................69

3.2.3 Biện pháp tiến hành tốt phong trào thi đua, hội thi viết chữ đẹp và thành lập các

câu lạc bộ luyện chữ đẹp trong nhà trường ...................................................................72

3.2.4 Biện pháp tăng cường điệu kiện cơ sở vật chất phục vụ cho việc rèn luyện chữ

viết cho giáo viên và học sinh lớp 1 ..............................................................................75

3.3 Một vài lưu ý khi dạy Tập viết ở lớp 1....................................................................77

3.3.1 Những kỹ năng viết chữ cơ bản mà giáo viên lớp 1 cần lưu ý............................77

3.3.1.1 Kỹ năng viết chữ đúng quy trình......................................................................77

3.3.3.2 Kỹ năng viết chữ đúng chính tả .......................................................................77

3.3.3.3 Kỹ năng viết chữ đẹp........................................................................................79

1.4.4 Kỹ năng viết chữ trên vở ......................................................................................81

1.4.5 Kỹ năng viết chữ trên bảng ..................................................................................82

3.3.2 Trình bày bảng......................................................................................................83

3.3.2.1 Dạy tập viết trong Học vần................................................................................83

3.3.2.2 Dạy tiết Tập viết 1 .............................................................................................84

3.3.3 Dùng từ, sử dụng thuật ngữ ..................................................................................85

3.3.3.1 Chữ, chữ cái.......................................................................................................85

3.3.3.2 Dòng, dòng kẻ (đường kẻ) li .............................................................................86

3.3.3.3 Rê bút và lia bút.................................................................................................86

3.3.4 Quy trình dạy một bài tập viết ở lớp 1 .................................................................87

KẾT LUẬN ..................................................................................................................89

TÀI LIỆU THAM KHẢO...........................................................................................91

PHỤ LỤC .....................................................................................................................93

DANH MỤC VIẾT TẮT

HS Học sinh

GV Giáo viên

N Nét

ĐK Đường kẻ

đv Đơn vị

DB Dừng bút

DANH MỤC CÁC HÌNH

Hình 1: Vở tập viết hiện hành lớp 1,2,3 ........................................................................14

Hình 2 : Các nét cơ bản .................................................................................................15

Hình 3: Mẫu chữ cái thường..........................................................................................15

Hình 4: : Mẫu chữ cái viết hoa .....................................................................................22

Hình 5: Mẫu chữ số .......................................................................................................31

Hình 6: Mẫu chữ đứng..................................................................................................80

Hình 7: Mẫu chữ nghiêng..............................................................................................80

Hình 8: Cách viết chữ thanh đậm..................................................................................81

Hình 9: Tư thế viết đúng...............................................................................................81

Hình 10: Cách cầm bút ..................................................................................................82

DANH MỤC BẢNG

Bảng 1: Đặc điểm, cấu tạo và cách viết mẫu chữ cái thường........................................16

Bảng 2: Đặc điểm, cấu tạo, cách viết mẫu chữ hoa.......................................................31

Bảng 3: Đặc điểm, cấu tạo, cách viết mẫu chữ số.........................................................34

Bảng 4: Một số quy tắc chính tả....................................................................................79

DANH MỤC BIỂU ĐỒ

Biểu đồ 1: Mức độ hào hứng của thầy (cô) về việc rèn luyện chữ viết cho học sinh lớp

1 .....................................................................................................................................40

Biểu đồ 2: Đánh giá của thầy (cô) về độ khó của việc dạy Tập viết ở lớp 1 ................41

Biểu đồ 3: Nhận thức của thầy (cô) về chữ viết của HS trong lớp..............................42

Biểu đồ 4: Tỉ lệ chọn phương pháp dạy Tập viết và luyện chữ ....................................43

Biểu đồ 5: Mức độ thường xuyên trong việc rèn luyện chữ viết của thầy cô ...............44

Biểu đồ 6: Nội dung khó hướng dẫn khi dạy Tập viết cho học sinh lớp 1....................47

Biểu đồ 7: Nhận thức của học sinh lớp 1 về môn Tập viết và rèn luyện chữ viết ........48

Biểu đồ 8: Mức độ thường xuyên của học sinhlớp 1 về việc rèn luyện chữ viết..........49

Biểu đồ 9: Hiểu biết của học sinh lớp 1 về các dấu thanh.............................................50

Biểu đồ 10: Hiểu biết của học sinh lớp 1 về đơn vị của mẫu chữ số ............................50

Biểu đồ 11: Nhận thức của học sinh lớp 1 về tư thế ngồi vết .......................................51

Biểu đồ 12: Tỉ lệ những lỗi sai thường gặp khi luyện viết của học sinh lớp 1..............52

1

MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài

Giáo dục là quốc sách hàng đầu trong sự nghiệp phát triển đất nước. Giáo dục đóng

vai trò là chìa khóa, là động lực thúc đẩy phát triển kinh tế xã hội. Vì vậy, Đảng và Nhà

nước ta rất chú trọng đến vấn đề đổi mới và nâng cao chất lượng dạy và học. Trong đó

cấp Tiểu học là một trong những cấp học được quan tâm hàng đầu.

Giáo dục tiểu học là cấp học nền tảng trong hệ thống giáo dục quốc dân, tạo điều

kiện để trẻ tiếp tục phát triển, có khả năng học tập suốt đời để trở thành những con người

có trí tuệ, giúp ích cho xã hội. Đó là một bước ngoặt lớn trong đời học sinh. Đặc biệt

đối với học sinh đầu cấp đó là lớp 1, ngoài việc còn bỡ ngỡ, lạ lẫm với trường mới, các

em phải chuyển từ hoạt động chủ đạo vui chơi sang học tập, điều này hết sức khó khăn

đối với các em. Các em phải làm quen với chữ viết – một phương tiện học tập và giao

tiếp thì càng khó khăn hơn. Vì thế, nhiều thầy cô giáo chỉ yêu cầu các em viết đúng. Bên

cạnh đó, việc rèn luyện chữ viết sẽ rất ít được duy trì, chú trọng đối với các lớp trên.

Tuy nhiên, việc rèn HS viết đúng cần phải đi đôi với viết đẹp, cần phải được rèn luyện

xuyên suốt. Bởi vậy, vấn đề rèn luyện chữ viết cho HS Tiểu học có ý nghĩa quan trọng

và cấp thiết bởi chữ viết của HS, đặc biệt là HS đầu cấp Tiểu học đặt nền móng cơ bản

toàn bộ quá trình học tập, rèn luyện cho HS và hình thành thói quen viết chữ sau này

cho các em.

Trong nhà trường Tiểu học, nếu phân môn Tập đọc, Học vần giúp HS biết đọc

thông thì phân môn Tập viết vừa giúp các em viết thạo, vừa là đối tượng mà HS cần

chiếm lĩnh cũng như là môn học công cụ để học tập các môn khác như Tập làm văn,

Chính tả,… Nếu HS có được kỹ năng viết chữ đúng mẫu, đẹp, đúng tốc độ thì việc học

tập sẽ diễn ra nhanh và kết quả sẽ hiệu quả hơn. Ngược lại, HS vừa không viết sai, viết

chậm sẽ ảnh hưởng đến việc học của các em và chất lượng của tiết học. Tập viết không

những có quan hệ mật thiết tới chất lượng học tập ở các môn học khác, giúp các em hình

thành kỹ năng viết đúng, viết đẹp mà còn góp phần quan trọng vào việc rèn luyện cho

HS những phẩm chất đạo đức tốt như tính cẩn thận, tinh thần kỉ luật, óc thẩm mĩ.

Cố Thủ tướng Phạm Văn Đồng đã từng nói: “Chữ viết cũng là một biểu hiện của

nết người. Dạy cho HS viết đúng, viết cẩn thận, viết đẹp là góp phần rèn luyện cho các

em tính cẩn thận, lòng tự trọng đối với mình cũng như đối với thầy và bạn đọc của

mình”. Chữ viết thể hiện tính cách của con người và thông qua rèn chữ viết mà giáo dục

2

nhân cách con người. Nhìn chữ viết, người ta có thể phần nào phỏng đoán được tính

cách, tâm hồn của chủ nhân những nét chữ ấy. Chỉ cần thoáng qua nét chữ có thể nhận

biết được người viết có tính cẩu thả, qua loa hay cẩn thận chu toàn. Muốn HS thành thạo

khi viết, sự cố gắng của các em không chưa đủ mà bên cạnh đó còn phải có sự dìu dắt

tận tình của các thầy giáo, cô giáo và sự quan tâm của cha mẹ.

Qua quá trình thực tập ở trường Tiểu học, tôi nhận thấy việc học Tập viết của các

HS tồn tại nhiều vấn đề bất cập. Để tìm hiểu vấn đề nêu trên, tôi quyết định nghiên cứu

đề tài “Tìm hiểu kỹ năng luyện chữ viết của học sinh lớp 1”.

2. Mục đích nghiên cứu

Mục đích của đề tài là nghiên cứu cơ sở lí luận và tìm hiểu thực tiễn kỹ năng viết

chữ của học sinh lớp 1 để thông qua đó đề xuất một số nội dung cũng như cách thức

nhằm góp phần giúp các em HS Tiểu học cải thiện chữ viết trong phân môn Tập viết.

3. Giả thuyết nghiên cứu

Trong quá trình dạy học ở lớp 1, nếu giáo viên quan tâm, chú ý đến kỹ năng rèn

luyện chữ viết của học sinh thì không những giúp các em viết chữ đúng, đẹp mà còn tạo

điều kiện cho các em ghi chép bài học tốt trong các môn học khác, nhờ vậy kết quả học

tập sẽ cao hơn.

4. Nhiệm vụ nghiên cứu

- Nghiên cứu cơ sở lý luận của việc rèn luyện kỹ năng viết chữ của HS lớp 1

- Nghiên cứu cơ sở thực tiễn của việc rèn luyện kỹ năng viết chữ của HS lớp 1

- Đề xuất một số biện pháp rèn luyện kỹ năng viết chữ của học sinh lớp 1

5. Phương pháp nghiên cứu

4.1. Phương pháp nghiên cứu lý thuyết

Đọc và phân tích, tổng hợp tài liệu tham khảo liên quan đến đề tài

4.2. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn

4.2.1. Phương pháp quan sát

Quan sát cách viết chữ, trình bày vở, trình bày bảng và chữ viết của học sinh và

giáo viên lớp 1 trường Tiểu học Nguyễn Văn Trỗi, quận Liên Chiểu, thành phố Đà Nẵng

trong các giờ học trên lớp và trong vở ghi chép.

Thu thập một số vở Tập viết để khảo sát chất lượng chữ viết.

Quan sát một số tiết dạy Tập viết của giáo viên lớp 1 trường Tiểu học Nguyễn Văn

Trỗi.

4.2.2. Phương pháp đàm thoại