Thực trạng đời sống dân cư và hoạt động sản xuất tại các điểm tái định cư thủy điện Sơn La (kết quả khảo sát tại một số điểm ở huyện Sông Mã, tỉnh Sơn La)

Dƣơng Thị Nhƣ Quỳnh Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ 119(05): 157 - 164

157

THỰC TRẠNG ĐỜI SỐNG DÂN CƢ VÀ HOẠT ĐỘNG SẢN XUẤT

TẠI CÁC ĐIỂM TÁI ĐỊNH CƢ THỦY ĐIỆN SƠN LA (KẾT QUẢ KHẢO SÁT

TẠI MỘT SỐ ĐIỂM Ở HUYỆN SÔNG MÃ, TỈNH SƠN LA)

Dƣơng Thị Nhƣ Quỳnh*

Sở Giáo dục và Đào tạo Sơn La

TÓM TẮT

Để phục vụ công trình xây dựng thuỷ điện Sơn La, một số lƣợng lớn dân cƣ vùng lòng hồ buộc

phải di dời tới địa bàn cƣ trú khác. Quá trình chuyển cƣ không đơn thuần là sự thay đổi về địa bàn

cƣ trú mà còn kéo theo một loạt thay đổi về đời sống kinh tế, văn hoá đã hình thành và ổn định qua

nhiều thế hệ. Trong khuôn khổ bài báo, tác giả chủ yếu đi sâu vào phân tích thực trạng đời sống

dân cƣ, hoạt động kinh tế của một số điểm tái định cƣ thủy điện thuộc huyện Sông Mã, nhận định

những thay đổi theo hƣớng tích cực của dân cƣ tái định cƣ và những khó khăn, trên cơ sở đó đề

xuất một số giải pháp có tính khuyến nghị cho sự phát triển bền vững các điểm tái định cƣ này.

Từ khóa: Sơn La, Sông Mã, tái định cư, thủy điện.

MỞ ĐẦU*

Thuỷ điện Sơn La - Công trình thuỷ điện lớn

nhất nƣớc ta đƣợc khởi công xây dựng vào

ngày 02/12/2005 nhằm mục tiêu cung cấp

nguồn điện năng cho quá trình công nghiệp

hoá - hiện đại hóa đất nƣớc, đảm bảo tƣới tiêu

và hạn chế lũ cho vùng Đồng bằng sông

Hồng, đồng thời cũng góp phần tích cực thúc

đẩy phát triển kinh tế - xã hội vùng Tây Bắc.

Tuy nhiên, để phục vụ công trình quy mô lớn

này, một số lƣợng lớn dân cƣ vùng lòng hồ

buộc phải di dời tới địa bàn cƣ trú khác. Quá

trình chuyển cƣ không đơn thuần là sự thay

đổi về địa bàn cƣ trú mà còn kéo theo một

loạt thay đổi về đời sống kinh tế, văn hoá tinh

thần đã hình thành và ổn định qua nhiều thế

hệ của ngƣời dân vùng tái định cƣ (TĐC). Đối

tƣợng ngƣời dân bị ảnh hƣởng chủ yếu sống ở

các xã vùng sâu vùng xa, đời sống còn khó

khăn và hầu hết đều là đồng bào dân tộc thiểu

số. Đó là một sự hy sinh lớn của ngƣời dân

vùng tái định cƣ, nhằm phục vụ mục tiêu

chung của sự phát triển đất nƣớc. Trong nội

dung nghiên cứu, tác giả chủ yếu đi sâu vào

phân tích thực trạng kinh tế của một số điểm

tái định cƣ thủy điện Sơn La thuộc huyện

Sông Mã, nhận định những thay đổi theo

hƣớng tích cực của dân cƣ tái định cƣ và

*

Tel: 0975 508568, Email:[email protected]

những khó khăn, trên cơ sở đó đề xuất một số

giải pháp có tính khuyến nghị cho sự phát

triển bền vững các khu TĐC này.

ĐẶC ĐIỂM DÂN CƢ, XÃ HỘI VÀ HẠ

TẦNG KHU VỰC TÁI ĐỊNH CƢ ĐƢỢC

KHẢO SÁT

Khu vực TĐC thủy điện Sơn La thuộc huyện

Sông Mã gồm 5 khu, 17 điểm, dự kiến bố trí

830 hộ dân, hiện nay có 580 hộ đã TĐC. Các

điểm TĐC đƣợc chúng tôi khảo sát gồm 3

điểm, trong đó có 2 điểm TĐC tập trung và

01 điểm TĐC xen ghép. Cụ thể: 1) Điểm

TĐC tập trung Bản Khún 1 (thuộc khu TĐC

Mƣờng Hung); 2) Điểm TĐC tập trung Bản

C5 (thuộc khu TĐC Chiềng Khoong);

3) Điểm TĐC xen ghép Bản Mo (thuộc khu

TĐC Chiềng Khƣơng).

Cộng đồng dân cƣ và tổ chức đời sống xã

hội tại các điểm tái định cƣ

Theo thống kê và điều tra của chúng tôi tại 3

điểm TĐC, số lƣợng hộ dân tại mỗi điểm

TĐC không nhiều, có sự phân bố không đồng

đều ở các điểm do đặc điểm địa hình và

nguồn lực phát triển quy định. Trong đó, có

thể thấy điểm TĐC Bản Khún 1 có số hộ dân

và số nhân khẩu cao nhất, do nơi đây có mặt

bằng với diện tích khá rộng, thuận lợi cho

việc xây dựng các cơ sở hạ tầng, phát triển

kinh tế - xã hội của cƣ dân TĐC.