Thời hạn trong pháp luật tố tụng hình sự Việt nam.DOC

Lêi më ®Çu

1. TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi:

Bé luËt tè tông h×nh sù ®Çu tiªn cña Nhµ níc Céng hoµ x· héi chñ

nghÜa ViÖt nam ®îc c«ng bè ngµy 09/7/1998, cã hiÖu lùc thi hµnh kÓ tõ ngµy

01/01/1989, quy ®Þnh tr×nh tù, thñ tôc khëi tè, ®iÒu tra, truy tè, xÐt xö vµ thi

hµnh ¸n h×nh sù. Qua 15 n¨m triÓn khai thùc hiÖn, bé luËt tè tông h×nh sù ®·

thÓ hiÖn quan ®iÓm ®æi míi vÒ tè tông h×nh sù ë níc ta, ta phï hîp víi xu thÕ

cña thêi ®¹i lµ ph¸t huy d©n chñ, b¶o vÖ c¸c quyÒn lîi vµ Ých hîp ph¸p cña

c«ng d©n, b¶o vÖ chÕ ®é x· héi chñ nghÜa, gãp phÇn cïng Bé luËt H×nh sù,

®Êu tranh phßng vµ chèng téi ph¹m.

Tõ khi Bé luËt ®i vµo cuéc sèng, ho¹t ®éng tè tông h×nh sù ®· thùc sù

chÝnh quy ho¸, mang tÝnh khoa häc, ®ãng gãp vµo thµnh qu¶ chung cña c«ng

cuéc ®æi míi cña Nhµ níc ta trong nh÷ng n¨m qua, mang l¹i niÒm tin vµ sù

phÊn khëi trong nh©n d©n.

Tuy nhiªn, tríc yªu cÇu ®Êu tranh chèng vµ phßng ngõa téi ph¹m trong

giai ®o¹n míi, mét sè quy ®Þnh cô thÓ vÒ c¸c ho¹t ®éng tè tông trong Bé luËt

tè tông h×nh sù kh«ng cßn phï hîp, t×nh tr¹ng vi ph¹m tè tông h×nh sù nh b¾t

ngêi, t¹m gi÷, t¹m giam oai sai, thêi h¹n ®iÒu tra, truy tè, xÐt xö qu¸ h¹n luËt

®Þnh x¶y ra ë nhiÒu n¬i, nhiÒu lóc. …

§¸p øng nhu cÇu cña c«ng cuéc c¶i c¸ch kinh tÕ, c¶i c¸ch hµnh chÝnh,

c¶i c¸ch t ph¸p, thóc ®Èy qu¸ tr×nh x©y dùng Nhµ níc ph¸p quyÒn x· héi chñ

nghÜa ViÖt nam, qu¸n triÖt t tëng, quan ®iÓm, ®Þnh híng vÒ c¶i c¸ch t ph¸p ®-

îc ®Ò ra t¹i NghÞ quyÕt sè 08 - NQ/TW ngµy 01/01/2002, Bé luËt tè tông

h×nh sù ®· ®îc söa ®æi mét c¸ch toµn diÖn nh»m n©ng cao chÊt lîng ho¹t

®éng cña c¸c c¬ quan t ph¸p, ®¸p øng yªu cÇu cña cuéc ®Êu tranh phßng

chèng téi ph¹m trong t×nh h×nh míi; nªu cao h¬n n÷a tr¸ch nhiÖm cña c¸c c¬

quan Nhµ níc ®èi víi c«ng d©n, ®¶m b¶o vµ ®Ò cao c¸c quyÒn tù do d©n chñ

cña c«ng d©n; ®Ò cao tr¸ch nhiÖm vµ x¸c ®Þnh râ chøc n¨ng, nhiÖm vô cña

1

c¸c c¬ quan vµ ngêi tiÕn hµnh tè tông, x¸c ®Þnh râ h¬n quyÒn vµ nghÜa vô cña

nh÷ng ngêi tham gia tè tông. C¸c quy ®Þnh vÒ tr×nh tù, thñ tôc tè tông ®îc

söa ®æi râ rµng, cô thÓ, dÔ hiÓu, cã tÝnh kh¶ thi cao h¬n, t¹o ®iÒu kiÖn cho

nh÷ng ngêi tiÕn hµnh vµ tham gia tè tông thùc hiÖn ®Çy ®ñ quyÒn vµ tr¸ch

nhiÖm cña m×nh.

§Ó gãp phÇn ®¶m b¶o hiÖu lùc cña LuËt tè tông h×nh sù, hiÖu qu¶ cña

tè tông h×nh sù, Bé luËt tè tông h×nh sù míi ®· quan t©m thÝch ®¸ng ®Õn vÊn

®Ò thêi h¹n. So víi nh÷ng quy ®Þnh tríc ®©y, trong Bé luËt tè tông h×nh sù

n¨m 2003 c¸c lo¹i thêi h¹n ®îc quy ®Þnh râ rµng, chÆt chÏ, c¸c giai ®o¹n,

ho¹t ®éng tè tông nµo còng g¾n liÒn víi mét thêi h¹n nhÊt ®Þnh. Thêi h¹n tè

tông ®îc xem nh lµ mét chØ tiªu b¾t buéc c¸c c¬ quan tiÕn hµnh tè tông ph¶i

thùc hiÖn.

Mäi ho¹t ®éng tè tông ®Òu diÔn ra trong thêi gian, v× thÕ cã thÓ kh¼ng

®Þnh r»ng vÊn ®Ò thêi h¹n trong tè tông h×nh sù liªn quan ®Õn néi dung, y

nghÜa, chÊt lîng, hiÖu qu¶ tÊt c¶ c¸c giai ®o¹n tè tông h×nh sù. Tuy nhiªn,

ngay trong Bé luËt tè tông h×nh sù míi c¸c quy ®Þnh vÒ thêi h¹n còng cha

hoµn toµn ®Çy ®ñ, khoa häc. MÆt kh¸c cha cã nhiÒu ®Ò tµi, c«ng tr×nh nghiªn

cøu mét c¸ch chuyªn biÖt vÒ vÊn ®Ò thêi h¹n trong tè tông h×nh sù Víi ly do

®ã, t«i ®· chän ®Ò tµi "Thêi h¹n trong ph¸p luËt tè tông h×nh sù ViÖt

nam" ®Ó viÕt luËn ¸n cao häc.

2. Môc ®Ých nhiÖm vô nghiªn cøu ®Ò tµi.

Môc ®Ých cña luËn ¸n lµ lµm râ mét sè ly luËn c¬ b¶n vÒ thêi h¹n nh

kh¸i niÖm thêi h¹n, y nghÜa thêi h¹n, c¨n cø x¸c ®Þnh thêi h¹n, ph©n lo¹i thêi

h¹n trªn c¬ së ph©n tÝch c¸c lo¹i thêi h¹n c¬ b¶n trong Bé luËt tè tông h×nh sù

hiÖn hµnh: §¸nh gi¸ t×nh h×nh thùc hiÖn c¸c quy ®Þnh vÒ ¸p dông thêi h¹n tè

tông h×nh sù nãi riªng trong thùc tiÔn nh÷ng n¨m gÇn ®©y, rót ra nh÷ng kÕt

qu¶ ®¹t ®îc nh÷ng h¹n chÕ cÇn kh¾c phôc. §Ò xuÊt mét sè y kiÕn nh»m söa

®æi, bæ sung mét sè quy ®Þnh vÒ thêi h¹n trong Bé luËt tè tông h×nh sù vµ gãp

2

phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng tè tông h×nh sù cña c¸c c¬ quan tiÕn hµnh

tè tông.

Môc ®Ých vµ ph¹m vi nghiªn cøu nãi trªn ®Æt ra cho luËn ¸n gi¶i quyÕt

c¸c nhiÖm vô cô thÓ sau ®©y:

- Nghiªn cøu vÒ thêi h¹n trong tè tông h×nh sù

- Nghiªn cøu vÒ mét sè lo¹i thêi h¹n c¬ b¶n trong Bé luËt tè tông h×nh

sù: thêi h¹n trong giai ®o¹n ®iÒu tra vµ kiÓm s¸t ®iÒu tra, thêi h¹n xÐt xö, thêi

h¹n thi hµnh b¶n ¸n vµ quyÕt ®Þnh cña toµ ¸n, thêi h¹n ¸p dông c¸c biÖn ph¸p

ng¨n chÆn.

- Nghiªn cøu, ®¸nh gi¸ thùc tiÔn ¸p dông c¸c quy ®Þnh cña ph¸p luËt

vÒ thêi h¹n trong tè tông h×nh sù.

- §Ò xuÊt c¸c kiÕn nghÞ nh»m hoµn thiÖn ph¸p luËt vÒ thêi h¹n trong

Bé luËt tè tông h×nh sù ViÖt nam.

3. Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu

LuËn ¸n ®îc thùc hiÖn trªn c¬ së ly luËn cña Chñ nghÜa M¸c - Lªnin;

Quan ®iÓm cña §¶ng vÒ vÊn ®Ò ph¸t huy d©n chñ, t¨ng cêng ph¸p chÕ x· héi

chñ nghÜa, c¶i c¸ch bé m¸y Nhµ níc vµ c¶i c¸ch t ph¸p ë níc ta.

Trong qu¸ tr×nh nghiªn cøu ®Ò tµi, ngêi viÕt ®· sö dông c¸c ph¬ng

ph¸p; lÞch sö, so s¸nh, thèng kª, ph¬ng ph¸p x· héi häc, ph©n tÝch, tæng hîp

®Ó lµm s¸ng tæ néi dung vÊn ®Ò.

4. C¬ cÊu cña luËn ¸n

Ngoµi phÇn më ®Çu, kÕt luËn, danh môc tµi liÖu tham kh¶o, luËn ¸n

gåm 2 ch¬ng:

Ch¬ng 1: Nh÷ng quy ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ thêi h¹n trong tè tông

h×nh sù.

Ch¬ng 2: Thùc tiÔn ¸p dông c¸c quy ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ thêi

h¹n trong tông h×nh sù vµ mét sè kiÕn nghÞ.

3

Ch¬ng 1: Nh÷ng quy ®Þnh cña ph¸p luËt

vÒ thêi h¹n trong tè tông h×nh sù

1.1. NhËn thøc chung vÒ thêi h¹n trong tè tông h×nh sù

1.1.1 Kh¸i niÖm vµ y nghÜa cña thêi h¹n trong tè tông h×nh sù.

Bé luËt tè tông h×nh sù 2003 kh«ng ®a ra mét ®Þnh nghÜa riªng vÒ thêi

h¹n, tuy nhiªn theo tinh thÇn §iÒu 96 BLTTHS cã thÓ hiÓu kh¸i niÖm thêi

h¹n trong Tè tông h×nh sù lµ kho¶ng thêi gian ®îc x¸c ®Þnh tõ thêi ®iÓm nµy

®Õn thêi ®iÓm kh¸c do Bé luËt tè tông h×nh sù quy ®Þnh cho tõng ho¹t ®éng tè

tông, hµnh vi tè tông cô thÓ. VÝ dô: Thêi h¹n t¹m gi÷, thêi h¹n tam giam ¸p

dông trong c¸c biÖn ph¸p ng¨n chÆn, thêi h¹n ®iÒu tra ¸p dông cho giai ®o¹n

®iÒu tra, thêi h¹n chuÈn bÞ xÐt xö s¬ thÈm…

Thêi h¹n trong tè tông h×nh sù kh«ng ®¬n gi¶n lµ kho¶ng thêi gian vËt

chÊt ®îc x¸c ®Þnh ®Ó thùc hiÖn c«ng viÖc nµy hay c«ng viÖc kh¸c, mµ nã cßn

thÓ hiÖn, mang dÊu Ên chñ quan cña nhµ lµm luËt. Nhµ lµm luËt thÓ hiÖn y chÝ

cña nh©n d©n th«ng qua viÖc x¸c ®Þnh nh÷ng thêi h¹n cÇn thiÕt ®Ó tiÕn hµnh

c¸c ho¹t ®éng tè tông. Nh vËy, thêi h¹n trong tè tông h×nh sù lµ mét ®¹i lîng

cã tÝnh kh¸ch quan ®îc x¸c ®Þnh th«ng qua y thøc chñ quan cña c¸c con ngêi.

Kh¸ch quan lµ bëi v× ®ã lµ kho¶ng thêi gian vËt chÊt cÇn thiÕt ®Ó thùc hiÖn

ho¹t ®éng hay hµnh vi tè tông nµo ®ã. Chñ quan lµ bëi v× chÝnh con ngêi,

th«ng qua y thøc cña m×nh, cho r»ng cÇn cã mét lîng thêi gian nµy hay lîng

thêi gian kh¸c cho tõng ho¹t ®éng, hµnh vi tè tông.

Ho¹t ®éng tè tông h×nh sù lµ ho¹t ®éng phøc t¹p liªn quan ®Õn nhiÒu

c¬ quan, tæ chøc, c¸ nh©n. ViÖc tiÕn hµnh tè tông tõ khi ph¸t hiÖn téi ph¹m

®Òu ph¶i tu©n theo mét tr×nh tù, thñ tôc nhÊt ®Þnh vÒ khëi tè, ®iÒu tra, truy tè,

xÐt xö vµ thi hµnh ¸n h×nh sù. ë mçi giai ®o¹n ph¶i ®¶m b¶o tr×nh tù tríc, sau

vµ thñ tôc tiÕn hµnh mét c¸ch chÆt chÏ nh: c¸ch thøc tiÕn hµnh ra sao? C¨n cø

nµo? thÈm quyÒn ®Õn ®©u? thêi h¹n bao l©u?

4

Bé luËt tè tông h×nh sù quy ®Þnh cô thÓ chøc n¨ng, nhiÖm vô quyÒn

h¹n cña c¸c C¬ quan ®iÒu tra, viÖn kiÓm s¸t, toµ ¸n còng nh mèi quan hÖ gi÷a

c¸c c¬ quan ®ã víi nhau. Mèi quan hÖ cÊp trªn- cÊp díi trong mét c¬ quan

tiÕn hµnh tè tông còng ®îc x¸c ®Þnh cô thÓ trong tè tông h×nh sù nh»m ®¶m

b¶o viÖc ho¹t ®éng tè tông ®îc tiÕn hµnh chÆt chÏ, ®óng ph¸p luËt, kh«ng tuú

tiÖn, l¹m quyÒn..

Bé luËt tè tông h×nh sù còng quy ®Þnh nhiÖm vô, quyÒn h¹n vµ tr¸ch

nhiÖm cña nh÷ng ngêi tiÕn hµnh tè tông: quyÒn vµ nghÜa vô cña nh÷ng ngêi

tham gia tè tông, cña c¸c c¬ quan, tæ chøc vµ c«ng d©n.

Nh vËy, thêi h¹n trong tè tông h×nh sù thÓ hiÖn nhiÖm vô cña luËt tè

tông h×nh sù lµ ph¸t hiÖn, chÝnh x¸c, nhanh chãng vµ xö ly c«ng minh, kÞp

thêi mäi hµnh vi ph¹m téi, kh«ng ®Ó lät téi ph¹m, kh«ng lµm oan ngêi v« téi,

gãp phÇn b¶o vÖ chÕ ®é x· héi chñ nghÜa, b¶o vÖ lîi Ých cña Nhµ níc, quyÒn

vµ lîi Ých hîp ph¸p cña c«ng d©n, tæ chøc, b¶o vÖ trËt tù ph¸p luËt x· héi chñ

nghÜa, ®ång thêi gi¸o dôc mäi ngêi y thøc tu©n theo ph¸p luËt, ®Êu tranh

phßng ngõa vµ chèng téi ph¹m.

TÝnh x¸c ®Þnh vÒ thêi gian, tÝnh b¾t buéc cho tõng giai ®o¹n tè tông,

ho¹t ®éng tè tông (nh ®iÒu tra, kiÓm s¸t ®iÒu tra, xÐt xö, c¸c biÖn ph¸p ng¨n

chÆn ) trong thêi h¹n bao hµm y nghÜa rµng buéc tÊt c¶ c¸c c¬ quan tiÕn …

hµnh tè tông ph¶i ti©n thñ ph¸p luËt trªn nÒn t¶ng ph¸p chÕ vµ d©n chñ, võa

t¹o ra quyÒn ®Ó c¬ quan tiÕn hµnh tè tông thùc hiÖn ®¹t hiÖu qu¶, môc ®Ých

cña luËt tè tông nµo l¹i kh«ng g¾n liÒn víi mét thêi h¹n nhÊt ®Þnh ®Ó ®¶m b¶o

®îc yªu cÇu c¶ vÒ hai phÝa: c¸c c¬ quan b¶o vÖ ph¸p luËt thùc hiÖn tèt nhiÖm

vô, chøc n¨ng, quyÒn h¹n cña m×nh vµ quyÒn lîi Ých hîp ph¸p cña c«ng d©n

®îc ®¶m b¶o. Tõ lóc khëi tè vô ¸n h×nh sù, thêi h¹n c¸c ho¹t ®éng tè tông

trong tõng giai ®o¹n tè tông ®îc quy ®Þnh mét c¸ch tuÇn tù, kÕ tiÕp nhau.

NÕu vô ¸n ®îc gi¶i quyÕt ®Çy ®ñ c¸c bíc tè tông tõ lóc khëi tè ®Õn khi xÐt

xö, th× tr×nh tù nµy ®îc vÝ nh mét c«ng tr×nh ®îc nèi tiÕp nhau b»ng ngµy víi

ngµy, th¸ng víi th¸ng.

5

Ngay tõ tríc khi khëi tè vô ¸n h×nh sù. LuËt tè tông h×nh sù cã nh÷ng

quy ®Þnh thêi h¹n nh»m ®¶m b¶o yªu cÇu ph¸t hiÖn chÝnh x¸c, nhanh chãng

mäi hµnh vi ph¹m téi. §iÒu 103 LuËt nµy quy ®Þnh thêi h¹n gi¶i quyÕt tè

gi¸c vµ tin b¸o vÒ téi ph¹m ®Ó quyÕt ®Þnh viÖc khëi tè hoÆc kh«ng khëi tè vô

¸n h×nh sù lµ hai m¬i ngµy ®èi víi sù viÖc ®¬n gi¶n, hai th¸ng ®èi víi vô viÖc

phøc t¹p.

Thêi h¹n ®iÒu tra vô ¸n h×nh sù kh«ng ®îc qu¸ bèn th¸ng kÓ tõ khi

khëi tè vô ¸n cho ®Õn khi kÕt thóc ®iÒu tra. Trong trêng hîp cÇn gia h¹n ®iÒu

tra do tÝnh chÊt phøc t¹p cña vô ¸n, trong thêi h¹n mêi ngµy tríc khi hÕt h¹n

®iÒu tra, C¬ quan ®iÒu tra ph¶i cã v¨n b¶n ®Ò nghÞ viÖn kiÓm s¸t gia h¹n ®iÒu

tra (§iÒu 119 Bé luËt tè tông h×nh sù). Thêi h¹n bèn th¸ng §iÒu 119 Bé …

luËt tè tông h×nh sù lµ thêi h¹n tèi ®a ®Ó kÕt thóc ®iÒu tra. C¬ quan ®iÒu tra cã

thÓ kÕt luËn ®iÒu tra, ®Ò nghÞ truy tè theo ®iÒu 163 Bé luËt tè tông h×nh sù

sím h¬n ®èi víi nh÷ng vô ¸n Ýt nghiªm träng, râ rµng, chøng cø ®Çy ®ñ, mµ

kh«ng chê ®Õn hÕt thêi h¹n bèn th¸ng, còng nh ®èi víi nh÷ng vô ¸n phøc t¹p

cÇn ph¶i tiÕn hµnh nhiÒu ho¹t ®éng nghiÖp vô ®iÒu tra, ®ßi hái nhiÒu thêi

gian, th× tríc khi hÕt h¹n ®iÒu tra mêi ngµy, c¬ quan ®iÒu tra ph¶i ®Ò nghÞ

viÖn kiÓm s¸t gia h¹n ®iÒu tra b»ng v¨n b¶n. Thêi h¹n mêi ngµy nµy còng lµ

tèi ®a ®Ó ®Ò nghÞ gia h¹n.

Tr×nh tù kÕ tiÕp giai ®o¹n ®iÒu tra lµ giai ®o¹n kiÓm s¸t ®iÒu tra g¾n

liÒn víi thêi h¹n kÕ tiÕp liªn quan ®Õn nhiÒu vÊn ®Ò cña tè tông h×nh sù.

Tr×nh tù nµy lµ tr×nh tù khÐp kÝn, chÆt chÏ, kh«ng cã ho¹t ®éng tè tông

nµo l¹i kh«ng bÞ rµng buéc bëi mét thêi h¹n cô thÓ, ®Ó ®Æt c¬ quan tiÕn hµnh

tè tông, ngêi tiÕn hµnh tè tông trong t×nh tr¹ng cã y thøc ®Ò cao tinh thÇn

tr¸ch nhiÖm vÒ c¸c ho¹t ®éng cña m×nh ®¶m b¶o thêi gian quy ®Þnh mµ vÉn

®¹t hiÖu qu¶, ®ång thêi chèng tuú tiÖn vµ nh÷ng biÓu hiÖn vi ph¹m quyÒn vµ

lîi Ých hîp ph¸p cña nh÷ng ngêi tham gia tè tông.

6

1.1.2. C¨n cø x¸c ®Þnh thêi h¹n

ViÖc x¸c ®Þnh thêi h¹n mét giai ®o¹n tè tông ho¹t ®éng tè tông mµ cô

thÓ, hîp ly lµ c¬ së ®Ó c¸c c¬ quan tiÕn hµnh tè tông tu©n thñ ®Çy ®ñ nh÷ng

nguyªn t¾c c¬ b¶n cña tè tông h×nh sù, bëi v× x¸c ®Þnh thêi h¹n lµ x¸c ®Þnh

chØ tiªu vÒ thêi gian cho mét ho¹t ®éng tè tông cô thÓ, buéc c¸c c¬ quan tiÕn

hµnh tè tông trong khi thùc hiÖn chøc n¨ng, nhiÖm vô ®îc giao ph¶i tu©n thñ

nghiªm tóc. NÕu viÖc x¸c ®Þnh Êy hîp ly th× chÝnh nã ®¶m b¶o sù ph©n c«ng

quy tr×nh tè tông "ph©n c«ng lao ®éng" phï hîp, kh¾c phôc ®îc t×nh tr¹ng

giam gi÷ qu¸ h¹n, ¸n tån ®äng chËm thi hµnh ¸n, lµ c¬ së, lµ thíc ®o thêi

gian ®Ó c¸c c¬ quan tiÕn hµnh tè tông hoµn thµnh tèt nhiÖm vô cña m×nh. Ng￾îc l¹i, viÖc x¸c ®Þnh thêi h¹n kh«ng phï hîp lµ nguyªn nh©n cña nh÷ng vi

ph¹m "d©y chuyÒn" v× ho¹t ®éng tè tông h×nh sù lµ nh÷ng c«ng ®o¹n kÕ tiÕp

nhau vÒ mÆt thêi gian gi÷a c¸c c¬ quan tiÕn hµnh tè tông.

§Ó mét thêi h¹n trong tè tông h×nh sù phï hîp thùc tiÔn, phï hîp víi

c¸c ®iÒu kiÖn kinh tÕ x· héi, ®¸p øng yªu cÇu cña tè tông h×nh sù, khi quy

®Þnh cÇn c¨n cø trªn nh÷ng c¬ së khoa häc. Sau ®©y lµ nh÷ng c¨n cø cÇn ®îc

tÝnh ®Õn khi x¸c ®Þnh thêi h¹n trong tè tông h×nh sù:

* TÝnh chÊt nghiªm träng cña téi ph¹m, møc ®é phøc t¹p cña vô ¸n

Theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt th× chØ nh÷ng hµnh vi nµo nguy hiÓm

®¸ng chÓ cho x· héi, x©m ph¹m ®Õn nh÷ng quan hÖ x· héi ®îc luËt H×nh sù

b¶o vÖ th× míi coi lµ téi ph¹m. Bé luËt h×nh sù cßn ph©n biÖt téi ph¹m Ýt

nghiªm träng, téi ph¹m nghiªm träng, téi ph¹m rÊt nghiªm träng vµ téi ph¹m

®Æc biÖt nghiªm träng theo tiªu chÝ møc ®é g©y nguy h¹i cho x· héi v µ møc

h ×nh ph¹t d liÖu trong Bé luËt h×nh sù (20, tr.19). ViÖc ph©n biÖt nµy cã y

nghÜa ly luËn còng nh thùc tiÔn lµm c¬ së ®Ó x¸c ®Þnh nh÷ng thêi h¹n t¬ng

øng víi tÝnh chÊt nghiªm träng cña téi ph¹m, møc ®é phøc t¹p cña vô ¸n. §èi

víi mét vô ¸n ®· ®îc khëi tè, mµ tÝnh chÊt cña téi ph¹m nghiªm träng, cã

hËu qu¶ g©y nguy hiÓm rÊt lín cho x· héi, do nhiÒu ngêi, nhiÒu b¨ng nhãm

thùc hiÖn: ph¹m téi díi h×nh thøc ®«ng ph¹m hoÆc cã tæ chøc; x©m ph¹m

7

nhiÒu kh¸ch thÓ; thùc hiÖn nhiÒu ®Þa bµn kh¸c nhau; ®é Èn cña téi ph¹m cao

(vÝ dô: c¸c téi x©m ph¹m an ninh quèc gia, c¸c téi ph¹m vÒ tham nhòng ) …

cã ®èi tîng ®· bÞ ph¸t hiÖn, cã ®èi tîng bÞ nghi vÊn hoÆc cha ®îc x¸c ®Þnh

chÝnh x¸c, cã chøng cø thu thËp ®· râ, cã chøng cø cßn Èn ph¶i t×m tßi, ®ßi

hái c¬ quan ®iÒu tra ph¶i tiÕn hµnh nhiÒu ho¹t ®éng tè tông, hµnh vi tè tông,

b»ng nhiÒu biÖn ph¸p nghiÖp vô ®a d¹ng nh hái cung bÞ can, lÊy lêi khai ngêi

lµm chøng, ngêi bÞ h¹i, tæ chøc ®èi chÊt, nhËn d¹ng, kh¸m xÐt, thu gi÷, kª

biªn tµi s¶n, kh¸m nghiÖm hiÖn trêng, kh¸m nghiÖm tö thi, thùc nghiÖm ®iÒu

tra, gi¸m ®Þnh, uû th¸c ®iÒu tra.. th× thêi h¹n ®iÒu tra ph¶i dµi h¬n thêi h¹n

®iÒu tra nh÷ng téi ph¹m Ýt nghiªm träng h¬n.

Ngay c¶ thêi h¹n quy ®Þnh cho viÖc gi¶i quyÕt tè gi¸c, tin b¸o vÒ téi

ph¹m vµ kiÕn nghÞ khëi tè tríc khi quyÕt ®Þnh khëi tè hoÆc khëi tè vô ¸n h×nh

sù theo ®iÓu 103 Bé luËt tè tông h×nh sù còng lÊy tiªu chÝ tÝnh chÊt nghiªm

träng hoÆc Ýt nghiªm träng cña téi ph¹m, møc ®é phøc t¹p hoÆc kÐm phøc t¹p

cña vô ¸n lµm c¨n cø x¸c ®Þnh thêi h¹n dµi hay ng¾n. Ch¼ng h¹n, theo ®iÒu

103 kho¶n 2 Bé luËt tè tông h×nh sù, trong thêi h¹n hai m¬i ngµy, kÓ tõ ngµy

nhËn ®îc tè gi¸c, tin b¸o vÒ téi ph¹m, kiÕn nghÞ khëi tè, c¬ quan ®iÒu tra

trong ph¹m vi tr¸ch nhiÖm cña m×nh ph¶i kiÓm tra, x¸c minh nguån tin vµ

quyÕt ®Þnh viÖc khëi tè hoÆc quyÕt ®Þnh khëi tè vô ¸n h×nh sù. Trong trêng

hîp sù viÖc bÞ tè gi¸c, tin b¸o vÒ téi ph¹m hay kiÕn nghÞ khëi tè cã nhiÒu t×nh

tiÕt phøc t¹p hoÆc ph¶i kiÓm tra, x¸c minh t¹i nhiÒu ®Þa ®iÓm th× thêi h¹n ®Ó

gi¶i quyÕt tè gi¸c vµ tin b¸o cã thÓ dµi h¬n, nhng kh«ng qu¸ hai th¸ng.

C¨n cø tÝnh chÊt nghiªm träng cña téi ph¹m, møc ®é phøc t¹p cña vô

¸n ®Ó x¸c ®Þnh thêi h¹n, lµ c¨n cø khoa häc dùa trªn ®Þnh tÝnh cña sù viÖc ®Ò

ra ®Þnh lîng vÒ thêi gian ®Ó gi¶i quyÕt sù viÖc. Cã thÓ nãi, c¨n cø nµy tû lÖ

thuËn víi ®é dµi ng¾n cña thêi h¹n. Kh«ng thÓ trong mét kho¶ng thêi gian

ng¾n mµ ®¶m b¶o ®îc hiÖu qu¶ tè tông, còng nh kh«ng thÓ ®¹t ®îc hai yªu

cÇu võa khÈn tr¬ng, võa chÝnh x¸c ®èi víi nh÷ng téi ph¹m rÊt nghiªm träng,

®Æc biÖt nghiªm träng, nh÷ng vô ¸n phøc t¹p.

8

* Tr×nh ®é, n¨ng lùc chuyªn m«n cña c¸n bé tiÕn hµnh tè tông

Ho¹t ®éng t ph¸p lµ kh©u quan träng nhÊt cña ho¹t ®éng ¸p dông ph¸p

luËt. §Ó cã thÓ ¸p dông mét c¸ch ®óng ®¾n, ®Çy ®ñ, nghiªm chØnh c¸c quy

®Þnh cña ph¸p luËt h×nh sù, ph¸p luËt tè tông h×nh sù.. mét trong nh÷ng yªu

cÇu ®Çu tiªn vµ mang tÝnh quyÕt ®Þnh lµ tr×nh ®é, n¨ng lùc chuyªn m«n cña

c¸n bé tiÕn hµnh tè tông. Hay nãi c¸ch kh¸c, tr×nh ®é n¨ng lùc chuyªn m«n

cña c¸n bé tiÕn hµnh tè tông quyÕt ®Þnh phÇn lín kÕt qu¶ ho¹t ®éng cña c¸c

c¬ quan tiÕn hµnh tè tông. §Æc biÖt, trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay ë níc ta, khi

mµ ®éi ngò ®iÒu tra viªn, kiÓm s¸t viªn, thÈm ph¸n vµ nh÷ng ngêi tiÕn hµnh

tè tông kh¸c ®ang tõng bíc n©ng cao chÊt lîng vÒ nghiÖp vô, tiªu chuÈn ho¸

ë tr×nh ®é cao, ®¸p øng yªu cÇu khoa häc ngµy cµng ph¸t triÓn vµ chÝnh s¸ch

h×nh sù trong thêi kú ®æi míi th× tr×nh ®é n¨ng lùc chuyªn m«n cña c¸n bé

tiÕn hµnh tè tông l¹i còng lµ c¨n cø quan träng ®Ó x¸c ®Þnh thêi h¹n.

Trong bé luËt tè tông h×nh sù hiÖn hµnh nh÷ng quy ®Þnh vÒ thêi h¹n

®iÒu tÝnh to¸n ®Õn kh¶ n¨ng thùc hiÖn cña con ngêi, ch¼ng h¹n:

T¹i ®iÒu 111 kho¶n 1 Bé luËt tè tông h×nh sù quy ®Þnh quyÒn h¹n cña

c¸c ®¬n vÞ bé ®éi biªn phßng, h¶i quan, KiÓm l©m vµ lùc lîng c¶nh s¸t biÓn:

- §èi víi téi ph¹m Ýt nghiªm träng trong trêng hîp téi ph¹m téi qu¶

tang, chøng cø vµ lai lÞch ngêi ph¹m téi râ rµng, th× ra quyÕt ®Þnh khëi tè vô

¸n, khëi tè bÞ can, tiÕn hµnh ®iÒu tra vµ chuyÓn hå s¬ cho ViÖn kiÓm s¸t cã

thÈm quyÒn trong thêi h¹n hai m¬i ngµy, kÓ tõ ngµy ra quyÕt ®Þnh khëi tè vô

¸n.

- §èi víi téi ph¹m nghiªm träng, rÊt nghiªm träng, ®Æc biÖt nghiªm

träng hoÆc téi ph¹m Ýt nghiªm träng nhng phøc t¹p th× ra quyÕt ®Þnh khëi tè

vô ¸n, tiÕn hµnh nh÷ng ho¹t ®éng ®iÒu tra ban ®Çu vµ chuyÓn hå s¬ cho c¬

quan ®iÒu tra cã thÈm quyÒn trong thêi h¹n b¶y ngµy, kÓ tõ ngµy ra quyÕt

®Þnh khëi tè vô ¸n.

9

HoÆc, thêi h¹n ®iÒu tra bæ sung theo §iÒu 121 kho¶n 2 Bé luËt tè tông

h×nh sù, râ rµng lµ cã c¨n cø vµo møc ®é hoµn thµnh cña tõng giai ®o¹n tè

tông ®Ó quy ®Þnh nh÷ng thêi gian dµi ng¾n kh¸c nhau.

Trong trêng hîp vô ¸n do ViÖn kiÓm s¸t tr¶ l¹i ®Ó ®iÒu tra bæ sung th×

thêi h¹n ®iÒu tra bæ sung kh«ng qu¸ hai th¸ng tÝnh tõ ngµy c¬ quan ®iÒu tra

nhËn l¹i hå s¬ vô ¸n vµ yªu cÇu ®iÒu tra.

- Trêng hîp vô ¸n do Toµ ¸n tr¶ l¹i ®Ó ®iÒu tra bæ sung th× thêi h¹n

®iÒu tra bæ sung kh«ng qu¸ mét th¸ng.

Møc ®é hoµn thµnh Êy do tr×nh ®é, n¨ng lùc chuyªn m«n cña c¸n bé

tiÕn hµnh tè tông quyÕt ®Þnh, cïng víi ®iÒu kiÖn c¬ së vËt chÊt kü thuËt, ph-

¬ng tiÖn nghiÖp vô mµ c¸c c¬ quan tiÕn hµnh tè tông ®îc Nhµ níc trang bÞ.

NÕu c¨n cø thø nhÊt (tÝnh chÊt nghiªm träng cña téi ph¹m, møc t¹p

phøc t¹p cña vô ¸n) mang tÝnh khoa häc, th× c¨n cø thø hai (tr×nh ®é n¨ng lùc

chuyªn m«n cña c¸n bé tiÕn hµnh tè tông) mang tÝnh thùc tiÔn, c¶ hai ®Òu lµ

nh÷ng c¨n cø chñ yÕu ®Ó x¸c ®Þnh thêi h¹n.

* §¶m b¶o tÝnh d©n chñ trong Tè tông h×nh sù.

D©n chñ ho¸ mäi mÆt ®êi sèng x· héi lµ yªu cÇu, lµ môc tiªu mµ

chóng ta ®ang híng tíi.

Tè tông h×nh sù ViÖt nam thÓ hiÖn c¸c nguyªn t¾c tiÕn bé, mét mÆt

yªu cÇu c¸c c¬ quan tiÕn hµnh tè tông, ngêi tiÕn hµnh tè tông tu©n thñ

nghiªm chØnh ph¸p luËt, mÆt kh¸c ®ßi hái ph¶i b¶o ®¶m quyÒn con ngêi,

quyÒn vµ lêi Ých hîp ph¸p cña c«ng d©n trong ho¹t ®éng tè tông. C¸c nguyªn

t¾c nµy cïng chi phèi c¶ viÖc x¸c ®Þnh thêi h¹n trong tè tông h×nh sù. Nh vËy

b¶o ®¶m tÝnh d©n chñ lµ mét trong nh÷ng c¨n cø ®Ó x¸c ®Þnh thêi h¹n.

Thêi h¹n t¹m gi÷, thêi h¹n t¹m giam, thêi h¹n kh¸ng c¸o b¶n ¸n hoÆc

quyÕt ®Þnh s¬ thÈm v.v. thÓ hiÖn râ nÐt viÖc b¶o ®¶m quyÒn vµ lîi Ých hîp

ph¸p cña bÞ can, bÞ c¸o .. vÝ dô, §iÒu 83, kho¶n 1 vµ §iÒu 86 kho¶n 3 Bé luËt

tè tông h×nh sù quy ®Þnh sau khi b¾t hoÆc nhËn ngêi bÞ b¾t trong trêng hîp

10