Thiết kế một số bài dạy học trực tuyến môn địa lý lớp 12 Trung học phổ thông

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

ĐOÀN ĐỨC HẢI

THIẾT KẾ MỘT SỐ BÀI DẠY HỌC TRỰC TUYẾN

MÔN ĐỊA LÍ LỚP 12 TRUNG HỌC PHỔ THÔNG

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

THÁI NGUYÊN - 2017

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

ĐOÀN ĐỨC HẢI

THIẾT KẾ MỘT SỐ BÀI DẠY HỌC TRỰC TUYẾN

MÔN ĐỊA LÍ LỚP 12 TRUNG HỌC PHỔ THÔNG

Chuyên ngành: Lí luận và phương pháp dạy học bộ môn Địa lí

Mã số: 60 14 01 11

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

Hướng dẫn khoa học: PGS.TS. Đỗ Vũ Sơn

THÁI NGUYÊN - 2017

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi, các kết quả

nghiên cứu là trung thực và chưa được công bố trong bất kỳ công trình nào khác.

Thái Nguyên, tháng 4 năm 2017

Tác giả luận văn

Đoàn Đức Hải

ii

LỜI CẢM ƠN

Luận văn tốt nghiệp cao học được hoàn thành tại trường Đại học Sư

phạm - Đại học Thái Nguyên. Có được bản luận văn tốt nghiệp này, tác giả xin

bày tỏ lòng biết ơn chân thành và sâu sắc tới đến trường Đại học Sư Phạm,

khoa Địa lí, phòng Đào tạo. Đặc biệt là PGS.TS. Đỗ Vũ Sơn đã trực tiếp hướng

dẫn, giúp đỡ tác giả với những chỉ dẫn khoa học quí giá trong suốt quá trình

triển khai nghiên cứu và hoàn thành đề tài “Thiết kế một số bài dạy học trực

tuyến môn Địa lí lớp 12 Trung học phổ thông”.

Xin chân thành cảm ơn các thầy, cô giáo, các nhà khoa học đã trực tiếp

giảng dạy truyền đạt những kiến thức khoa học chuyên ngành Lí luận và

Phương pháp dạy học Địa lí cho bản thân tác giả trong những năm tháng qua.

Xin gửi tới Sở GD &ĐT Thái Nguyên, trường THPT Đại Từ, trường

THPT Nguyễn Huệ lời cảm tạ sâu sắc vì đã tạo điều kiện thuận lợi giúp tác giả

thu thập số liệu cũng như những tài liệu nghiên cứu cần thiết liên quan tới đề

tài nghiên cứu.

Xin trân trọng cảm ơn những đóng góp quý báu và nhiệt tình của các

đồng chí giáo viên giảng dạy môn Địa lí thuộc các trường THPT trên địa bàn

tỉnh Thái Nguyên đã đóng góp ý kiến và giúp đỡ cùng tác giả triển khai điều tra

thu thập số liệu.

Một lần nữa tác giả xin chân thành cảm ơn các đơn vị và cá nhân đã hết lòng

quan tâm tới sự nghiệp đào tạo của đội ngũ giảng viên khoa Địa lí trường Đại học

Sư Phạm - Đại học Thái Nguyên. Tác giả rất mong được sự đóng góp, phê bình của

quý thầy, cô giáo, các nhà khoa học, độc giả và các bạn đồng nghiệp.

Xin chân thành cảm ơn!

iii

MỤC LỤC

Lời cam đoan ........................................................................................................ i

Lời cảm ơn...........................................................................................................ii

Mục lục ...............................................................................................................iii

Bảng các thuật ngữ viết tắt ................................................................................. iv

Danh mục các bảng.............................................................................................. v

Danh mục các hình ............................................................................................. vi

MỞ ĐẦU............................................................................................................. 1

1. Lý do chọn đề tài ............................................................................................. 1

2. Mục tiêu của đề tài........................................................................................... 1

3. Nhiệm vụ của đề tài......................................................................................... 1

4. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu....................................................................... 2

5. Lịch sử nghiên cứu của đề tài......................................................................... 2

6. Quan điểm và phương pháp nghiên cứu.......................................................... 6

7. Điểm mới và những đóng góp của đề tài....................................................... 10

8. Cấu trúc của luận văn .................................................................................... 10

Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA THIẾT KẾ BÀI

DẠY HỌC TRỰC TUYẾN ĐỊA LÍ 12 TRUNG HỌC PHỔ THÔNG....... 11

1.1. Cơ sở lý luận............................................................................................... 11

1.1.1. Hình thức tổ chức dạy học....................................................................... 11

1.1.2. Hình thức tổ chức dạy học có hỗ trợ của công nghệ thông tin và

truyền thông....................................................................................................... 12

1.1.3. Đào tạo trực tuyến ................................................................................... 15

1.2. Cơ sở thực tiễn............................................................................................ 18

1.2.1. Phân tích chương trình Địa lí 12 ............................................................. 18

1.2.2. Phân tích đối tượng học sinh lớp 12 trung học phổ thông ...................... 24

iv

1.2.3. Thực trạng đáp ứng dạy học trực tuyến ở một số trường Trung học

phổ thông tỉnh Thái Nguyên.............................................................................. 25

1.3. Định hướng dạy học trực tuyến môn Địa lí 12 ở trường trung học

phổ thông........................................................................................................... 28

1.3.1. Hình thức dạy học kết hợp (Blended - Learning)....................................... 28

1.3.2. Một số hình thức dạy học trực tuyến....................................................... 29

Tiểu kết chương 1.............................................................................................. 30

Chương 2: THIẾT KẾ VÀ SỬ DỤNG BÀI DẠY HỌC TRỰC TUYẾN

ĐỊA LÍ 12 TRUNG HỌC PHỔ THÔNG ...................................................... 31

2.1. Các công cụ sử dụng trong thiết kế bài dạy học trực tuyến ....................... 31

2.1.1. Phần mềm E-Learning Extensible HyperText Markup Language Editor..... 31

2.1.2. Hệ thống thông tin quản lý học tập trực tuyến Modulear Object￾Oriented Dynamic Learning Environment ........................................................ 34

2.2. Các vấn đề chung trong thiết kế bài dạy học trực tuyến môn Địa lí 12

Trung học phổ thông.......................................................................................... 37

2.2.1. Các yêu cầu trong thiêt kế bài dạy học trực tuyến .................................. 37

2.2.2. Nguyên tắc thiết kế bài dạy học trực tuyến ............................................. 38

2.2.3. Các tiêu chí thiết kế bài dạy học trực tuyến ............................................ 39

2.2.4. Quy trình thiết kế một bài dạy học trực tuyến......................................... 40

2.3. Thiết kế một số bài dạy học trực tuyến Địa lí 12 THPT ............................ 41

2.4. Hướng dẫn sử dụng khóa học trực tuyến Địa lí 12 THPT ......................... 55

Tiểu kết chương 2.............................................................................................. 60

Chương 3: THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM ...................................................... 61

3.1. Mục đích thực nghiệm................................................................................ 61

3.2. Nguyên tắc tiến hành thực nghiệm............................................................. 61

3.3. Nhiệm vụ thực nghiệm ............................................................................... 61

3.4. Kịch bản dạy học thực nghiệm................................................................... 62

3.4.1. Điều kiện dạy học .................................................................................... 62

v

3.4.2. Nội dung và kịch bản dạy học ................................................................. 62

3.4.3. Nhiệm vụ thực hiện của giáo viên và học sinh....................................... 62

3.5. Tổ chức thực nghiệm.................................................................................. 64

3.5.1. Lựa chọn, đánh giá đối tượng thực nghiệm............................................. 64

3.5.2. Triển khai dạy học thực nghiệm.............................................................. 67

3.6. Đánh giá kết quả thực nghiệm.................................................................... 68

3.7. Khảo sát ý kiến của người dạy và người học ............................................. 70

Tiểu kết chương 3.............................................................................................. 72

KẾT LUẬN....................................................................................................... 73

TÀI LIỆU THAM KHẢO............................................................................... 76

iv

BẢNG CÁC THUẬT NGỮ VIẾT TẮT

Viết đầy đủ Viết tắt

Bồi dưỡng thường xuyên BDTX

Content Authoring System CAS

Công nghệ thông tin và truyền thông CNTT&TT

Dạy học trực tuyến DHTT

Đào tạo trực tuyến ĐTTT

Giáo viên GV

Học sinh HS

Hypertext Preprocessor PHP

Learning Content Management System LCMS

Learning Management System LMS

Trung học phổ thông THPT

v

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 1.1. Đội ngũ GV ở một số trường THPT trên địa bàn huyện Đại Từ...... 26

Bảng 1.2. Cơ sở vật chất, thiết bị dạy học ở trường THPT Đại Từ .................. 27

Bảng 2.1. Danh sách iDevice trong eXe............................................................ 33

Bảng 2.2. Các chủ đề dạy học theo chương trình Địa lí 12 THPT.................... 41

Bảng 3.1. Số lượng học sinh theo lớp ............................................................... 64

Bảng 3.2. Khảo sát chất lượng đầu vào tại 04 lớp 12, trường THPT Đại Từ

- Thái Nguyên.................................................................................... 65

Bảng 3.3. Khảo sát chất lượng đầu vào tại 02 lớp 12, trường THPT Nguyễn Huệ....66

Bảng 3.4. Kế hoạch chuẩn bị dạy học thực nghiệm sư phạm ........................... 67

Bảng 3.5. Kế hoạch dạy học thực nghiệm......................................................... 67

Bảng 3.6. Kết quả kiểm tra cuối khóa học tại trường THPT Đại Từ ................ 68

Bảng 3.7. Kết quả kiểm tra cuối khóa học tại trường THPT Nguyễn Huệ ....... 69

Bảng 3.8. Kết quả phân loại điểm của hai lớp................................................... 70