Thí nghiệm nuôi cấy mô và tế bào thực vật - Bài 4 pptx

http://www.ebook.edu.vn 172

Bài 4

Nuôi cấy đơn bội in vitro

I. Mục đích và yêu cầu

Trong công tác giống cây trồng, kỹ thuật tạo dòng thuần chủng

luôn luôn giữ vai trò quan trọng. Có nhiều phương pháp tạo dòng thuần

chủng khác nhau, nhưng thông thường nhất là tiến hành chọn lọc và kiểm

tra qua nhiều thế hệ tự phối. Cách làm này mang lại kết quả chắc chắn,

nhưng đòi hỏi chi phí lớn về trồng trọt và mất nhiều thời gian.

Bằng con đường đơn bội, nghĩa là chọn ra những cá thể 1n rồi sau

đó lưỡng bội hóa chúng, trong một thời gian ngắn sẽ thu được những cá

thể đồng hợp tử tuyệt đối, đó là những dòng thuần rất lý tưởng. Hai biện

pháp truyền thống để thu được cây đơn bội là:

- Chọn lọc đơn bội xuất hiện ngẫu nhiên.

- Lai xa và chọn lọc sau khi bộ nhiễm sắc thể của một trong hai

giao tử mất đi (thoái biến) sẽ thu được thể đơn bội, hiện tượng này chỉ mới

phát hiện được ở một số cặp lai khác loài của đại mạch.

Tuy nhiên, vấn đề đặt ra là làm sao để có được một số lượng cây

đơn bội lớn. Phương pháp này hầu như không thể giải quyết vấn đề nói

trên.

Năm 1964, Guha và Maheshawari đã đưa ra một phương pháp tạo

cây đơn bội mới, đó là tạo cây đơn bội từ hạt phấn thông qua nuôi cấy in

vitro. Trên nhiều đối tượng cây trồng, phương pháp này đã tạo được hàng

loạt cá thể đơn bội trong một thời gian ngắn (chỉ một vài tháng). Chính vì

vậy, đã có nhiều chương trình tạo giống cây trồng ra đời trên cơ sở áp

dụng kỹ thuật đơn bội in vitro và đã thu được kết quả tốt.

Có hai trường hợp tạo cây đơn bội từ hạt phấn: hạt phấn tạo trực

tiếp cây đơn bội (thường gặp ở thuốc lá) hay hạt phấn tạo gián tiếp cây

đơn bội thông qua giai đoạn phát triển callus (ở lúa). Để tạo cây đơn bội

kép có thể sử dụng hai phương thức: cây đơn bội kép tạo từ cây đơn bội

được xử lý colchicine hay cây đơn bội kép tái sinh từ callus của cây đơn

bội (trường hợp này thường chỉ đạt hiệu suất khoảng 60 %).