Tài liệu Phương pháp quan trắc, lấy mẫu và phân tích các chất độc trong không khí 2005 docx

Phương pháp lấy mẫu và phân tích các chất độc trong không khí 2005

Đồng Kim Loan, HUS-VNU.VN

Page 1

PHƢƠNG PHÁP QUAN TRẮC, LẤY MẪU VÀ PHÂN TÍCH

CÁC CHẤT ĐỘC TRONG KHÔNG KHÍ

1.Phương pháp lấy mẫu

1.1.Địa điểm và vị trí lấy mẫu

Trƣớc hết cần phải điều tra nơi phát sinh ra hơi, khí độc ở đâu,

trạng thái tồn tại của chất độc (thể rắn, lỏng hoặc khí…), nguồn hơi khí thải

phát sinh ra từ khâu nào: chuẩn bị nguyên liệu, quá trình sản xuất, các chất

trung gian, tạp chất hay sản phẩm…

Địa điểm và vị trí lấy mẫu phải đƣợc chọn trên cơ sở khoa học và

có hệ thống theo đúng nhƣ yêu cầu của nội dung khảo sát nhƣ giám sát chất

lƣợng môi trƣờng, kiểm tra quy trình sản xuất hoặc việc tuân thủ pháp luật môi

trƣờng hay đánh giá tác động có hại của hoạt động sản xuất đến sức khoe cộng

đồng và môi trƣờng... Chẳng hạn nhƣ, khi đánh giá tác động môi trƣờng của

một hoạt động sản xuất nào đó, địa điểm lấy mẫu cần phải đặt giữa khu vực chất

độc bay ra, nơi đi lại và làm việc của công nhân, đồng thời cần phải tránh các hệ

thống thong hơi, cửa sổ.

Khoảng cách từ địa điểm lấy mẫu có thể là 10, 50 hoặc 100m so với

nguồn phát thải, nếu xét thấy cần xác định mức độ ô nhiễm do nguồn gây ra.

Vị trí của các điểm lấy mẫu đƣợc chọn bằng việc sử dụng mạng lƣới đối

xứng cực với nguồn nằm ở trung tâm. Độ lệch cho phép đối với các vị trí đã

chọn theo cách có hệ thống cũng đƣợc xác định. Trong các khu vực có địa hình

phức tạp, vị trí các điểm lấy mẫu đƣợc xác định chủ yếu theo các điều kiện phát

tán cục bộ và phải xem xét cẩn thận trƣớc khi định vị trí lấy mẫu. Trong các khu

vực nhƣ vậy một cuộc nghiên cứu với qui mô nhỏ đã đƣợc tiến hành trƣớc khi

lựa chọn lần cuối vị trí các điểm lấy mẫu.

Nói chung, việc lựa chọn các địa điểm quan trắc và lấy mẫu cần phải tuân

thủ các nguyên tắc sau:

-Nếu đánh giá ảnh hƣởng của các khu công nghiệp đến chất lƣợng môi

trƣờng không khí thì các địa điểm quan trắc đƣợc chọn phải là các khu công

nghiệp - nơi mà môi trƣờng đang là vấn đề thời sự nóng bỏng.

Phương pháp lấy mẫu và phân tích các chất độc trong không khí 2005

Đồng Kim Loan, HUS-VNU.VN

Page 2

-Địa điểm phải phản ánh đƣợc chất lƣợng không khí từ các hoạt động

công nghiệp. Muốn vậy, cần phải xét đến 2 yếu tố là không gian và thời gian:

+Với yếu tố không gian: sử dụng mạng lƣới đối xứng với nguồn nằm ở

trung tâm, xem xét vị trí của các cơ sở sản xuất trong 1 khu công nghiệp để

chọn địa điểm đặt mẫu, đồng thời phải chú ý đến địa hình để tránh các tác động

của địa hình (tức là tìm hiểu cả các điều kiện phát tán).

+Với yếu tố thời gian: quan trắc theo mùa và các ốp nhƣ thế nào đó để có

thể phán ánh đúng nhất ảnh hƣởng của khu công nghiệp đến chất lƣợng không

khí.

1.2. Chiều cao lấy mẫu không khí và chiều cao điểm đo

Chiều cao lấy mẫu không khí và chiều cao điểm đo đƣợc chọn ngẫu nhiên

hoặc hệ thống so với một chiều cao qui chiếu đã đƣợc chọn ngẫu nhiên. Nói

chung tại các điểm lấy mẫu, các điểm đo phải cao trên mặt đất 3 mét, nhƣng

không nhất thiết phải áp dụng trong những khu vực có nhà cao tầng hoặc nơi mà

nhiệm vụ khảo sát có qui định các mức cao khác. Cụ thể các cuộc điều tra về

mức độ ô nhiễm không khí ở đƣờng giao thông thì việc lấy mẫu cần đƣợc tiến

hành ở chiều cao hít thở (thông thƣờng chỉ dƣới 2 mét hoặc thậm chí thấp hơn

để xác định các mức ô nhiễm không khí đối với đối tƣợng là trẻ em).

Khi tiến hành ở các khu vực có tỉ lệ phần trăm các nhà cao tầng lớn, có

nhiều ngƣời sống ở những độ cao khác nhau mà khi đo ô nhiễm không khí ở

mức cao 3 mét không cho kết quả đại diện thì cần thiết sắp xếp để nơi lấy mẫu

đƣợc đặt ở các độ cao khác nhau. Điều này đặc biệt quan trọng khi các nhà cao

tầng nhƣ vậy ở gần kề các nguồn thải chính.

Độ cao điểm đo và chiều cao lấy mẫu phải phản ánh đƣợc tác động của ô

nhiễm không khí do hoạt động công nghiệp đến chất lƣợng không khí phải thoả

mãn các điều kiện sau:

+không gần nguồn thải

+không bị ảnh hƣởng của địa hình

+phản ánh đúng nồng độ nền của khu vực (chú ý đến yếu tố nhà cao tầng,

dân cƣ và chiều cao ống khói).