Tài liệu Bài báo cáo thực tập thực tế môi trường các tỉnh Đồng bằng sông Cửu Long pdf

Bài báo cáo th ự c t ập

Thực tế môi

trường các tỉnh

Đồng bằng sông

Cửu Long

1

MỤC LỤC

Bài báo cáo th c t p ự ậ .....................................................................................................................................................1

Th c t môi tr ng các t nh ng b ng sông C u Long ự ế ườ ỉ Đồ ằ ử .........................................................................................1

M C L C Ụ Ụ ................................................................................................................................................................2

PHẦN 1; TỔNG QUAN

Chương 1: Tổng quan về Đồng Bằng sông Cửu Long.

I. MÔI TRƯỜNG TỰ NHIÊN

I.1 Vị trí địa lý

− ĐBSCL (Đồng Bằng Sông Cửu Long) nằm kéo dài từ 8°30’ đến 11°00 vĩ Bắc;

104°35’ đến 107°00 kinh Đông. Nằm ở cực nam của đất nước, là phần cuối cùng của lưu

vực sông Mêkông với tổng diện tích tự nhiên là 3,96 triệu ha bằng 5% diện tích toàn lưu

vực.

− Diện tích đồng bằng là 39.700 km2

, bao gồm 12 tỉnh: Long An, Tiền Giang, Đồng

Tháp, An Giang, Kiên Giang, Bạc Liêu, Cà Mau, Sóc Trăng, Vĩnh Long, Trà Vinh, Hậu

Giang, Bến Tre, và thành phố Cần Thơ.

I.2 Địa chất

2

Nếu so với đồng bằng sông Hồng, ĐBSCL có tuổi thành tạo xưa hơn nhiều - ít

nhất cũng cách đây cả hằng triệu năm. Vùng ĐBSCL được hình thành từ những trầm tích

phù sa và bồi dần qua những kỷ nguyên thay đổi mực nước biển. Những hoạt động hỗn

hợp của sông và biển đã hình thành những vạt đất phù sa phì nhiêu.

I.2.1 Lịch sử hình thành đá móng

− Lịch sử ĐBSCL nằm trọn vẹn trong 2 đại Mezozoic và Kainozoic (trung sinh và

cận sinh) lập nên một móng đá cứng.

− Móng đá trải qua 2 thời kỳ xáo trộn mãnh liệt do hoạt động tách dãn đáy biển

Đông ở ngoài khơi và đới toạt nứt của vịnh Thái Lan.

− Vào thời cận sinh, móng đá bị phủ bởi trầm tích phong phú, mà chiều dày đã được

giải đoán địa chấn, và tam giác châu có chiều dày về phía Đông Nam.

I.2.2 Bồi tích bờ biển

Hệ thống bồi tích bờ biển xảy ra nhờ cân bằng giữa 2 cực độc lập là dòng sông đi

ra và triền biển đi vào mà hậu quả trực tiếp là vật liệu trầm tích lơ lửng (cát mịn, bùn sét)

mưa xuống đáy nước những cồn cửa sông mọc ra, rồi dần dần lấp nghẽn cửa sông.

I.2.3 Bồi tích lòng sông: Lòng sông có 2 loại trầm tích:

− Loại lơ lửng, thường chỉ rơi xuống đáy nước của các trũng yên lặng, hay rơi xuống

đáy biển.

− Loại trượt trên mặt đáy tạo ra cát sông, cồn sông, tiếp tục di chuyền và tạo thành

cù lao sông.

I.2.4 Bồi tích đồng lũ

− Đây là kết quả của nước thượng nguồn trên ĐBSCL, vật liệu của lũ chủ yếu là sét,

sau là bùn mịn.

− Về mặt môi trường trầm tích có 2 loại đồng lũ: đồng lũ kín của tiểu vùng Đồng

Tháp Mười và đồng lũ hở tương ứng với Tứ Giác Long Xuyên.

I.3 Địa hình

− Chủ yếu là do phù sa mới của sông Cửu Long bồi đắp.

3

− Các dạng địa hình: địa hình trũng khó thoát nước (Tứ Giác Long Xuyên, Đồng

Tháp Mười), địa hình cao (Đông Bắc Long An, Bắc Đống Tháp), địa hình trung bình

(Tiền Giang).

− Nhìn chung, ĐBSCL bằng phẳng, sự chênh lệch độ cao không đáng kể (trừ vùng

núi An Giang), tuy nhiên cũng ảnh hưởng rõ đến quá trình hình thành và qui luật phân bố

các loại đất.

I.4 Thỗ nhưỡng

Tùy theo điều kiện phân bố tính chất đất, người ta có thể phân thành các vùng đất chính

như sau:

I.4.1 Vùng đất phèn (S)

− Diện tích đất phèn cả nước là 2.140.306 ha, chiếm 6.45% diện tích tự nhiên của cả

nước. ĐBSCL có 1.885.890 ha, chiếm 88.11% diên tích đất phèn cả nước.

− Đất phèn được hình thành do 2 nguyên nhân: một là do tầng đất phèn tiềm tàng bị

oxi hóa mà thành; hai là do tích tụ ở vùng trũng do nước mưa mang đến.

I.4.2 Vùng đất phù sa nước ngọt (P)

− Cả nước có 2.936.413 ha đất phù sa nước ngọt, chiếm 8.9% đất tự nhiên. Ở

ĐBSCL, diện tích đất phù sa nước ngọt là 960.734 ha. Ở nhiều ở các tỉnh An Giang

(214.662ha), Đồng Tháp (150.853ha).

− Đất phù sa thoát nước: 420.236 ha; đất phù sa ít thoát nước: 535.638 ha.

− Đất phù sa ĐBSCL là loại đất tốt. Đất khá giàu chất hữu cơ và đạm.Rất thích hợp

để trồng lúa, hoa màu, cây ăn quả...Phân bố chủ yếu ở các tỉnh Long An, Bến Tre, Vĩnh

Long, Tiền Giang, Đồng Tháp.....

I.4.3 Vùng đất mặn (M)

− Cả nước là: 991.202 ha. Ở ĐBSCL, diện tích đất mặn 703.452 ha, chiếm 70.96%

diện tích đất mặn của cả nước và được chia thành:

o Đất mặn, sú, đước, vẹt: 170.479 ha.

o Đất mặn nhiều: 255.042 ha.

o Đất mặn ít và trung bình: 277.931 ha.

4

− Đặc trưng của đất mặn là lượng Cl-

cao 0.05-0.25% vào mùa khô, pH ít chua đến

hơi kiềm, hàm lượng mùn từ trung bình đến hơi khá, ít thoát nước. Đất mặn phân bố

nhiều ở các tỉnh Kiên Giang, Cà Mau.

I.4.4 Vùng đất phèn mặn (SM)

Đất phèn mặn là loại đất bị nhiễm mặn muối. Đất này thường phân bố ở địa hình

trung bình và tương đối thấp. Đặc biệt tập trung nhiều ở Bạc Liêu, Cà Mau, Kiên Giang.

I.4.5 Vùng đất giồng cát (Cz)

Là loại đất cát biển tập trung ở ĐBSCL.Thường gặp ở Bến Tre, Tiền Giang, Vĩnh

Long, Trà Vinh, Bạc Liêu....

I.4.6 Vùng đất xám trên phù sa cổ (X)

ĐBSCL có 64.705ha, Long An (46.195ha), Đồng Tháp (15.484ha). Phân bố trên

các bậc thềm phù sa cổ, chạy dọc theo biên giới Việt Nam-Campuchia như ở Đồng Tháp

Mười. Đây là nhóm đất nghèo dinh dưỡng nhất ở ĐBSCL, hàm lượng chất hữu cơ thấp.

Thích hợp trồng các loại cây công nghiệp, hoa màu, cây họ đậu... Được phân bố theo thứ

tự Long An, Đồng Tháp, An Giang, Kiên Giang....

I.4.7 Vùng đất núi (F)

Ở ĐBSCL, khu vực đồi núi tập trung ở An Giang, có diện tích 26.200 ha.Nhìn

chung loại đất này có hàm lượng mùn rất thấp, nghèo dinh dưỡng.

I.5 Thủy văn

Mọi hiện tượng thủy văn và các đặc trưng tài nguyên nước mặt ĐBSCL là hậu quả

của chế độ mưa mùa tập trưng trên toàn bộ lưu vực sông Cửu Long và mối tương tác giữa

các quá trình sông và quá trình biển.

Hai quá trình chuyển động và ngược chiều này giao thoa, phối hợp và khống chế

lẫn nhau. Mối tương tác này còn bị ảnh hưởng bởi hệ thống thủy văn và các kiến trúc

nhân tạo khiến chế độ thủy văn ĐBSCL mang một sắc thái đặc biệt và biến động không

ngừng.

I.5.1 Yếu tố chủ đạo của quá trình sông

Lưu lượng trên dòng chính: chủ yếu là do 2 sông Tiền và sông Hậu. Sự phân bố

của 2 sông này trong năm là không đều, tùy thuộc lượng nước ở Tân Châu, Châu Đốc do

5

sự điều tiết của biển Hồ từ Campuchia bắt nguồn mang đến. Nước sông thường lên cao từ

tháng 7 đến tháng 11, cao nhất là vào tháng 9 và 10, mực nước có thể chênh lệch so với

mùa cạn đến 4 m.

I.5.2 Yếu tố chủ đạo của quá trình biển

− Triều biển Đông thuộc loại bán nhật triều không đều, biên độ từ 2m - 3.5m. Cực

đại có thể lên đến 4m.

− Ngược lại triều biển Tây thuộc loại triều hỗn hợp thiên về nhật triều có biên độ

triều nhỏ (nhỏ hơn 1m).

− Dạng bán nhật triều và dao động mạnh của biển Đông có tác dụng lớn trong việc

đẩy nước, tích nước trong lúc triều cao, trong khi ấy dạng nhật triều yếu của biển Tây có

lợi cho việc tiêu nước. Các sông chính rộng và sâu đều chảy ra biển Đông, đó là lý do

khiến triều biển Đông tác dụng lên phần lớn diện tích ĐBSCL

− Do những tác động khác nhau về lưu lượng của sông, địa hình dòng sông, hình

thái và mạng lưới kênh rạch....nên khi truyền vào nội địa qua các sông chính thì hình

dạng, biên độ và tốc độ truyền triều trên mỗi sông khác nhau và thay đổi trên từng đoạn

sông. Do đó, diện tích có khả năng tự chảy trên 9 tháng/năm chỉ giới hạn ở vùng ven và

giữa sông Tiền, sông Hậu. Các khu vực khác muốn đưa nước lên vườn, ruộng trong mùa

kiệt phải sử dụng động lực vào các thời điểm khác nhau.

− Mực nước bình quân ở biển Đông cao hơn biển Tây nên sự chuyển nước từ Đông

sang Tây là hợp quy luật.

− Biên độ giảm khi đi sâu vào vườn ruộng.

− Tốc độ truyền triều trên các sông khá lớn, biến đổi theo mùa, lớn nhất là trên sông

Tiền (trung bình: 20km/g, có đoạn 40km/g) và giảm nhanh khi triều truyền vào vườn,

ruộng.

− Hậu quả là tuy cùng nguồn triều, các điểm khác nhau trên các dòng chính và nội

đồng có thể khác pha do triều truyền theo nhiều đường khác nhau.

I.5.3 Chế độ thủy văn mùa kiệt và ảnh hưởng đến sản xuất nông nghiệp

− Trong mùa cạn, toàn bộ sông rạch ở ĐBSCL chịu tác dụng của thủy văn và hầu

như không có kênh chính nào chảy một chiều trong mùa cạn, những kênh nào lợi dụng

được các quy luật truyền triều và ít bị nhiễu động bởi các kênh ngang đều có chế độ tải

nước tốt trong mùa cạn.

− Ngoài nguồn của sông Tiền vào mùa nắng, cần lưu ý khai thác nước của các

nguồn từ sông rạch Campuchia đổ về.

6