Tác động tài chính vi mô đến thu nhập của hộ nghèo tại tỉnh Bình Dương

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC MỞ TP HCM

ĐẶNG MINH LUÂN

TÁC ĐỘNG TÀI CHÍNH VI MÔ

ĐẾN THU NHẬP CỦA HỘ NGHÈO

TẠI TỈNH BÌNH DƯƠNG

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ HỌC

TP. HỒ CHÍ MINH - NĂM 2017

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC MỞ TP HCM

ĐẶNG MINH LUÂN

TÁC ĐỘNG TÀI CHÍNH VI MÔ

ĐẾN THU NHẬP CỦA HỘ NGHÈO

TẠI TỈNH BÌNH DƯƠNG

Chuyên ngành : Kinh tế học

Mã số chuyên ngành : 60 31 01 01

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ HỌC

Người hướng dẫn khoa học:

PGS.TS. Đinh Phi Hổ

TP. HỒ CHÍ MINH - NĂM 2017

i

LỜI CAM ĐOAN

Đề tài nghiên cứu “Tác động tài chính vi mô đến thu nhập hộ nghèo tại tỉnh Bình

Dương” là đề tài nghiên cứu của chính tôi.

Không có nghiên cứu nào của người khác được sử dụng trong luận văn này mà

không được trích dẫn theo đúng quy định.

Tôi xin cam đoan kết quả nghiên cứu này là trung thực, chưa từng được công bố

hoặc sử dụng để nhận bằng cấp ở những nơi khác.

Thành phố Hồ Chí Minh, năm 2017

Người thực hiện đề tài

Đặng Minh Luân

ii

LỜI CẢM ƠN

Trước tiên, tôi xin chân thành cảm ơn Quý Thầy/cô Trường Đại học Mở Thành

phố Hồ Chí Minh, đặc biệt là Quý Thầy/cô ở Khoa Đào tạo Sau đại học đã tận tâm

giảng dạy, truyền đạt kiến thức tốt nhất và luôn tạo mọi điều kiện thuận lợi cho tôi

trong quá trình học tập tại Trường.

Tôi xin chân thành cảm ơn PGS.TS Đinh Phi Hổ đã tận tình hướng dẫn và góp ý

giúp tôi hoàn thành luận văn tốt nghiệp này.

Cuối cùng tôi xin cảm ơn gia đình, các đồng nghiệp ở Trường Đại học Bình

Dương và các thành viên lớp ME6B của Trường Đại học Mở Thành phố Hồ Chí Minh

đã hỗ trợ, động viên, giúp đỡ tôi trong suốt thời gian học tập và hoàn thành luận văn

này.

Thành phố Hồ Chí Minh, năm 2017

Người thực hiện đề tài

Đặng Minh Luân

iii

TÓM TẮT

Luận văn “Tác động tài chính vi mô đến thu nhập của hộ nghèo tại tỉnh Bình

Dương”, nhằm xác định các nhân tố trong tài chính vi mô ảnh hưởng đến thu nhập của

hộ nghèo, xem xét mức độ tác động và hướng tác động của các nhân tố, từ đó đề xuất

các giải pháp nhằm góp phần nâng cao thu nhập của hộ nghèo, làm tiền đề thoát nghèo

bền vững.

Trên cơ sở lý thuyết và thực trạng hộ nghèo tại Bình Dương, đề tài đã xây dựng

mô hình gồm 12 nhân tố ảnh hưởng đến thu nhập bình quân của hộ nghèo tại tỉnh Bình

Dương. Thông qua phương pháp nghiên cứu định tính và định lượng, với số liệu có

được từ 389 bảng câu hỏi, kết hợp ứng dụng phần mềm Stata 13, cho ra kết quả phân

tích hồi qui tuyến tính xác định: thu nhập bình quân của hộ nghèo tại tỉnh Bình Dương

bị tác động bởi 09 nhân tố theo thứ tự quan trọng giảm dần sau: (1) sử dụng vốn vay,

(2) giới tính, (3) tỷ lệ phụ thuộc, (4) kỳ hạn vay, (5) nghề nghiệp chủ hộ, (6) quy mô

hộ, (7) trình độ học vấn chủ hộ, (8) số tiền vay và (9) kinh nghiệm của chủ hộ.

Từ những kết quả có được, đề tài nghiên cứu đề xuất năm giải pháp nhằm góp

phần phát triển kinh tế hộ nghèo, giúp họ vươn lên thoát nghèo bền vững. Đồng thời

đưa ra các kiến nghị đối với các tổ chức tài chính vi mô và địa phương, để các tổ chính

tài chính hoạt động hiệu quả hơn, và địa phương có thêm nguồn vốn tiếp tục hỗ trợ cho

các hộ nghèo có nguồn vốn phát triển kinh tế hộ gia đình.

iv

MỤC LỤC

Contents

LỜI CAM ĐOAN .......................................................................................................i

LỜI CẢM ƠN........................................................................................................... ii

TÓM TẮT................................................................................................................ iii

MỤC LỤC.................................................................................................................iv

DANH MỤC HÌNH VÀ ĐỒ THỊ.......................................................................... vii

DANH MỤC BẢNG.............................................................................................. viii

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT...................................................................................ix

CHƯƠNG 1: GIỚI THIỆU......................................................................................1

1.1 Lý do chọn đề tài nghiên cứu .............................................................................1

1.2 Câu hỏi nghiên cứu.............................................................................................3

1.3 Mục tiêu nghiên cứu...........................................................................................3

1.4 Phạm vi và đối tượng nghiên cứu.......................................................................3

1.4.1. Đối tượng nghiên cứu ....................................................................................3

1.4.2. Phạm vi nghiên cứu........................................................................................4

1.5 Phương pháp nghiên cứu....................................................................................4

1.6 Ý nghĩa của đề tài...............................................................................................4

1.7 Kết cấu của đề tài nghiên cứu ............................................................................4

CHƯƠNG 2: TỔNG QUAN CƠ SỞ LÝ THUYẾT VÀ CÁC NGHIÊN CỨU

LIÊN QUAN...................................................................................................................6

2.1. Một số vấn đề cơ bản về hộ nghèo.....................................................................6

2.1.1. Khái niệm về nghèo .......................................................................................6

2.1.2. Khái niệm về hộ gia đình ...............................................................................7

2.1.3. Khái niệm hộ nghèo .......................................................................................8

2.1.4. Đặc điểm của hộ nghèo................................................................................10

2.2. Khái niệm và lý thuyết về thu nhập..................................................................11

2.2.1. Khái niệm về thu nhập .................................................................................11

2.2.2. Các nhân tố tác động đến thu nhập hộ gia đình ...........................................11

v

2.3. Lý thuyết về tài chính vi mô.............................................................................16

2.3.1. Khái niệm về tài chính vi mô.......................................................................16

2.3.2. Các tổ chức tài chính vi mô .........................................................................17

2.3.3. Đối tượng tài chính vi mô ............................................................................18

2.3.4. Đặc điểm của tài chính vi mô.......................................................................19

2.3.5. Vai trò của tài chính vi mô đối với hộ nghèo...............................................19

2.4. Các nghiên cứu thực nghiệm có liên quan .......................................................21

2.4.1. Nghiên cứu nước ngoài................................................................................21

2.4.2. Nghiên cứu trong nước ................................................................................22

2.5. Mô hình nghiên cứu đề nghị.............................................................................24

Tóm tắt chương 2 ....................................................................................................25

CHƯƠNG 3: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ..................................................26

3.1. Quy trình nghiên cứu........................................................................................26

3.2. Phương pháp nghiên cứu..................................................................................28

3.3. Mô hình nghiên cứu..........................................................................................28

3.3.1. Mô hình nghiên cứu .....................................................................................28

3.3.2. Định nghĩa các biến trong mô hình nghiên cứu...........................................30

3.4. Dữ liệu nghiên cứu ...........................................................................................35

3.4.1. Nguồn dữ liệu...............................................................................................35

3.4.2. Phương pháp xác định kích thước mẫu và chọn mẫu ..................................35

3.5. Quy trình phân tích dữ liệu...............................................................................36

Tóm tắt chương 3 ....................................................................................................38

CHƯƠNG 4: TỔNG QUAN ĐỊA BÀN NGHIÊN CỨU VÀ KẾT QUẢ

NGHIÊN CỨU.............................................................................................................39

4.1. Vị trí địa lý và điều kiện tự nhiên tỉnh Bình Dương ........................................39

4.2. Tình hình kinh tế tỉnh Bình Dương giai đoạn 2011-2015................................41

4.3. Tình hình thực hiện chương trình giảm nghèo tại tỉnh Bình Dương................44

4.4. Kết quả nghiên cứu...........................................................................................49

4.4.1. Thống kê mô tả tổng hợp các biến theo mô hình nghiên cứu......................49

4.4.2. Đặc điểm hộ nghèo được khảo sát ...............................................................50

vi

4.4.3. Đặc điểm và thông tin vốn vay hộ nghèo tiếp cận.......................................54

4.4.4. Phân tích tương quan và kiểm định đa cộng tuyến của mô hình .................57

4.4.5. Phân tích kết quả hồi quy.............................................................................58

4.4.6. Phân tích mức độ phù hợp của mô hình.......................................................60

4.4.7. Giải thích các biến có ý nghĩa trong mô hình ..............................................60

4.4.8. Giải thích các biến không có ý nghĩa trong mô hình ...................................65

4.4.9. Sự khác biệt thu nhập bình quân hộ nghèo năm 2013 so với năm 2015 .....66

Tóm tắt chương 4 ....................................................................................................67

CHƯƠNG 5: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ.........................................................69

5.1. Kết luận ............................................................................................................69

5.2. Kiến nghị ..........................................................................................................70

5.3. Đóng góp của đề tài..........................................................................................73

5.4. Hạn chế đề tài và định hướng nghiên cứu tiếp theo .........................................73

Tóm tắt chương 5 ....................................................................................................74

TÀI LIỆU THAM KHẢO ......................................................................................75

PHỤ LỤC 1..............................................................................................................81

PHỤ LỤC 2..............................................................................................................82

PHỤ LỤC 3..............................................................................................................85

vii

DANH MỤC HÌNH VÀ ĐỒ THỊ

Đồ thị 4. 1: GDP tỉnh Bình Dương (ĐVT: Tỷ đồng) ....................................................42

Đồ thị 4. 2: Tổng sản phẩm (GDP) trên địa bàn tỉnh Bình Dương (ĐVT: tỷ đồng).....42

Đồ thị 4. 3: GDP/Người của tỉnh Bình Dương (ĐVT: Triệu đồng)..............................43

Đồ thị 4. 4: Thu nhập bình quân tỉnh Bình Dương so với cả nước và khu vực Đông

Nam Bộ..........................................................................................................................43

Đồ thị 4. 5: Thu nhập bình quân của các tỉnh khu vực Đông Nam Bộ .........................44

Đồ thị 4. 6: Mức tăng thu nhập của hộ nghèo trong nghiên cứu..................................67

Hình 2. 1: Hệ thống tài chính vi mô Việt Nam .............................................................17

Hình 2. 2: Mô hình nghiên cứu đề nghị.........................................................................24