Sử dụng tài chính thúc đẩy phát triển kinh tế xã hội tỉnh Tây Nguyên

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ TÀI CHÍNH

HỌC VIỆN TÀI CHÍNH

TRẦN TRƯNG

sö dông tμi chÝnh thóc ®Èy

ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi c¸c tØnh t©y nguyªn

LUẬN ÁN TIẾN SĨ KINH TẾ

HÀ NỘI - 2014

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ TÀI CHÍNH

HỌC VIỆN TÀI CHÍNH

TRẦN TRƯNG

sö dông tμi chÝnh thóc ®Èy

ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi c¸c tØnh t©y nguyªn

Chuyên ngành : Tài chính - Ngân hàng

Mã số : 62.34.02.01

LUẬN ÁN TIẾN SĨ KINH TẾ

Người hướng dẫn khoa học: 1. PGS, TS ĐINH TRỌNG THỊNH

2. PGS, TS NGUYỄN VĂN DẦN

HÀ NỘI - 2014

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan bản luận án là công trình nghiên

cứu của riêng tôi. Các số liệu, kết quả nêu trong luận án

là trung thực và có nguồn gốc rõ ràng.

TÁC GIẢ LUẬN ÁN

Trần Trưng

MỤC LỤC

Trang

Trang phụ bìa

Lời cam đoan

Mục lục

Danh mục các chữ viết tắt

Danh mục các bảng

MỞ ĐẦU 1

Chương 1: MỘT SỐ VẤN ĐỀ CHUNG VỀ TÀI CHÍNH VỚI TƯ CÁCH

ĐỘNG LỰC THÚC ĐẨY PHÁT TRIỂN KINH TẾ - XÃ HỘI 7

1.1. Tổng quan về phát triển kinh tế - xã hội 7

1.1.1. Quan niệm phát triển kinh tế 7

1.1.2. Quan niệm về phát triển xã hội 9

1.1.3. Những nhân tố ảnh hưởng đến phát triển kinh tế - xã hội

1.2. Tài chính đối với phát triển kinh tế - xã hội 18

1.2.1. Quan niệm về tài chính, chức năng và vai trò của tài chính trong

nền kinh tế thị trường 18

1.2.2. Chính sách tài chính 26

1.3. Sử dụng tài chính thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội 34

1.3.1. Sử dụng ngân sách nhà nước để phát triển kinh tế - xã hội 34

1.3.2. Sử dụng tín dụng để phát triển kinh tế - xã hội 54

1.3.3. Sử dụng thị trường tài chính để phát triển kinh tế - xã hội 64

Chương 2: THỰC TRẠNG SỬ DỤNG TÀI CHÍNH THÚC ĐẨY PHÁT

TRIỂN KINH TẾ - XÃ HỘI CÁC TỈNH TÂY NGUYÊN GIAI

ĐOẠN 2006-2010 75

2.1. Đặc điểm về kinh tế - xã hội các tỉnh Tây Nguyên 75

2.1.1. Đặc điểm chính các tỉnh Tây Nguyên 75

2.1.2. Những thuận lợi về phát triển kinh tế - xã hội ở Tây Nguyên 75

2.1.3. Những thách thức đối với phát triển kinh tế - xã hội 78

2.2. Thực trạng sử dụng tài chính thông qua các công cụ ngân sách

nhà nước, tín dụng và thị trường tài chính thúc đẩy phát triển

kinh tế - xã hội các tỉnh Tây Nguyên giai đoạn 2006-2010 81

2.2.1. Thực trạng sử dụng ngân sách nhà nước cho phát triển kinh tế -

xã hội ở Tây Nguyên giai đoạn 2006-2010 89

2.2.2. Thực trạng sử dụng tín dụng nhà nước để phát triển kinh tế - xã

hội Tây Nguyên giai đoạn 2006-2010 112

2.2.3. Thực trạng sử dụng tín dụng ngân hàng cho phát triển kinh tế -

xã hội ở Tây Nguyên giai đoạn 2006-2010 118

2.2.4. Thực trạng sử dụng thị trường tài chính để phát triển kinh tế - xã

hội ở Tây Nguyên 122

2.3. Kinh nghiệm của một số quốc gia trong sử dụng tài chính để

phát triển kinh tế - xã hội 131

2.3.1. Kinh nghiệm của Trung Quốc về sử dụng ngân sách nhà nước

và trái phiếu chính phủ 131

2.3.2. Kinh nghiệm sử dụng tín dụng nhà nước của Nhật Bản để phát

triển kinh tế - xã hội 139

2.3.3. Kinh nghiệm sử dụng thị trường tài chính các nước Đông Nam

Á để phát triển kinh tế - xã hội 144

2.3.4. Bài học kinh nghiệm rút ra cho Việt Nam trong sử dụng tài

chính phát triển kinh tế - xã hội 148

Chương 3: TÀI CHÍNH VỚI NHIỆM VỤ THÚC ĐẨY PHÁT TRIỂN

KINH TẾ - XÃ HỘI CÁC TỈNH TÂY NGUYÊN GIAI ĐOẠN

2011-2015, TẦM NHÌN ĐẾN 2020 152

3.1. Định hướng phát triển kinh tế - xã hội ở Tây Nguyên đến

2015, tầm nhìn đến 2020 và quan điểm sử dụng tài chính

trong giai đoạn này 153

3.1.1. Định hướng phát triển kinh tế - xã hội ở Tây Nguyên đến 2015,

tầm nhìn đến 2020 153

3.1.2. Quan điểm sử dụng tài chính trong giai đoạn này 158

3.1.3. Những cơ hội và thách thức đối với hoạt động tài chính trong

giai đoạn 2011-2015, tầm nhìn đến 2020 trên địa bàn các tỉnh

Tây Nguyên 160

3.2. Giải pháp hoàn thiện sử dụng các công cụ tài chính giai

đoạn 2011-2015, tầm nhìn đến 2020 166

3.2.1. Tiếp tục hoàn thiện chính sách đối với Tây Nguyên 166

3.2.2. Giải pháp hoàn thiện sử dụng ngân sách nhà nước 169

3.2.3. Giải pháp hoàn thiện sử dụng tín dụng nhà nước 182

3.2.4. Giải pháp hoàn thiện sử dụng tín dụng ngân hàng 188

3.2.5. Giải pháp hoàn thiện sử dụng thị trường tài chính 191

3.3. Các giải pháp hỗ trợ 196

3.3.1. Tiếp tục hoàn thiện chiến lược phát triển kinh tế - xã hội của

vùng Tây Nguyên giai đoạn 2011-2020 196

3.3.2. Bảo đảm sự ổn định chính trị - xã hội trên địa bàn Tây Nguyên 199

3.3.3. Quan tâm phát triển giáo dục, đào tạo nguồn nhân lực và hệ thống

thông tin kinh tế - xã hội trên địa bàn các tỉnh Tây Nguyên 201

KẾT LUẬN 203

DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH ĐÃ CÔNG BỐ CỦA TÁC GIẢ

LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI LUẬN ÁN

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT TRONG LUẬN ÁN

CBCC Cán bộ công chức

CBVC Cán bộ viên chức

CNH, HĐH Công nghiệp hóa, Hiện đại hóa

CSTK Chính sách tài khóa

CSTT Chính sách tiền tệ

DNNN Doanh nghiệp nhà nước

DTTS Dân tộc thiểu số

ĐTPT Đầu tư phát triển

GDP Tổng sản phẩm quốc nội

GD&ĐT Giáo dục và đào tạo

GNI Tổng thu nhập quốc gia

GTGT Giá trị gia tăng

HĐND Hội đồng nhân dân

HTX Hợp tác xã

IMF Quỹ tiền tệ quốc tế

KH&CN Khoa học và công nghệ

NHCP Ngân hàng cổ phần

NHCSXH Ngân hàng chính sách xã hội

NHLD Ngân hàng liên doanh

NHNN Ngân hàng nhà nước

NHTM Ngân hàng thương mại

NHTW Ngân hàng trung ương

NHTMNN Ngân hàng thương mại nhà nước

NHTMVN Ngân hàng thương mại Việt Nam

NSĐP Ngân sách địa phương

NSLĐ Năng suất lao động

NSNN Ngân sách nhà nước

NSTW Ngân sách trung ương

ODA Hỗ trợ phát triển chính thức

TCTD Tổ chức tín dụng

TD Tín dụng

TDNH Tín dụng ngân hàng

TDNN Tín dụng nhà nước

TNCN Thu nhập cá nhân

TTCK Thị trường chứng khoán

TNDN Thu nhập doanh nghiệp

TPCP Traí phiếu chính phủ

TTĐB Tiêu thụ đặc biệt

TTTC Thị trường tài chính

TTTD Thị trường tín dụng

USD Đôla Mỹ

UNDP Chương trình phát triển Liên Hợp quốc

VND Đồng Việt Nam

WB Ngân hàng thế giới

WTO Tổ chức thương mại thế giới

XDCB Xây dựng cơ bản

XNK Xuất nhập khẩu

DANH MỤC CÁC BẢNG TRONG LUẬN ÁN

Ký hiệu bảng Tên bảng Trang

Bảng 2.1. Thu NSNN giai đoạn 2006-2010 của các tỉnh Tây Nguyên 90

Bảng 2.2. Tỷ lệ động viên thu NSNN giai đoạn 2006-2010 các tỉnh

Tây nguyên 91

Bảng 2.3. Mối quan hệ giữa tỷ lệ động viên thu NSNN với chuyển

dịch cơ cấu kinh tế giai đoạn 2001-2005 và 2006-2010 94

Bảng 2.4. Tỷ lệ động viên thu NSNN bình quân 2001-2010 95

Bảng 2.5. Cơ cấu thu nội địa trong tổng thu NSNN theo lĩnh vực 96

Bảng 2.6. Cơ cấu giữa thuế hàng hóa, thuế thu nhập và thuế tài sản

trong tổng thu NSNN trên địa bàn Tây Nguyên 97

Bảng 2.7. Cơ cấu thuế gián thu và thuế trực thu trong tổng thu

NSNN trên địa bàn các tỉnh Tây nguyên 98

Bảng 2.8. Tỷ lệ động viên thu NSNN giai đoạn 2001-2010 các tỉnh

Tây Nguyên 99

Bảng 2.9. So sánh tốc độ tăng GDP và tốc độ tăng thuế 100

Bảng 2.10. Chi NSNN so với GDP qua các giai đoạn từ 2001-2010

các tỉnh Tây Nguyên 101

Bảng 2.11. Tỷ lệ chi NSNN so với GDP qua các giai đoạn 2001-2010

của Tây Nguyên 101

Bảng 2.12. Tỷ lệ chi NSNN so với GDP qua từng năm thời kỳ 2001-

2010 của Tây Nguyên 102

Bảng 2.13. So sánh tốc độ tăng chi ĐTPT và chi thường xuyên giai

đoạn 2006-2010 của Tây Nguyên 103

Bảng 2.14. Cơ cấu chi ĐTPT của các tỉnh Tây Nguyên 105

Bảng 2.15. Cơ cấu vốn đầu tư toàn xã hội so với tổng số (%) ở Tây Nguyên 107

Bảng 2.16. Cơ cấu chi thường xuyên giai đoạn 2001-2005 các tỉnh

Tây Nguyên 108

Bảng 2.17. Cơ cấu chi thường xuyên giai đoạn 2006-2010 ở Tây Nguyên 109

Bảng 2.18. TDNH của các tỉnh Tây Nguyên phân tỷ trọng theo ngành

giai đoạn 2001, 2005 và 2010 119

Bảng 2.19. Giá trị cổ phiếu giao dịch trên TTCK 144

Bảng 2.20. Cơ cấu khu vực TTTC ở một số nước Đông Nam Á năm 1999 146

1

MỞ ĐẦU

1. Sự cần thiết nghiên cứu

Trong 10 năm qua, thực hiện Nghị quyết 10-NQ/TW ngày 18-01-2002

của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế - xã hội và bảo đảm quốc phòng vùng Tây

Nguyên thời kỳ 2001-2010, theo đó các chính sách và công cụ tài chính đã được

tích cực sử dụng hướng vào mục tiêu phục vụ và thúc đẩy phát triển kinh tế - xã

hội. Nhờ vậy, kinh tế - xã hội các tỉnh Tây Nguyên đã có bước phát triển nhanh,

tạo đà cho sự phát triển trong giai đoạn tiếp theo.

Tăng trưởng kinh tế và phát triển kinh tế - xã hội là mục tiêu của mỗi quốc

gia, vùng lãnh thổ trong mọi thời đại. Có nhiều nhân tố tác động đến quá trình

phát triển kinh tế - xã hội, trong đó tài chính tác động tới mọi lĩnh vực, góp phần

quan trọng của sự biến đổi về phát triển kinh tế - xã hội nhanh hay chậm tùy

thuộc vào nhận thức của các chủ thể xã hội về tài chính và sử dụng các công cụ

tài chính để thực hiện các mục tiêu kinh tế - xã hội cần đạt đến.

Bước vào giai đoạn 2011-2015, tầm nhìn đến 2020, Bộ Chính trị chủ

trương tiếp tục thực hiện Nghị quyết 10 với mục tiêu cao hơn về tăng trưởng

kinh tế, thực hiện công bằng xã hội và xóa đói giảm nghèo; giai đoạn cả nước

hội nhập quốc tế đầy đủ và sâu rộng, nảy sinh nhiều cơ hội mới, đồng thời đặt ra

những thách thức, khó khăn nhiều mặt đối với Tây Nguyên, trong đó có vấn đề

chính sách, cơ chế sử dụng tài chính để thực hiện mục tiêu phát triển kinh tế - xã

hội hướng đến năm 2020.

Với ý nghĩa là một lĩnh vực then chốt mang tính huyết mạch đối với quá

trình phát triển kinh tế - xã hội, các chính sách và sử dụng công cụ tài chính cần

phải được đổi mới và hoàn thiện hướng vào thực hiện các mục tiêu đã được xác

định đối với Tây Nguyên trong giai đoạn đến là hết sức cần thiết. Do vậy, việc

nghiên cứu đề tài “Sử dụng tài chính thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội các

tỉnh Tây Nguyên” là một đòi hỏi cấp bách và thiết thực đối với Tây Nguyên.

2

2. Tổng quan tình hình nghiên cứu

Trong nền kinh tế thị trường, những vấn đề lý luận về tài chính được các

nhà khoa học trên thế giới rất quan tâm nghiên cứu trong lịch sử phát triển xã

hội. Nhiều quan điểm và các luận thuyết theo các trường phái khác nhau đã trở

thành kinh điển trong các học thuyết. Tuy nhiên trong kinh tế học hiện đại, các

nhà khoa học nhận thấy không thể sử dụng thuần túy một học thuyết nào đó

trong lĩnh vực tài chính để giải quyết các vấn đề của nền kinh tế - xã hội đặt ra

trong từng giai đoạn phát triển. Các nhà khoa học ngày nay khuyến cáo cần phải

kết hợp các học thuyết kinh tế thông qua sử dụng tài chính một cách linh hoạt

mới bảo đảm hiệu quả. Trên thực tế, nhiều quốc gia thành công như Hoa Kỳ

trong thập niên 90; Hàn Quốc thành công đáng kể trong sử dụng tài chính trở

thành quốc gia có nền kinh tế mới nổi; Trung Quốc rất thành công trong sử dụng

tài chính để can thiệp và điều chỉnh sự phát triển kinh tế, giữ cho nền kinh tế

tăng trưởng nhanh trong gần 3 thập kỷ qua.

Trong nước, những công trình đã nghiên cứu về tài chính đối với phát

triển kinh tế - xã hội các tỉnh Tây Nguyên không nhiều, tính từ năm 2004 trở lại

đây có các công trình được báo cáo tại Hội thảo khoa học về "Chính sách và giải

pháp tài chính đẩy mạnh phát triển kinh tế - xã hội các tỉnh Tây Nguyên" tổ chức

ở Buôn Ma Thuột, ngày 24/9/2004 do Học viện Tài chính, Sở Tài chính Đak

Lak và Viện Dân tộc phối hợp thực hiện. Trong đó, có 20 báo cáo trình bày ở hội

thảo của một số nhà khoa học và nhà quản lý, xoay quanh vấn đề tài chính -

ngân sách - tín dụng nhằm thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội các tỉnh Tây

Nguyên. Có một số công trình tiêu biểu như sau: “Thực trạng và giải pháp về

phát triển kinh tế - xã hội vùng Tây Nguyên trong tình hình mới” của TS. Hoàng

Ngọc Phong - Trưởng ban nghiên cứu phát triển vùng, Viện chiến lược phát

triển, Bộ kế hoạch đầu tư; “Hoàn thiện chính sách và giải pháp tài chính thúc

đẩy phát triển kinh tế - xã hội các tỉnh Tây Nguyên” của PGS.TS Nguyễn Đăng

Nam, Phó viện trưởng Viện khoa học tài chính; “Chính sách ưu đãi thuế phát

triển các thành phần kinh tế ở Tây Nguyên” của PGS.TS Bạch Thị Minh Huyền,

3

Phó vụ trưởng Vụ chính sách thuế, Bộ Tài chính; "Chính sách về đầu tư nhằm

phát triển kinh tế - xã hội Tây Nguyên" của TS. Nguyễn Duy Lượng, Vụ trưởng

Vụ địa phương, Văn phòng Chính phủ… Các công trình nghiên cứu trên đây, ở

góc độ và mức độ tiếp cận khác nhau nghiên cứu về sử dụng tài chính cho phát

triển kinh tế - xã hội ở Tây Nguyên. Trên cơ sở các nghiên cứu đã được công bố,

đề tài của Luận án tiếp tục nghiên cứu về lý luận, thực tiễn và đưa ra giải pháp cụ

thể để sử dụng tài chính thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, phát triển kinh tế - xã hội

nhanh và bền vững đối với Tây Nguyên.

3. Mục đích nghiên cứu của đề tài

Mục tiêu tổng quát của đề tài là nghiên cứu để nhận thức tài chính với tư

cách là động lực thúc đẩy phát triển kinh tế xã hội thông qua việc sử dụng các

công cụ tài chính nhằm tác động vào quá trình kinh tế - xã hội đạt đến mục tiêu

xác định của từng chủ thể xã hội, theo đó góp phần tăng trưởng kinh tế, thúc đẩy

phát triển kinh tế - xã hội.

Mục tiêu cụ thể của đề tài tập trung vào 3 khía cạnh sau đây:

- Trình bày một số vấn đề chung về tài chính với tư cách là động lực thúc

đẩy phát triển kinh tế - xã hội, làm sáng tỏ vai trò của các công cụ tài chính tác

động vào quá trình kinh tế - xã hội. Tham khảo kinh nghiệm của một số quốc

gia, qua đó rút ra những bài học kinh nghiệm đã sử dụng các công cụ tài chính

để thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội trong điều kiện chuyển đổi nền kinh tế và

mở cửa hội nhập quốc tế.

- Đánh giá thực trạng sử dụng tài chính thông qua việc sử dụng các công

cụ NSNN, TDNN, TDNH và TTTC tác động thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội

các tỉnh Tây Nguyên trong giai đoạn 2006-2010, chỉ rõ những thành tựu, những

mặt hạn chế, yếu kém và nguyên nhân những hạn chế, bất cập để làm căn cứ, cơ

sở cho việc đưa ra các giải pháp hoàn thiện sử dụng công cụ tài chính thúc đẩy

kinh tế - xã hội tiếp tục phát triển ở Tây Nguyên.

- Trên cơ sở định hướng và mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội giai đoạn

2011-2015, tầm nhìn đến 2010, đề xuất các quan điểm, giải pháp sử dụng tài

4

chính mà trọng tâm hoàn thiện chính sách, cơ chế và sử dụng các công cụ

NSNN, TDNN, TDNH và TTTC để thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội phù hợp

với kinh tế thị trường và mở cửa hội nhập đối với các tỉnh Tây Nguyên.

4. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu

- Đối tượng nghiên cứu: Nhận thức về tài chính với tư cách là động lực

thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, phát triển kinh tế - xã hội.

- Phạm vi nghiên cứu của đề tài tập trung vào của các công cụ tài chính:

NSNN, TDNN, TDNH và TTTC và việc sử dụng các công cụ này nhằm thúc

đẩy phát triển kinh tế - xã hội các tỉnh Tây Nguyên giai đoạn 2006-2010. Tham

khảo kinh nghiệm của một số nước trên thế giới; từ đó đưa ra những giải pháp

hoàn thiện sử dụng các công cụ tài chính nhằm mục tiêu thúc đẩy phát triển kinh

tế - xã hội các tỉnh Tây Nguyên trong thời gian tới.

Sử dụng các công cụ tài chính NSNN, TDNN, TDNH và TTTC là một

nội dung quan trọng thể hiện vai trò to lớn về nhiều mặt của nhà nước và các

chủ thể xã hội khác đối với quá trình kinh tế - xã hội trong bối cảnh của nền

kinh tế thị trường và mở cửa hội nhập quốc tế. Đề tài đề cập đến sự tác động

trực tiếp của các công cụ nêu ở trên đến quá trình kinh tế - xã hội. Các công

cụ này là phương tiện được các chủ thể xã hội sử dụng nhằm tác động để đạt

tới mục tiêu cụ thể, theo đó thúc đẩy phát triển xã hội. Do đó, nó có ý nghĩa là

tổng thể những phương thức và những yếu tố vận hành các phương thức này

nhằm phát huy những tác động tích cực của tài chính đối với quá trình phát

triển kinh tế - xã hội.

Xét đến cùng, những tác động của tài chính đối với quá trình kinh tế -

xã hội là hệ quả của các chức năng tài chính. Cơ chế tác động của các công cụ

tài chính xuất phát từ nhận thức các tác động khách quan vốn có của tài chính

để hoạch định và triển khai những phương thức thích hợp nhằm đạt tới hiệu

quả tối ưu.

Trong nền kinh tế thị trường, tài chính là công cụ quan trọng được nhà

nước sử dụng để điều tiết vĩ mô nền kinh tế. Tuy nhiên, bản thân nội hàm của

5

một số công cụ NSNN, TDNN, TDNH, TTTC và chính sách tài chính cũng chứa

đựng nhiều lĩnh vực và nhiều khâu khác nhau, mà mỗi lĩnh vực đó, trong điều

kiện phát triển kinh tế và mở cửa hội nhập quốc tế đều là những vấn đề có nội

dung nghiên cứu rất phức tạp, vừa có tính lý luận, vừa có tính thực tiễn. Mỗi

công cụ có cơ chế tác động nhất định đến kinh tế - xã hội. Trong phạm vi nghiên

cứu của đề tài chỉ phân tích tác động trực tiếp của một số công cụ chủ yếu có thể

định lượng tác động tới kết quả phát triển kinh tế - xã hội các tỉnh Tây Nguyên

trong giai đoạn 2006-2010 và đề xuất các giải pháp hoàn thiện sử dụng các công

cụ nêu trên trong giai đoạn phát triển tới.

5. Phương pháp nghiên cứu

Đề tài được triển khai với cách tiếp cận vừa khoa học, vừa thực tiễn,

nghiên cứu các vấn đề trong vùng Tây Nguyên và kinh nghiệm ở một số quốc

gia, gắn lý luận với thực tiễn, dùng lý luận để xem xét thực tiễn, qua đó tổng kết

thực tiễn để làm sáng tỏ và bổ sung thêm các khía cạnh lý luận về sử dụng tài

chính trong điều kiện kinh tế thị trường chưa hoàn chỉnh ở Tây Nguyên. Tuy

nhiên, đề tài không đi sâu phân tích các vấn đề lý luận, các học thuyết kinh tế -

tài chính mang tính học thuật, chỉ tập trung xem xét chính sách, xây dựng quan

điểm nhằm sử dụng một số công cụ tài chính chủ yếu để thúc đẩy phát triển kinh

tế - xã hội các tỉnh Tây Nguyên.

Đề tài đã áp dụng tổng hợp các phương pháp thống kê, tổng hợp, phân

tích, lịch sử, phát triển, so sánh, đối chiếu trong quá trình nghiên cứu. Các

phương pháp này dựa trên nền tảng của phương pháp luận duy vật biện chứng và

duy vật lịch sử.

6. Những đóng góp của đề tài

- Về lý luận: Hệ thống hóa, tổng quan những lý luận cơ bản các công cụ

NSNN, TD và TTTC và việc sử dụng công cụ này để thúc đẩy phát triển kinh tế

- xã hội ở các tỉnh Tây Nguyên. Phân tích và đánh giá có căn cứ khoa học về

thực trạng sử dụng các công cụ tài chính nêu ở trên tác động vào quá trình thúc

đẩy phát triển kinh tế - xã hội ở các tỉnh Tây Nguyên.

6

- Về thực tiễn: Đề xuất những giải pháp hoàn thiện sử dụng có hiệu quả

các công cụ NSNN, TD và TTTC nhằm mục tiêu thúc đẩy phát triển kinh tế - xã

hội các tỉnh Tây Nguyên trong thời kỳ tới.

7. Kết cấu của Luận án

Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, luận án gồm 3

chương (196 trang).

Chương 1: Một số vấn đề chung về tài chính với tư cách động lực thúc

đẩy phát triển kinh tế - xã hội (68 trang)

Chương 2: Thực trạng sử dụng tài chính thúc đẩy phát triển kinh tế - xã

hội các tỉnh Tây Nguyên giai đoạn 2006-2010 (77 trang)

Chương 3: Tài chính với nhiệm vụ thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội

các tỉnh Tây Nguyên giai đoạn 2011-2015, tầm nhìn đến 2020 (51 trang).

7

Chương 1

MỘT SỐ VẤN ĐỀ CHUNG VỀ TÀI CHÍNH VỚI TƯ CÁCH

ĐỘNG LỰC THÚC ĐẨY PHÁT TRIỂN KINH TẾ - XÃ HỘI

1.1. TỔNG QUAN VỀ PHÁT TRIỂN KINH TẾ - XÃ HỘI

1.1.1. Quan niệm phát triển kinh tế

Tăng trưởng và phát triển kinh tế là mục tiêu đầu tiên của tất cả các nước

trên thế giới, là thước đo về sự tiến bộ trong mỗi giai đoạn của một quốc gia.

Điều này có ý nghĩa quan trọng đối với các nước đang phát triển trong quá trình

theo đuổi mục tiêu tiến kịp và hội nhập với các nước phát triển.

1.1.1.1. Tăng trưởng kinh tế

Tăng trưởng kinh tế là sự gia tăng thu nhập của nền kinh tế trong một

khoảng thời gian nhất định thể hiện ở quy mô và tốc độ, đó là sự gia tăng nhiều

hay ít, nhanh hay chậm giữa các thời kỳ. Thu nhập của nền kinh tế biểu hiện

dưới dạng hiện vật hoặc giá trị, trong đó biểu hiện giá trị phản ánh qua các chỉ

tiêu GDP, GNI và được tính cho toàn bộ nền kinh tế hoặc tính bình quân trên

đầu người của thời kỳ sau so với thời kỳ trước để xác định sự tăng trưởng kinh

tế. Như vậy, tăng trưởng kinh tế phản ánh sự thay đổi về lượng của nền kinh tế.

Ngày nay, tăng trưởng kinh tế được gắn liền với tính bền vững hay còn gọi bảo

đảm chất lượng tăng trưởng ngày càng cao, đó là sự gia tăng liên tục, có hiệu quả

của chỉ tiêu quy mô và tốc độ tăng thu nhập bình quân đầu người. Quá trình ấy

phải được tạo nên bởi nhân tố đóng vai trò quyết định là khoa học, công nghệ và

vốn nhân lực trong điều kiện một cơ cấu kinh tế hợp lý.

1.1.1.2. Phát triển kinh tế

Phát triển kinh tế là quá trình tăng tiến về mọi mặt của nền kinh tế, là quá

trình biến đổi lượng và chất, nó là sự kết hợp chặt chẽ quá trình hoàn thiện về

kinh tế và xã hội ở mỗi quốc gia. Vậy, phát triển kinh tế là một quá trình lâu dài

và do các nhân tố nội tại của nền kinh tế quyết định. Nội dung của phát triển

kinh tế được khái quát theo ba tiêu thức: Một là, sự gia tăng tổng mức thu nhập