Quyền và nghĩa vụ của đương sự trong thủ tục giám đốc thẩm, tái thẩm dân sự

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC LUẬT TP. HỒ CHÍ MINH

--------

NGÔ VĂN THỐNG

QUYỀN VÀ NGHĨA VỤ CỦA ĐƯƠNG SỰ TRONG

THỦ TỤC GIÁM ĐỐC THẨM, TÁI THẨM DÂN SỰ

LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC

TP. HỒ CHÍ MINH, NĂM 2015

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC LUẬT TP. HỒ CHÍ MINH

--------

NGÔ VĂN THỐNG

QUYỀN VÀ NGHĨA VỤ CỦA ĐƯƠNG SỰ TRONG

THỦ TỤC GIÁM ĐỐC THẨM, TÁI THẨM DÂN SỰ

LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC

Chuyên ngành: LUẬT DÂN SỰ VÀ TỐ TỤNG DÂN SỰ

Mã số: 60380103

Người hướng dẫn khoa học: PGS. TS NGUYỄN THỊ HOÀI PHƯƠNG

TP. HỒ CHÍ MINH, NĂM 2015

LỜI CAM ĐOAN

Trước tiên tôi xin chân thành cám ơn Trường Đại học Luật thành

phố Hồ Chí Minh và các thầy, cô giáo đã hỗ trợ, tạo điều kiện thuận lợi trong

quá trình học tập và tận tình truyền đạt những kiến thức quý báo, đặc biệt là

sự hướng dẫn nghiên cứu khoa học của Phó Giáo sư - Tiến sĩ Nguyễn Thị Hoài

Phương đã giúp tôi vượt qua khó khăn để hoàn thành Luận văn. Cám ơn Tòa

án nhân dân thị xã Bình Minh, Tòa án nhân dân tỉnh Vĩnh Long đã nhiệt tình

cung cấp các thông tin, số liệu cần thiết để tôi thực hiện đề tài.

Tôi cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu,

kết quả nghiên cứu trong Luận văn là trung thực và chưa được ai công bố

trong bất kỳ công trình khoa học nào khác.

Người viết

Ngô Văn Thống

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT

BLDS Bộ luật dân sự

BLTTDS Bộ luật Tố tụng dân sự

HĐTPTANDTC Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao

TANDTC Tòa án nhân dân tối cao

VKSNDTC Viện kiểm sát nhân tối cao

MỤC LỤC

TRANG

LỜI NÓI ĐẦU .....................................................................................................1

CHƯƠNG 1

TỔNG QUAN VỀ QUYỀN VÀ NGHĨA VỤ CỦA ĐƯƠNG SỰ TRONG THỦ

TỤC GIÁM ĐỐC THẨM, TÁI THẨM DÂN SỰ..............................................7

1.1. Mục đích, ý nghĩa của thủ tục giám đốc thẩm, tái thẩm trong tố tụng dân

sự Việt Nam .........................................................................................................7

1.1.1. Mục đích của thủ tục giám đốc thẩm, tái thẩm dân sự..................................7

1.1.2. Ý nghĩa của thủ tục giám đốc thẩm, tái thẩm dân sự ....................................8

1.2. Đặc trưng quyền và nghĩa vụ của đương sự trong thủ tục giám đốc thẩm,

tái thẩm dân sự....................................................................................................9

1.3. Quy định của pháp luật tố tụng dân sự Việt Nam trước ngày 01/01/2005 về

quyền và nghĩa vụ của đương sự trong thủ tục giám đốc thẩm, tái

thẩm...................14

1.3.1. Giai đoạn từ năm 1945 đến năm 1981 .........................................................15

1.3.2. Giai đoạn từ năm 1981 đến năm 1989 .........................................................18

1.3.3. Giai đoạn từ năm 1989 đến ngày 01/01/2005...............................................19

1.4. Quy định của pháp luật Việt Nam hiện hành về quyền tố tụng của đương

sự trong thủ tục giám đốc thẩm, tái thẩm ..........................................................20

1.4.1. Quyền đề nghị người có thẩm quyền kháng nghị theo thủ tục giám đốc thẩm,

tái thẩm bản án, quyết định của Tòa án đã có hiệu lực pháp luật ..........................20

1.4.2. Quyền cung cấp tài liệu, chứng cứ chứng minh để bảo vệ quyền và lợi ích hợp

pháp của mình.......................................................................................................25

1.4.3. Quyền nhận quyết định kháng nghị giám đốc thẩm, tái thẩm .......................26

1.4.4. Quyền tham gia phiên tòa giám đốc thẩm, tái thẩm khi Tòa án xét thấy cần

thiết triệu tập.........................................................................................................27

1.4.5. Quyền nhận quyết định giám đốc thẩm, tái thẩm..........................................28

1.5. Quy định của pháp luật Việt Nam hiện hành về nghĩa vụ tố tụng của

đương sự trong thủ tục giám đốc thẩm, tái thẩm...............................................29

1.5.1. Nghĩa vụ chấp hành nghiêm chỉnh bản án, quyết định của Tòa án đã có hiệu

lực pháp luật .........................................................................................................29

1.5.2. Nghĩa vụ cung cấp tài liệu, chứng cứ...........................................................30

1.5.3. Nghĩa vụ tham gia phiên tòa giám đốc thẩm, tái thẩm khi Tòa án xét thấy cần

thiết triệu tập.........................................................................................................30

1.5.4. Nghĩa vụ phải có mặt theo giấy triệu tập của Tòa án và chấp hành các quyết

định của Tòa án.....................................................................................................31

1.5.5. Nghĩa vụ tôn trọng Tòa án, chấp hành nghiêm chỉnh nội quy phiên tòa giám

đốc thẩm, tái thẩm.................................................................................................31

Kết luận Chương 1 ..............................................................................................34

CHƯƠNG 2

THỰC TIỄN THỰC HIỆN QUYỀN VÀ NGHĨA VỤ TỐ TỤNG CỦA

ĐƯƠNG SỰ TRONG THỦ TỤC GIÁM ĐỐC THẨM, TÁI THẨM DÂN SỰ

VÀ MỘT SỐ KIẾN NGHỊ HOÀN THIỆN PHÁP LUẬT.................................35

2.1. Thực tiễn xét xử giám đốc thẩm, tái thẩm dân sự tại Tòa án .....................35

2.2. Một số bất cập và kiến nghị hoàn thiện quy định của pháp luật về quyền và

nghĩa vụ của đương sự trong thủ tục giám đốc thẩm, tái thẩm dân sự ............43

2.2.1. Về quyền gởi đơn đề nghị giám đốc thẩm, tái thẩm......................................43

2.2.2. Về quyền và nghĩa vụ cung cấp tài liệu, chứng cứ........................................48

2.2.3. Về quyền và nghĩa vụ tham gia phiên tòa giám đốc thẩm, tái thẩm ..............53

2.2.4. Về nghĩa vụ có mặt theo giấy triệu tập của Tòa án.......................................63

2.2.5. Về kế thừa quyền và nghĩa vụ tố tụng...........................................................64

2.2.6. Về cơ chế đảm bảo quyền và nghĩa vụ của đương sự trong thủ tục giám đốc

thẩm, tái thẩm dân sự ............................................................................................66

2.2.7. Về việc thực hiện nghĩa vụ nộp tạm ứng lệ phí.............................................67

Kết luận Chương 2 ..............................................................................................69

KẾT LUẬN..........................................................................................................70

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

1

LỜI NÓI ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài

Trong những năm gần đây, cùng với việc phát triển kinh tế xã hội, công

cuộc cải cách tư pháp nói chung và việc xây dựng, hoàn thiện hệ thống pháp luật

nói riêng đã đạt được nhiều thành tựu đáng kể. Thực hiện đường lối đổi mới toàn

diện do Đảng lãnh đạo và khởi xướng, trong những năm qua, Nhà nước ta đã ban

hành nhiều đạo luật quan trọng, đánh dấu sự phát triển vượt bậc quá trình pháp điển

hóa, hệ thống hoá pháp luật dân sự, bước đầu tạo dựng cơ sở pháp lý cho việc đổi

mới đất nước toàn diện. Cùng với việc hoàn thiện các đạo luật về nội dung, Nhà

nước ta cũng ban hành nhiều văn bản quy định về thủ tục tố tụng để giải quyết

những tranh chấp phát sinh trong đời sống xã hội như Pháp lệnh thủ tục giải quyết

các vụ án dân sự năm 1989; Pháp lệnh thủ tục giải quyết các vụ án kinh tế năm

1994; Pháp lệnh thủ tục giải quyết các tranh chấp lao động năm 1996. Các văn bản

pháp luật này đã góp phần quan trọng trong việc giải quyết các tranh chấp phát

sinh, góp phần ổn định các quan hệ xã hội... Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt

được, những văn bản này ngày càng bộc lộ nhiều vấn đề hạn chế, bất cập.

Trước tình hình đó, Nhà nước ta đã ban hành Bộ luật Tố tụng dân sự vào

năm 2004, tạo nền tảng pháp lý cho các hoạt động tư pháp dân sự, thể hiện được sự

thống nhất về mặt pháp lý của các hình thức tố tụng gồm tố tụng kinh tế, tố tụng lao

động và tố tụng dân sự, thay thế những pháp lệnh không còn phù hợp. Bộ luật cũng

thể hiện rõ tinh thần về cải cách tư pháp được ghi nhận trong các văn kiện Đảng mà

gần đây nhất là Nghị quyết 08-NQ/TW ngày 02 tháng 01 năm 2002 của Bộ chính

trị về một số nhiệm vụ trọng tâm của công tác tư pháp trong thời gian tới, xây dựng

được một trình tự tố tụng công khai, công bằng, kế thừa các quan điểm hiện hành

các văn bản pháp luật về tố tụng dân sự đồng thời quy định rõ ràng, nhất quán các

nguyên tắc, thủ tục, chức năng và thẩm quyền của các cơ quan tiến hành tố tụng,

người tham gia tố tụng...

Cùng với sự phát triển của đất nước thì số lượng các vụ án dân sự ngày

càng tăng, đặc biệt là những vụ án phức tạp liên quan đến quyền sử dụng đất. Từ

đó, công tác giải quyết các vụ án theo thủ tục tố tụng dân sự của Tòa án đôi khi

cũng có những vi phạm pháp luật hoặc sau khi bản án, quyết định đã có hiệu lực

pháp luật thì mới phát sinh tình tiết mới làm thay đổi nội dung của vụ án, cần thiết

2

phải được xem xét lại theo thủ tục giám đốc thẩm, tái thẩm dân sự. Trong các thủ

tục đặc biệt này, đương sự cũng như việc thực hiện quyền và nghĩa vụ của đương

sự đóng vai trò quan trọng. Tuy nhiên, thực tiễn thực hiện quyền và nghĩa vụ của

đương sự trong thủ tục giám đốc thẩm, tái thẩm vẫn còn nhiều tồn tại, vướng mắc;

quy định của pháp luật tố tụng dân sự về quyền và nghĩa vụ của đương sự trong thủ

tục giám đốc thẩm, tái thẩm dân sự vẫn còn nhiều bất cập, đặc biệt là sau khi có

quy định mới về thẩm quyền kháng nghị và thẩm quyền xét xử giám đốc thẩm, tái

thẩm theo Luật Tổ chức Tòa án nhân dân năm 2014. Việc hoàn thiện pháp luật về

quyền và nghĩa vụ của đương sự trong thủ tục giám đốc thẩm, tái thẩm dân sự có ý

nghĩa rất quan trọng, xét dưới cả góc độ lý luận và thực tiễn bởi nó không chỉ góp

phần xây dựng một hệ thống lý luận về hoạt động tư pháp nói chung, những nguyên

tắc tổ chức, hoạt động xét xử của Toà án và một hệ thống pháp luật tố tụng dân sự

hoàn chỉnh nói riêng mà còn góp phần quan trọng vào việc bảo vệ quyền và lợi ích

hợp pháp của người dân.

Với lý do nêu trên, tác giả chọn đề tài: “Quyền và nghĩa vụ của đương sự

trong thủ tục giám đốc thẩm, tái thẩm dân sự” làm Luận văn thạc sĩ Luật học.

2. Tình hình nghiên cứu đề tài

Vấn đề về quyền và nghĩa vụ của đương sự trong tố tụng dân sự, về thủ tục

giám đốc thẩm, tái thẩm dân sự và thực trạng đã được thảo luận nhiều trên các bài

báo, tạp chí và các công trình nghiên cứu khoa học có liên quan đến vấn đề này

như:

- Luận văn Thạc sĩ Luật học của tác giả Cao Kim Oanh bảo vệ tại Khoa

Luật- Đại học Quốc gia Hà Nội năm 2011 với đề tài “Quyền và nghĩa vụ của đương

sự theo quy định tại Bộ luật tố tụng dân sự năm 2004”. Tại công trình này, tác giả

Cao Kim Oanh chỉ nghiên cứu quyền và nghĩa vụ của đương sự nói chung trong tất

cả các thủ tục tố tụng dân sự, trong đó có thủ tục giám đốc thẩm, tái thẩm mà không

đi sâu nghiên cứu cụ thể đặc biệt là không nghiên cứu những hạn chế, vướng mắc

và kiến nghị hoàn thiện pháp luật về quyền và nghĩa vụ của đương sự trong thủ tục

giám đốc thẩm, tái thẩm dân sự mà chỉ kiến nghị hoàn thiện pháp luật về quyền và

nghĩa vụ tố tụng của đương sự nói chung.

- Luận văn Thạc sĩ Luật học của tác giả Hà Hoàng Hiệp bảo vệ tại Khoa

Luật- Đại học Quốc gia Hà Nội năm 2007 với đề tài “Hoàn thiện thủ tục giám đốc