Quản lý xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ em làm trung tâm tại các trường mầm non thành phố Thái Nguyên, tỉnh Thái Nguyên

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – Đại học Thái Nguyên http://lrc.tnu.edu.vn

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

CÀ NGUYỄN LINH PHƯƠNG

QUẢN LÝ XÂY DỰNG MÔI TRƯỜNG GIÁO DỤC

LẤY TRẺ LÀM TRUNG TÂM TẠI CÁC TRƯỜNG MẦM NON

THÀNH PHỐ THÁI NGUYÊN, TỈNH THÁI NGUYÊN

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

THÁI NGUYÊN - 2019

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – Đại học Thái Nguyên http://lrc.tnu.edu.vn

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

CÀ NGUYỄN LINH PHƯƠNG

QUẢN LÝ XÂY DỰNG MÔI TRƯỜNG GIÁO DỤC

LẤY TRẺ LÀM TRUNG TÂM TẠI CÁC TRƯỜNG MẦM NON

THÀNH PHỐ THÁI NGUYÊN, TỈNH THÁI NGUYÊN

Ngành: Quản lý giáo dục

Mã số: 8.14.01.14

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

Người hướng dẫn khoa học: TS. NGUYỄN THỊ ÚT SÁU

THÁI NGUYÊN - 2019

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – Đại học Thái Nguyên http://lrc.tnu.edu.vn

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là đề tài nghiên cứu do tôi thực hiện và hoàn toàn chịu

trách nhiệm về nghiên cứu của mình.

Các số liệu và kết luận nghiên cứu trình bày trong luận văn chưa được công bố

ở các đề tài nghiên cứu khác.

Thái Nguyên, tháng 6 năm 2019

Tác giả

Cà Nguyễn Linh Phương

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – Đại học Thái Nguyên http://lrc.tnu.edu.vn

LỜI CẢM ƠN

Luận văn thạc sĩ này là một phần quan trọng trong quá trình đào tạo cao học.

Với tất cả tình cảm chân thành em xin bày tỏ lòng biết ơn tới Ban Giám hiệu Trường

Đại học sư phạm - Đại học Thái Nguyên, các thầy cô Khoa Tâm lý - Giáo dục, phòng

Đào tạo và các phòng ban trung tâm trong trường đã quan tâm và tạo điều kiện cho em

trong thời gian học tập và nghiên cứu.

Em xin được bày tỏ lời tri ân sâu sắc tới người hướng dẫn của tôi, TS Nguyễn

Thị Út Sáu, người đã tận tình chỉ dẫn, giúp đỡ, động viên và chia sẻ với em những kinh

nghiệm quý báu trong quá trình thực hiện luận văn.

Tôi cũng xin gửi lời cảm ơn chân thành tới 5 quý nhà trường Mầm non trên

địa bàn thành phố, các cô đã nhiệt tình hợp tác và đóng góp những ý kiến quý báu

cho bản thân tôi trong quá trình thực hiện nghiên cứu thực trạng tại trường.

Tôi vui mừng chia sẻ thành quả này cùng với lời cảm ơn đến tất cả các thành

viên lớp Quản lí giáo dục K25A, những người đã cùng tôi trải qua 2 năm học tập và

nghiên cứu tại trường.

Cuối cùng tôi xin gửi lời cảm ơn tới gia đình, người thân, bạn bè và đồng nghiệp

đã tạo mọi điều kiện thuận lợi, giúp đỡ, động viên tôi trong quá trình học tập và hoàn

thành luận văn này.

Với hy vọng luận văn này sẽ đóng góp tích cực vào việc quản lý xây dựng môi

trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm nói riêng và chương trình giáo dục trẻ mầm non

nói chung, tuy nhiên không thể tránh khỏi sự thiếu sót. Vì vậy, tôi rất mong có được sự

đóng góp ý kiến và giúp đỡ của Hội đồng khoa học để luận văn của tôi được hoàn chỉnh

hơn.

Tôi xin trân trọng cảm ơn và kính chúc tốt đẹp!

Thái Nguyên, tháng 6 năm 2019

Tác giả

Cà Nguyễn Linh Phương

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – Đại học Thái Nguyên http://lrc.tnu.edu.vn

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN ...........................................................................................................i

LỜI CẢM ƠN................................................................................................................ii

MỤC LỤC ................................................................................................................... iii

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT TRONG LUẬN VĂN ...............................................iv

DANH MỤC CÁC BẢNG ............................................................................................v

DANH MỤC CÁC HÌNH.............................................................................................vi

MỞ ĐẦU.......................................................................................................................1

1. Lý do chọn đề tài .......................................................................................................1

2. Mục đích nghiên cứu .................................................................................................2

3. Đối tượng và khách thể nghiên cứu...........................................................................2

4. Giả thuyết khoa học ...................................................................................................2

5. Nhiệm vụ nghiên cứu.................................................................................................3

6. Giới hạn và phạm vi nghiên cứu của đề tài ...............................................................3

7. Phương pháp nghiên cứu ...........................................................................................3

8. Cấu trúc luận văn .......................................................................................................4

Chương 1: CƠ SỞ LÍ LUẬN VỀ QUẢN LÝ XÂY DỰNG MÔI TRƯỜNG

GIÁO DỤC LẤY TRẺ LÀM TRUNG TÂM TẠI CÁC TRƯỜNG MẦM NON.....5

1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề.................................................................................5

1.1.1. Các công trình nghiên cứu nước ngoài................................................................5

1.1.2. Các công trình nghiên cứu trong nước ................................................................7

1.2. Các khái niệm cơ bản của đề tài .............................................................................9

1.2.1. Quản lý................................................................................................................9

1.2.2. Xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm .......................................12

1.2.3. Quản lý xây dựng môi trường giáo dục ấy trẻ làm trung tâm ở trường mầm

non ...............................................................................................................................13

1.3. Lí luận về xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm tại trường mầm

non ...............................................................................................................................14

1.3.1. Ý nghĩa và mục tiêu của việc xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung

tâm tại trường mầm non...............................................................................................14

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – Đại học Thái Nguyên http://lrc.tnu.edu.vn

1.3.2. Các văn bản chỉ đạo việc xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung

tâm tại trường mầm non...............................................................................................15

1.3.3. Nội dung xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm........................16

1.3.4. Tổ chức đánh giá xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm tại

trường mầm non...........................................................................................................17

1.4. Quản lý xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm tại các trường

mầm non ......................................................................................................................18

1.4.1. Quy trình quản lý xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm...........18

1.4.2. Các yếu tố ảnh hưởng tới công tác quản lý xây dựng môi trường giáo dục

lấy trẻ làm trung tâm tại các trường mầm non.............................................................23

KẾT LUẬN CHƯƠNG 1 ............................................................................................26

Chương 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ XÂY DỰNG MÔI TRƯỜNG GIÁO

DỤC LẤY TRẺ LÀM TRUNG TÂM TẠI CÁC TRƯỜNG MẦM NON

THÀNH PHỐ THÁI NGUYÊN, TỈNH THÁI NGUYÊN......................................27

2.1. Khái quát về giáo dục mầm non Thành phố Thái Nguyên...................................27

2.1.1. Thực trạng giáo dục mầm non Thành phố Thái Nguyên...................................27

2.1.2. Thực trạng đội ngũ cán bộ quản lý và đội ngũ giáo viên mầm non thành phố

Thái Nguyên ................................................................................................................30

2.1.3. Khảo sát thực trạng quản lý xây dưng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung

tâm tại các trường mầm non thành phố Thái Nguyên, Tỉnh Thái Nguyên..................32

2.2. Thực trạng xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm tại các trường

Mầm non thành phố Thái Nguyên, tỉnh Thái Nguyên.................................................34

2.2.1.Thực trạng nhận thức của CBQL, GV về việc xây dựng môi trường giáo dục

lấy trẻ làm trung tâm....................................................................................................34

2.2.2. Thực trạng xây dựng môi trường vật chất theo quan điểm lấy trẻ làm trung

tâm tại các trường Mầm non Thành phố Thái Nguyên................................................39

2.2.3. Thực trạng xây dựng môi trường tâm lý xã hội theo quan điểm lấy trẻ làm

trung tâm tại các trường Mầm non Thành phố Thái Nguyên ......................................46

2.2.4. Thực trạng mức độ đạt được mục tiêu hướng tới trong kế hoạch xây dựng

môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm của các trường mầm non thành phố ........52

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – Đại học Thái Nguyên http://lrc.tnu.edu.vn

2.3. Thực trạng quản lý xây dựng môi trường lấy trẻ làm trung tâm tại các trường

mầm non thành phố Thái Nguyên ...............................................................................54

2.3.1.Thực trạng xây dựng kế hoạch quản lý xây dựng môi trường lấy trẻ làm trung

tâm tại các trường mầm non ........................................................................................54

2.3.2. Thực trạng tổ chức công tác xây dựng môi trường lấy trẻ làm trung tâm tại

các trường mầm non ....................................................................................................55

2.3.3. Thực trạng chỉ đạo hoạt động xây dựng môi trường lấy trẻ làm trung tâm tại

các trường mầm non ....................................................................................................57

2.3.4. Thực trạng công tác quản lý kiểm tra đánh giá hiệu quả việc xây dựng môi

trường lấy trẻ làm trung tâm tại các trường mầm non.................................................59

2.3.5. Những nguyên nhân ảnh hưởng đến quản lý xây dựng môi trường lấy trẻ

làm trung tâm tại các trường mầm non........................................................................61

2.3.6. Những mặt mạnh và hạn chế của công tác quản lý xây dựng môi trường giáo

dục lấy trẻ làm trung tâm tại các trường mầm non......................................................64

2.3.7. Nguyên nhân dẫn đến thành công và hạn chế ...................................................65

KẾT LUẬN CHƯƠNG 2 ............................................................................................69

Chương 3: BIỆN PHÁP QUẢN LÝ XÂY DỰNG MÔI TRƯỜNG GIÁO DỤC

LẤY TRẺ LÀM TRUNG TÂM TẠI CÁC TRƯỜNG MẦM NON THÀNH

PHỐ THÁI NGUYÊN, TỈNH THÁI NGUYÊN .....................................................70

3.1. Một số các nguyên tắc đề xuất các biện pháp.......................................................70

3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính mục đích ...................................................................70

3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính đồng bộ .....................................................................70

3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính hiệu quả toàn diện.....................................................71

3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn ....................................................................71

3.1.5. Nguyên tắc đảm bảo tính khả thi .......................................................................71

3.2. Một số biện pháp quản lý xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm

tại các trường mầm non ...............................................................................................72

3.2.1. Biện pháp 1: Chỉ đạo xây dựng mô hình chuẩn môi trường giáo dục lấy trẻ

làm trung tâm tại trường mầm non ..............................................................................72

3.2.2. Biện pháp 2: Chỉ đạo tổ chức bồi dưỡng năng lực xây dựng môi trường giáo

dục lấy trẻ làm trung tâm cho giáo viên theo các chuyên đề.......................................77

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – Đại học Thái Nguyên http://lrc.tnu.edu.vn

3.2.3. Biện pháp 3: Chỉ đạo thực hiện lộ trình xây dựng môi trường giáo dục lấy

trẻ làm trung tâm..........................................................................................................81

3.2.4. Biện pháp 4: Đẩy mạnh công tác giám sát, kiểm tra đánh giá việc xây dựng

môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm ..................................................................85

3.2.5. Biện pháp 5: Phối kết hợp nhà trường với cha mẹ học sinh và cộng đồng

trong xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm.........................................88

3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp ...........................................................................90

3.4. Khảo nghiệm tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp .............................91

KẾT LUẬN CHƯƠNG 3 ............................................................................................95

KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ............................................................................96

1. Kết luận....................................................................................................................96

2. Kiến nghị..................................................................................................................98

2.1. Đối với Sở giáo dục và đào tạo tỉnh Thái Nguyên ...............................................98

2.2. Đối với phòng giáo dục và đào tạo Thành phố.....................................................99

2.3. Đối với các cơ sở giáo dục mầm non....................................................................99

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ...............................................................102

PHỤ LỤC

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – Đại học Thái Nguyên http://lrc.tnu.edu.vn

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT TRONG LUẬN VĂN

CBQL Cán bộ quản lý

GD Giáo dục

GDĐT Giáo dục đào tạo

GDMN Giáo dục mầm non

GV Giảng viên

HĐ Hoạt động

MN Mầm non

MTGD Môi trường giáo dục

MTHĐ Môi trường hoạt động

QL Quản lý

QLGD Quản lý giáo dục

XD Xây dựng

LTLTT Lấy trẻ làm trung tâm

GD&ĐT Giáo dục và đào tạo

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – Đại học Thái Nguyên http://lrc.tnu.edu.vn

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 2.1: Quy mô phát triển GDMN từ năm học 2015 - 2016 đến năm học 2017

- 2018..........................................................................................................28

Bảng 2.2. Quy mô trẻ tại các trường mầm non trên địa bàn thành phố.......................29

Bảng 2.3: Thâm niên công tác của cán bộ quản lý .....................................................30

Bảng 2.4: Trình độ chuyên môn của giáo viên MN (năm học 2017- 2018)................31

Bảng 2.5: Cơ cấu đội ngũ giáo viên theo độ tuổi ........................................................32

Bảng 2.6: Nhận thức của CBQL, GV về tầm quan trọng của việc xây dựng môi

trường giáo dục LTLTT .............................................................................35

Bảng 2.7. Đánh giá trách nhiệm xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung

tâm của các thành viên trong nhà trường ...................................................38

Bảng 2.8. Đánh giá thực trạng xây dựng môi trường vật chất trong lớp học của GV

nhà trường ..................................................................................................40

Bảng 2.9 Đánh giá thực trạng xây dựng môi trường vật chất ngoài lớp học của GV

và CBQL các trường mầm non ..................................................................43

Bảng 2.10: Mức độ thực hiện các tiêu chí xây dựng môi trường vật chất trong lớp học.... 45

Bảng 2.11: Đánh giá hoạt động xây dựng môi trường vật chất ngoài lớp học đáp

ứng nhu cầu, hứng thú chơi của trẻ, tạo điều kiện cho trẻ chơi mà học,

học mà chơi ................................................................................................46

Bảng 2.12. Đánh giá thực trạng xây dựng môi trường tâm lý theo quan điểm lấy

trẻ làm trung tâm của CBQL nhà trường ...................................................48

Bảng 2.13. Đánh giá hoạt động xây dựng môi trường tâm lý đáp ứng nhu cầu,

hứng thú chơi của trẻ, tạo điều kiện cho trẻ chơi mà học, học mà chơi.....50

Bảng 2.14. Đánh giá mức độ thực hiện các mục tiêu hướng tới trong xây dựng môi

trường giáo dục LTLTT của các trường mầm non.....................................52

Bảng 2.15: Kết quả đánh giá từ cuộc thi “Xây dựng môi trường giáo dục LTLTT”

năm 2017 ....................................................................................................53

Bảng 2.16. Kết quả khảo sát CBQL về việc xây dựng kế hoạch quản lý xây dựng

môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm.................................................54

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – Đại học Thái Nguyên http://lrc.tnu.edu.vn

Bảng 2.17. Kết quả khảo sát CBQL về công tác quản lý việc tổ chức xây dựng môi

trường lấy trẻ làm trung tâm.......................................................................56

Bảng 2.18. Kết quả khảo sát CBQL về chỉ đạo hoạt động xây dựng môi trường lấy

trẻ làm trung tâm tại các trường mầm non .................................................57

Bảng 2.19: Đánh giá công tác quản lý kiểm tra đánh giá hiệu quả việc xây dựng

môi trường lấy trẻ làm trung tâm tại các trường mầm non ........................60

Bảng 2.20. Kết quả khảo sát CBQL, GVCN về những nguyên nhân ảnh hưởng đến kết

quả hoạt động xây dựng môi trường lấy trẻ làm trung tâm tại các trường

mầm non .....................................................................................................62

Bảng 3.1: Khảo nghiệm tính cần thiết của các biện pháp đề xuất...............................91

Bảng 3.2: Kết quả khảo nghiệm tính khả thi ...............................................................92

Bảng 3.3: Kết quả tổng hợp khảo nghiệm tính cần thiết và tính khả thi của các biện

pháp quản lý xây dựng môi trường lấy trẻ làm trung tâm..........................94

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – Đại học Thái Nguyên http://lrc.tnu.edu.vn

DANH MỤC CÁC HÌNH

Sơ đồ 1.1: Mô hình hoạt động quản lý ....................................................................... 10

Sơ đồ 1.2: Mối quan hệ giữa các chức năng quản lý.................................................. 12

Biểu đồ 2.1: Nhận thức của CBQL, GV về tầm quan trọng của việc xây dựng môi

trường giáo dục LTLTT ............................................................................ 35

Biểu đồ 2.2. Đánh giá trách nhiệm xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung

tâm của các thành viên trong nhà trường .................................................. 39

Biểu đồ 2.3. Đánh giá mức độ thực hiện xây dựng môi trường giáo dục LTLTT

theo các tiêu chí......................................................................................... 51

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – Đại học Thái Nguyên http://lrc.tnu.edu.vn

MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài

Đổi mới căn bản, toàn diện đang là yêu cầu tất yếu của nền giáo dục Việt Nam

trong giai đoạn hiện nay. Đối với bậc GDMN, một trong những nội dung quan trọng của

đổi mới giáo dục chính là “giáo dục lấy trẻ làm trung tâm”. Đây là quan điểm giáo dục dựa

trên hứng thú, nhu cầu của trẻ, đánh giá đúng, tôn trọng và phát huy được khả năng, thế

mạnh của mỗi trẻ, tạo điều kiện giúp mỗi trẻ đều có cơ hội tốt nhất để phát triển bản thân

mình.

Để “giáo dục lấy trẻ làm trung tâm” được thực hiện một cách tốt nhất và có hiệu

quả thì xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm ở các trường mầm non là việc

làm cần thiết và không thể thiếu.

Môi trường giáo dục trong trường mầm non là tổ hợp những điều kiện vật chất và

xã hội cần thiết, trực tiếp ảnh hưởng đến hoạt động chăm sóc - giáo dục trẻ, là yếu tố quan

trọng góp phần thực hiện tốt mục tiêu chăm sóc - giáo dục trẻ mầm non.

Xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm là xây dựng môi trường vật

chất và môi trường xã hội tạo cơ hội để trẻ được học bằng nhiều cách khác nhau thông qua

chơi, tạo điều kiện cho trẻ học bằng chơi, chơi mà học. Đó là môi trường luôn tôn trọng

hứng thú, nhu cầu, khả năng, thế mạnh của mỗi trẻ và thúc đẩy phát triển mọi tiềm năng

của trẻ. Bởi vậy, xây dựng môi trường giáo dục phù hợp nhằm thỏa mãn nhu cầu vui

chơi và hoạt động của trẻ, thông qua đó, nhân cách của trẻ được hình thành và phát

triển toàn diện cả về thể chất lẫn tinh thần.

Trong 2 năm đầu thực hiện chuyên đề “Xây dựng trường mầm non lấy trẻ làm

trung tâm” giai đoạn 2016-2020 của Bộ Giáo dục và Đào tạo, có 47 trường mầm non

công lập trên địa bàn thành phố Thái Nguyên đã và đang thực hiện xây dựng môi trường

giáo dục lấy trẻ làm trung tâm đáp ứng nhu cầu trải nghiệm, khám phá thể hiện bản thân,

thúc đẩy, tạo cơ hội để trẻ phát triển toàn diện, hài hòa.

Trong 2 năm thực hiện chuyên đề, nhiều trường mầm non trên địa bàn thành phố

Thái Nguyên như Trường mầm non 19/5 thành phố; trường mầm non Quang Trung; mầm

non Liên cơ Thành phố… đã có sự sáng tạo trong việc tạo môi trường giáo dục trong và

ngoài lớp học như thiết kế khu vui chơi cho trẻ, sắp xếp đồ dùng, đồ chơi hợp lý, thuận