Quản lý nguồn nhân lực ngành viễn thông tỉnh Bắc Giang

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

NGUYỄN ANH TUẤN

QUẢN LÝ NGUỒN NHÂN LỰC

NGÀNH VIỄN THÔNG TỈNH BẮC GIANG

LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG

NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ

THÁI NGUYÊN - 2020

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

NGUYỄN ANH TUẤN

QUẢN LÝ NGUỒN NHÂN LỰC

NGÀNH VIỄN THÔNG TỈNH BẮC GIANG

NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ

Mã số: 8.34.04.10

LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG

Người hướng dẫn khoa học: TS. Đỗ Thị Hòa Nhã

THÁI NGUYÊN - 2020

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi cam đoan, đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu sử dụng

trong luận văn là trung thực. Những kết quả nêu trong luận văn chưa từng được ai

công bố trong bất kỳ công trình nào khác.

Tác giả

Nguyễn Anh Tuấn

ii

LỜI CẢM ƠN

Trước hết, cho phép tôi cảm ơn TS. Đỗ Thị Hòa Nhã - Người đã tận tình

hướng dẫn tôi về mặt khoa học để hoàn thành bản luận văn này.

Tôi cũng xin trân trọng cảm ơn các thầy cô giáo Trường Đại học Kinh tế và

Quản trị kinh doanh, Đại học Thái Nguyên và các bạn học viên lớp cao học

QLKTK15F khóa 15 về những ý kiến đóng góp thẳng thắn, sâu sắc và giúp đỡ đầy

nhiệt huyết để tôi hoàn thành nhiệm vụ nghiên cứu của mình.

Tôi xin tỏ lòng biết ơn những người thân trong gia đình đã chia sẻ và động

viên tôi những lúc khó khăn nhất để tôi vượt qua và hoàn thành luận văn.

Nhân đây, tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành nhất tới lãnh đạo Sở thông tin và

truyền thông tỉnh Bắc Giang, Viễn thông Bắc Giang, Viettel Bắc Giang, bạn bè và

đồng nghiệp, những người đã kề vai sát cánh và thường xuyên hỗ trợ để tôi hoàn

thành bản luận văn này.

Xin trân trọng cảm ơn!

Tác giả

Nguyễn Anh Tuấn

iii

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN ...................................................................................................... i

LỜI CẢM ƠN........................................................................................................... ii

MỤC LỤC................................................................................................................ iii

DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CHỮ VIẾT TẮT ................................................. vi

DANH MỤC BẢNG BIỂU .................................................................................... vii

DANH MỤC SƠ ĐỒ ............................................................................................. viii

DANH MỤC CÁC HÌNH..................................................................................... viii

MỞ ĐẦU ....................................................................................................................1

1. Tính cấp thiết của đề tài ..........................................................................................1

2. Mục tiêu nghiên cứu................................................................................................1

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu...........................................................................2

4. Dự kiến những đóng góp mới của đề tài.................................................................2

5. Kết cấu của luận văn ...............................................................................................3

CHƯƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ NGUỒN

NHÂN LỰC TRONG DOANH NGHIỆP..............................................................4

1.1. Cơ sở lý luận về quản lý nguồn nhân lực trong doanh nghiệp.............................4

1.1.1. Khái niệm về quản lý nguồn nhân lực trong doanh nghiệp ..............................4

1.1.2. Nội dung quản lý nguồn nhân lực trong doanh nghiệp.....................................8

1.1.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý nguồn nhân lực ........................................26

1.2. Cơ sở thực tiễn về quản lý nguồn nhân lực của doanh nghiệp ..........................29

1.2.1. Kinh nghiệm của một số doanh nghiệp viễn thông.........................................29

1.2.2. Bài học rút ra cho các doanh nghiệp viễn thông của tỉnh Bắc Giang .............32

CHƯƠNG 2 PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ...................................................34

2.1. Câu hỏi nghiên cứu ............................................................................................34

2.2. Phương pháp nghiên cứu....................................................................................34

2.2.1. Phương pháp thu thập thông tin ......................................................................34

2.2.2. Phương pháp xử lý và phân tích thông tin ......................................................36

2.3. Hệ thống chỉ tiêu nghiên cứu .............................................................................38

2.3.1. Các chỉ tiêu phản ánh tốc độ phát triển và tốc độ tăng trưởng.......................38

iv

2.3.2. Các chỉ tiêu phản ánh cơ cấu lao động của doanh nghiệp ..............................39

2.3.3. Các chỉ tiêu đánh giá công tác quản lý nguồn nhân lực..................................40

CHƯƠNG 3 THỰC TRẠNG QUẢN LÝ NGUỒN NHÂN LỰC NGÀNH

VIỄN THÔNG TỈNH BẮC GIANG......................................................................42

3.1. Giới thiệu khái quát về ngành viễn thông tỉnh Bắc Giang................................42

3.1.1. Lịch sử hình thành và phát triển của ngành viễn thông tỉnh Bắc Giang.........42

3.1.2. Cơ cấu tổ chức của các doanh nghiệp viễn thông địa bàn tỉnh Bắc Giang.....43

3.1.3. Kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh của ngành viễn thông tỉnh Bắc

Giang……………………………………………………………………….............48

3.2. Thực trạng quản lý nguồn nhân lực ngành viễn thông tỉnh Bắc Giang giai đoạn

2016-2018..................................................................................................................55

3.2.1. Phân tích công việc, lập kế hoạch về nguồn nhân lực ....................................55

3.2.2. Về tuyển dụng nguồn nhân lực .......................................................................61

3.2.3. Về công tác bố trí và sử dụng lao động...........................................................74

3.2.4. Đào tạo và phát triển nguồn nhân lực .............................................................77

3.2.5. Đánh giá người lao động.................................................................................83

3.2.6. Thù lao và đãi ngộ...........................................................................................89

3.3. Các nhân tố ảnh hưởng đến quản lý nguồn nhân lực của ngành viễn thông Bắc

Giang .........................................................................................................................96

3.3.1. Các nhân tố bên ngoài.....................................................................................96

3.3.2. Các nhân tố bên trong......................................................................................99

3.4. Đánh giá chung về quản lý nguồn nhân lực tại ngành viễn thông tỉnh Bắc

Giang .............................................................................................................................

.................................................................................................................................101

3.4.1. Những kết quả đạt được ................................................................................101

3.4.2. Hạn chế và nguyên nhân ...............................................................................102

CHƯƠNG 4 ĐỊNH HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CÔNG TÁC

QUẢN LÝ NGUỒN NHÂN LỰC NGÀNH VIỄN THÔNG TỈNH BẮC GIANG

.................................................................................................................................106

v

4.1. Quan điểm và định hướng hoàn thiện công tác quản lý nguồn nhân lực

ngành viễn thông tỉnh Bắc Giang............................................................................106

4.1.1. Quan điểm hoàn thiện công tác quản lý nguồn nhân lực ngành viễn thông

tỉnh Bắc Giang.........................................................................................................106

4.1.2. Định hướng hoàn thiện công tác quản lý nguồn nhân lực ngành

Viễn thông tỉnh Bắc Giang......................................................................................107

4.2. Một số giải pháp chủ yếu hoàn thiện công tác quản lý nguồn nhân lực

ngành viễn thông tỉnh Bắc Giang............................................................................110

4.2.1. Công tác phân tích công việc, lập kế hoạch nguồn nhân lực ........................110

4.2.2. Công tác tuyển dụng......................................................................................111

4.2.3. Công tác bố trí và sử dụng nguồn nhân lực ..................................................112

4.2.4. Công tác đào tạo và phát triển nguồn nhân lực.............................................114

4.2.5. Công tác đánh giá người lao động ................................................................115

4.2.6. Chính sách thù lao và đãi ngộ .......................................................................116

4.2.7. Tăng cường đầu tư cơ sở vật chất hiện đại tạo điều kiện nâng cao

chất lượng nguồn nhân lực......................................................................................118

KẾT LUẬN............................................................................................................123

TÀI LIỆU THAM KHẢO ....................................................................................125

PHỤ LỤC...............................................................................................................126

vi

DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CHỮ VIẾT TẮT

STT TỪ VIẾT TẮT NGHĨA ĐẦY ĐỦ TIẾNG VIỆT

1 BSC

Hệ thống bảng điểm cân bằng (Balance

Scoredcard - BSC)

2 CBCNV Cán bộ công nhân viên

3 CNTT Công nghệ thông tin

4 DN Doanh nghiệp

5 ĐVT Đơn vị tính

6 KPI

Đánh giá hiệu quả công việc (Key

Performance Indicator - KPI)

7 MSC Siêu hành lang đa phương tiện Malaysia

8 NNL Nguồn nhân lực

9 NSNN Ngân sách nhà nước

10 PTNNL Phát triển nguồn nhân lực

11 QLNN Quản lý nhà nước

12 QLNNL Quản lý nguồn nhân lực

13 SXKD Sản xuất kinh doanh

14 TT Trung tâm

15 TT&TT Thông tin và truyền thông

16 UBND Ủy ban Nhân dân

17 VNPT Bắc Giang Viễn thông Bắc Giang

18 VT-CNTT Viễn thông – Công nghệ thông tin

vii

DANH MỤC BẢNG BIỂU

Bảng 2.1. Ý nghĩa giá trị trung bình thang đo khoảng..............................................38

Bảng 3.1. Kết quả hoạt động SXKD của ngành viễn thông tỉnh Bắc Giang ............48

Bảng 3.2. Quy mô nguồn nhân lực của ngành viễn thông tỉnh Bắc Giang..............51

Bảng 3.3. Cơ cấu lao động ngành viễn thông Bắc Giang theo độ tuổi.....................52

Bảng 3.4. Cơ cấu lao động ngành viễn thông Bắc Giang phân chia theo giới tính ..54

Bảng 3.5. Cơ cấu lao động ngành viễn thông tỉnh Bắc Giang phân chia theo trình độ

chuyên môn..............................................................................................55

Bảng 3.6. Ví dụ về bản mô tả công việc tại VNPT Bắc Giang năm 2018................56

Bảng 3.7. Bảng cân đối nhân lực của VNPT Bắc Giang năm 2018 .........................58

Bảng 3.8. Kế hoạch tuyển dụng nhân sự của VNPT Bắc Giang năm 2018..............60

Bảng 3.9. Bảng cân đối nhân lực của Viettel năm 2018...........................................61

Bảng 3.10. Kết quả tuyển dụng của VNPT Bắc Giang và Viettel Bắc Giang..........71

Bảng 3.11. So sánh kết quả tuyển dụng của VNPT Bắc Giang và Viettel Bắc Giang

Giai đoạn 2016 - 2018 ............................................................................72

Bảng 3.12. Đánh giá về công tác tuyển dụng nhân sự của VNPT Bắc Giang và

Viettel Bắc Giang ....................................................................................73

Bảng 3.13. Số lao động tăng, giảm trong kỳ của VNPT Bắc Giang.........................74

Bảng 3.14. Số lượng lao động tăng giảm trong kỳ của Viettel Bắc Giang...............75

Bảng 3.15. Đánh giá về công tác bố trí, sử dụng nhân sự của VNPT và Viettel Bắc

Giang........................................................................................................76

Bảng 3.16. Kết quả đào tạo tại VNPT Bắc Giang.....................................................78

Bảng 3.17. Quy mô lao động được đào tạo của Viettel Bắc Giang .........................81

Bảng 3.18. Kết quả đánh giá về công tác đào tạo, bồi dưỡng nhân sự tại VNPT Bắc

Giang và Viettel Bắc Giang.....................................................................82

Bảng 3.19. Bản đồ chiến lược trong BSC.................................................................84

Bảng 3.20. Bảng đánh giá công việc cá nhân theo hệ thống quản trị BSC/KPIs .....87

Bảng 3.21. Bảng quy đổi thang điểm BSC/KPIs......................................................87

Bảng 3.22. Kết quả đánh giá lao động của VNPT Bắc Giang năm 2018 .................88

viii

Bảng 3.23. Kết quả đánh giá về công tác đào tạo, bồi dưỡng nhân sự tại VNPT Bắc

Giang và Viettel Bắc Giang.....................................................................89

Bảng 3.24. Thu nhập của người lao động tại VNPT Bắc Giang giai đoạn 2016-2018

.................................................................................................................92

Bảng 3.25. Kết quả đánh giá về chính sách thù lao lao động tại VNPT Bắc Giang và

Viettel Bắc Giang ....................................................................................94

DANH MỤC SƠ ĐỒ

Sơ đồ 1.1. Nội dung quản lý nguồn nhân lực trong doanh nghiệp .............................8

Sơ đồ 1.2. Mối liên hệ giữa nghề, nhóm công việc, công việc và vị trí......................9

Sơ đồ 1.3: Sơ đồ phân tích công việc........................................................................12

Sơ đồ 1.4. Quy trình đánh giá nguồn nhân lực trong doanh nghiệp .........................22

Sơ đồ 3.1. Mô hình tổ chức của VNPT Bắc Giang...................................................44

Sơ đồ 3.2. Cơ cấu tổ chức của Viettel Bắc Giang.....................................................46

Sơ đồ 3.3. Quy trình tuyển dụng lao động của VNPT Bắc Giang ............................62

DANH MỤC CÁC HÌNH

Hình 3.1: Cơ cấu doanh thu các doanh nghiệp viễn thông tỉnh Bắc Giang

năm 2018 .................................................................................................49

Hình 3.2. Thông báo tuyển dụng của VNPT Bắc Giang...........................................64

Hình 3.3. Thông báo tuyển dụng của Viettel ............................................................65

Hình 3.4. Mối quan hệ nhân quả trong BSC.............................................................85

Hình 3.5. Quy trình triển khai BSC ..........................................................................86

1

MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài

Doanh nghiệp nói chung và doanh nghiệp viễn thông nói riêng khi tiến hành

các hoạt động sản xuất kinh doanh phải hội tụ đủ hai yếu tố đó là: nhân lực và vật

lực. Trong đó nhân lực đóng vai trò cực kỳ quan trọng, có tính quyết định đến sự

tồn tại và phát triển của doanh nghiệp.

Sự cạnh tranh trên thị trường ngày càng gay gắt nên các doanh nghiệp viễn

thông muốn tồn tại và phát triển buộc phải cải tiến tổ chức của mình theo hướng

tinh giản, gon nhẹ, năng động trong đó yếu tố con người mang tính chất quyết định.

Con người là yếu tố quan trọng nhất, nếu biết tổ chức phối hợp hoạt động của con

người sẽ đạt được mục đích chung cho toàn tổ chức.

Trong những năm qua, các doanh nghiệp viễn thông của tỉnh Bắc Giang đã có

nhiều cố gắng trong hoạt động quản lý nguồn nhân lực (QLNNL), chính nguồn

nhân lực là yếu tố góp phần to lớn cho sự thành công của doanh nghiệp. Doanh

nghiệp muốn phát triển tốt thì nhân lực phải tốt trước đã. Và chính nguồn nhân lực

tạo ra một sự khác biệt để giành lợi thế trong kinh doanh và đạt được những kết quả

nhất định. Tuy nhiên, những kết quả đạt được và sự khác biệt ấy chưa nhiều, chất

lượng dịch vụ, cơ sở hạ tầng của các doanh nghiệp viễn thông tỉnh Bắc Giang còn

một số hạn chế, bất cập. Mặt khác, viễn thông là một ngành luôn có nhu cầu về đổi

mới công nghệ, vì vậy việc nâng cao chất lượng nguồn nhân lực cho đơn vị là hết

sức cần thiết để từ đó có thể đưa doanh nghiệp phát triển đi lên. Từ thực tế ấy tôi

mạnh dạn lựa chọn nghiên cứu luận văn: “Quản lý nguồn nhân lực ngành viễn

thông tỉnh Bắc Giang”.

2. Mục tiêu nghiên cứu

a. Mục tiêu chung

Trên cơ sở phân tích thực trạng công tác quản lý nguồn nhân lực của ngành

viễn thông tỉnh Bắc Giang trong giai đoạn 20116-2018, luận văn đề xuất một số giải

pháp để nâng cao hiệu quả hoạt động này và tập trung vào công tác phát triển nguồn

nhân lực của ngành trong giai đoạn tiếp theo.

2

b. Mục tiêu cụ thể

- Hệ thống hóa cơ sở lý luận về quản lý nguồn nhân lực của ngành và

doanh nghiệp.

- Phân tích thực trạng công tác quản lý nguồn nhân lực của ngành viễn thông

tỉnh Bắc Giang giai đoạn 2016 – 2018.

- Định hướng và giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý nguồn nhân lực của

ngành viễn thông tỉnh Bắc Giang trong giai đoạn tiếp theo.

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu

a. Đối tượng nghiên cứu: Đối tượng nghiên cứu của đề tài là hoạt động quản

lý nguồn nhân lực của ngành viễn thông tỉnh Bắc Giang. Trong đó, nguồn nhân lực

của ngành bao gồm các cán bộ quản lý, cán bộ chuyên môn, công nhân trực tiếp

hiện đang làm việc tại các DN viễn thông trên địa bàn tỉnh.

b.Phạm vi nghiên cứu

- Về không gian: Luận văn nghiên cứu ngành viễn thông tỉnh Bắc Giang, trong

đó, ngành viễn thông bao gồm các doanh nghiệp viễn thông đang hoạt động sản

xuất kinh doanh trên địa bàn tỉnh Bắc Giang.

- Về thời gian: Luận văn sử dụng các số liệu phản ánh thực trạng giai đoạn

2016 - 2018 và định hướng đến năm 2025.

- Về nội dung: Luận văn nghiên cứu thực trạng công tác quản lý nguồn nhân

lực của ngành viễn thông tỉnh Bắc Giang; đánh giá kết quả đạt được, những hạn chế

và nguyên nhân, từ đó đề xuất giải pháp hoàn thiện công tác công tác quản lý nguồn

nhân lực của ngành trong giai đoạn tiếp theo. Hiện tại, ngành viễn thông Bắc giang

có 7 DN viễn thông đang hoạt động. Luận văn tập trung nghiên cứu QLNNL của 2

doanh nghiệp là VNPT Bắc Giang và Viettel Bắc Giang. Đây là hai DN có tỷ trọng

lao động lớn nhất trong ngành. Tính đến 31/12/2018, số lao động tại hai đơn vị này

là 495 lao động, chiếm 76% lao động toàn ngành. Như vậy, việc nghiên cứu hai đơn

vị này đảm bảo có thể đại diện cho ngành viễn thông tỉnh.

4. Dự kiến những đóng góp mới của đề tài

- Về lý luận: Luận văn hệ thống hóa và làm rõ những vấn đề lý luận về công

tác quản lý nguồn nhân lực của doanh nghiệp, phân tích những nội dung cơ bản của

3

quản lý nguồn nhân lực và những yếu tố ảnh hưởng đến quản lý nguồn nhân lực

của doanh nghiệp.

- Về thực tiễn: Đề tài có giá trị tham khảo cho Ban lãnh đạo của các doanh

nghiệp viễn thông trên địa bàn tỉnh Bắc Giang trong việc đề xuất các giải pháp

nhằm hoàn thiện công tác quản lý nguồn nhân lực của đơn vị trong giai đoạn

tiếp theo.

5. Kết cấu của luận văn

Ngoài phần mở đầu và kết luận, phụ lục, nội dung chính của luận văn được

cấu trúc với 4 chương như sau:

Chương 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý nguồn nhân lực tại doanh nghiệp

Chương 2: Phương pháp nghiên cứu

Chương 3: Thực trạng quản lý nguồn nhân lực ngành viễn thông tỉnh Bắc Giang

Chương 4: Định hướng và giải pháp hoàn thiện công tác quản lý nguồn nhân

lực ngành viễn thông Bắc Giang.

4

CHƯƠNG 1

CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ

NGUỒN NHÂN LỰC TRONG DOANH NGHIỆP

1.1. Cơ sở lý luận về quản lý nguồn nhân lực trong doanh nghiệp

1.1.1. Khái niệm về quản lý nguồn nhân lực trong doanh nghiệp

1.1.1.1. Nguồn nhân lực

a) Khái niệm

Có nhiều cách hiểu khác nhau về thuật ngữ nguồn nhân lực tùy theo từng cách

tiếp cận. Nếu đánh giá từ cách tiếp cận vi mô thì nguồn nhân lực của một tổ chức

bao gồm những người lao động làm việc trong tổ chức đó (Nguyễn Văn Điềm,

Nguyễn Ngọc Quân, 2010).

Trong định nghĩa này chúng ta cũng lưu ý phân biệt nguồn nhân lực và nhân

lực, nhân lực được hiểu là nguồn lực của mỗi con người, nguồn lực này bao gồm cả

thể lực và trí lực (Nguyễn Văn Điềm, Nguyễn Ngọc Quân, 2010). Như vậy, nguồn

nhân lực của doanh nghiệp (DN) đề cập đến toàn bộ cán bộ công nhân viên bao

gồm số lượng, chất lượng và tiềm năng của đội ngũ người lao động, phù hợp và đáp

ứng được yêu cầu của chiến lược phát triển doanh nghiệp trong một thời kỳ nhất

định. Tiềm năng đó bao gồm tổng hòa tiềm năng về thể lực, trí lực và tâm lực của

người lao động có thể đáp ứng được yêu cầu và nhiệm vụ của doanh nghiệp.

b) Đặc điểm của nguồn nhân lực trong doanh nghiệp:

Nguồn nhân lực của DN có một số đặc điểm chính như sau.

- Thứ nhất, nguồn nhân lực là đầu vào quan trọng nhất, tạo ra lợi thế cạnh

tranh cho doanh nghiệp. Từ cách tiếp cận của kinh tế học, nguồn lực của DN có thể

được chia thành 3 nhóm chính là lao động (nhân lực), tư bản và tài nguyên thiên

nhiên. Hiện nay, khi xã hội đang bước sang thời kỳ cách mạng công nghệ 4.0, các

yếu tố công nghệ, vốn, tài nguyên thiên nhiên đang giảm dần vai trò của nó, và nhân

tố lao động, đặc biệt là tri thức chiếm vị trí ngày càng quan trọng. Do vậy, DN cần

có chiến lược đầu tư hiệu quả để xây dựng và phát triển nguồn nhân lực có chất

lượng cao.