Quản Lý Hệ Thống Nhà Văn Hoá Thôn Trên Địa Bàn Thành Phố Tam Điệp Tỉnh Ninh Bình

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NÔNG NGHIỆP VÀ PTNT

TRƯỜNG ĐẠI HỌC LÂM NGHIỆP

PHẠM MẠNH TƯỞNG

QUẢN LÝ HỆ THỐNG NHÀ VĂN HOÁ THÔN

TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ TAM ĐIỆP,

TỈNH NINH BÌNH

CHUYÊN NGÀNH QUẢN LÝ KINH TẾ

MÃ SỐ: 8310110

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ KINH TẾ

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:

TS. NGUYỄN NHƯ BẰNG

Hà Nội, 2022

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan Luận văn thạc sĩ “Quản lý hệ thống nhà văn hoá

thôn trên địa bàn Thành phố Tam Điệp, tỉnh Ninh Bình” là công trình

nghiên cứu độc lập của riêng tôi. Các số liệu khoa học, kết quả nghiên cứu, ý

kiến nêu trong Luận văn là trung thực, có nguồn gốc rõ ràng và chưa từng

được công bố trong bất kỳ công trình nghiên cứu khoa học nào trước đây./.

Tác giả luận văn

Phạm Mạnh Tưởng

ii

LỜI CẢM ƠN

Trước tiên, tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành và sâu sắc tới thầy hướng

dẫn Luận văn thạc sĩ của mình, Thầy giáo TS.Nguyễn Như Bằng trong việc

hướng dẫn tôi lựa chọn đề tài và quá trình thực hiện luận văn này. Sự hiểu

biết sâu sắc về khoa học, cũng như kinh nghiệm của Thầy chính là tiền đề

giúp tôi đạt được kết quả này. Trong suốt quá trình nghiên cứu, Thầy đã kiên

nhẫn hướng dẫn chi tiết, chỉnh sửa và kiểm duyệt tất cả các nội dung của

Luận văn.

Trong quá trình thực hiện, tôi cũng nhận được sự giúp đỡ của rất nhiều

đồng nghiệp trong và ngoài đơn vị công tác. Các cán bộ, nhân viên của Ủy

ban Nhân dân Thành phố Tam Điệp, UBND các xã, phường trên địa bàn

Thành phố Tam Điệp và đặc biệt là Phòng Văn hóa thông tin Thành phố Tam

Điệp đã cung cấp các thông tin, số liệu phục vụ cho quá trình thực hiện Luận

văn. Cuối cùng, để có được kết quả này, ngoài sự nỗ lực cố gắng của bản thân

trong thời gian làm Luận văn, tôi cũng rất biết ơn cán bộ, nhân viên tại UBND

phường Tân Bình, nơi tôi đang công tác, đã ủng hộ và tạo điều kiện về thời

gian, kinh phí trong quá trình học tập.

Mặc dù tôi đã cố gắng hoàn thiện Luận văn nhưng do trình độ nhận

thức và hạn chế về mặt thời gian nên Luận văn không thể tránh khỏi những

thiếu sót hoặc có phần nghiên cứu chưa sâu. Rất mong nhận được sự chỉ bảo,

góp ý và thông cảm của các Thầy cô giáo.

Tôi xin trân trọng cảm ơn.

Ninh Bình, ngày tháng 7 năm 2022

Tác giả luận văn

Phạm Mạnh Tưởng

iii

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN...........................................................................................................i

LỜI CẢM ƠN................................................................................................................ii

MỤC LỤC.....................................................................................................................iii

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT ..................................................................................vi

DANH MỤC CÁC BẢNG.........................................................................................vii

DANH MỤC CÁC HÌNH ........................................................................................ viii

MỞ ĐẦU........................................................................................................................1

Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ HỆ THỐNG QUẢN LÝ

NHÀ VĂN HÓA THÔN, TỔ DÂN PHỐ..................................................................5

1.1. Cơ sở lý luận về quản lý hệ thống nhà văn hóa thôn, tổ dân phố........... 5

1.1.1. Một số khái niệm có liên quan............................................................... 5

1.1.2. Các tiêu chí của nhà văn hóa thôn, tổ dân phố. ................................... 7

1.1.3. Sự cần thiết phải quản lý hệ thống nhà văn hóa thôn, tổ dân phố .... 10

1.1.4. Nội dung công tác quản lý hệ thống nhà văn hóa thôn, tổ dân phố.. 13

1.1.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hệ thống nhà văn hóa thôn, tổ dân

phố.................................................................................................................... 17

1.2. Cơ sở thực tiễn về quản lý hệ thống nhà văn hóa thôn, tổ dân phố...... 20

1.2.1. Kinh nghiệm của một số địa phương trong nước............................... 20

1.2.2. Bài học kinh nghiệm cho thành phố Tam Điệp, tỉnh Ninh Bình........ 26

Chương 28 ĐẶC ĐIỂM ĐỊA BÀN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU .......28

2.1. Đặc điểm cơ bản của thành phố Tam Điệp, tỉnh Ninh Bình ................ 28

2.1.1. Điều kiện tự nhiên................................................................................. 28

2.1.2 Đặc điểm phát triển kinh tế - xã hội.................................................... 30

2.1.3. Đánh giá chung về điều kiện tự nhiên, kinh tế, xã hội và môi trường

ảnh hưởng đến công tác quản lý hệ thống nhà văn hóa thôn, tổ dân phố trên

địa bàn thành Phố Tam Điệp, tỉnh Ninh Bình............................................... 42

2.2. Phương pháp nghiên cứu ...................................................................... 44

iv

2.2.1 Phương pháp chọn điểm khảo sát ........................................................ 44

2.2.2. Phương pháp thu thập số liệu, tài liệu ................................................ 44

2.2.3. Phương pháp xử lý và phân tích số liệu.............................................. 45

2.2.4. Hệ thống các chỉ tiêu đánh giá sử dụng trong luận văn .................... 46

Chương 3 KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ..................................................................47

3.1. Tình hình hệ thống nhà văn hóa thôn, tổ dân phố trên địa bàn thành phố

Tam Điệp, tỉnh Ninh Bình ........................................................................... 47

3.2. Thực trạng quản lý hệ thống nhà văn hóa thôn, tổ dân phố trên địa bàn

thành phố Tam Điệp, tỉnh Ninh Bình .......................................................... 50

3.2.1.. Thực trạng hệ thống văn bản quản lý NVH thôn, tổ dân phố........... 50

3.2.2. Công tác tuyên truyền và hướng dẫn thực hiện văn bản.................... 52

3.2.3. Công tác quy hoạch, xây dựng nhà văn hoá thôn, tổ dân phố.......... 54

3.2.4. Công tác đầu tư xây dựng, nâng cấp nhà văn hóa thôn, tổ dân phố. 58

3.2.5. Công tác tổ chức khai thác, sử dụng, duy tu, bảo dưỡng và sửa chữa

hệ thống nhà văn hóa thôn, tổ dân phố ......................................................... 60

3.2.6. Công tác kiểm tra và đánh giá quá trình quản lý sử dụng hệ thống

nhà văn hóa thôn, tổ dân phố......................................................................... 66

3.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hệ thống nhà văn hóa thôn, tổ dân

phố trên địa bàn thành phố Tam Điệp, tỉnh Ninh Bình ............................... 67

3.3.1. Yếu tố thuộc về cơ chế, chính sách, pháp luật.................................... 67

3.3.2. Yếu tố thuộc về năng lực tổ chức quản lý ........................................... 70

3.3.3. Yếu tố thuộc về người dân.................................................................... 72

3.3.4. Yếu tố về điều kiện tự nhiên, kinh tế- xã hội ....................................... 74

3.4.1. Những kết quả đạt được ....................................................................... 74

3.4.2. Những hạn chế và nguyên nhân........................................................... 76

3.5. Quan điểm, định hướng và giải pháp hoàn thiện công tác quản lý hệ

thống nhà văn hóa thôn, tổ dân phố trên địa bàn Thành phố Tam Điệp, tỉnh

Ninh Bình..................................................................................................... 82

v

3.5.1. Quan điểm, định hướng trong quản lý hệ thống NVH thôn, tổ dân phố

ở TP Tam Điệp ................................................................................................ 82

3.5.2. Giải pháp hoàn thiện công tác quản lý hệ thống NVH thôn, tổ dân

phố ở TP Tam Điệp......................................................................................... 84

KẾT LUẬN.................................................................................................................94

TÀI LIỆU THAM KHẢO .......................................................................................96

PHỤ LỤC

vi

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT

Từ viết tắt Diễn giải

ATGT An toàn giao thông

ATXH An toàn xã hội

CNTT Công nghệ thông tin

HĐND Hội đồng nhân dân

KBNN Kho bạc nhà nước

KH Kế hoạch

KHCN Khoa học công nghệ

KT-XH Kinh tế - xã hội

NN&PTNT Nông nghiệp và phát triển nông thôn

NQ/TƯ Nghị quyết trung ương

NTM Nông thôn mới

NVH Nhà văn hóa

QLNN Quản lý nhà nước

THCS Trung học cơ sở

THPT Trung học phổ thông

TP Thành phố

TTAN Trật tự an ninh

UBND Ủy ban nhân dân

VH-TT&DL Văn hóa, thể thao và du lịch

vii

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 2.1: Cơ cấu đất đai thành phố Tam Điệp, tỉnh Ninh Bình..............................29

Bảng 2.2: Dân số thành phố Tam Điệp phân theo....................................................31

đơn vị hành chính năm 2021.......................................................................................31

Bảng 2.3: Tình hình lao động của thành phố Tam Điệp năm 2021 ........................32

Bảng 2.4: Giá trị và cơ cấu giá trị sản xuất của thành phố Tam Điệp.....................33

Bảng 2.5: Một số chỉ tiêu phát triển xã hội của thành phố Tam Điệp năm 2021 .38

Bảng 2.6: Dung lượng mẫu điều tra và hình thức điều tra.......................................45

Bảng 3.1: Số lượng nhà văn hoá thôn, tổ dân phố ở TP Tam Điệp năm 2021 .....48

Bảng 3.2: Quy mô NVH thôn, tổ dân phố ở TP Tam Điệp năm 2021 ...................49

Bảng 3.3: Kết quả công tác tuyên truyền, hướng dẫn văn bản quản lý NVH thôn,

tổ trên địa bàn TP Tam Điệp.......................................................................................53

Bảng 3.4: Tình hình quy hoạch và xây dựng NVH trên địa bàn thành phố Tam

Điệp ...............................................................................................................................56

Bảng 3.5: Kế hoạch xây mới, nâng cấp NVH thôn, tổ dân phố ở TP Tam Điệp

giai đoạn 2021-2025 ....................................................................................................58

Bảng 3.6: Số lượng NVH thôn, tổ dân phố được xây dựng ở TP Tam Điệp (2016-

2021)..............................................................................................................................59

Bảng 3.7: Kết quả đóng góp của người dân trong xây dựng NVH thôn, tổ ở TP

Tam Điệp ......................................................................................................................60

Bảng 3.8: Thành phần tham gia quản lý NVH thôn, tổ dân phố ở TP Tam Điệp 61

Bảng 3.9: Kết quả công tác duy tu, bảo dưỡng NVH thôn, tổ dân phố ở TP Tam

Điệp giai đoạn 2019-2021..........................................................................................65

Bảng 3.10: Đánh giá của người quản lý về chính sách hỗ trợ xây dựng NVH......68

Bảng 3.11: Kết quả đánh giá của người quản lý về cơ chế huy động vốn xây dựng

NVH thôn, tổ dân phố..................................................................................................69

Bảng 3.12: Kết quả đánh giá của người dân về năng lực của cán bộ trong quản lý

NVH thôn, tổ dân phố..................................................................................................71

Bảng 3.13: Mức độ tham gia quản lý NVH của người dân .....................................72

viii

DANH MỤC CÁC HÌNH

Hình 2.1 : Bản đồ vị trí địa lý Thành phố Tam Điệp................................................28

1

MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài

Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII của Đảng Cộng sản

Việt Nam đã định hướng: “Huy động sức mạnh của toàn xã hội nhằm bảo

tồn, phát huy các giá trị văn hóa truyền thống dân tộc; khích lệ sáng tạo các

giá trị văn hóa mới, tiếp thu tinh hoa văn hóa nhân loại, làm giàu văn hóa

dân tộc. Xây dựng cơ chế để giải quyết hợp lý, hài hòa giữa bảo tồn, phát huy

di sản văn hóa với phát triển KT-XH” và “Xây dựng nền văn hóa và con người

Việt Nam phát triển toàn diện, hướng đến chân - thiện - mỹ, thấm nhuần tinh thần

dân tộc, nhân văn, dân chủ và khoa học. Văn hóa thực sự trở thành nền tảng tinh

thần vững chắc của xã hội, là sức mạnh nội sinh quan trọng bảo đảm sự phát

triển bền vững và bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam vì mục tiêu dân giàu, nước

mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh”.

Sau hơn 30 mươi năm thực hiện công cuộc đổi mới, đất nước ta đã đạt

được thành tựu to lớn và toàn diện trên tất cả các lĩnh vực kinh tế, văn hoá, xã

hội, an ninh, quốc phòng, góp phần vào những thành tựu to lớn ấy có đóng

góp không nhỏ của lĩnh vực văn hoá. Trong quá trình phát triển KT-XH, Nhà

nước ta luôn coi trọng các chính sách đầu tư cho văn hoá, đầu tư nhân tố con

người, khuyến khích và tạo điều kiện để nhân dân tham gia sáng tạo văn hóa

và hưởng thụ văn hóa ngày càng nhiều hơn, các hoạt động văn hóa ngày càng

được được khuyến khích đầu tư phát triển, chủ trương xã hội hoá trên lĩnh

vực văn hoá được triển khai rộng rãi.

Thực hiện chủ trương xã hội hóa trên lĩnh vực văn hóa, thời gian qua, trên

địa bàn thành phố đã có nhiều hoạt động văn hóa, trong đó có nhà văn hoá

(NVH) các thôn, tổ dân phố được xây mới, sửa chữa và nâng cấp với tinh thần

Nhà nước hỗ trợ và nhân dân cùng làm. Qua đây, khẳng định chính sách của

Nhà nước ta đã ban hành là kịp thời, phù hợp với xu hướng phát triển của xã

hội và hoạt động văn hóa tại cơ sở được quan tâm nhiều hơn, trong đó có NVH

thôn, tổ dân phố.

2

NVH thôn, tổ là nơi để duy trì các hoạt động cộng đồng ở thôn, tổ dân phố,

là nơi tổ chức các buổi sinh hoạt chính trị của khu dân cư, như: Họp thôn, họp chi

bộ; tổ chức các hoạt động giao lưu văn hóa, văn nghệ; các hoạt động thể dục thể.

Hiện nay thành phố Tam Điệp có 9 đơn vị hành chính cấp xã, với 6

phường và 3 xã, tổng cộng 120 thôn, tổ dân phố, trong đó mỗi thôn tổ, dân

phố đều có NVH, tuy nhiên đa số các NVH thôn, tổ dân phố trên địa bàn

thành phố Tam Điệp được xây dựng từ năm 2000 trở về trước với nguồn kinh

phí đầu tư còn hạn chế, quy mô xây dựng chưa thống nhất, chất lượng công

trình có mặt chưa đảm bảo, thời gian sử dụng kéo dài nên nhiều NVH đã

xuống cấp. Mặt khác, dân số tăng nhanh, nhu cầu hưởng thụ văn hóa của nhân

dân ngày càng cao nên nhiều NVH không đáp ứng yêu cầu sử dụng trước mắt

cũng như lâu dài. Mặt khác trong quá trình đầu tư chưa được áp dụng theo

thiết kế mẫu, đa số có diện tích nhỏ, hẹp do chủ yếu tận dụng những phần đất

dôi dư hay những hạng mục phải chuyển đổi mục đích. Có những NVH thôn

(nông thôn vùng xa trung tâm) chỉ có diện tích trên 30m2

, một số NVH ở các

phường (khu vực trung tâm thành phố) có diện tích lớn hơn, tuy nhiên chưa

đạt tiêu chí do Bộ Văn hóa - Thể thao và Du lịch ban hành. Trang thiết bị của

các NVH vẫn còn hạn chế, nhất là những trang thiết bị có tính chuyên môn

như tủ sách, dụng cụ tập luyện thi đấu thể thao và nhạc cụ phổ thông…

Để đánh giá một cách toàn diện, sâu sắc, cụ thể về thực trạng các NVH

thôn, tổ dân phố trên địa bàn thành phố Tam Điệp trong giai đoạn hiện nay

cần có những khảo sát và nghiên cứu, đánh giá một cách khách quan, cụ thể,

chi tiết hiện trạng từng NVH để từ đó có những đánh giá chất lượng, đồng

thời phải nghiên cứu các đặc điểm tình hình địa phương và các cơ chế chính

sách huy động tài chính hiện có, để từ đó có cơ sở tìm ra những giải pháp huy

động xây dựng, quản lý hệ thống nhà văn hóa thôn, tổ dân phố ở thành phố

Tam Điệp trong thời gian tới.

3

Hiện nay, tôi đang công tác và giữ chức vụ Phó Chủ tịch UBND phường

là người trực tiếp tham mưu cho Chủ tịch UBND phường, điều hành và thực

hiện quản lý nhà nước về công tác văn hóa, thông tin trên địa bàn phường,

trong đó có công tác quản lý văn hóa cơ sở, tôi mong muốn được mang những

kiến thức đã tiếp thu được trong học tập khảo sát, nghiên cứu đánh giá thực

trạng văn hóa cơ sở, cụ thể là thực trạng các nhà văn hóa thôn, tổ dân phố.

Trên cơ sở đó, thấy được chất lượng từng nhà văn hóa, những tồn tại, hạn

chế, khó khăn vướng mắc; nghiên cứu, đề xuất những giải pháp hiệu quả

trong thời gian tới.

Từ thực tế trên, tôi chọn nghiên cứu đề tài: “Quản lý hệ thống nhà văn

hoá thôn trên địa bàn thành phố Tam Điệp, tỉnh Ninh Bình” để thực hiện.

2. Mục tiêu nghiên cứu

2.1. Mục tiêu chung

Phân tích thực trạng quản lý hệ thống nhà văn hóa thôn, tổ dân phố trên địa

bàn thành phố Tam Điệp, tỉnh Ninh Bình nhằm đề xuất giải pháp hoàn thiện

công tác quản lý hệ thống nhà văn hóa thôn, tổ dân phố trên địa bàn nghiên cứu.

2.2. Mục tiêu cụ thể

- Góp phần hệ thống hóa cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý hệ thống

nhà văn hóa thôn, tổ dân phố.

- Thực trạng quản lý hệ thống nhà văn hóa thôn, tổ dân phố trên địa bàn

thành phố Tam Điệp, tỉnh Ninh Bình.

- Phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến công tác quản lý hệ thống nhà văn

hóa thôn, tổ dân phố trên địa bàn thành phố Tam Điệp, tỉnh Ninh Bình.

- Đề xuất giải pháp hoàn thiện công tác quản lý hệ thống nhà văn hóa

thôn, tổ dân phố trên địa bàn thành phố Tam Điệp, tỉnh Ninh Bình đến

năm 2025