Quản lý cơ sở vật chất ở các Trường Phổ thông Dân tộc Bán trú tiểu học huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên theo tiêu chuẩn trường chuẩn quốc gia

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

––––––––––––––––––

NGUYỄN QUANG BÌNH

QUẢN LÝ CƠ SỞ VẬT CHẤT Ở CÁC TRƯỜNG

PHỔ THÔNG DÂN TỘC BÁN TRÚ TIỂU HỌC

HUYỆN NẬM PỒ, TỈNH ĐIỆN BIÊN THEO

TIÊU CHUẨN TRƯỜNG CHUẨN QUỐC GIA

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

THÁI NGUYÊN - 2018

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

–––––––––––––––––––

NGUYỄN QUANG BÌNH

QUẢN LÝ CƠ SỞ VẬT CHẤT Ở CÁC TRƯỜNG

PHỔ THÔNG DÂN TỘC BÁN TRÚ TIỂU HỌC

HUYỆN NẬM PỒ, TỈNH ĐIỆN BIÊN THEO

TIÊU CHUẨN TRƯỜNG CHUẨN QUỐC GIA

Chuyên ngành: Quản lý giáo dục

Mã số: 8.14.01.14

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS ĐỖ VĂN ĐOẠT

THÁI NGUYÊN - 2018

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Được thực hiện

dưới sự hướng dẫn khoa học của PGS.TS ĐỖ VĂN ĐOẠT.

Các số liệu nêu trong luận văn là trung thực, được tổng hợp từ quá trình khảo

sát, đánh giá. Những kết luận khoa học của luận văn chưa từng được công bố trong

bất kì công trình nghiên cứu nào khác.

Tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm về nghiên cứu của mình.

Thái Nguyên, tháng 10 năm 2018

Tác giả luận văn

Nguyễn Hữu Tuân

ii

LỜI CẢM ƠN

Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc nhất đến PGS.TS Đỗ Văn Đoạt. Thầy đã

tận tình hướng dẫn, chỉ bảo, chia sẻ và giúp đỡ, động viên để tôi có thể hoàn thành

công trình nghiên cứu này.

Tôi xin cảm ơn Ban Chủ nhiệm Khoa Tâm lý giáo dục cùng các Thầy Cô của

Khoa, phòng Sau đại học trường Đại học Sư phạm Thái Nguyên, phòng đào tạo￾nghiên cứu khoa học trường CĐSP Điện Biên đã giúp đỡ, tạo điều kiện cho tôi trong

suốt quá trình học tập và nghiên cứu.

Tôi xin cảm ơn Ban Giám Hiệu và các thầy/cô giáo ở các trường phổ thông

dân tộc bán trú tiểu học trên địa bàn huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên cùng các cán bộ

xã trên địa bàn đã tạo điều kiện, tham gia và hỗ trợ nhiệt tình tôi trong quá trình

nghiên cứu thực tiễn.

Tôi cũng xin bày tỏ sự biết ơn sâu sắc đến gia đình, người thân và đồng nghiệp,

những người luôn động viên, khuyến khích và giúp đỡ về mọi mặt để tôi có thể hoàn

thành công việc học tập và nghiên cứu của mình.

Điện Biên, tháng 10 năm 2018

Tác giả Luận văn

Nguyễn Quang Bình

iii

MỤC LỤC

Lời cam đoan ................................................................................................................. i

Lời cảm ơn...........................................................................................................ii

Mục lục ...............................................................................................................iii

Danh mục các chữ viết tắt .................................................................................. iv

Danh mục các bảng.............................................................................................. v

MỞ ĐẦU...................................................................................................................... 1

1. Lý do chọn đề tài ...................................................................................................... 1

2. Mục đích nghiên cứu ................................................................................................ 2

3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu.......................................................................... 2

4. Giả thuyết khoa học .................................................................................................. 3

5. Nhiệm vụ nghiên cứu................................................................................................ 3

6. Giới hạn nghiên cứu.................................................................................................. 3

7. Phương pháp nghiên cứu .......................................................................................... 4

7.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận ................................................................ 4

7.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn ............................................................. 5

8. Cấu trúc của luận văn................................................................................................ 5

Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ CƠ SỞ VẬT CHẤT TRƯỜNG

PTDT BÁN TRÚ TIỂU HỌC THEO TIÊU CHUẨN TRƯỜNG CHUẨN

QUỐC GIA................................................................................................................... 6

1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề cơ sở vật chất trong nhà trường............................. 6

1.2. Trường tiểu học đạt chuẩn quốc gia ...................................................................... 8

1.2.1. Trường tiểu học trong hệ thống giáo dục quốc dân............................................ 8

1.2.2. Các tiêu chuẩn trường tiểu học đạt chuẩn quốc gia............................................ 9

1.3. Một số định hướng về cơ sở vật chất trường PTDT Bán trú tiểu học theo tiêu

chuẩn trường chuẩn quốc gia...................................................................................... 10

1.3.1. Các khái niệm cơ bản........................................................................................ 10

1.3.2. Vị trí, vai trò của CSVC trong hoạt động của nhà trường................................ 11

1.3.3. Nội dung của cơ sở vật chất theo tiêu chuẩn trường tiểu học đạt chuẩn quốc gia .. 14

iv

1.4. Quản lý cơ sở vật chất trường PTDT Bán trú tiểu học theo tiêu chuẩn trường

chuẩn quốc gia ............................................................................................................ 15

1.4.1. Các khái niệm cơ bản........................................................................................ 15

1.4.2. Quản lý cơ sở vật chất trong hoạt động của nhà trường ............................... 19

1.4.3. Nội dung quản lý cơ sở vật chất theo tiêu chuẩn trường tiểu học đạt chuẩn

quốc gia....................................................................................................................... 22

1.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý cơ sở vật chất trường PTDT Bán trú tiểu

học đạt chuẩn quốc gia................................................................................................ 27

1.5.1. Phẩm chất đạo đức và năng lực chuyên môn của Hiệu trưởng ........................ 27

1.5.2. Nhận thức của cán bộ quản lý, giáo viên, nhân viên, cha mẹ học sinh

và học sinh ................................................................................................................. 28

1.5.3. Những quy chế của ngành và quy định của nhà trường về trang bị, sử dụng

và bảo quản cơ sở vật chất.......................................................................................... 28

1.5.4. Hệ thống cơ sở vật chất hiện có của nhà trường............................................... 28

1.5.5. Sự phối hợp các cá nhân và tổ chức nhà trường............................................... 28

1.5.6. Điều kiện kinh tế - xã hội của địa phương........................................................ 29

Tiểu kết chương 1 ....................................................................................................... 29

Chương 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ CƠ SỞ VẬT CHẤT Ở CÁC

TRƯỜNG PTDT BÁN TRÚ TIỂU HỌC HUYỆN NẬM PỒ, TỈNH ĐIỆN

BIÊN THEO TIÊU CHUẨN TRƯỜNG CHUẨN QUỐC GIA............................. 30

2.1. Khái quát về công tác giáo dục cấp tiểu học huyện Nậm Pồ - tỉnh Điện Biên.... 30

2.1.1. Điều kiện tự nhiên............................................................................................. 30

2.1.2. Điều kiện kinh tế - xã hội ................................................................................. 30

2.1.3. Đặc điểm tình hình giáo dục cấp tiểu học huyện Nậm Pồ................................ 31

2.1.4. Xây dựng trường chuẩn quốc gia...................................................................... 31

2.2. Tổ chức nghiên cứu thực trạng ............................................................................ 32

2.2.1. Mục đích nghiên cứu ........................................................................................ 32

2.2.2. Nội dung nghiên cứu......................................................................................... 32

2.2.3. Phương pháp nghiên cứu .................................................................................. 32

2.2.4. Đánh giá kết quả nghiên cứu ............................................................................ 32

v

2.3. Kết quả nghiên cứu thực trạng............................................................................. 33

2.3.1. Thực trạng cơ sở vật chất.................................................................................. 33

2.3.2. Thực trạng cơ sở vật chất theo tiêu chuẩn trường TH đạt chuẩn quốc gia....... 38

2.3.3. Thực trạng quản lý cơ sở vật chất theo tiêu chuẩn trường TH đạt chuẩn

quốc gia....................................................................................................................... 42

2.3.4. Dự báo ảnh hưởng của các yếu tố đến quản lý cơ sở vật chất theo tiêu

chuẩn trường TH đạt chuẩn quốc gia.......................................................................... 49

2.3.5. Đánh giá chung về thực trạng quản lý cơ sở vật chất theo tiêu chuẩn trường

TH đạt chuẩn quốc gia ................................................................................................ 50

Tiểu kết chương 2 ........................................................................................................52

Chương 3: BIỆN PHÁP QUẢN LÝ CƠ SỞ VẬT CHẤT THEO TIÊU

CHUẨN TRƯỜNG PTDTBT TH ĐẠT CHUẨN QUỐC GIA Ở HUYỆN

NẬM PỒ TỈNH ĐIỆN BIÊN ....................................................................................53

3.1. Các nguyên tắc đề xuất biện pháp ....................................................................... 53

3.1.1. Nguyên tắc dân chủ, công khai......................................................................... 53

3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo mục tiêu .......................................................................... 53

3.1.3. Nguyên tắc kế thừa và phát triển ...................................................................... 53

3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính đồng bộ .................................................................... 54

3.1.5. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn ................................................................... 54

3.1.6. Nguyên tắc đảm bảo tính khả thi ...................................................................... 55

3.3. Biện pháp quản lý cơ sở vật chất theo tiêu chuẩn trường TH đạt chuẩn quốc gia.... 56

3.3.1. Tiếp tục nâng cao nhận thức cho cán bộ, giáo viên, học sinh về vị trí của cơ

sở vật chất, thiết bị dạy học đối với sự phát triển của nhà trường.............................. 56

3.3.2. Kế hoạch hóa công tác quản lý cơ sở vật chất theo tiêu chuẩn trường TH

đạt chuẩn quốc gia ...................................................................................................... 59

3.3.3. Quản lý, sử dụng hiệu quả nguồn kinh phí của nhà nước cấp để đầu tư,

mua sắm, cải tạo, nâng cấp cơ sở vật chất.................................................................. 60

3.3.4. Nâng cao hiệu quả sử dụng cơ sở vật chất phục vụ dạy và học ....................... 62

3.3.5. Tăng cường kiểm tra đánh giá việc quản lý, khai thác, sử dụng cơ sở vật

chất phục vụ sự phát triển nhà trường theo chuẩn quốc gia ....................................... 64

vi

3.3.6. Tăng cường công tác xã hội hóa giáo dục trong việc trang bị cơ sở vật chất........ 65

3.4. Mối quan hệ giữa các biện pháp đề xuất ............................................................. 68

3.5. Khảo sát tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp đề xuất....................... 69

Tiểu kết chương 3 ....................................................................................................... 70

KẾT LUẬN - KHUYẾN NGHỊ............................................................................... 72

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................ 75

PHỤ LỤC

iv

BẢNG CÁC CHỮ VIẾT TẮT

Viết tắt Viết đầy đủ

CNH, HĐH Công nghiệp hoá, hiện đại hoá

CSVC, TBDH Cơ sở vật chất, thiết bị dạy học

GD, ĐT Giáo dục, đào tạo

GV, CBQL, HS Giáo viên, cán bộ quản lý, học sinh

NCKH, DH Nghiên cứu khoa học, dạy học

PHHS Phụ huynh học sinh

PTB, TV Phòng thiết bị, thư viện

QLGD Quản lý giáo dục

TH, THCS, THPT, ĐH Tiểu học, trung học cơ sở, trung học phổ thông,

đại học

v

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 2.1: Quy mô giáo dục cấp tiểu học huyện Nậm Pồ ........................................ 31

Bảng 2.2: Số lượng TBDH và các phòng chức năng các trường tiểu học huyện

Nậm Pồ (16 trường tiểu học)................................................................... 33

Bảng 2.3: Thực trạng sử dụng cơ sở vật chất............................................................37

Bảng 2.4: Kết quả thống kê đánh giá về cơ sở vật chất theo tiêu chuẩn trường

TH đạt chuẩn quốc gia............................................................................. 39

Bảng 2.5: Kết quả khảo sát điều tra về thực trạng chất lượng cơ sở vật chất theo

tiêu chuẩn trường TH chuẩn quốc gia ..................................................... 41

Bảng 2.6: Công tác qui hoạch xây dựng CSVC theo tiêu chuẩn trường TH đạt

chuẩn quốc gia ......................................................................................... 44

Bảng 2.7: Công tác lập kế hoạch xây dựng CSVC theo tiêu chuẩn trường TH

đạt chuẩn quốc gia ................................................................................... 45

Bảng 2.8: Công tác triển khai xây dựng CSVC theo tiêu chuẩn trường TH đạt

chuẩn quốc gia ......................................................................................... 46

Bảng 2.9: Công tác triển khai sử dụng CSVC theo tiêu chuẩn trường TH đạt

chuẩn quốc gia ......................................................................................... 46

Bảng 2.10: Công tác cải tạo, sửa chữa CSVC theo tiêu chuẩn trường TH đạt

chuẩn quốc gia ......................................................................................... 47

Bảng 2.11: Công tác bảo quản, kiểm kê, thanh lý cơ sở vật chất nhằm đảm bảo

tiêu chuẩn trường TH đạt chuẩn quốc gia ............................................... 47

Bảng 3.1: Kết quả khảo sát tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp quản

lý CSVC theo tiêu chuẩn trường TH đạt chuẩn quốc gia........................ 69

Bảng 3.2: Tương quan giữa mức độ cần thiết và mức độ khả thi của các biện

pháp được đề xuất.....................................................................................70

vi

DANH MỤC BIỂU, SƠ ĐỒ, HÌNH

Biểu đồ 2.1: Chất lượng và sự đồng bộ .......................................................................42

Biểu đồ 2.2: Số lượng CSVC và thiết bị......................................................................42

Biểu đồ 2.3: Nhận xét của cán bộ quản lý, giáo viên về kết quả thực hiện các

công đoạn trong chu trình quản lý CSVC theo tiêu chuẩn trường TH

đạt chuẩn quốc gia ....................................................................................43

Biểu đồ 2.4: Kết quả dự báo ảnh hưởng của các yếu tố đến quản lý CSVC theo

tiêu chuẩn trường PTDT Bán trú tiểu học đạt chuẩn quốc gia.................49

Sơ đồ 3.1: Sơ đồ mối quan hệ giữa các biện pháp.......................................................68

Sơ đồ 1.1: Vị trí của trường PTDT Bán trú trong hệ thống giáo dục quốc dân ............9

Hình 1.1: Sơ đồ khái quát vị trí của CSVC trong hoạt động ĐT.................................13

Hình 2.1: Tương quan giữa các nội dung quản lý CSVC và tiêu chuẩn về CSVC

của trường PTDT Bán trú tiểu học đạt chuẩn quốc gia............................48

1

MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài

Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ X của Đảng Cộng sản Việt Nam chỉ rõ

"Nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện; đổi mới cơ cấu tổ chức, cơ chế quản lý, nội

dung phương pháp dạy và học; thực hiện "Chuẩn hoá, hiện đại hoá, xã hội hoá" chấn

hưng nền giáo dục Việt Nam" [16]. Muốn đổi mới được giáo dục đáp ứng được nhu

cầu của người học thì phải làm cho giáo dục trở thành nhu cầu của nhân dân, có tác

động và ảnh hưởng trực tiếp đến đất nước, đến đời sống, lao động sản xuất của mỗi

con người trong xã hội. Nhà nước đã và đang thực hiện đổi mới chương trình giáo

dục. Trong quá trình thực hiện này, cần huy động sự đóng góp sức lực, trí tuệ của các

lực lượng xã hội tham gia giáo dục để giáo dục phát triển mạnh mẽ đáp ứng nhu cầu

học tập của nhân dân và tiến tới xây dựng xã hội học tập. Trong hoàn cảnh như vậy,

mọi người, mọi nhà, mọi ngành đều phải có trách nhiệm quan tâm chăm lo cho giáo

dục chứ không hoàn toàn trông chờ, dựa vào Nhà nước hoặc khoán trắng cho ngành

giáo dục.

Nhà nước đã phối kết hợp với các tổ chức, cá nhân, các nhà tài trợ trong và

ngoài nước, đã đề ra nhiều chủ trương, chính sách, cơ chế để huy động các nguồn

lực cho giáo dục như: huy động tài chính, đất đai, cơ sở vật chất... huy động mọi

lực lượng tham gia làm giáo dục nhằm đạt được những mục tiêu giáo dục đã đề ra,

góp phần nâng cao chất lượng giáo dục.

Hơn nữa, Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI của Đảng Cộng sản Việt Nam

đã nêu rõ định hướng: “Đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục, đào tạo”; “Thực hiện

đồng bộ các giải pháp phát triển và nâng cao chất lượng giáo dục, đào tạo”. Chất

lượng giáo dục, đào tạo đang là mối quan tâm lớn của cả hệ thống giáo dục nước ta,

là trọng trách của từng nhà trường.

Để nâng cao chất lượng giáo dục, cùng với việc đổi mới mục tiêu, chương

trình, nội dung, phương pháp dạy học, bồi dưỡng đội ngũ giáo viên, các trường

trường PTDT Bán trú tiểu học nói riêng trong hệ thống giáo dục quốc dân cần đầu tư

cải tiến công tác quản lý các nguồn lực, cải tiến các dịch vụ hỗ trợ và phục vụ giáo

dục, đào tạo. Sự nỗ lực chung của đội ngũ thuộc các bộ phận khác nhau cùng tham

gia vào hoạt động giáo dục tạo nên hiệu quả của hệ thống quản lý trong cơ sở giáo