Phong trào đấu tranh chính trị của nhân dân tỉnh Trà Vinh trong kháng chiến chống Mĩ, cứu nước (1954 – 1975)

ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG

TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM

NGÔ HOÀNG PHÚC

PHONG TRÀO ĐẤU TRANH CHÍNH TRỊ CỦA

NHÂN DÂN TỈNH TRÀ VINH TRONG KHÁNG CHIẾN CHỐNG MĨ,

CỨU NƢỚC (1954 – 1975)

LUẬN VĂN THẠC SĨ

Chuyên ngành Lịch sử Việt Nam

Đà Nẵng – Năm 2023

ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG

TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM

NGÔ HOÀNG PHÚC

PHONG TRÀO ĐẤU TRANH CHÍNH TRỊ CỦA

NHÂN DÂN TỈNH TRÀ VINH TRONG KHÁNG CHIẾN CHỐNG MĨ,

CỨU NƢỚC (1954 – 1975)

Chuyên ngành: Lịch sử Việt Nam

Mã số: 8229013

LUẬN VĂN THẠC SĨ

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. Trần Minh Thuận

Đà Nẵng – Năm 2023

v

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN ...........................................................................................................i

LỜI CẢM ƠN ............................................................................................................... ii

MỞ ĐẦU.........................................................................................................................1

1. Lí do chọn đề tài......................................................................................................1

2. Lịch sử vấn đề nghiên cứu ......................................................................................2

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu...........................................................................3

4. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu..........................................................................4

5. Phương pháp nghiên cứu.........................................................................................4

6. Nguồn tư liệu...........................................................................................................5

7. Đóng góp của đề tài.................................................................................................5

8. Bố cục của luận văn ................................................................................................5

CHƢƠNG 1. NHỮNG NHÂN TỐ TÁC ĐỘNG ĐẾN ĐẤU TRANH CHÍNH TRỊ Ở

TRÀ VINH TRONG KHÁNG CHIẾN CHỐNG MĨ, CỨU NƢỚC (1954 – 1975)........... 6

1.1. Điều kiện tự nhiên và xã hội ................................................................................6

1.1.1. Điều kiện tự nhiên.........................................................................................6

1.1.2. Điều kiện xã hội............................................................................................8

1.2. Sơ lược lịch sử vùng đất Trà Vinh .......................................................................9

1.3. Khái quát quá trình đấu tranh chính trị của nhân dân Trà Vinh trước năm 1954......13

Tiểu kết chƣơng 1 ........................................................................................................15

CHƢƠNG 2. NHÂN DÂN TỈNH TRÀ VINH ĐẤU TRANH CHÍNH TRỊ

TRONG KHÁNG CHIẾN CHỐNG MĨ, CỨU NƢỚC (1954 – 1975)....................16

2.1. Phong trào đấu tranh chính trị chống lại Chiến lược chiến tranh đơn phương..16

2.1.1. Chính sách của Mĩ và chính quyền Sài Gòn...............................................16

2.1.2. Chủ trương của Đảng và chính quyền cách mạng......................................19

2.1.3. Phong trào đấu tranh Chính trị ở Trà Vinh chống lại Chiến lược chiến tranh

đơn phương ...........................................................................................................22

2.2. Phong trào đấu tranh Chính trị ở Trà Vinh chống lại Chiến lược Chiến tranh

đặc biệt ......................................................................................................................33

2.2.1. Chính sách của Mĩ và Chính quyền Sài Gòn..............................................33

2.2.2. Chủ trương của Đảng và chính quyền cách mạng......................................33

2.2.3. Phong trào đấu tranh chính trị ở Trà Vinh chống lại Chiến lược Chiến tranh

đặc biệt..................................................................................................................35

2.3. Phong trào đấu tranh chính trị ở Trà Vinh chống lại Chiến lược Chiến tranh cục bộ.....46

2.3.1. Chính sách của Mĩ và chính quyền Sài Gòn...............................................46

2.3.2. Chủ trương của Đảng và chính quyền Cách mạng .....................................48

2.3.3. Phong trào đấu tranh chính trị ở Trà Vinh chống lại Chiến lược Chiến tranh

cục bộ....................................................................................................................49

vi

2.4. Nhân dân Trà Vinh đấu tranh chính trị chống Chiến lược Việt Nam hóa chiến tranh....53

2.4.1. Chính sách của Mĩ và chính quyền Sài Gòn...............................................53

2.4.2. Chủ trương của Đảng và chính quyền cách mạng......................................54

2.4.3. Phong trào đấu tranh chính trị chống lại Chiến lược Việt Nam hóa chiến tranh.....54

2.5. Nhân dân Trà Vinh đấu tranh chính trị chống Mĩ từ sau Hiệp định Paris đến

Cuộc tổng tiến công và nổi dậy mùa xuân 1975 .......................................................59

2.5.1. Trà Vinh sau Hiệp định Paris......................................................................59

2.5.2. Nhân dân Trà Vinh phối hợp với nhân dân cả nước trong cuộc Tổng tiến

công và nổi dậy mùa xuân 1975 ...........................................................................62

Tiểu kết chƣơng 2 ........................................................................................................65

CHƢƠNG 3. NHẬN XÉT VỀ PHONG TRÀO ĐẤU TRANH CHÍNH TRỊ CỦA

NHÂN DÂN TỈNH TRÀ VINH TRONG THỜI KỲ CHỐNG MĨ, CỨU NƢỚC

(1954 – 1975).................................................................................................................67

3.1. Vai trò.................................................................................................................67

3.2. Tính chất.............................................................................................................67

3.3. Đặc điểm ............................................................................................................69

3.4. Ý nghĩa ...............................................................................................................72

3.5. Hạn chế...............................................................................................................72

3.6. Bài học kinh nghiệm ..........................................................................................73

Tiểu kết chƣơng 3 ........................................................................................................75

KẾT LUẬN ..................................................................................................................76

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ...................................................................77

PHỤ LỤC ....................................................................................................................82

1

MỞ ĐẦU

1. Lí do chọn đề tài

Trong cuộc kháng chiến chống Mĩ, cứu nước (1954 - 1975), đấu tranh chính trị

có vai trò hết sức quan trọng, cùng với đấu tranh quân sự và đấu tranh ngoại giao để đi

đến thắng lợi quyết định. Đây là một vấn đề lớn của cách mạng miền Nam trong thời

kì chống Mĩ và chế độ Việt Nam Cộng hòa 1954 - 1975, đã được các tác giả trong

nước và quốc tế quan tâm nghiên cứu và đạt được một số thành quả đáng ghi nhận.

Trong thời gian này Đảng ta đã chủ trương tiến hành cuộc chiến tranh nhân dân,

kết hợp đấu tranh chính trị và đấu tranh vũ trang, thực hiện “hai chân”, “ba mũi” tạo

nên sức mạnh để giành thắng lợi. Từ năm 1954 đến năm 1975, đấu tranh chính trị đã

diễn ra một cách liên tục và rộng khắp ở miền Nam, trở thành nét độc đáo trong nghệ

thuật đấu tranh cách mạng ở Việt Nam. Đặc biệt, đấu tranh chính trị giữ một vai trò

quan trọng trong việc thúc đẩy cách mạng tiến lên. Do đó, việc nghiên cứu tìm hiểu về

đấu tranh chính trị giúp chúng ta có cái nhìn đầy đủ hơn về cuộc kháng chiến chống

Mĩ cứu nước (1954 - 1975) với tính chất là một cuộc chiến tranh nhân dân, toàn dân,

toàn diện.

Trong kháng chiến chống Pháp, Trà Vinh là một trong những hậu phương chiến

lược của đồng bằng sông Cửu Long, góp phần quan trọng vào thắng lợi của cuộc

kháng chiến chống Pháp từ 1945 - 1954. Bước sang cuộc kháng chiến chống Mĩ cứu

nước (1954 - 1975), dưới sự lãnh đạo của Đảng, nhân dân Trà Vinh đã tích cực tham

gia vào phong trào đấu tranh chính trị, cùng với miền Nam góp phần đánh bại các

chiến lược chiến tranh của Mĩ và chính quyền Việt Nam Cộng hoà. Đặc biệt là tại

vùng nông thôn ở các huyện, xã phong trào đấu tranh chính trị phát triển mạnh mẽ, lôi

cuốn đông đảo các thành phần xã hội tham gia, với nhiều hình thức đấu tranh phong

phú, nhất là tại thị xã Trà Vinh và các huyện có đông đồng bào dân tộc thiểu số. Phong

trào đã góp phần đánh bại các chiến lược chiến tranh của đế quốc Mĩ và chính quyền

Việt Nam Cộng hoà thực thi ở Trà Vinh và trên toàn miền Nam.

Tuy nhiên, phong trào đấu tranh chính trị ở Trà Vinh trong giai đoạn 1954 –

1975 chỉ được đề cập vắn tắt trong các công trình lịch sử Đảng bộ tỉnh và lịch sử Đảng

bộ các huyện, xã hoặc các đề tài liên quan đến cuộc kháng chiến chống Mĩ cứu nước.

Chưa có một đề tài nào tập trung nghiên cứu một cách đầy đủ, toàn diện về đấu tranh

chính trị ở Trà Vinh. Vì vậy, nghiên cứu đấu tranh chính trị ở Trà Vinh trong cuộc

kháng chiến chống Mĩ cứu nước (1954 – 1975), vừa có ý nghĩa khoa học vừa có ý

nghĩa thực tiễn:

Về ý nghĩa khoa học:

Nghiên cứu đề tài này trước hết sẽ góp phần làm sáng tỏ sự năng động sáng tạo

của các cấp bộ Đảng trong việc vận dụng đường lối kháng chiến đúng đắn của Đảng,

dựng lại bức tranh toàn cảnh về phong trào đấu tranh chính trị ở Trà Vinh. Trên cơ sở

2

đó, rút ra những đặc điểm của phong trào đấu tranh chính trị ở Trà Vinh trong kháng

chiến chống Mĩ cứu nước (1954 – 1975). Qua nghiên cứu sẽ có những đánh giá một

cách khách quan, khoa học về vai trò và tác động của phong trào đấu tranh chính trị

đối với cuộc kháng chiến chống Mĩ, cứu nước trên địa bàn Trà Vinh từ năm 1954 đến

năm 1975. Đồng thời, đánh giá những hạn chế, đúc rút kinh nghiệm có thể phục vụ

công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trước mắt cũng như lâu dài.ad by : skat

Về ý nghĩa thực tiễn:

Nghiên cứu đề tài cung cấp thêm cho chúng ta nguồn tư liệu về cuộc kháng chiến

chống Mĩ, cứu nước của nhân dân Trà Vinh, phục vụ công tác nghiên cứu, giảng dạy

lịch sử địa phương, giúp người đọc có cái nhìn toàn diện về công cuộc kháng chiến

chống Mĩ, cứu nước của nhân dân Trà Vinh trong sự nghiệp đấu tranh giải phóng miền

Nam thống nhất đất nước. Đồng thời, nghiên cứu đề tài cũng góp phần nâng cao niềm

tự hào về truyền thống của quê hương và giáo dục lí tưởng cách mạng cho thế hệ trẻ

tỉnh Trà Vinh. Những bài học kinh nghiệm được rút ra trong đề tài góp phần phát huy

sức mạnh của quần chúng nhân dân trong quá trình xây dựng và bảo vệ Tổ quốc ngày

nay. Chính vì những lí do nêu trên, tôi quyết định chọn đề tài “Phong trào đấu tranh

chính trị của nhân dân tỉnh Trà Vinh trong kháng chiến chống Mĩ cứu nước 1954 –

1975” làm đề tài nghiên cứu cho luận văn thạc sĩ của mình.

2. Lịch sử vấn đề nghiên cứu

Nghiên cứu về đấu tranh chính trị trong thời kì kháng chiến chống Mĩ không phải

là đề tài mới mẻ, có rất nhiều công trình, tác phẩm, sách báo, các bài luận đã đề cập tới

vấn đề này:

Như tác phẩm “Lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam”, Nhà xuất bản Chính trị Quốc

gia, 2006, đã đề cập đến công tác lãnh đạo của Đảng ta đối với cách mạng miền Nam

trong kháng chiến chống Mĩ (1954 – 1975), trong đó có đề cập đến phong trào đấu

tranh chính trị của nhân dân tỉnh Trà Vinh.

Tác phẩm “Tổng kết cuộc kháng chiến chống Mĩ - Thắng lợi và bài học”, Nhà

xuất bản Chính trị Quốc gia, 1995, đã tổng kết lại hoạt động chống Mĩ của nhân dân

miền Nam, trong đó đề cập đến vai trò của các phong trào đấu tranh chính trị ở các

tỉnh miền Nam, trong đó có tỉnh Trà Vinh.

Tác phẩm “Lịch sử kháng chiến chống Mĩ, cứu nước (1954 – 1975)”, (9 tập),

Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia, 2013, đã điểm lại những phong trào đấu tranh chính

trị của nhân dân miền Nam trong đó có đề cập đến phong trào đấu tranh chính trị ở Trà

Vinh, đồng thời khẳng định vai trò của đấu tranh chính trị phối hợp với đấu tranh vũ

trang chống lại ách áp bức, sức mạnh quân sự của Mĩ và chính quyền Sài Gòn.

Tác phẩm “Lịch sử Việt Nam”, (tái bản lần thứ nhất), Nhà xuất bản Khoa học Xã

hội, 2017, có đề cập đến đấu tranh chính trị thời kì 1954 – 1975, phân tích âm mưu và

chính sách của chính quyền Sài Gòn đối với miền Nam, chủ trương chỉ đạo của Đảng,

3

đồng thời điểm một số phong trào đấu tranh chính trị tiêu biểu của nhân dân miền Nam

chống lại các chiến lược chiến tranh của Mĩ và chính quyền Sài Gòn.

Tại Trà Vinh có nhiều công trình nghiên cứu liên quan đến đề tài như của Tỉnh

ủy, Uỷ ban Nhân dân tỉnh Trà Vinh (2005), Lịch sử tỉnh Trà Vinh, tập III (1954 1975),

Ban tư tưởng Tỉnh ủy Trà Vinh. Tỉnh ủy Trà Vinh (2002), Tỉnh ủy Trà Vinh hạt nhân

lãnh đạo phong trào cách mạng – 70 năm thắng lợi vẻ vang 1930-2000, Ban tư tưởng

Tỉnh ủy Trà Vinh. Trần Thanh Phương (1988), Cửu Long địa chí, Nhà xuất bản. Cửu

Long. Ban chấp hành Đảng bộ tỉnh Trà Vinh (2015), Phong trào yêu nước của đồng

bào Khmer tỉnh Trà Vinh (1930-2010), Nhà xuất bản chính trị quốc gia, Hà Nội.Trong

các công trình này, các tác giả đã tái hiện cuộc đấu tranh chính trị trên địa bàn Trà

Vinh, làm rõ sự vận dụng sáng tạo các chủ trương đấu tranh phù hợp tình hình thực tế

địa phương qua các giai đoạn của các cấp bộ Đảng ở Trà Vinh. Các công trình trên

cũng cho thấy, các hoạt động đấu tranh chính trị của nhân dân Trà Vinh trong phong

trào đấu tranh chống Mĩ – Việt Nam Cộng hòa.

Ngoài ra tỉnh ủy Trà Vinh còn biên soạn các cuốn sách như: Lịch sử truyền thống

đấu tranh cách mạng của Đảng bộ và nhân dân các huyện, thị xã: thị xã Trà Vinh,

huyện Duyên Hải, huyện Cầu Ngang, huyện Trà Cú, huyện Tiểu Cần, huyện Cầu Kè,

huyện Châu Thành và huyện Càng Long. Tất cả những sách trên chủ yếu viết lại theo

lời kể của các nhân chứng từng tham gia chiến đấu trên địa bàn huyện, các cán bộ

nguyên là lãnh đạo địa phương và cán bộ hưu trí trong toàn tỉnh.

Trong các công trình này, các tác giả đã tái hiện cuộc chiến tranh cách mạng trên

địa bàn Trà Vinh, làm rõ sự vận dụng sáng tạo các chủ trương đấu tranh phù hợp tình

hình thực tế địa phương qua các giai đoạn của các cấp bộ Đảng ở Trà Vinh. Các công

trình trên cũng cho thấy, các hoạt động đấu tranh chính trị của nhân dân Trà Vinh

trong phong trào đấu tranh chống Mĩ – Việt Nam Cộng hòa. Tuy nhiên, đến nay vẫn

chưa có công trình hay tác phẩm nào nghiên cứu một cách toàn diện, đầy đủ về các

phong trào đấu tranh chính trị ở Trà Vinh trong cuộc kháng chiến chống Mĩ cứu nước

(1954 – 1975).

3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu

3.1. Đối tƣợng nghiên cứu

Sự nghiệp đấu tranh cách mạng của một địa phương là một phần trong

sự nghiệp cách mạng của dân tộc. Do đó “Phong trào đấu tranh chính trị ở Trà Vinh

trong kháng chiến chống Mĩ cứu nước 1954 – 1975” chính là một bộ phận của lịch sử

dân tộc Việt Nam. Mỗi một địa phương đều có quá trình hình thành, phát triển, có

những biến động và những đặc điểm riêng của mình. Tuy nhiên trong bối cảnh chung

của đất nước, nhiệm vụ cách mạng của từng địa phương đều gắn chặt và nằm trong

yêu cầu phát triển của đất nước, tỉnh Trà Vinh không thể nằm ngoài quy luật ấy. Chính

vì thế mà mỗi một sự kiện lịch sử riêng rẽ như: một cuộc khởi nghĩa, một trận đánh

lớn diễn ra tại Trà Vinh đều có quan hệ chặt chẽ đến những biến cố lịch sử chung của