Phòng chống bạo lực với trẻ em và lao động trẻ em

VÊn ®Ò phßng, chèng b¹o lùc ®èi víi phô n÷ vµ trÎ em trong c¸c lÜnh vùc ph¸p luËt

t¹p chÝ luËt häc sè 2/2009 35

TS. §ç Ng©n B×nh *

rong những năm gần đây, hiện tượng

bạo lực đối với trẻ em đang ngày càng

gia tăng. Do hạn chế về nhận thức, do tuổi

tác và thiếu sự quan tâm của gia đình, trẻ em

đang không những bị bóc lột về sức lao động

mà còn bị đánh đập, chà đạp về nhân phẩm,

danh dự. Đã đến lúc, Nhà nước và toàn xã

hội cần quan tâm hơn đến các biện pháp

phòng, chống bạo lực đối với trẻ em và lao

động trẻ em. Trong đó, việc xem xét, hoàn

thiện các quy định pháp luật về phòng,

chống bạo lực đối với trẻ em và lao động trẻ

em, cũng như tổ chức thực hiện tốt các quy

định này là một nhân tố quan trọng.

1. Về khái niệm trẻ em, lao động trẻ

em và bạo lực đối với trẻ em

Hiện nay, trong các văn bản pháp luật

của Việt Nam đang tồn tại những quy định

không thống nhất về độ tuổi để xác định thế

nào là trẻ em và lao động trẻ em.

Luật bảo vệ, chăm sóc và giáo dục trẻ

em thông qua ngày 15/6/2004 cho rằng trẻ

em là công dân Việt Nam dưới 16 tuổi.(1)

Bộ luật hình sự nước Cộng hoà XHCN

Việt Nam năm 1999 có một số quy định gián

tiếp về “trẻ em”. Cụ thể, trong các tội phạm

liên quan đến trẻ em, Bộ luật hình sự xác định

trẻ em là người dưới 16 tuổi, những tội phạm

đối với đối tượng này được chia thành 2 loại:

Tội phạm đối với trẻ em trong độ tuổi từ đủ

13 đến dưới 16 tuổi và tội phạm đối với trẻ

em dưới 16 tuổi. Như vậy, với các quy định

của Bộ luật hình sự, có thể hình dung trẻ em

là những người dưới 16 tuổi, khác với người

vị thành niên là người dưới 18 tuổi.

Tại Bộ luật lao động (BLLĐ) nước Cộng

hoà XHCN Việt Nam không đưa ra điều luật

xác định thế nào là “lao động trẻ em” mà chỉ

quy định: “người lao động là người từ đủ 15

tuổi trở lên”.(2) Đồng thời, BLLĐ cũng xác

định lao động chưa thành niên “là người dưới

18 tuổi”(3) và quy định về việc cấm nhận trẻ

em chưa đủ 15 tuổi vào làm các công việc

nặng nhọc, độc hại…(4) Như vậy, việc xác

định thế nào là trẻ em và lao động trẻ em trong

các văn bản pháp luật lao động nhìn chung

chưa rõ ràng. Chỉ có thể suy đoán gồm 2 loại

là: Lao động vị thành niên dưới 18 tuổi và lao

động trẻ em dưới 15 tuổi.

Đối chiếu với các quy định trong Công

ước 182 của Tổ chức lao động quốc tế (ILO)

về “Cấm và hành động tức thời để loại bỏ các

hình thức lao động trẻ em tồi tệ nhất” và

Khuyến nghị số 190 cũng về vấn đề này,(5) có

thể thấy những điểm vênh giữa pháp luật

trong nước và pháp luật quốc tế về khái niệm

“lao động trẻ em”. Tại hai văn bản của ILO,

thuật ngữ “trẻ em” được áp dụng cho tất cả

những người dưới 18 tuổi, trong khi theo quy

định của pháp luật Việt Nam trẻ em lại là

người dưới 16 tuổi. Như vậy, quy định về độ

tuổi không đồng nhất chính là một trong những

vấn đề đầu tiên cần xem xét khi chuẩn hoá các

T

* Giảng viên Khoa pháp luật kinh tế

Trường Đại học Luật Hà Nội