Phát triển thương mại thủ đô Viêng Chăn, Cộng hòa dân chủ nhân dân Lào, giai đoạn 2011 - 2015

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

KEOAUDONE SINDAVONG

PHÁT TRIỂN THƯƠNG MẠI THỦ ĐÔ VIÊNG CHĂN,

CỘNG HÒA DÂN CHỦ NHÂN DÂN LÀO

GIAI ĐOẠN 2011 - 2015

LUẬN VĂN THẠC SĨ ĐỊA LÍ HỌC

THÁI NGUYÊN - NĂM 2018

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

KEOAUDONE SINDAVONG

PHÁT TRIỂN THƯƠNG MẠI THỦ ĐÔ VIÊNG CHĂN,

CỘNG HÒA DÂN CHỦ NHÂN DÂN LÀO

GIAI ĐOẠN 2011 - 2015

Ngành: Địa lí học

Mã ngành: 8.31.05.01

LUẬN VĂN THẠC SĨ ĐỊA LÍ HỌC

Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. NGUYỄN XUÂN TRƯỜNG

THÁI NGUYÊN - NĂM 2018

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu, kết

quả trong luận án là trung thực và chưa từng được ai công bố trong bất kì một công

trình nào khác. Các bảng biểu, số liệu được tính toán dựa trên nguồn số liệu của các cơ

quan thống kê thành phố Viêng Chăn, Cộng hòa dân chủ nhân dân Lào. Các nguồn tài

liệu tham khảo được trích dẫn đầy đủ và trung thực.

Thái Nguyên, tháng 04 năm 2018

Tác giả

Keoaudone SINDAVONG

ii

LỜI CẢM ƠN

Trong quá trình thực hiện đề tài “Phát triển thương mại thủ đô Viêng Chăn,

Cộng hòa dân chủ nhân dân Lào, giai đoạn 2011 - 2015”, tôi đã nhận được sự hướng

dẫn, giúp đỡ, động viên của nhiều cá nhân và tập thể. Tôi xin được bày tỏ sự cảm ơn

sâu sắc nhất tới tất cả các cá nhân và tập thể đã tạo điều kiện giúp đỡ tôi trong học

tập và nghiên cứu.

Tôi xin trân trọng cảm ơn sự giúp đỡ tận tình của giảng viên hướng dẫn PGS.TS.

Nguyễn Xuân Trường.

Tôi cũng xin bày tỏ sự cảm ơn tới Ban Giám hiệu Trường Đại học Sư Phạm -

Đại học Thái Nguyên cùng các thầy, cô giáo trong Khoa Địa lí, phòng Đào tạo đã giúp

đỡ, dạy bảo tôi trong quá trình học tập, nghiên cứu.

Qua đây tôi cũng xin được gửi lời cảm ơn tới các cô chú, anh chị em trong Sở

Công Thương Thủ đô Viêng Chăn, Chính quyền Thủ đô Viêng Chăn, Cục thống kê Thủ

đô Viêng Chăn đã tạo điều kiện thuận lợi giúp đỡ tôi trong suốt quá trình nghiên cứu

thực hiện đề tài này tại địa phương.

Cuối cùng tôi xin cảm ơn gia đình, bạn bè và đồng nghiệp đã động viên và tạo

điều kiện giúp đỡ tôi để tôi hoàn thành tốt đề tài này.

Tôi xin trân trọng cảm ơn!

Thái Nguyên, tháng 04 năm 2018

Người thực hiện

Keoaudone SINDAVONG

iii

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN .......................................................................................................... i

LỜI CẢM ƠN............................................................................................................... ii

MỤC LỤC ...................................................................................................................iii

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT............................................................................. iv

DANH MỤC CÁC BẢNG ........................................................................................... v

DANH MỤC CÁC HÌNH............................................................................................ vi

MỞ ĐẦU...................................................................................................................... 1

1. Lý do chọn đề tài ...................................................................................................... 1

2. Lịch sử nghiên cứu đề tài.......................................................................................... 2

3. Mục tiêu, nhiệm vụ, giới hạn và phạm vi nghiên cứu .............................................. 4

4. Quan điểm và phương pháp nghiên cứu................................................................... 5

5. Những đóng góp của đề tài....................................................................................... 7

6. Cấu trúc của đề tài .................................................................................................... 7

Chương 1. CƠ SỞLÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀPHÁT TRIỂN THƯƠNG MẠI..... 8

1.1. Khái quát về thương mại........................................................................................ 8

1.1.1. Một số khái niệm chủ yếu................................................................................... 8

1.1.2. Vai trò và đặc điểm chủ yếu của thương mại ................................................... 10

1.1.3. Đặc điểm chính của nội thương........................................................................ 12

1.1.4. Đặc điểm chính của ngành ngoại thương xuất nhập khẩu................................ 13

1.2. Nội dung phát triển ngành thương mại................................................................ 14

1.2.1. Phát triển thương mại nội địa ........................................................................... 15

1.2.2. Phát triển ngoại thương xuất, nhập khẩu .......................................................... 17

1.2.3. Phát triển các dịch vụ thương mại .................................................................... 17

1.3. Các nhân tố ảnh hưởng đến phát triển ngành thương mại................................... 18

1.3.1. Nhân tố vị trí địa lí, điều kiện tự nhiên và tài nguyên thiên nhiên ................... 18

1.3.2. Các nhân tố kinh tế - xã hội.............................................................................. 19

1.3.3. Một số hình thức tổ chức lãnh thổ của hoạt động nội thương .......................... 23

iv

1.4. Thực tiễn phát triển ngành thương mại nước Cộng hòa dân chủ nhân dân Lào ...... 26

1.4.1. Nội thương (Thương mại nội địa) của CHDCND Lào..................................... 27

1.4.2. Ngoại thương xuất nhập khẩu của CHDCND Lào........................................... 28

1.4.3. Đánh giá về thực trạng phát triển ngành thương mại của nước CHDCND

Lào trong thời gian qua............................................................................................... 31

Chương 2. CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG VÀ THỰC TRẠNG PHÁT

TRIỂN NGÀNH THƯƠNG MẠI THỦ ĐÔ VIÊNG CHĂN, LÀO..................... 35

2.1. Khái quát nước Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào .............................................. 35

2.1.1. Vị trị địa lí, điều kiện tự nhiên - Thuận lợi và khó khăn .................................. 35

2.1.2. Thực trạng kinh tế - xã hội của nước Lào hiện nay.......................................... 36

2.2. Các nhân tố ảnh hưởng đến hoạt động thương mại thủ đô Viêng Chăn.............. 39

2.2.1. Vị trí địa lí và phạm vi lãnh thổ........................................................................ 39

2.2.2. Điều kiện kinh tế - xã hội ................................................................................. 41

2.2.3. Điều kiện tự nhiên và tài nguyên thiên nhiên ................................................... 48

2.2.4. Đánh giá chung ................................................................................................. 51

2.3. Thực trạng phát triển ngành thương mại trên địa bàn thủ đô Viêng Chăn giai

đoạn 2011-2015 .......................................................................................................... 53

2.3.1. Khái quát tình hình phát triển ngành thương mại thủ đô Viêng Chăn ............. 53

2.3.2. Tình hình phát triển nội thương........................................................................ 55

2.3.3. Tình hình xuất nhập khẩu (ngoại thương) ........................................................ 66

2.3.4. Những thành tựu và hạn chế trong quá trình phát triển thương mại trên địa

bàn thủ đô Viêng Chăn ............................................................................................... 67

Chương 3. ĐỊNH HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN NGÀNH

THƯƠNG MẠI THỦ ĐÔ VIÊNG CHĂN GIAI ĐOẠN 2016-2020 VÀ

TẦM NHÌN 2030............................................................................................... 74

3.1. Quan điểm, mục tiêu và định hướng phát triển ngành thương mại..................... 74

3.1.1. Cơ sở của định hướng và mục tiêu phát triển thương mại thủ đô Viêng Chăn....... 74

3.1.2. Quan điểm......................................................................................................... 79

3.1.3. Mục tiêu, định hướng phát triển ....................................................................... 80

v

3.2. Giải pháp cơ bản nhằm phát triển ngành thương mại trên địa bàn thủ đô Viêng

Chăn trong nhưng năm tới .......................................................................................... 83

3.2.1. Thực hiện các chính sách ưu đãi trong lĩnh vực thương mại............................ 83

3.2.2. Nhóm giải pháp xuất khẩu một số sản phẩm, hàng hóa chủ yếu...................... 87

3.2.3. Tăng cường công tác quản lý nhà nước về thương mại.................................... 89

3.2.4. Giải pháp về thông tin thị trường...................................................................... 89

3.2.5. Tăng cường công tác xúc tiến thương mại ....................................................... 90

3.2.6. Huy động vốn đầu tư ........................................................................................ 92

KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ.................................................................................. 95

TÀI LIỆU THAM KHẢO........................................................................................ 98

PHỤ LỤC

iv

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

Chữ viết tắt Cụm từ đầy đủ

CHDCND : Cộng hoà dân chủ nhân dân

CHXHCN : Cộng hòa xã hội chủ nghĩa

CNH, HĐH : Công nghiệp hóa, hiện đại hóa

NDCM : Nhân dân cách mạng

Nxb : Nhà xuất bản

XHCN : Xã hội chủ nghĩa

v

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 1.1. Một số mặt hàng chủ yếu xuất khẩu sang thị trường Việt Nam giai

đoạn 2012-2017..................................................................................... 30

Bảng 1.2. Kim ngạch 10 nhóm hàng Lào nhập khẩu từ Việt Nam có kim

ngạch lớn nhất trong giai đoạn từ 2012-2017 ....................................... 30

Bảng 2.1: Diện tích, dân số, mật độ dân số chia theo huyện, quận Thủ đô

Viêng Chăn năm 2015 .......................................................................... 41

Bảng 2.2: Quy mô, tốc độ tăng trưởng GDP của Thủ đô Viêng Chăn.................. 42

Bảng 2.3: Tỉ lệ chuyển dịch cơ cấu theo ngành kinh tế Thủ đô ............................ 42

Bảng 2.4: Số lượng điểm tài nguyên du lịch thành phố Viêng Chăn.................... 50

Bảng 2.5: GDP và giá trị thương mại của thủ đô Viêng Chăn giai đoạn 2011-

2015....................................................................................................... 54

Bảng 2.6: Hoạt động nội thương Thủ đô Viêng Chăn trong cơ cấu GDP giai

đoạn 2011-2015 (phân theo ngành) ...................................................... 56

Bảng 2.7: Cơ cấu Tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng

theo đơn vị hành chính.......................................................................... 59

Bảng 2.8: Tình hình lao động và việc làm ở Thủ đô Viêng Chăn qua các năm ......... 60

vi

DANH MỤC CÁC HÌNH

Hình 2.1. Bản đồ nước Cộng hòa dân chủ nhân dân Lào và vị trí Thủ đô Viêng

Chăn .......................................................................................................... 38

Hình 2.2. Bản đồ hành chính Thủ đô Viêng Chăn, nước CHDCND Lào ................ 40

Hình 2.3. Tăng trưởng GDP và tăng trưởng thương mại của thủ đô Viêng Chăn

trong giai đoạn 2011-2015........................................................................ 55

1

MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài

Thương mại là hoạt động trao đổi, mua bán sản phẩm hàng hoá và dịch vụ, là

cầu nối giữa sản xuất và tiêu dùng, thương mại tạo điều kiện để phát triển kinh tế - xã

hội của một đất nước. Kinh tế càng phát triển thì hình thức hoạt động thương mại càng

phong phú, sự phát triển của thương mại là một trong những yếu tố phản ánh trình độ

phát triển kinh tế của mỗi quốc gia. Thương mại thuộc nhóm ngành dịch vụ, có lịch sử

phát triển lâu đời và có ý nghĩa quan trọng đối với sự phát triển của kinh tế đất nước

bởi nó đảm nhiệm vai trò giao lưu trao đổi hàng hóa giữa các ngành, các vùng, các

nước với nhau. Câu nói “phi thương bất phú” hay rộng hơn là “phi dịch bất hoạt” đã

nói lên vai trò của ngành thương mại.

Phát triển thương mại của một nước được thể hiện trên cả khía cạnh nội dung

và hình thức. Về khía cạnh nội dung, sự phát triển của thương mại được phản ánh qua

khối lượng hay giá trị của hàng hóa và dịch vụ được mua bán trao đổi, tạo ra sự thông

suốt nối liền sản xuất và tiêu dùng. Về khía cạnh hình thức, sự phát triển thương mại

phản ánh việc mua bán trao đổi được tiến hành theo phương thức hay hình thức nào.

Xuất phát từ vai trò của các hình thức hoạt động thương mại, bên cạnh việc nhấn mạnh

vai trò lưu thông của thương mại đối với phát triển kinh tế, Đảng Nhân dân cách mạng

Lào (Đảng NDCM Lào) còn nhấn mạnh vai trò của các hình thức hoạt động thương

mại, một trong những định hướng quan trọng là phát triển thương mại theo hướng văn

minh và hiện đại.

Là thủ đô của cả nước, Viêng Chăn là trung tâm chính trị - hành chính quốc gia,

trung tâm lớn về văn hóa, khoa học, giáo dục, kinh tế và giao dịch quốc tế. Thương mại

Viêng Chăn là một bộ phận quan trọng không thể tách rời của thương mại cả nước, nên

đương nhiên được định hướng phát triển văn minh, hiện đại. Viêng Chăn còn là điểm

nút giao lưu thông qua hệ thống đường bộ, đường sắt, đường sông hình rẽ quạt kết nối

với các tỉnh thành, có nhiều tiềm năng, lợi thế trong phát triển thương mại, đó là nguồn

tài nguyên khoáng sản; nguồn tài nguyên rừng, thủy năng… phục vụ phát triển ngành

công nghiệp - thương mại; tiềm năng du lịch. Trong những năm gần đây hoạt động

thương mại của thủ đô Viêng Chăn có được nhiều chuyển biến tích cực, vai trò của

thương mại đối với sự phát triển kinh tế địa phương đã được khẳng định. Bên cạnh các

phương thức thương mại truyền thống, nhiều hình thức thương mại mới theo hướng