Phát triển nuôi trồng thủy sản tại huyện Vân Đồn, tỉnh Quảng Ninh

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

LÝ KIM SƠN

PHÁT TRIỂN NUÔI TRỒNG THỦY SẢN

TẠI HUYỆN VÂN ĐỒN, TỈNH QUẢNG NINH

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

CHUYÊN NGÀNH: KINH TẾ NÔNG NGHIỆP

THÁI NGUYÊN - 2015

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

LÝ KIM SƠN

PHÁT TRIỂN NUÔI TRỒNG THỦY SẢN

TẠI HUYỆN VÂN ĐỒN, TỈNH QUẢNG NINH

Chuyên ngành: Kinh tế nông nghiệp

Mã số: 60.62.01.15

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS.TS Đỗ Thị Bắc

THÁI NGUYÊN - 2015

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan số liệu và kết quả nghiên cứu trong đề tài là trung thực và

chưa từng được sử dụng, công bố trong bất kì nghiên cứu nào.

Tôi xin cam đoan rằng mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện khóa luận này đã

được cảm ơn và thông tin trích dẫn trong đề tài đều được ghi rõ nguồn gốc.

Quảng Ninh, ngày 20 tháng 5 năm 2015

Tác giả luận văn

Lý Kim Sơn

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

ii

LỜI CẢM ƠN

Trong quá trình thực hiện đề tài, tôi đã nhận được sự giúp đỡ và được tạo

điều kiện thuận lợi từ nhiều cá nhân và tập thể.

Trước hết tôi xin nói lời cảm ơn chân thành nhất tới người hướng dẫn khoa

học: PGS.TS Đỗ Thị Bắc; cô đã giúp đỡ tận tình và trực tiếp hướng dẫn tôi trong

suốt thời gian tôi thực hiện nghiên cứu đề tài.

Tôi xin chân thành cảm ơn các ý kiến đóng góp và hướng dẫn của các Thầy,

Cô giáo trong khoa Sau Đại học - trường Đại học kinh tế và Quản trị kinh doanh -

Đại học Thái Nguyên trong suốt thời gian học tập.

Tôi xin chân thành cám ơn lãnh đạo tỉnh Quảng Ninh, Các ban ngành, đoàn thể

ở huyện Vân Đồn, tỉnh Quảng Ninh, các bạn bè đồng nghiệp đã giúp tôi trong suốt quá

trình thực hiện Luận văn..

Tôi xin chân thành cám ơn./.

Quảng Ninh, ngày 20 tháng 5 năm 2015

Tác giả luận văn

Lý Kim Sơn

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

iii

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN .............................................................................................i

LỜI CẢM ƠN..................................................................................................ii

MỤC LỤC.......................................................................................................iii

DANH MỤC NHỮNG TỪ VIẾT TẮT .......................................................vii

DANH MỤC BẢNG.....................................................................................viii

MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1

1. Lý do chọn đề tài....................................................................................... 1

2. Mục tiêu nghiên cứu................................................................................. 2

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu............................................................. 2

4. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của luận văn ............................................. 2

5. Bố cục của Luận văn................................................................................. 3

Chƣơng 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ PHÁT TRIỂN NUÔI

TRỒNG THUỶ SẢN ...................................................................... 4

1.1. Cơ sở lý luận về phát triển nuôi trồng thủy sản ..................................... 4

1.1.1. Khái niệm nuôi trồng thủy sản........................................................ 4

1.1.2. Đặc điểm của nuôi trồng thủy sản .................................................. 5

1.1.3. Vai trò của nuôi trồng thủy sản....................................................... 7

1.1.4. Phát triển nuôi trồng thủy sản ....................................................... 10

1.1.6. Các yếu tố ảnh hưởng đến phát triển nuôi trồng thuỷ sản ............ 14

1.2. Kinh nghiệm phát triển nuôi trồng thuỷ sản của một số nước trên thế

giới và ở Việt Nam...................................................................................... 18

1.2.1. Kinh nghiệm phát triển nuôi trồng thuỷ sản của một số nước

trên thế giới ........................................................................................... 18

1.2.2. Kinh nghiệm phát triển nuôi trồng thuỷ sản ở Việt Nam............... 21

1.2.3. Bài học kinh nghiệm rút ra về phát triển nuôi trồng thuỷ sản cho

huyện Vân Đồn, tỉnh Quảng Ninh .......................................................... 24

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

iv

Chƣơng 2. PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU............................................. 25

2.1. Câu hỏi nghiên cứu .............................................................................. 25

2.2. Phương pháp nghiên cứu...................................................................... 25

2.2.1. Phương pháp chọn điểm nghiên cứu, khảo sát ............................. 25

2.2.2. Phương pháp thu thập số liệu, tài liệu........................................... 25

2.2.3. Tổng hợp và xử lý số liệu ............................................................. 27

2.2.4. Phương pháp phân tích số liệu...................................................... 27

2.3. Hệ thống chỉ tiêu sử dụng trong nghiên cứu đề tài.............................. 27

2.3.1. Các chỉ tiêu phản ánh kết quả nuôi trồng thủy sản ....................... 27

2.3.2. Các chỉ tiêu phản ánh hiệu quả nuôi trồng thủy sản ..................... 28

2.3.2. Các chỉ tiêu đánh giá phát triển nuôi trồng thủy sản .................... 28

Chƣơng 3. THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN NUÔI TRỒNG THỦY SẢN

TẠI HUYỆN VÂN ĐỒN, TỈNH QUẢNG NINH....................... 29

3.1. Đặc điểm tự nhiên, kinh tế, xã hội của huyện Vân Đồn .......................... 29

3.1.1. Đặc điểm tự nhiên ......................................................................... 29

3.1.2. Đặc điểm văn hóa, xã hội, dân số huyện Vân Đồn....................... 34

3.1.3. Kết quả phát triển kinh tế - xã hội ................................................ 36

3.1.4. Cơ chế chính sách về phát triển nuôi trồng thuỷ sản huyện Vân Đồn 37

3.1.5. Đánh giá chung về những thuận lợi và khó khăn ảnh hưởng đến sự

phát triển nuôi trồng thủy sản ở huyện Vân Đồn.................................... 38

3.2. Thực trạng phát triển nuôi trồng thuỷ sản tại huyện Vân Đồn, tỉnh

Quảng Ninh ................................................................................................ 39

3.2.1. Thực trạng phát triển nuôi trồng thủy sản tại huyện Vân Đồn, tỉnh

Quảng Ninh ............................................................................................. 39

3.2.2. Thực trạng sản xuất kinh doanh của các hộ nuôi trồng thuỷ sản.. 55

3.2.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến phát triển nuôi trồng thuỷ sản tại huyện

Vân Đồn, tỉnh Quảng Ninh ..................................................................... 77

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

v

3.3. Đánh giá chung về phát triển nuôi trồng thuỷ sản tại huyện Vân Đồn,

tỉnh Quảng Ninh.......................................................................................... 79

3.3.1. Những mặt đạt được...................................................................... 79

3.3.2. Những mặt còn hạn chế ................................................................ 80

3.3.3. Nguyên nhân của những tồn tại .................................................... 82

Chƣơng 4. GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN NUÔI TRỒNG THỦY SẢN TẠI

HUYỆN VÂN ĐỒN, TỈNH QUẢNG NINH............................... 83

4.1. Quan điểm, định hướng, mục tiêu phát triển nuôi trồng thuỷ sản tại

huyện Vân Đồn ........................................................................................... 83

4.1.1. Quan điểm phát triển nuôi trồng thuỷ sản tại huyện Vân Đồn ..... 83

4.1.2. Định hướng phát triển nuôi trồng thuỷ sản tại huyện Vân Đồn .............83

4.1.3. Mục tiêu phát triển nuôi trồng thuỷ sản tại huyện Vân Đồn ........ 85

4.2. Giải pháp phát triển nuôi trồng thuỷ sản tại huyện Vân Đồn, tỉnh

Quảng Ninh ................................................................................................ 86

4.2.1. Giải pháp về giống nuôi trồng thuỷ sản tại huyện Vân Đồn ........ 87

4.2.2. Giải pháp về thị trường, xúc tiến thương mại, tuyên truyền

khuyến ngư............................................................................................. 87

4.2.3. Giải pháp về khoa học công nghệ................................................. 90

4.2.4. Giải pháp về phát triển nguồn nhân lực nuôi trồng thuỷ sản tại huyện

Vân Đồn................................................................................................... 91

4.2.5. Giải pháp về vốn nuôi trồng thuỷ sản tại huyện Vân Đồn............ 92

4.2.6. Giải pháp về tăng cường quản lý Nhà nước nuôi trồng thuỷ sản tại

huyện Vân Đồn ....................................................................................... 93

4.2.7. Giải pháp về môi trường và phòng trừ dịch bệnh nuôi trồng thuỷ

sản tại huyện Vân Đồn............................................................................ 94

4.2.8. Giải pháp về chính sách khuyến khích phát triển nuôi trồng thuỷ

sản tại huyện Vân Đồn............................................................................ 95

4.3. Một số kiến nghị................................................................................... 96

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

vi

4.3.1. Đối với Chính phủ......................................................................... 96

4.3.2. Đối với UBND tỉnh Quảng Ninh và một số ban ngành liên quan 97

4.3.3. Đối với UBND huyện Vân Đồn.................................................... 98

KẾT LUẬN.................................................................................................... 99

TÀI LIỆU THAM KHẢO .......................................................................... 101

PHỤ LỤC..................................................................................................... 103

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

vii

DANH MỤC NHỮNG TỪ VIẾT TẮT

BQ : Bình quân

GTSX : Giá trị sản xuất

HGĐ : Hộ gia đình

KKT : Khu kinh tế

KT- XH : Kinh tế - xã hội

NTTS : Nuôi trồng thủy sản

QC : Quảng canh

QCCT : Quảng canh cải tiến

QĐ : Quyết định

TC : Thâm canh

TNHH : Trách nhiệm hữu hạn

UBND : Ủy ban nhân dân

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

viii

DANH MỤC BẢNG

Bảng 3.1. Dân số và mật độ dân số Vân Đồn theo xã giai đoạn 2012 - 2014 ..........35

Bảng 3.2. Cơ cấu dân số Vân Đồn năm 2012 - 2014................................................36

Bảng 3.3. Thực trạng lao động tham gia NTTS huyện Vân Đồn năm 2014 ............40

Bảng 3.4. Diện tích nuôi trồng thủy sản huyện Vân Đồn giai đoạn 2012 - 2014.....42

Bảng 3.5. Sản lượng nuôi trồng thủy sản huyện Vân Đồn giai đoạn 2012 - 2014 ...45

Bảng 3.6. Năng suất nuôi trồng thủy sản huyện Vân Đồn năm 2012 - 2014 ...........47

Bảng 3.7. Giá trị sản xuất nuôi trồng thủy sản huyện Vân Đồn năm 2012 - 2014...48

Bảng 3.8. Thực trạng nhân khẩu - lao động tại các HGĐ điều tra tại huyện Vân Đồn.... 55

Bảng 3.9. Trình độ văn hóa của lao động tham gia NTTS trực tiếp của các xã điều

tra tại huyện Vân Đồn..............................................................................58

Bảng 3.10. Hiện trạng sử dụng diện tích theo mục đích sử dụng các HGĐ của các xã

điều tra tại huyện Vân Đồn......................................................................60

Bảng 3.11. Năng suất và sản lượng NTTS tại các HGĐ của các xã điều tra tại huyện

Vân Đồn...................................................................................................62

Bảng 3.12. Thu nhập bình quân trên 01 ha của HGĐ NTTS của các xã điều tra tại

huyện Vân Đồn ........................................................................................65

Bảng 3.13. Chi phí bình quân trên 01 ha của HGĐ NTTS của các xã điều tra tại

huyện Vân Đồn ........................................................................................67

Bảng 3.14. Hiệu quả kinh tế HGĐ NTTS của các xã điều tra tại huyện Vân Đồn...69

Bảng 3.15. Cơ sở sản xuất con giống thủy sản năm 2014 ........................................71

Bảng 3.16. Thực trạng chế biến và tiêu thụ sản phẩm NTTS ...................................74

Bảng 3.17. Thực trạng tiêu thụ thủy sản tại các HGĐ của các xã điều tra tại huyện

Vân Đồn...................................................................................................75

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

1

MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài

Với cánh cửa của WTO ngày càng mở rộng khi Việt Nam đã trở thành

thành viên chính thức của tổ chức này, thì đây là một điều kiện hết sức thuận

lợi để Việt Nam phát triển nền kinh tế một cách toàn diện trong giai đoạn hội

nhập. Gia nhập vào WTO chúng ta có rất nhiều cơ hội để phát triển kinh tế từ

kinh tế nông nghiệp đến kinh tế ngoại thương. Trong điều kiện đó thì xuất khẩu

sản phẩm thuỷ sản cũng dễ dàng hơn vào thị trường các nước trên thế giới.

Trên thực tế thì hiện nay Việt Nam vẫn là một nước nông nghiệp với 75%

dân cư sinh sống ở nông thôn và trên 75% lực lượng lao động xã hội làm việc trong

khu vực này. Sự phát triển của nông nghiệp có ảnh hưởng rất lớn đến sự phát triển

của nền kinh tế và sự ổn định chính trị, xã hội của đất nước. Do vậy, khi gia nhập

WTO nông nghiệp Việt Nam có nhiều cơ hội để phát triển. Thuỷ sản cũng là một bộ

phận của ngành nông nghiệp theo nghĩa rộng bao gồm nông - lâm - ngư nghiệp. Và

có thể nói ngành thuỷ sản đóng một vai trò quan trọng trong nền kinh tế quốc dân

của nước ta.

Ngành nghề nuôi trồng thủy sản ở huyện Vân Đồn, tỉnh Quảng Ninh trong

thời gian qua được khẳng định là nghề sản xuất thế mạnh mang lại hiệu quả kinh tế

- xã hội cao, góp phần thay đổi cơ cấu kinh tế ở các vùng nông thôn và ven biển,

giải quyết việc làm, tăng thu nhập, xóa đói giảm nghèo và thu hút được sự quan tâm

đầu tư của nhiều thành phần kinh tế trong và ngoài nước. Tuy nhiên, nuôi trồng

thuỷ sản huyện Vân Đồn đang phải đối mặt với nhiều thách thức và khó khăn như:

thiếu quy hoạch hoặc quy hoạch chạy theo thực tế sản xuất; các vấn đề xã hội nảy

sinh trong quá trình chuyển đổi đất nông, lâm nghiệp sang Nuôi trồng thuỷ sản; các

vấn đề môi trường trong và xung quanh các khu vực nuôi tập trung do hoạt động

của các ngành kinh tế khác gây ra...

Với thực tế nêu trên, tôi tiến hành nghiên cứu đề tài luận văn “Phát triển

nuôi trồng thuỷ sản tại huyện Vân Đồn, tỉnh Quảng Ninh” nhằm tìm hiểu thực

trạng nuôi trồng thuỷ sản của huyện Vân Đồn, làm rõ những thách thức và cơ

hội, từ đó đề xuất các giải pháp góp phần thúc đẩy sự phát triển cho lĩnh vực

này tại địa phương.