Phát triển năng lực tổ chức hoạt động trải nghiệm cho giáo viên ở các trường tiểu học thành phố Lào Cai, tỉnh Lào Cai

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

NGÔ THỊ THỦY

PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG

TRẢI NGHIỆM CHO GIÁO VIÊN Ở CÁC TRƯỜNG

TIỂU HỌC THÀNH PHỐ LÀO CAI, TỈNH LÀO CAI

Ngành: Quản lý giáo dục

Mã số: 8.14.01.14

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

Người hướng dẫn khoa học: TS. HÀ THỊ KIM LINH

THÁI NGUYÊN - 2020

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan rằng số liệu và các kết quả nghiên cứu trong luận văn

này là hoàn toàn trung thực, khách quan, không trùng lặp với các luận văn khác.

Thông tin trích dẫn trong luận văn đã được ghi rõ nguồn gốc. Nếu sai tôi xin

hoàn toàn chịu trách nhiệm.

Tác giả luận văn

Ngô Thị Thủy

ii

LỜI CẢM ƠN

Trong suốt quá trình học tập và hoàn thành luận văn này, tôi đã nhận được

sự giúp đỡ tận tình của các thầy cô giáo, đồng nghiệp và các bạn. Tôi xin bày tỏ

sự biết ơn sâu sắc đến TS. Hà Thị Kim Linh, người đã tận tâm, trực tiếp hướng

dẫn và giúp đỡ tôi trong suốt quá trình học tập và quá trình nghiên cứu luận văn.

Tôi cũng xin gửi lời cảm ơn đến các thầy cô giáo khoa Tâm lý - Giáo dục trường

Đại học Sư phạm - Đại học Thái Nguyên đã trực tiếp giảng dạy.

Tôi chân thành cảm ơn sự giúp đỡ nhiệt tình, tạo mọi điều kiện của các

đồng chí trong Ban Giám hiệu, các thầy giáo, cô giáo, nhân viên, cha mẹ học

sinh và học sinh các trường tiểu học trên địa bàn thành phố Lào Cai, tỉnh Lào Cai

đã tạo điều kiện thuận lợi và nhiệt tình giúp đỡ tác giả có được các thông tin cần

thiết, hữu ích để phục vụ cho đề tài nghiên cứu của mình.

Mặc dù đã cố gắng nhưng luận văn cũng không thể tránh khỏi một số thiếu

sót. Tác giả mong nhận được sự đóng góp ý kiến từ thầy cô, đồng nghiệp và bạn

bè.

Xin chân thành cảm ơn!

Tác giả

Ngô Thị Thủy

MỤC LỤC

iii

LỜI CAM ĐOAN.................................................................................................i

LỜI CẢM ƠN......................................................................................................ii

MỤC LỤC ...........................................................................................................ii

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT............................................................................vii

DANH MỤC CÁC BẢNG...............................................................................viii

MỞ ĐẦU.............................................................................................................1

1. Lí do chọn đề tài ..............................................................................................1

2. Mục đích nghiên cứu .......................................................................................2

3. Đối tượng và khách thể nghiên cứu.................................................................2

4. Giả thuyết khoa học.........................................................................................3

5. Nhiệm vụ nghiên cứu ......................................................................................3

6. Phạm vi nghiên cứu .........................................................................................3

7. Phương pháp nghiên cứu .................................................................................4

8. Cấu trúc của luận văn ......................................................................................5

Chương 1. CƠ SỞ LÍ LUẬN VỀ PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC TỔ CHỨC

HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM CHO GIÁO VIÊN TRƯỜNG

TIỂU HỌC .................................................................................................6

1.1. Tổng quan nghiên cứu .................................................................................6

1.1.1. Những nghiên cứu trên thế giới.................................................................6

1.1.2. Các nghiên cứu ở trong nước ....................................................................9

1.2. Một số khái niệm cơ bản ...........................................................................13

1.2.1. Hoạt động trải nghiệm, tổ chức hoạt động trải nghiệm:..........................13

1.2.2. Năng lực, năng lực tổ chức hoạt động trải nghiệm .................................15

1.2.3. Phát triển năng lực tổ chức Hoạt động trải nghiệm cho giáo viên tiểu học.....16

1.3. Khái quát về năng lực tổ chức hoạt động trải nghiệm của giáo viên ở

trường tiểu học...........................................................................................17

1.3.1. Khái quát về Chương trình hoạt động trải nghiệm cấp tiểu học .............17

1.3.2. Yêu cầu đối với năng lực tổ chức hoạt động trải nghiệm của giáo viên

ở trường tiểu học........................................................................................19

iv

1.3.3. Những năng lực tổ chức hoạt động trải nghiệm cần phát triển cho giáo

viên ở trường tiểu học trong giai đoạn hiện nay ..........................................20

1.3.4. Hình thức phát triển năng lực tổ chức hoạt động trải nghiệm cho giáo

viên ở trường Tiểu học ..............................................................................23

1.4. Phát triển năng lực tổ chức hoạt động trải nghiệm cho giáo viên trường

tiểu học.......................................................................................................24

1.4.1. Vai trò của cán bộ quản lý trường tiểu học đối với việc phát triển năng

lực tổ chức HĐTN cho giáo viên trong trường .........................................24

1.4.2. Nội dung phát triển năng lực tổ chức hoạt động trải nghiệm cho giáo

viên trường tiểu học...................................................................................26

1.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến phát triển năng lực tổ chức hoạt động trải

nghiệm cho giáo viên trường Tiểu học......................................................34

1.5.1. Các yếu tố chủ quan.................................................................................34

Kết luận chương 1..............................................................................................39

Chương 2. THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC TỔ CHỨC

HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM CHO GIÁO VIÊN CÁC TRƯỜNG

TIỂU HỌC THÀNH PHỐ LÀO CAI, TỈNH LÀO CAI .....................41

2.1. Khái quát các trường Tiểu học Thành phố Lào Cai, tỉnh Lào Cai.............41

2.2. Tổ chức khảo sát.........................................................................................43

2.2.1. Mục đích khảo sát....................................................................................43

2.2.2. Nội dung và đối tượng khảo sát...............................................................43

2.2.3. Phương pháp khảo sát và xử lý số liệu....................................................44

2.3. Kết quả khảo sát .........................................................................................45

2.3.1. Thực trạng năng lực tổ chức hoạt động trải nghiệm của giáo viên các

trường Tiểu học thành phố Lào Cai, tỉnh Lào Cai ....................................45

2.3.2. Thực trạng phát triển năng lực tổ chức HĐTN của giáo viên các trường

Tiểu học thành phố Lào Cai, tỉnh Lào Cai ................................................54

2.4. Thực trạng phát triển năng lực tổ chức hoạt động trải nghiệm cho giáo

viên các trường tiểu học thành phố Lào Cai, tỉnh Lào Cai .......................61

v

2.4.1. Thực trạng lập kế hoạch phát triển năng lực hoạt động trải nghiệm cho

giáo viên các trường tiểu học thành phố Lào Cai, tỉnh Lào Cai ...............61

2.4.2. Thực trạng tổ chức, chỉ đạo triển khai hoạt động phát triển năng lực tổ

chức hoạt động trải nghiệm cho giáo viên các trường tiểu học thành phố

Lào Cai, tỉnh Lào Cai ................................................................................64

2.4.3. Thực trạng kiểm tra, đánh giá công tác phát triển năng lực tổ chức hoạt

động trải nghiệm cho giáo viên các trường tiểu học thành phố Lào Cai,

tỉnh Lào Cai ...............................................................................................66

2.5. Thực trạng yếu tố ảnh hưởng đến phát triển năng lực tổ chức hoạt động

trải nghiệm cho giáo viên các trường Tiểu học thành phố Lào Cai, tỉnh

Lào Cai ......................................................................................................69

2.6. Đánh giá chung...........................................................................................71

2.6.1. Ưu điểm ...................................................................................................71

2.6.2. Hạn chế ....................................................................................................72

2.6.3. Nguyên nhân của hạn chế........................................................................73

Kết luận chương 2..............................................................................................74

Chương 3. BIỆN PHÁP PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC TỔ CHỨC HOẠT

ĐỘNG TRẢI NGHIỆM CHO GIÁO VIÊN CÁC TRƯỜNG TIỂU

HỌC THÀNH PHỐ LÀO CAI, TỈNH LÀO CAI................................75

3.1. Nguyên tắc đề xuất biện pháp ...................................................................75

3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo mục tiêu .................................................................75

3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính kế thừa ............................................................75

3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn..........................................................76

3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính hệ thống..........................................................76

3.1.5. Nguyên tắc đảm bảo tính hiệu quả, tính khả thi......................................77

3.2. Biện pháp phát triển năng lực tổ chức hoạt động trải nghiệm cho giáo

viên các trường Tiểu học thành phố Lào Cai, tỉnh Lào Cai ......................78

3.2.1. Tăng cường bồi dưỡng cho CBQl, GV trường tiểu học về Chương trình

hoạt động trải nghiệm cấp tiểu học .............................................................78

vi

3.2.2. Tổ chức sinh hoạt chuyên môn theo tổ /khối để phát triển năng lực tổ

chức hoạt động trải nghiệm cho giáo viên trường tiểu học.......................81

3.2.3. Chỉ đạo phát triển năng lực tổ chức hoạt động trải nghiệm cho GV thông

qua hoạt động sinh hoạt chuyên môn ở trường tiểu học................................83

3.2.4. Tổ chức hoạt động tự học, tự rèn phát triển năng lực tổ chức HĐTN

của GV tiểu học thành phố Lào Cai ..........................................................86

3.2.5. Tăng cường các điều kiện cho các hoạt động phát triển năng lực tổ

chức HĐTN của GV trường tiểu học tại thành phố Lào Cai ....................87

3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp.................................................................90

3.4. Khảo nghiệm về tính cần thiết và mức độ khả thi của các biện pháp ........90

3.4.1. Mục đích khảo nghiệm ............................................................................90

3.4.2. Nội dung khảo nghiệm ............................................................................90

3.4.3. Phương pháp khảo nghiệm......................................................................90

3.4.4. Kết quả khảo nghiệm...............................................................................91

Kết luận chương 3..............................................................................................93

KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ .................................................................94

1. Kết luận..........................................................................................................95

2. Kiến nghị .......................................................................................................96

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO .......................................................97

PHỤ LỤC

vii

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT

BGH Ban Giám hiệu

CBQL Cán bộ quản lý

GD Giáo dục

GD&ĐT Giáo dục và Đào tạo

GV Giáo viên

GVCC Giáo viên cốt cán

HĐTN Hoạt động trải nghiệm

HS Học sinh

NL Năng lực

NQ Nghị quyết

PGD Phòng Giáo dục

PTNL Phát triển năng lực

QH Quốc hội

TN Trải nghiệm

TN Thanh niên

TW Trung ương

XHCN Xã hội chủ nghĩa

viii

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 2.1. Quy mô các trường tiểu học trên địa bàn thành phố Lào Cai giai

đoạn 2017-2019................................................................................41

Bảng 2.2. Ý nghĩa của điểm số bình quân .......................................................45

Bảng 2.3. Nhận thức về năng lực tổ chức HĐTN của GV trường tiểu học ....46

Bảng 2.4. Thực trạng nhận thức về năng lực tổ chức chương trình HĐTN

của giáo viên trường tiểu học ..........................................................50

Bảng 2.5. Nhận thức về những năng lực tổ chức HĐTN cần phát triển cho

giáo viên trường tiểu .......................................................................54

Bảng 2.6. Nhận thức về hình thức phát triển năng lực tổ chức HĐTN của

giáo viên các trường Tiểu học thành phố Lào Cai, tỉnh Lào Cai....56

Bảng 2.7. Thực trạng hình thức phát triển năng lực tổ chức HĐTN cho

giáo viên các trường Tiểu học thành phố Lào Cai, tỉnh Lào Cai ...58

Bảng 2.8. Thực trạng lập kế hoạch phát triển năng lực tổ chức HĐTN cho

giáo viên các trường Tiểu học thành phố Lào Cai, tỉnh Lào Cai ...61

Bảng 2.9. Thực trạng tổ chức, chỉ đạo triển khai hoạt động phát triển năng

lực tổ chức HĐTN cho giáo viên các trường Tiểu học thành phố

Lào Cai, tỉnh Lào Cai .....................................................................65

Bảng 2.10. Thực trạng kiểm tra, đánh giá hoạt động phát triển năng lực tổ

chức hoạt động trải nghiệm cho giáo viên các trường TH thành

phố Lào Cai, tỉnh Lào Cai ...............................................................67

Bảng 2.11. Thực trạng yếu tố ảnh hưởng đến công tác phát triển năng lực tổ

chức HĐTN của giáo viên các trường Tiểu học thành phố Lào

Cai, tỉnh Lào Cai ............................................................................69

Bảng 3.1. Khảo nghiệm tính cần thiết của các biện pháp phát triển năng

lực tổ chức HĐTN cho GV trường tiểu học....................................91

Bảng 3.2. Khảo nghiệm tính khả thi của các biện pháp phát triển năng lực

tổ chức HĐTN cho GV trường tiểu học..........................................92

1

MỞ ĐẦU

1. Lí do chọn đề tài

Tại Hội nghị lần thứ 8 Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt

Nam (khóa XI) đã thông qua Nghị quyết số 29/NQ-TW ngày 4 tháng 11 năm

2013 về đổi mới căn bản toàn diện giáo dục và đào tạo đáp ứng yêu cầu công

nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội

chủ nghĩa hội nhập quốc tế; Quốc hội đã ban hành Nghị quyết số 88/2014/QH13

ngày 28 tháng 11 năm 2014 về đổi mới chương trình, sách giáo khoa giáo dục

phổ thông với mục tiêu “Đổi mới chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ

thông; kết hợp dạy chữ, dạy người và định hướng nghề nghiệp; góp phần chuyển

nền giáo dục nặng nề về truyền thụ kiến thức sang nền giáo dục phát triển toàn

diện cả về phẩm chất và năng lực, hài hòa đức, trí, thể, mĩ và phát huy tốt nhất

tiềm năng của mỗi học sinh”.

Hoạt động trải nghiệm là hoạt động giáo dục do nhà giáo dục định hướng,

thiết kế và hướng dẫn thực hiện, tạo cơ hội cho học sinh tiếp cận thực tế, thể

nghiệm các cảm xúc tích cực, khai thác những kinh nghiệm đã có và huy động

tổng hợp kiến thức, kỹ năng của các môn học khác nhau để thực hiện những

nhiệm vụ được giao hoặc giải quyết những vấn đề của thực tiễn đời sống nhà

trường, gia đình, xã hội phù hợp với lứa tuổi, thông qua đó, chuyển hóa những

kinh nghiệm đã trải qua thành tri thức mới, kỹ năng mới góp phần phát huy tiềm

năng sáng tạo và khả năng thích ứng với cuộc sống môi trường và nghề nghiệp

tương lai.

Để tổ chức hiệu quả các hoạt động trải nghiệm ở trường tiểu học thì năng

lực tổ chức hoạt động giáo dục của giáo viên giữ vai trò chính. Giáo viên có năng

lực tốt trong việc thiết kế, tổ chức các hoạt động trải nghiệm với những nội dung

thiết thực, hình thức, phương pháp phù hợp với trình độ, năng lực học sinh, với

điều kiện thực tế của nhà trường sẽ giúp các hoạt động giáo dục đạt được mục

tiêu và hiệu quả mong muốn. Trên thực tế giáo viên tiểu học đã được trang bị

2

những kiến thức, kĩ năng để tổ chức các hoạt động trải nghiệm trong trường. Tuy

nhiên không phải giáo viên nào cũng có năng lực tổ chức tốt các hoạt động trải

nghiệm cho học sinh tiểu học, mặt khác cùng với sự phát triển xã hội, những ảnh

hưởng của cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 và đặc là việc đổi mới chương trình

giáo dục phổ thông sau năm 2018 đã đặt ra những yêu cầu mới về năng lực tổ

chức hoạt động trải nghiệm của giáo viên. Giáo viên cần phải được phát triển các

năng lực thông qua các con đường, hình thức khác nhau để đáp ứng được yêu

cầu mới.

Ở các trường tiểu học tại thành phố Lào Cai mặc dù đã nhận được sự quan

tâm lớn của Đảng, Nhà nước về cơ sở vật chất, được Bộ Giáo dục và Đào tạo,

Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Lào Cai, Huyện Ủy - Hội đồng nhân dân, Ủy ban

nhân dân thành phố Lào Cai chỉ đạo sát sao và sự cố gắng nỗ lực của các thầy

giáo, cô giáo trong việc thực hiện các hoạt động giáo dục cho học sinh cũng như

bồi dưỡng, phát triển năng lực cho giáo viên xong trên thực tế trình độ, năng lực

của giáo viên tiểu học vẫn còn những hạn chế, đặc biệt là năng lực tổ chức hoạt

động trải nghiệm cho học sinh sao cho phù hợp với điều kiện và tình hình thực

tế địa phương hiện nay.

Xuất phát từ những lý do trên, tôi chọn nghiên cứu: “Phát triển năng lực

tổ chức hoạt động trải nghiệm cho giáo viên các trường Tiểu học thành phố

Lào Cai, tỉnh Lào Cai” Làm đề tài luận văn Thạc sỹ.

2. Mục đích nghiên cứu

Phân tích, đánh giá thực trạng phát triển năng lực tổ chức hoạt động trải

nghiệm cho giáo viên các trường Tiểu học thành phố Lào Cai, tỉnh Lào Cai, từ

đó đề xuất biện pháp góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện của học

sinh ở các trường tiểu học.

3. Đối tượng và khách thể nghiên cứu

3.1. Khách thể nghiên cứu

Phát triển năng lực tổ chức hoạt động trải nghiệm cho GV tiểu học.

3

3.2. Đối tượng nghiên cứu

Biện pháp phát triển năng lực tổ chức hoạt động trải nghiệm cho giáo viên

các trường Tiểu học thành phố Lào Cai, tỉnh Lào Cai.

4. Giả thuyết khoa học

Trong thời gian qua, việc tổ chức hoạt động trải nghiệm của giáo viên

trong các trường tiểu học của thành phố Lao Cai còn gặp khó khăn (theo hướng

tiếp cận với chương trình giáo dục phổ thông mới), mặc dù đã được quan tâm

song còn hạn chế về một số nội dung. Nếu xây dựng được cơ sở lí luận về phát

triển năng lực tổ chức hoạt động trải nghiệm và khảo sát được thực trạng phát

triển năng lực tổ chức hoạt động trải nghiệm cho giáo viên các trường tiểu học

thành phố Lào Cai sẽ đề xuất được những biện pháp phát triển năng lực tổ chức

hoạt động trải nghiệm cho GV các trường tiểu học thành phố Lao Cai, tỉnh Lao

Cai góp phần nâng cao hiệu quả tổ chức các hoạt động trải nghiệm, năng cao

chất lượng giáo dục nhà trường.

5. Nhiệm vụ nghiên cứu

5.1. Nghiên cứu cơ sở lý luận về phát triển năng lực tổ chức hoạt động trải

nghiệm cho GV trường Tiểu học.

5.2. Đánh giá thực trạng phát triển năng lực tổ chức hoạt động trải nghiệm

cho GV ở các trường Tiểu học thành phố Lào Cai, tỉnh Lào Cai.

5.3. Đề xuất các biện pháp phát triển năng lực tổ chức hoạt động trải

nghiệm cho giáo viên các trường Tiểu học thành phố Lào Cai, tỉnh Lào Cai.

6. Phạm vi nghiên cứu

Về nội dung: Đề tài tập trung nghiên cứu phát triển năng lực tổ chức hoạt

động trải nghiệm cho giáo viên Tiểu học (Theo tiếp cận chương trình giáo dục

phổ thông cấp tiểu học 2018) ở các trường tiếu học thành phố Lào Cai, tỉnh Lào

Cai với chủ thể phát triển năng lực tổ chức HĐTN cho giáo viên trường tiểu học

là hiệu trưởng các trường tiểu học.

Về thời gian: Nghiên cứu thực hiện năm học 2019-2020.

Về không gian: Các trường tiểu học thành phố Lào Cai, tỉnh Lào Cai.