Phát triển năng lực nhận biết, ứng xử phù hợp chuẩn mực đạo đức trong xã hội số hóa thông qua hoạt động giáo dục ngoài giờ môn tin học cho học sinh cấp trung học phổ thông.

ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

KHOA TIN HỌC

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP

ĐỀ TÀI

“PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC NHẬN BIẾT, ỨNG XỬ PHÙ

HỢP CHUẨN MỰC ĐẠO ĐỨC TRONG XÃ HỘI SỐ HÓA

THÔNG QUA HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC NGOÀI GIỜ

MÔN TIN HỌC CHO HỌC SINH CẤP

TRUNG HỌC PHỔ THÔNG”

Sinh viên thực hiện : Lê Văn Tuấn

Lớp : 12SPT

Giảng viên hướng dẫn : Ths Lê Viết Chung

Đà Nẵng – tháng 5 năm 2016

Khóa luận tốt nghiệp i GVHD: Ths Lê Viết Chung

Sinh viên thực hiện: Lê Văn Tuấn

MỤC LỤC

CHƯƠNG 1: MỞ ĐẦU.............................................................................................1

1.1. TÍNH CẤP THIẾT CỦA ĐỀ TÀI.................................................................1

1.1.1. Tình hình thực tế ......................................................................................1

1.1.2. Lý do chọn đề tài ......................................................................................4

1.2. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU...........................................................................6

1.3. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU ..............................................6

1.3.1. Đối tượng nghiên cứu...............................................................................6

1.3.2. Phạm vi nghiên cứu..................................................................................7

1.4. NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU .....................................7

1.4.1. Nội dung nghiên cứu ................................................................................7

1.4.2. Phương pháp nghiên cứu.........................................................................8

a. Phương pháp nghiên cứu lý luận.............................................................8

b. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn .........................................................8

1.5. BỐ CỤC ĐỀ TÀI ............................................................................................9

CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT ......................................................................10

2.1. CHUẨN MỰC ĐẠO ĐỨC TRONG XÃ HỘI SỐ HÓA ...........................10

2.1.1. Đạo đức....................................................................................................10

2.1.2. Chuẩn mực đạo đức ...............................................................................10

2.1.3. Chuẩn mực đạo đức trong xã hội số hóa..............................................11

2.2. NĂNG LỰC ...................................................................................................12

2.2.1. Năng lực ..................................................................................................12

2.2.2. Năng lực chung .......................................................................................12

2.2.3. Năng lực công nghệ thông tin và truyền thông (ICT).........................14

2.2.4. Năng lực nhận biết, ứng xử phù hợp chuẩn mực đạo đức trong xã hội

số hóa ..................................................................................................................16

2.3. MỐI LIÊN HỆ GIỮA KIẾN THỨC, KĨ NĂNG, THÁI ĐỘ VÀ NĂNG

LỰC TRONG CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC....................................................18

Khóa luận tốt nghiệp ii GVHD: Ths Lê Viết Chung

Sinh viên thực hiện: Lê Văn Tuấn

2.4. PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC NHẬN BIẾT, ỨNG XỬ PHÙ HỢP CHUẨN

MỰC ĐẠO ĐỨC TRONG XÃ HỘI SỐ HÓA CHO HỌC SINH CẤP TRUNG

HỌC PHỔ THÔNG ................................................................................................19

2.4.1. Dạy học định hướng phát triển năng lực nhận biết, ứng xử phù hợp

chuẩn mực đạo đức trong xã hội số hóa............................................................19

2.4.2. Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp và hoạt động trải nghiệm sáng

tạo ..................................................................................................................21

CHƯƠNG 3: THỰC NGHIỆM .............................................................................24

3.1. KHẢO SÁT VÀ PHÂN TÍCH THỰC TRẠNG.........................................24

3.1.1. Về phiếu điều tra ....................................................................................24

3.1.2. Chọn mẫu................................................................................................25

3.1.3. Kết quả khảo sát.....................................................................................26

a. Nhận định của học sinh về thực trạng giới trẻ hiện nay.....................27

b. Tự đánh giá bản thân.............................................................................29

c. Thực trạng sử dụng ICT của học sinh theo chuẩn mực đạo đức trong

xã hội số hóa.....................................................................................................32

d. Một số nhận xét của học sinh về đạo đức giới trẻ VN hiện nay .........34

3.1.4. Đánh giá thực trạng ...............................................................................35

a. Về ưu điểm ..............................................................................................35

b. Hạn chế....................................................................................................35

3.1.5. Nguyên nhân khách quan và nguyên nhân chủ quan.........................36

a. Nguyên nhân khách quan.......................................................................36

b. Nguyên nhân chủ quan...........................................................................37

3.2. ĐỀ XUẤT MỘT SỐ GIẢI PHÁP................................................................38

3.2.1. Phối hợp chặt chẽ giữa nhà trường, gia đình và xã hội trong việc

định hướng chuẩn mực đạo đức trong xã hội số hóa cho học sinh cấp THPT.. 38

a. Đối với xã hội ..........................................................................................40

b. Đối với nhà trường..................................................................................41

c. Đối với gia đình .......................................................................................46

Khóa luận tốt nghiệp iii GVHD: Ths Lê Viết Chung

Sinh viên thực hiện: Lê Văn Tuấn

3.2.2. Tổ chức hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp trong bộ môn Tin......47

a. Thông qua quá trình dạy môn Tin học trên lớp ....................................48

b. Thông qua các hoạt động ngoại khóa ngoài giờ học ............................49

3.3. THỰC NGHIỆM...........................................................................................51

3.3.1. Thực nghiệm 1 ........................................................................................51

a. Mục tiêu thực nghiệm.............................................................................52

b. Đối tượng thực nghiệm...........................................................................52

c. Nội dung thực nghiệm ............................................................................52

d. Tiến hành thực nghiệm...........................................................................54

e. Kết quả thực nghiệm...............................................................................54

3.3.2. Thực nghiệm 2 ........................................................................................56

a. Mục tiêu thực nghiệm.............................................................................56

b. Đối tượng thực nghiệm...........................................................................57

c. Nội dung thực nghiệm ............................................................................57

d. Tiến hành thực nghiệm...........................................................................57

e. Kết quả thực nghiệm...............................................................................58

3.4. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ......................................................................59

3.4.1. Kết luận ...................................................................................................59

3.4.2. Kiến nghị .................................................................................................60

TÀI LIỆU THAM KHẢO ......................................................................................63

PHỤ LỤC.................................................................................................................65

Khóa luận tốt nghiệp iv GVHD: Ths Lê Viết Chung

Sinh viên thực hiện: Lê Văn Tuấn

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT

HĐGDNGLL Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp

ICT Công nghệ thông tin và truyền thông

THPT Trung học phổ thông

DANH MỤC BẢNG

Bảng 2.1: Vai trò của các môn học đối với việc phát triển năng lực chung của

học sinh ........................................................................................................... 14

Bảng 2.2: Các biểu hiện của năng lực nhận biết, ứng xử phù hợp chuẩn mực

đạo đức trong xã hội số hóa theo từng cấp học.............................................. 16

Bảng 3.1: Chi tiết mẫu khảo sát...................................................................... 26

Bảng 3.2: Kết quả của các giả thiết tích cực .................................................. 27

Bảng 3.3: Kết quả của các giả thiết tiêu cực .................................................. 28

Bảng 4.1: Mức độ tham gia tiết học của học sinh .......................................... 55

DANH MỤC HÌNH ẢNH

Hình 1.1: Kết quả tìm kiếm với từ khóa “nữ sinh” trên Google ...................... 2

Hình 1.2: Ví dụ về trào lưu “chửi phụ huynh” trên mạng xã hội .................... 3

Hình 3.1: Kết quả tự đánh giá bản thân của học sinh.................................... 30

Hình 3.2: Biểu hiện năng lực nhận biết, ứng xử phù hợp chuẩn mực đạo đức

trong xã hội số hóa của học sinh .................................................................... 32

Hình 3.3: Ý kiến đánh giá của học sinh về đạo đức giới trẻ hiện nay............ 34

Hình 4.1: Một số hình ảnh trong bộ ảnh tuyên truyền Vua hùng dạy con ..... 45

Khóa luận tốt nghiệp v GVHD: Ths Lê Viết Chung

Sinh viên thực hiện: Lê Văn Tuấn

LỜI CẢM ƠN

Để hoàn thành đề tài này, em xin chân thành cảm ơn các thầy cô trong

Khoa Tin học trường Đại học Sư Phạm – Đại học Đà Nẵng đã tận tình chỉ

bảo, hướng dẫn trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu và rèn luyện tại

trường Đại học Sư Phạm – Đại học Đà Nẵng.

Bên cạnh đó, em xin chân thành gửi lời cảm ơn thầy Nguyễn Mạnh Huy –

giáo viên hướng dẫn chuyên môn trong suốt quá trình thực tập tại trường

THPT Phan Châu Trinh thành phố Đà Nẵng. Thầy đã giúp đỡ, góp ý xây

dựng các đề xuất cũng như tạo điều kiên thực nghiệm đề khóa luận được kết

quả tốt nhất.

Đặc biệt, trong suốt quá trình thực hiện đề tài, em đã nhận được rất nhiều

sự giúp đỡ, tạo điều kiện của thầy giáo Ths. Lê Viết Chung – người thầy trực

tiếp hướng dẫn cho em hoàn thành khóa luận tốt nghiệp. Em xin bày tỏ lòng

biết ơn sâu sắc nhất tới thầy.

Đà Nẵng, ngày tháng 4 năm 2016

Sinh viên thực hiện

Lê Văn Tuấn

Khóa luận tốt nghiệp 1 GVHD: Ths Lê Viết Chung

Sinh viên thực hiện: Lê Văn Tuấn

CHƯƠNG 1

MỞ ĐẦU

1.1. TÍNH CẤP THIẾT CỦA ĐỀ TÀI

1.1.1. Tình hình thực tế

Thế kỷ 21 là cuộc cách mạng về công nghệ thông tin. Sự bùng nổ của

cuộc sống kỹ thuật số ngày càng mạnh mẽ hơn bao giờ hết. Sự phát triển của

công nghệ, thiết bị điện tử, đặc biệt là sự xuất hiện của mạng xã hội đã tác

động không nhỏ tới giới trẻ - đặc biệt là tuổi vị thành niên. Theo một nghiên

cứu mới đây mang tên “Toàn cảnh thanh thiếu niên, mạng xã hội và công

nghệ” cho thấy có tới 88% thiếu niên từ 13 đến 17 tuổi có điện thoại đi động

và 91% trong số đó thừa nhận việc truy cập internet từ điện thoại hằng ngày.

Nghiên cứu trên cũng chỉ ra rằng 22% thiếu niên “online gần như liên tục”,

56% thừa nhận lên mạng vài lần mỗi ngày, như vậy chỉ có rất ít, khoảng 9%

thanh thiếu niên có thể cưỡng lại sự hấp dẫn của internet.

Các thanh thiếu niên tham gia xã hội số hóa từ rất sớm trong khi chưa có

nhận thức rõ ràng về những nguy cơ tiềm tàng hay các chuẩn mực ứng xử

trong xã hội số. Việc thiếu ý thức và nhận thức khi tham gia xã hội số hóa

trong thời gian dài có thể kéo đến sự nghèo nàn của nhân cách, suy nghĩ lệch

lạc, sống ảo, hoặc thiếu hiểu biết dẫn tới bị kẻ xấu, tội phạm công nghệ cao

lợi dụng, lừa đảo. Điển hình là xu hướng bạo lực của giới trẻ ngày một tăng

cao. Các video về bạo lực học đường, đánh nhau hầu như không còn xa lạ trên

mạng. Thêm vào đó, là sự vô tư chửi nhau của giới trẻ tạo nên làn sóng văn

hóa chửi trên mạng xã hội. Thay vì những câu chào hỏi thân tình, những tiếng

cảm ơn, lời xin lỗi, những sự động viên giữa người với người, giới trẻ lại

chọn cách chửi nhau, “dìm hàng” nhau không thương tiếc. Gần đây những

phát ngôn gây sốc đến từ những cá nhân còn rất nhỏ tuổi như chửi mắng bố

Khóa luận tốt nghiệp 2 GVHD: Ths Lê Viết Chung

Sinh viên thực hiện: Lê Văn Tuấn

mẹ, thầy cô; kì thị vùng miền,… xuất hiện ngày một nhiều. Và không ít các

trường hợp sống ảo trên mạng gây nên những sự đáng tiếc trong cuộc sống

thật như chứng trầm cảm, tự kỉ, thậm chí là tự tử khi con người ảo trên mạng

bị phơi bày.

Cụ thể có một dạo báo chí Việt Nam liên tiếp đưa tin về các trường hợp

học sinh đánh nhau, đặc biệt là nữ sinh. Nếu vào google gõ mấy chữ “nữ sinh

đánh nhau” sẽ cho ra hàng loạt kết quả, kể cả những video clip do chính các

em đánh nhau và quay lại, tung lên mạng hoặc do các em khác quay. Các

video cho thấy trong khi các em đánh nhau, những em khác đứng ngoài thản

nhiên nhìn, không can ngăn, thậm chí còn cổ vũ. Dư luận còn phẫn nộ hơn khi

các video này được chia sẽ tràn lan, không kiểm soát và các bình luận cho các

video này đa số mang tính cổ xúy cho hành vi đánh nhau, đặc biệt là hành vi

lột đồ.

Hình 1.1: Kết quả tìm kiếm với từ khóa “nữ sinh” trên Google

Báo Giáo dục Việt Nam ngày 10/1/2013 có bài “Phẫn nộ giới trẻ chửi

người thân trên facebook” nói về hiện tượng một số bạn trẻ khiến cộng đồng

mạng phẫn nộ vì đã lên facebook chửi người thân với những lời lẽ hết sức thô

tục, hỗn hào; xưng tao, gọi bố mẹ ông bà bằng mày, bằng nhiều từ ngữ thô

tục, chỉ vì những lý do nhỏ nhặt như bị bố mẹ mắng, không cho tiền mua điện

thoại hoặc xúc phạm đến thần tượng sao Hàn của mình. Ở hình ảnh dưới đây,

có thể thấy việc chửi cha mẹ trên mạng xã hội tạo thành một trào lưu trong

giới trẻ khi có một bình luận nêu rằng “chửi cha chửi mẹ là 1 xu hướng hot

năm 2015…”.