Phát triển kỹ năng quan sát cho trẻ 4 - 5 tuổi thông qua hoạt động khám phá khoa học ở các trường mẫu giáo huyện điện bàn tỉnh quảng nam.

ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG

TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM



LÊ THỊ VINH

PHÁT TRIỂN KĨ NĂNG QUAN SÁT CHO TRẺ 4-5 TUỔI

THÔNG QUA HOẠT ĐỘNG KHÁM PHÁ KHOA HỌC

Ở MỘT SỐ TRƢỜNG MẪU GIÁO HUYỆN ĐIỆN BÀN

TỈNH QUẢNG NAM

LUẬN VĂN THẠC SĨ GIÁO DỤC HỌC

Đà Nẵng - Năm 2020

ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG

TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM



LÊ THỊ VINH

PHÁT TRIỂN KĨ NĂNG QUAN SÁT CHO TRẺ 4-5 TUỔI

THÔNG QUA HOẠT ĐỘNG KHÁM PHÁ KHOA HỌC

Ở MỘT SỐ TRƢỜNG MẪU GIÁO HUYỆN ĐIỆN BÀN

TỈNH QUẢNG NAM

Chuyên ngành: Giáo dục học (Mầm non)

Mã số: 8140101

LUẬN VĂN THẠC SĨ GIÁO DỤC HỌC

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: TS. BÙI VIỆT PHÚ

Đà Nẵng - Năm 2020

v

MỤC LỤC

LỜI CẢM ƠN .................................................................................................................i

LỜI CAM ĐOAN...........................................................................................................ii

DANH MỤC VIẾT TẮT........................................................................................... viii

DANH MỤC CÁC BẢNG............................................................................................ix

DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ .......................................................................................x

MỞ ĐẦU.........................................................................................................................1

1. Lý do chọn đề tài.....................................................................................................1

2. Mục đích nghiên cứu...............................................................................................3

3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu ........................................................................3

4. Phạm vi nghiên cứu.................................................................................................3

5. Giả thuyết khoa học ................................................................................................3

6. Nhiệm vụ nghiên cứu ..............................................................................................3

7. Phương pháp nghiên cứu.........................................................................................4

8. Những đóng góp của đề tài .....................................................................................5

9. Cấu trúc của luận văn ..............................................................................................5

CHƢƠNG 1 CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ PHÁT TRIỂN KỸ NĂNG

QUAN SÁT CHO TRẺ 4 - 5 TUỔI THÔNG QUA HOẠT ĐỘNG KHÁM PHÁ

KHOA HỌC Ở TRƢỜNG MẦM NON.........................................................................6

1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề về kĩ năng quan sát của trẻ 4 - 5 tuổi thông qua

hoạt động khám phá khoa học .................................................................................6

1.1.1. Những nghiên cứu ở nước ngoài ..................................................................6

1.1.2. Những nghiên cứu ở Việt Nam.....................................................................8

1.2. Cơ sở lí luận về “Phát triển kỹ năng quan sát thông qua hoạt động khám

phá khoa học”..........................................................................................................10

1.2.1. Một số khái niệm ........................................................................................10

1.2.2. Đặc điểm tâm sinh lí của trẻ 4 - 5 tuổi ........................................................14

1.2.3. Hoạt động phá khoa học và vai trò của nó đối với việc phát triển kỹ năng

quan sát cho trẻ 4 - 5 tuổi......................................................................................20

1.3. Bộ tiêu chí và thang đánh giá kỹ năng quan sát của trẻ ...............................21

1.4. Quy trình tổ chức dạy trẻ theo hƣớng phát triển kỹ năng quan sát cho trẻ 4 - 5

tuổi thông qua hoạt động khám phá khoa học ............................................................25

TIỂU KẾT CHƢƠNG 1..............................................................................................29

CHƢƠNG 2 TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG KHÁM PHÁ KHOA HỌC PHÁT TRIỂN

KỸ NĂNG QUAN SÁT CHO TRẺ 4 - 5 TUỔI THÔNG QUA HOẠT ĐỘNG

KHÁM PHÁ KHOA HỌC Ở TRƢỜNG MẪU GIÁO ............................................30

vi

2.1. Thực trạng về phát triển kỹ năng quan sát cho trẻ 4 - 5 tuổi thông qua hoạt

động khám phá khoa học ở trƣờng mầm non ......................................................30

2.1.1. Khái quát về quá trình điều tra khảo sát .....................................................30

2.1.2. Thực trạng đội ngũ và cơ sở vật chất..........................................................30

2.1.3. Thực trạng của việc phát triển kỹ năng quan sát cho trẻ thông qua hoạt

động khám phá khoa học hiện nay........................................................................31

2.1.4 . Một số thuận lợi, khó khăn trong việc phát triển kỹ năng quan sát cho trẻ thông

qua hoạt động khám phá khoa học .......................................................................35

2.2. Mục tiêu dạy hoạt động khám phá khoa học chủ điểm “Thế giới thực vật” ....... 36

2.2.1. Mục tiêu về kỹ năng....................................................................................36

2.2.2. Mục tiêu về thái độ .....................................................................................36

2.3. Nội dung, phƣơng pháp tổ chức dạy học phát triển kỹ năng quan sát cho

trẻ 4 - 5 tuổi thông qua hoạt động khám phá khoa học chủ điểm “Thế giới thực

vật”............................................................................................................................37

2.4. Thiết kế tiến trình hoạt động một số bài theo hƣớng phát triển kỹ năng

quan sát cho trẻ .......................................................................................................38

2.4.1. Phát triển kỹ quan sát hoạt động khám phá khoa học “Một số loại quả” ...38

2.4.2. Phát triển kỹ quan sát hoạt động khám phá khoa học “Một số loại rau”....43

2.4.3. Phát triển kỹ quan sát hoạt động khám phá khoa học “Khám phá một số loại

hoa” .......................................................................................................................47

2.5. Đề xuất biện pháp phát triển kĩ năng quan sát cho trẻ 4 - 5 tuổi thông qua

hoạt động khám phá khoa học ...............................................................................52

2.5.1. Nguyên tắc đề xuất các biện pháp ..............................................................52

2.5.2. Đề xuất biện pháp .......................................................................................52

TIỂU KẾT CHƢƠNG 2..............................................................................................54

CHƢƠNG 3 THỰC NGHIỆM SƢ PHẠM ...............................................................55

3.1. Mục đích của thực nghiệm sƣ phạm...............................................................55

3.2. Nhiệm vụ thực nghiệm sƣ phạm .....................................................................55

3.3. Đối tƣợng và thời gian thực nghiệm...............................................................56

3.3.1. Đối tượng của thực nghiệm sư phạm..........................................................56

3.3.2. Thời gian thực nghiệm: từ ngày 1/10/2019 đến ngày 30/10/2020 .............56

3.4. Nội dung thực nghiệm sƣ phạm ......................................................................56

3.5. Các bƣớc tiến hành thực nghiệm....................................................................56

3.5.1. Mô tả diễn biến các tiết dạy thực nghiệm...................................................57

3.5.2. Xây dựng công cụ đo lường định lượng kết quả thực nghiệm sư phạm.....57

3.6. Kết quả thực nghiệm sƣ phạm........................................................................60

vii

3.6.1. Đánh giá định tính.......................................................................................60

3.6.2. Đánh giá định lượng....................................................................................61

TIỂU KẾT CHƢƠNG 3..............................................................................................77

KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ .............................................................................78

TÀI LIỆU THAM KHẢO...........................................................................................80

PHỤ LỤC ..................................................................................................................PL1

PHỤ LỤC 2 .............................................................................................................PL10

PHỤ LỤC 3 .............................................................................................................PL12

PHỤ LỤC 4 .............................................................................................................PL14

PHỤ LỤC 5 .............................................................................................................PL16

PHỤ LỤC 6 .............................................................................................................PL17

viii

DANH MỤC VIẾT TẮT

HH : Quan sát hoa và hình dạng

HM : Quan sát hoa và màu sắc

HS : Quan sát hoa và số lượng

KPKH : Khám phá khoa học

NXB : Nhà xuất bản

QH : Quan sát quả và hình dạng

QM : Quan sát quả và màu sắc

QS : Quan sát quả và số lượng

RH : Quan sát rau và hình dạng

RM : Quan sát rau và màu sắc

RS : Quan sát rau và số lượng

TN : Thực nghiệm

ix

DANH MỤC CÁC BẢNG

Số hiệu

bảng

Tên bảng Trang

1.1. Bảng phân loại mục tiêu kỹ năng của Harrow 22

1.2. Bảng phân loại mục tiêu theo kỹ năng của Dave 22

1.3. Phiếu đánh giá qua quan sát 23

1.4.

Bảng thang đánh giá mức độ phát triển kĩ năng quan sát của trẻ

4 - 5 tuổi 23

1.5.

Bảng mức độ phát triển kỹ năng quan sát của trẻ 4 - 5 tuổi (tính

theo %) đối tượng khảo sát: Trẻ 4 - 5 tuổi trước khi thực nghiệm. 32

1.6.

Nhận thức của GV về mức độ cần thiết của phát triển kỹ năng

quan sát cho trẻ 4– 5 tuổi thông qua hoạt động khám phá khoa

học

33

1.7.

Nhận thức của GV về sự cần thiết của việc phát triển kỹ năng

quan sát cho trẻ 4 - 5 tuổi thông qua hoạt động khám phá khoa

học

34

1.8.

Nhận thức của GV về những yếu tố của quá trình dạy học ảnh

hưởng đến quá trình hình thành kĩ năng quan sát cho trẻ 34

3.1. Bảng số liệu HS được chọn làm mẫu TNSP 59

3.2. Bảng danh sách trẻ chọn mẫu 1 61

3.3. Bảng danh sách trẻ chọn mẫu 2 66

3.4. Bảng danh sách trẻ chọn mẫu 3 70

3.5.

Bảng kết quả phát triển kĩ năng quan sát của trẻ 4 - 5 tuổi sau khi

thực nghiệm 74

x

DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ

Số hiệu

biểu đồ Tên biểu đồ Trang

3.1. Kỹ năng quan sát trẻ Nguyễn Văn A 63

3.2. Kỹ năng quan sát trẻ Nguyễn Lê B 63

3.3. Kỹ năng quan sát trẻ Nguyễn Khánh C 64

3.4. Kỹ năng quan sát trẻ Ngô Minh D 65

3.5. Kỹ năng quan sát trẻ Trần Phước E 65

3.6. Kỹ năng quan sát trẻ Huỳnh Thị A 67

3.7. Kỹ năng quan sát trẻ Phạm Nguyên B 67

3.8. Kỹ năng quan sát trẻ Lâm Nguyễn C 68

3.9. Kỹ năng quan sát trẻ Đặng Nguyễn D 69

3.10. Kỹ năng quan sát trẻ Nguyễn Trọng A 71

3.11. Kỹ năng quan sát trẻ Trần Văn B 71

3.12. Kỹ năng quan sát trẻ Quách Văn C 72

3.13. Kỹ năng quan sát trẻ Hoàng Thị D 73

3.14. Kỹ năng quan sát trẻ Hoàng Thị E 73

3.15.

So sánh mức độ phát triển kĩ năng quan sát của trẻ 4 - 5 tuổi đạt

loại tốt 74

3.16.

So sánh mức độ phát triển kĩ năng quan sát của trẻ 4 - 5 tuổi đạt

loại khá. 75

3.17.

So sánh mức độ phát triển kĩ năng quan sát của trẻ 4 - 5 tuổi đạt

loại trung bình 75

3.18.

So sánh mức độ phát triển kĩ năng quan sát của trẻ 4 - 5 tuổi đạt

loại yếu 76