Phát triển du lịch sinh thái trên địa bàn thành phố Sông Công, tỉnh Thái Nguyên

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM

BÙI KIÊN TRUNG

PHÁT TRIỂN DU LỊCH SINH THÁI TRÊN ĐỊA BÀN

THÀNH PHỐ SÔNG CÔNG, TỈNH THÁI NGUYÊN

LUẬN VĂN THẠC SĨ

KINH TẾ NÔNG NGHIỆP

Thái Nguyên, năm 2021

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM

BÙI KIÊN TRUNG

PHÁT TRIỂN DU LỊCH SINH THÁI TRÊN ĐỊA BÀN

THÀNH PHỐ SÔNG CÔNG, TỈNH THÁI NGUYÊN

Ngành: Kinh tế Nông nghiệp

Mã số: 86 20 1 15

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ NÔNG NGHIỆP

Người hướng dẫn khoa học: TS. Bùi Thị Thanh Tâm

Thái Nguyên, năm 2021

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan luận văn thạc sĩ “Phát triển du lịch sinh thái trên

địa bàn thành phố Sông Công, tỉnh Thái Nguyên” là công trình nghiên cứu

của riêng tôi và tôi chịu trách nhiệm về lời cam đoan này.

Tất cả các số liệu trình bày trong đề tài là trung thực, chưa được bảo vệ

cho một học vị nào. Mọi thông tin, số liệu sử dụng đều được trích dẫn nêu rõ

xuất xứ tác giả và được ghi trong danh mục các tài liệu tham khảo. Các thông

tin, số liệu được trình bày trong phần kết quả nghiên cứu được thu thập và

điều tra thực tế tại địa phương.

Thái Nguyên, tháng 07 năm 2021

Tác giả luận văn

Bùi Kiên Trung

ii

LỜI CẢM ƠN

Trong thời gian nghiên cứu và hoàn thiện chương trình đào tạo trình độ

thạc sĩ, tôi đã nhận được sự hướng dẫn và giúp đỡ tận tình của các thầy, cô

giáo trong trường Đại học Nông Lâm, Đại học Thái Nguyên nói chung và

thầy, cô giáo khoa Kinh tế và phát triển nông thôn nói riêng.

Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn đến Ban giám hiệu nhà trường, phòng đào

tạo và Khoa KT&PTNT trường Đại học Nông Lâm, Đại học Thái nguyên đã

tạo mọi điều kiện về tinh thần và vật chất giúp đỡ tôi hoàn thành chương trình

học tập và nghiên cứu bậc học thạc sĩ.

Để hoàn thiện được luận văn này tôi vô cùng biết ơn và bày tỏ lòng

kính trọng sâu sắc đến TS. Bùi Thị Thanh Tâm đã hướng dẫn rất tận tình cho

tôi trong quá trình nghiên cứu.

Quá trình nghiên cứu đề tài tôi còn nhận được sự giúp đỡ của các đồng

chí lãnh đạo thành phố Sông Công, lãnh đạo địa phương nơi nghiên cứ đề tài,

gia đình, cơ quan và bạn bè. Tôi xin cảm ơn mọi người đã động viên và giúp

đỡ tôi hoàn thiện luận văn này.

Trong quá trình nghiên cứu luận văn, mặc dù tác giả đã có nhiều sự cố

gắng, nhưng do trình độ lý luận và kinh nghiệm thực tiễn còn hạn chế nên

luận văn không thể tránh khỏi những thiếu sót. Tác giả rất mong nhận được sự

đóng góp ý kiến của thầy, cô giáo và các nhà khoa học để hoàn thành tốt hơn.

Thái Nguyên, tháng 07 năm 2021

Tác giả luận văn

Bùi Kiên Trung

iii

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN ....................................................................................................... i

LỜI CẢM ƠN ............................................................................................................ ii

MỤC LỤC................................................................................................................. iii

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT .......................................................................... vi

DANH MỤC CÁC BẢNG....................................................................................... vii

MỞ ĐẦU.....................................................................................................................1

1. Tính cấp thiết, thời sự, ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài............................1

2. Mục tiêu nghiên cứu................................................................................................4

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu...........................................................................4

3.1. Đối tượng nghiên cứu của đề tài ..........................................................................4

3.2. Phạm vi nghiên cứu của đề tài .............................................................................4

4. Những đóng góp mới, ý nghĩa khoa học và thực tiễn của luận văn........................4

Chương 1.....................................................................................................................5

CƠ SỞ KHOA HỌC CỦA ĐỀ TÀI............................................................................5

1.1. Cơ sở lý luận về phát triển du lịch sinh thái.........................................................5

1.1.1. Các khái niệm về phát triển du lịch sinh thái....................................................5

1.1.2. Phân biệt du lịch sinh thái với một số loại hình du lịch tương tự ...................10

1.1.3. Đặc điểm của du lịch sinh thái........................................................................11

1.1.4. Các yếu tố ảnh hưởng tới sự phát triển du lịch sinh thái ................................15

1.1.5. Ý nghĩa của phát triển du lịch sinh thái ..........................................................22

1.2. Cơ sở thực tiễn phát triển du lịch sinh thái ........................................................26

1.2.1. Tình hình phát triển du lịch sinh thái ở Việt Nam ..........................................26

1.2.2. Một số thể chế, chính sách liên quan đến phát triển du lịch sinh thái: ...........28

1.2.3. Bài học kinh nghiệm ở một số địa phương trong phát triển du lịch sinh thái.29

1.2.4. Bài học kinh nghiệm rút ra cho phát triển du lịch sinh thái của Thành phố

Sông Công, tỉnh Thái Nguyên...................................................................................33

Chương 2...................................................................................................................35

ĐẶC ĐIỂM ĐỊA BÀN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ...............................35

2.1. Đặc điểm tự nhiên kinh tế, xã hội của thành phố Sông Công............................35

iv

2.1.2. Tình hình kinh tế - xã hội trên địa bàn thành phố Sông Công ........................39

2.2. Nội dung nghiên cứu..........................................................................................43

2.3. Phương pháp nghiên cứu....................................................................................43

2.3.1. Phương pháp chọn điểm nghiên cứu...............................................................43

2.3.2. Phương pháp thu thập số liệu..........................................................................44

2.3.3. Phương pháp phân tích....................................................................................45

2.4. Xử lý số liệu .......................................................................................................45

2.5. Các chỉ tiêu nghiên cứu......................................................................................45

Chương 3...................................................................................................................47

KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN ........................................................47

3.1. Tình hình phát triển ngành du lịch sinh thái ở thành phố Sông Công ...............47

3.1.1. Vị trí, vai trò của du lịch sinh thái thành phố Sông Công đối với phát triển du lịch

của tỉnh Thái Nguyên và tiểu vùng Đông Bắc thuộc vùng Trung du và miền núi phiá

Bắc.............................................................................................................................47

3.1.2. Vị trí, vai trò của du lịch sinh thái Sông Công đối với phát triển kinh tế - xã

hội của thành phố Sông Công ...................................................................................49

3.1.3. Đánh giá thực trạng phát triển du lịch sinh thái thành phố Sông Công giai

đoạn 2018- 2020........................................................................................................50

3.2. Một số yếu tố chủ yếu ảnh hưởng đến phát triển DLST trên địa bàn Thành phố

Sông Công, tỉnh Thái Nguyên...................................................................................71

3.2.1. Về tài nguyên du lịch ......................................................................................71

3.2.2. Về hạ tầng .......................................................................................................71

3.2.3. Về vị trí địa lý .................................................................................................72

3.3. Đánh giá kết quả đạt được, những thuận lợi và khó khăn ảnh hưởng đến phát

triển du lịch sinh thái Thành phố Sông Công, tỉnh Thái Nguyên .............................73

3.3.1. Đánh giá kết quả đạt được...............................................................................73

3.3.2. Thuận lợi .........................................................................................................74

3.3.3. Khó khăn và nguyên nhân hạn chế .................................................................76

3.4. Giải pháp phát triển du lịch sinh thái trên địa bàn thành phố Sông Công, tỉnh Thái

Nguyên.......................................................................................................................78

v

3.4.1. Giải pháp về cơ chế, chính sách......................................................................78

3.4.2. Giải pháp về đầu tư .........................................................................................81

3.4.3. Giải pháp phát triển nguồn nhân lực du lịch...................................................83

3.4.4. Giải pháp xúc tiến, quảng bá du lịch...............................................................84

3.4.5. Giải pháp tổ chức quản lý ...............................................................................86

3.4.6. Giải pháp ứng dụng khoa học công nghệ........................................................86

3.4.7. Giải pháp liên kết và hợp tác quốc tế ..............................................................87

3.4.8. Giải pháp bảo vệ tài nguyên và môi trường du lịch........................................88

3.4.9. Giải pháp khuyến khích hỗ trợ cộng đồng tham gia hoạt động du lịch ..........89

KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ...................................................................................91

1. Kết luận .................................................................................................................91

2. Kiến nghị...............................................................................................................92

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO..................................................................95

PHỤ LỤC 1

vi

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

Tên chữ viết tắt Tên đầy đủ

CNH-HĐH Công nghiệp hóa – hiện đại hóa

CĐ Cao đẳng

DLST Du lịch sinh thái

ĐVT Đơn vị tính

GTNT Giao thông nông thôn

LĐ Lao động

TC Trung cấp

vii

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 2.1: Tình hình sử dụng đất đai ở thành phố Sông Công giai đoạn

2018 – 2020...............................................................................................................37

Bảng 2.2: Giá trị sản xuất và cơ cấu ngành kinh tế...................................................39

Bảng 2.3. Tình hình dân số và lao động trên địa bàn thành phố Sông Công giai đoạn

2018 - 2020 ...............................................................................................................41

Bảng 3.1. Tình hình du khách đến với Sông Công giai đoạn 2018 – 2020 ..............51

Bảng 3.2: Tình hình biến động khách lưu trú giai đoạn 2018 – 2020 ......................53

Bảng 3.3: Tổng thu từ du lịch sinh thái thành phố Sông Công giai đoạn

2018 - 2020 ...............................................................................................................54

Bảng 3.4: Cơ cấu khách du lịch đến khu DLST theo mục đích................................55

Bảng 3.5: Đánh giá về chất lượng dịch vụ................................................................56

Bảng 3.6: Hiện trạng cơ sở lưu trú tại thành phố Sông Công giai đoạn

2018 - 2020 ...............................................................................................................58

Bảng 3.7: Lao động hoạt động du lịch ở Sông Công giai đoạn 2018 - 2020............59

Bảng 3.8: Số lần khách du lịch đến Sông Công........................................................60

Bảng 3.9: Nguồn thông tin du khách biết đến điểm DLST của Sông Công.............62

Bảng 3.10: Kết quả điều tra về khả năng sẵn sàng cung cấp sản phẩm của người dân

địa phương.................................................................................................................67

Bảng 3.11: Ý kiến đánh giá của người dân địa phương về sự tác động của DLST..69

1

MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết, thời sự, ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài

Du lịch sinh thái giữ vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế xã hội của

mỗi nước. Du lịch sinh thái góp phần duy trì, bảo tồn sinh vật cảnh quan và tạo điều

kiện cho chúng phát triển tốt nhất. Đặc biệt du lịch sinh thái được xem là một mô

hình du lịch mang tính trách nhiệm với môi trường tại các khu thiên nhiên vẫn còn

hoang sơ. Do đó phát triển du lịch sinh thái đang là nhiệm vụ trọng tâm luôn được

Đảng, Nhà nước và các địa phương quan tâm nhằm thúc đẩy về công tác bảo tồn, ít

tác động tiêu cực đến môi trường đồng thời tạo ra những ảnh hưởng tích cực phát

triển kinh tế xã hội cho cộng đồng, địa phương.

Trong phát triển kinh tế thì du lịch đó trở thành một ngành quan trọng của

nhiều nước công nghiệp phát triển. Có ưu thế là một quốc gia có tiềm năng trong

phát triển ngành du lịch, đồng thời phát triển du lịch cũng được coi là một cứu cánh

để khôi phục và phát triển nền kinh tế. Để làm được điều đó Nhà nước ta đã có

những chủ trương chính sách khuyến khích, thúc đẩy phát triển ngành du lịch, đưa

ngành du lịch thành ngành kinh tế mũi nhọn, theo đó cũng đưa ra một số định

hướng cho du lịch và phát triển các ngành khác, cụ thể tại Nghị quyết số 08-

NQ/TW của ban Chấp hành Trung ương khóa XII.

Trong giai đoạn phát triển kinh tế theo hướng công nghiệp và phát triển công

nghệ 4.0, du lịch cũng có những sự thay đổi để phục vụ nhu cầu ngày càng đa dạng

của con người. Có rất nhiều các loại hình du lịch ra đời để phục vụ cho các nhu cầu

đa dạng của thực khách, một trong số đó hiện đang rất được ưu chuộng và chiếm

được sự quan tâm ngày cao là du lịch cộng đồng và du lịch sinh thái. Loại hình du

lịch này diễn ra và duy trì phụ thuộc lớn vào các điều kiện tại địa phương như cảnh

đẹp thiên nhiên hoang sơ, lịch sử, văn hóa bản địa… Du lịch sinh thái (DLST) còn

góp phần bảo tồn và phát triển cộng đồng dân cư địa phương làm cho loại hình này

trở nên hấp dẫn. DLST được xác định là loại hình du lịch đặc thù và là tiềm năng

thế mạnh của du lịch Việt Nam.

Sông Công là thành phố mới có địa hình rất phù hợp với phát triển du lịch

nói chung và DLST nói riêng. Bên cạnh dòng Sông Công còn có Núi Tảo, với các

2

dãy núi bát úp, những cánh rừng màu xanh xen kẽ với các đồi chè, nương lúa. Tại

đây là một vị trí địa lý thuận lợi và sẽ là nơi để xây dựng các khu vui chơi, giải trí,

các trường đua ngựa, các sân golf… Bên cạnh đó với sự kết hợp các cảnh quan

thiên nhiên ấn tượng của Sông Công với khu du lịch hồ ghềnh chè cùng các đảo tự

nhiên, khu di tích lịch sử và nét đẹp của văn hóa người dân địa phương sẽ đem lại

các trải nghiệm thú vị hấp dẫn du khách. Theo đó trong những năm tới Sông Công

sẽ là điểm đến trong tour du lịch "Về Cội nguồn Kháng chiến" của Thái Nguyên.

Với lợi thế thành phố đô thị phát triển công nghiệp ở phía Nam của tỉnh Thái

Nguyên, Sông Công cũng có cho mình nhiều những tiềm năng để phát triển ngành

du lịch. Trên địa bàn thành phố có dòng Sông Công dài trên 9km chạy qua, dòng

sông chạy theo Tây Bắc – Đông Nam chia thành phố Sông Công thành 2 vùng

Đông, Tây; Phía Đông có các yếu tố thuận lợi nên là nơi tập trung các khu công

nghiệp, cụm công nghiệp, còn phía Tây các các vùng đồi hình bát úp với thảm thực

vật phong phú và hồ nước xanh mát quanh năm. Dọc về phía Đông của sông Công

sẽ là vùng đất tương đối bằng phẳng nơi đây có ngọn Núi Tam Đảo cao gần 50m so

với mặt sông, được quy hoạch khu công viên cây xanh theo dọc bờ Sông Công. Hữu

ngạn dòng Sông Công tươi mát hiền hoà là 2 xã Bình Sơn và Vinh Sơn với diện tích

3.697 ha, đây là vùng đất thoải thuộc sườn đông dãy Tam Đảo hùng vĩ nối liền với

hàng trăm quả đồi bát úp khoác trên mình màu xanh của rừng cây, đồi chè và các

thung lũng tự nhiên đã tạo nên những lòng hồ quanh năm có nước trong xanh

(Phòng Văn hóa thông tin thành phố Sông Công, 2020)

Xã Vinh Sơn nằm phía Tây Nam thành phố có cảnh quan thiên nhiên rất độc

đáo như (con sông Công uốn lượn chảy qua và có hồ Núi Nác với diện tích mặt

nước là 15 ha, có cánh rừng tái sinh và những đồi chè xanh ngát nối tiếp nhau tạo

nên như một làn sóng.

Xã Bình Sơn là xã giáp với xã Vinh Sơn, Bình Sơn được gọi là vùng đất bốn

mùa xanh mát vì được điều hòa bởi Hồ Ghềnh Chè ở phía tây của xã, hồ có diện

tích mặt nước là 90 ha với tổng chiều dài là 13km, chiều rộng 7km với độ sâu là 15m và

được bao quanh bởi những cánh rừng nguyên sinh và tái sinh đang phát triển.