Phát triển đội ngũ giáo viên tại các trường phổ thông dân tộc bán trú tiểu học và trung học cơ sở huyện Tuần Giáo, tỉnh Điện Biên đáp ứng yêu cầu chương trình giáo dục phổ thông 2018

ĐẠI HỌC THÁI NGHUYÊN

TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM

MAI XUÂN HÀ

PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN TẠI CÁC TRƢỜNG

PHỔ THÔNG DÂN TỘC BÁN TRÚ TIỂU HỌC VÀ TRUNG HỌC

CƠ SỞ HUYỆN TUẦN GIÁO, TỈNH ĐIỆN BIÊN ĐÁP ỨNG

YÊU CẦU CHƢƠNG TRÌNH GIÁO DỤC PHỔ THÔNG 2018

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

THÁI NGUYÊN - 2021

ĐẠI HỌC THÁI NGHUYÊN

TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM

MAI XUÂN HÀ

PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN TẠI CÁC TRƢỜNG

PHỔ THÔNG DÂN TỘC BÁN TRÚ TIỂU HỌC VÀ TRUNG HỌC

CƠ SỞ HUYỆN TUẦN GIÁO, TỈNH ĐIỆN BIÊN ĐÁP ỨNG

YÊU CẦU CHƢƠNG TRÌNH GIÁO DỤC PHỔ THÔNG 2018

Ngành: Quản lý giáo dục

Mã số: 8 14 01 14

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. Vũ Lệ Hoa

THÁI NGUYÊN - 2021

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi, các kết quả

nghiên cứu là trung thực và chƣa đƣợc công bố trong bất kỳ công trình nào khác.

Thái Nguyên, tháng 6 năm 2021

Tác giả luận văn

Mai Xuân Hà

ii

LỜI CẢM ƠN

Với tình cảm chân thành, tôi bày tỏ lòng biết ơn đối với Ban giám hiệu, phòng

Sau Đại học, Khoa QLGD - Trƣờng ĐHSP Thái Nguyên, các thầy giáo, cô giáo đã

tham gia quản lý, giảng dạy và giúp đỡ tôi trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu.

Tôi xin bày tỏ sự biết ơn, sự kính trọng đặc biệt đến PGS.TS Vũ Lệ Hoa

ngƣời đã trực tiếp hƣớng dẫn, giúp đỡ về khoa học để tôi hoàn thành luận văn.

Tôi xin chân thành cảm ơn:

- Lãnh đạo, chuyên viên Phòng Giáo dục huyện Tuần Giáo

- Ban giám hiệu, các giáo viên các trường PTDTBT TH&THCS huyện Tuần Giáo.

- Gia đình, bạn bè, đồng nghiệp đã động viên, cổ vũ, khích lệ và giúp đỡ tôi

trong suốt thời gian qua.

Mặc dù đã có nhiều cố gắng trong suốt quá trình thực hiện đề tài, song có thể

còn có những mặt hạn chế, thiếu sót. Tôi rất mong nhận đƣợc ý kiến đóng góp và sự

chỉ dẫn của các thầy cô giáo và các bạn đồng nghiệp./.

Thái Nguyên, tháng 6 năm 2021

TÁC GIẢ

Mai Xuân Hà

iii

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN i

LỜI CẢM ƠN......................................................................................................ii

MỤC LỤC ...........................................................................................................iii

DANH MỤC CÁC BẢNG..................................................................................v

DANH MỤC SƠ ĐỒ VÀ BIỂU ĐỒ...................................................................vi

MỞ ĐẦU.............................................................................................................1

1. Lý do chọn đề tài .............................................................................................1

2. Mục đích nghiên cứu .......................................................................................3

3. Đối tƣợng và khách thể nghiên cứu.................................................................4

4. Giả thuyết khoa học.........................................................................................4

5. Nhiệm vụ nghiên cứu ......................................................................................4

6. Phạm vi nghiên cứu .........................................................................................4

7. Phƣơng pháp nghiên cứu .................................................................................5

8. Cấu trúc của luận văn ......................................................................................6

Chƣơng 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIÁO

VIÊN TRƢỜNG PHỔ THÔNG DÂN TỘC BÁN TRÚ TIỂU HỌC VÀ

TRUNG HỌC CƠ SỞ ĐÁP ỨNG YÊU CẦU CHƢƠNG TRÌNH GIÁO

DỤC PHỔ THÔNG 2018..................................................................................7

1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề.......................................................................7

1.1.1. Các công trình nghiên cứu nƣớc ngoài......................................................7

1.1.2. Các công trình nghiên cứu trong nƣớc ......................................................9

1.2. Một số khái niệm cơ bản ..............................................................................12

1.2.1. Phát triển....................................................................................................12

1.2.2. Giáo viên, đội ngũ giáo viên......................................................................13

1.2.3. Phát triển đội ngũ giáo viên.......................................................................15

1.3. Một số vấn đề liên quan về đội ngũ giáo viên tại các trƣờng PTDTBT

TH&THCS trƣớc yêu cầu CTGDPT 2018.................................................16

1.3.1. Vị trí, vai trò của trƣờng phổ thông dân tộc bán trú bậc Tiểu học và

Trung học cơ sở trong hệ thống giáo dục quốc dân ............................................16

iv

1.3.2. Đặc điểm trƣờng phổ thông dân tộc bán trú..............................................17

1.3.3. Nhiệm vụ của đội ngũ giáo viên trƣờng phổ thông dân tộc bán trú

bậc Tiểu học và Trung học cơ sở.........................................................................18

1.3.4. Đổi mới giáo dục bậc Tiểu học và Trung học cơ sở và yêu cầu đặt ra

đối với đội ngũ giáo viên đáp ứng chƣơng trình giáo dục phổ thông 2018 ........19

1.4. Nội dung phát triển ĐNGV tại các trƣờng PTDTBT TH&THCS đáp

ứng yêu cầu chƣơng trình giáo dục phổ thông 2018 ...........................................22

1.4.1. Lập kế hoạch phát triển đội ngũ giáo viên ................................................22

1.4.2. Quy hoạch và tuyển chọn đội ngũ giáo viên .............................................24

1.4.3. Sử dụng đội ngũ giáo viên.........................................................................26

1.4.4. Đào tạo, bồi dƣỡng đội ngũ giáo viên .......................................................27

1.4.5. Kiểm tra, đánh giá chất lƣợng đội ngũ giáo viên ......................................29

1.5. Các yếu tố ảnh hƣởng đến phát triển ĐNGV tại các trƣờng PTDTBT

TH&THCS đáp ứng yêu cầu chƣơng trình GDPT 2018 ...........................30

1.5.1. Yếu tố chủ quan.........................................................................................30

1.5.2. Các yếu tố khách quan...............................................................................31

Kết luận chƣơng 1................................................................................................33

Chƣơng 2. THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN

TRƢỜNG PHỔ THÔNG DÂN TỘC BÁN TRÚ TIỂU HỌC VÀ

TRUNG HỌC CƠ SỞ HUYỆN TUẦN GIÁO, TỈNH ĐIỆN BIÊN ĐÁP

ỨNG YÊU CẦU CHƢƠNG TRÌNH GIÁO DỤC PHỔ THÔNG 2018 .......34

2.1. Khái quát về khảo sát thực trạng ..................................................................34

2.1.1. Khái quát về điều kiện tự nhiên, KT-XH và tình hình giáo dục các

trƣờng TH&THCS huyện Tuần Giáo..................................................................34

2.1.2. Giới thiệu về khảo sát................................................................................38

2.2. Thực trạng đội ngũ giáo viên trƣờng PTDTBT TH&THCS trên địa bàn

huyện Tuần Giáo, tỉnh Điện Biên........................................................................40

2.2.1. Thực trạng cơ cấu, trình độ đội ngũ giáo viên trƣờng PTDTBT

TH&THCS huyện Tuần Giáo, Tỉnh Điện Biên...................................................40

2.2.2. Thực trạng về chất lƣợng đội ngũ giáo viên..............................................44

v

2.3. Thực trạng về phát triển ĐNGV trƣờng PTDTBT TH&THCS trên địa

bàn huyện Tuần Giáo, tỉnh Điện Biên.................................................................46

2.3.1. Thực trạng lập kế hoạch phát triển đội ngũ giáo viên các trƣờng

PTDTBT TH&THCS huyện Tuần Giáo..............................................................46

2.3.2. Thực trạng quy hoạch, tuyển chọn đội ngũ giáo viên ...............................49

2.3.3. Thực trạng phân công, sử dụng đội ngũ giáo viên PTDTBT

TH&THCS huyện Tuần Giáo..............................................................................52

2.3.4. Thực trạng đào tạo, bồi dƣỡng đội ngũ giáo viên trƣờng PTDTBT

TH&THCS huyện Tuần Giáo................................................................................55

2.3.5. Thực trạng đánh giá đội ngũ giáo viên các trƣờng PTDTBT

TH&THCS huyện Tuần Giáo..............................................................................59

2.3.6. Thực trạng về cơ chế, chính sách phát triển đội ngũ giáo viên trƣờng

PTDTBT TH&THCS huyện Tuần Giáo..............................................................63

2.4. Thực trạng yếu tố ảnh hƣởng đến phát triển ĐNGV tại các trƣờng

PTDTBT TH&THCS huyện Tuần Giáo, tỉnh Điện Biên đáp ứng yêu

chƣơng trình giáo dục phổ thông 2018................................................................66

2.5. Đánh giá chung công tác phát triển đội ngũ giáo viên ở các trƣờng

PTDTBT TH&THCS huyện Tuần Giáo, tỉnh Điện Biên....................................68

2.5.1. Ƣu điểm .....................................................................................................68

2.5.2. Hạn chế ......................................................................................................69

2.5.3. Nguyên nhân..............................................................................................69

Kết luận chƣơng 2................................................................................................71

Chƣơng 3. BIỆN PHÁP PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN TẠI

CÁC TRƢỜNG PHỔ THÔNG DÂN TỘC BÁN TRÚ TIỂU HỌC VÀ

TRUNG HỌC CƠ SỞ HUYỆN TUẦN GIÁO, TỈNH ĐIỆN BIÊN ĐÁP

ỨNG YÊU CẦU CHƢƠNG TRÌNH GIÁO DỤC PHỔ THÔNG 2018 .......72

3.1. Nguyên tắc đề xuất biện pháp ......................................................................72

3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính đồng bộ, hệ thống.............................................72

3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn............................................................72

3.1.3. Đảm bảo tính kế thừa.................................................................................72

vi

3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn, khả thi...............................................73

3.2. Các biện pháp phát triển ĐNGV trƣờng PTDTBT TH&THCS trên địa

bàn huyện Tuần Giáo, tỉnh Điện Biên đáp ứng yêu chƣơng trình giáo dục

phổ thông 2018 ....................................................................................................73

3.2.1. Tổ chức nâng cao nhận thức của ĐNGV về công tác phát triển

ĐNGV trƣờng PTDTBT TH&THCS trên địa bàn huyện Tuần Giáo, tỉnh

Điện Biên đáp ứng yêu chƣơng trình giáo dục phổ thông 2018 .........................73

3.2.2. Chỉ đạo quy hoạch và sử dụng ĐNGV theo vị trí việc làm phù hợp

với điều kiện đặc điểm vùng miền của các trƣờng PTDTBT TH&THCS

trên địa bàn huyện Tuần Giáo..............................................................................75

3.2.3. Tổ chức bồi dƣỡng phát triển năng lực nghề nghiệp cho giáo viên

trƣờng PTDTBT TH&THCS trên địa bàn huyện Tuần Giáo..............................83

3.2.4. Tăng cƣờng kiểm tra, đánh giá đội ngũ giáo viên theo chuẩn nghề

nghiệp ở trƣờng PTDTBT TH&THCS trên địa bàn huyện Tuần Giáo...............86

3.2.5. Huy động các điều kiện, phƣơng tiện làm việc và chính sách thu hút

ƣu đãi đội ngũ giáo viên tiểu học của địa phƣơng cho vùng khó khăn ở

huyện Tuần Giáo..................................................................................................89

3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp...................................................................93

3.4. Khảo nghiệm tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp phát triển ....94

3.4.1. Mục đích khảo nghiệm..............................................................................94

3.4.2. Nội dung khảo nghiệm ..............................................................................94

3.4.3. Đối tƣợng khảo nghiệm.............................................................................94

3.4.4. Kết quả khảo nghiệm.................................................................................94

Kết luận chƣơng 3................................................................................................100

KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ...................................................................101

1. Kết luận............................................................................................................101

2. Khuyến nghị.....................................................................................................103

TÀI LIỆU THAM KHẢO.................................................................................106

PHỤ LỤC

iv

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT TRONG LUẬN VĂN

STT VIẾT TẮT VIẾT ĐẦY ĐỦ

1. BGH Ban giám hiệu

2. CNH, HĐH Công nghiệp hóa, hiện đại hóa

3. CNN Chuẩn nghề nghiệp

4. CSVC Cở sở vật chất

5. ĐNGV Đội ngũ giáo viên

6. GD Giáo dục

7. GD&ĐT Giáo dục và Đào tạo

8. GDPT Giáo dục phổ thông

9. GV Giáo viên

10. HT Hiệu trƣởng

11. KHCN Khoa học công nghệ

12. PPDH Phƣơng pháp dạy học

13. PTDTBT Phổ thông dân tộc bán trú

14. QLGD Quản lý giáo dục

15. TH&THCS Tiểu học và trung học cơ sở

16. UBND Ủy ban nhân dân

17. VCQL, GV Viên chức quản lý, giáo viên

v

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 2.1. Quy mô khách thể khảo sát............................................................... 39

Bảng 2.2. Quy ƣớc điểm đánh giá khảo sát....................................................... 39

Bảng 2.3. Mô tả thông tin về mẫu khảo sát cán bộ quản lý và giáo viên.......... 41

Bảng 2.4. Kết quả khảo sát về giới tính của đội ngũ giáo viên......................... 42

Bảng 2.5. Kết quả khảo sát về trình độ lý luận chính trị của đội ngũ giáo viên42

Bảng 2.6. Kết quả khảo sát về độ tuổi của đội ngũ giáo viên ........................... 43

Bảng 2.7. Kết quả khảo sát về trình độ tin học ngoại ngữ của đội ngũ giáo viên..... 43

Bảng 2.8. Đánh giá về chất lƣợng đội ngũ giáo viên ........................................ 44

Bảng 2.9. Thực trạng lập kế hoạch phát triển đội ngũ giáo viên các trƣờng

PTDTBT TH&THCS huyện Tuần Giáo............................................................ 47

Bảng 2.10. Thực trạng quy hoạch, tuyển chọn đội ngũ giáo viên các trƣờng

PTDTBT TH&THCS huyện Tuần Giáo............................................................ 50

Bảng 2.11. Thực trạng phân công, sử dụng đội ngũ giáo viên ở các trƣờng

PTDTBT TH&THCS huyện Tuần Giáo............................................................ 52

Bảng 2.12. Thực trạng công tác đào tạo, bồi dƣỡng giáo viên ở các trƣờng

PTDTBT TH&THCS huyện Tuần Giáo............................................................ 55

Bảng 2.13. Thực trạng đánh giá đội ngũ giáo viên các trƣờng PTDTBT

TH&THCS huyện Tuần Giáo............................................................................ 60

Bảng 2.14. Thực trạng về cơ chế, chính sách đối với giáo viên ở các trƣờng

PTDTBT TH&THCS huyện Tuần Giáo............................................................ 64

Bảng 2.15. Các yếu tố ảnh hƣởng đến phát triển phát triển đội ngũ giáo viên

ở các trƣờng PTDTBT TH&THCS huyện Tuần Giáo, tỉnh Điện Biên............. 67

Bảng 3.1. Đánh giá của VCQL, GV về tính cần thiết của các biện pháp quản lý..... 94

Bảng 3.2. Đánh giá của VCQL, GV về tính khả thi của các biện pháp quản lý96

Bảng 3.3. So sánh tƣơng quan giữa tính cần thiết và tính khả thi..................... 97

của 6 biện pháp đề xuất .................................................................................... 97

vi

DANH MỤC SƠ ĐỒ VÀ BIỂU ĐỒ

Sơ đồ 3.1. Mối quan hệ giữa các biện pháp ...................................................... 93

Biểu đồ 3.1. Đánh giá của VCQL, GV về tính cần thiết của các biện pháp

phát triển ............................................................................................................ 95

Biểu đồ 3.2. Đánh giá của VCQL, GV về tính cần thiết của các biện pháp

phát triển ............................................................................................................ 97

Biểu đồ 3.3. Tƣơng quan giữa tính cần thiết và tính khả thi của các biện

pháp.................................................................................................................... 98

1

MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài

Thế kỷ XXI, con ngƣời đƣợc coi là vị trí trung tâm, là nguồn lực vô tận, là

nhân tố quyết định mục tiêu của sự phát triển xã hội. Đảng và Nhà nƣớc ta đã thực sự

quan tâm đến nguồn lực con ngƣời, xem nguồn lực con ngƣời là nhân tố quyết định

sự phát triển bền vững của đất nƣớc. Từ quan điểm đó, Nghị quyết Hội nghị Trung

ƣơng lần thứ 2 của Ban chấp hành Trung ƣơng Đảng cộng sản Việt Nam khóa VIII đã

khẳng định: Thực sự coi giáo dục và đào tạo là quốc sách hàng đầu, là động lực phát

triển kinh tế - xã hội.

Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ IX Đảng cộng sản Việt Nam tiếp tục nhấn

mạnh: Phát triển giáo dục và đào tạo là một trong những động lực quan trọng thúc

đẩy sự nghiệp CNH - HĐH (công nghiệp hóa - hiện đại hóa) là điều kiện để phát huy

nguồn lực con ngƣời-yếu tố cơ bản để phát triển xã hội, tăng trƣởng kinh tế nhanh và

bền vững.

Trong giáo dục và đào tạo, giáo viên là lực lƣợng rất quan trọng trong các

trƣờng học. Để hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ đƣợc giao, đội ngũ giáo viên cần phải

đáp ứng đƣợc những yêu cầu cao về phẩm chất và năng lực chuyên môn sƣ phạm.

Chính vì vậy, cần phải có sự nghiên cứu một cách nghiêm túc để phát triển đƣợc một

hệ thống lý luận, tập hợp đƣợc các kinh nghiệm nhằm cung cấp cơ sở khoa học cho

việc phát triểnvà phát triển đội ngũ giáo viên ngày càng tốt hơn.

Chủ trƣơng của Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XII là: Đổi mới chƣơng trình,

nội dung, phƣơng pháp dạy và kiểm tra đánh giá theo định hƣớng phát triển năng lực

ngƣời học; chú trọng phát triển tri thức về truyền thống lịch sử cách mạng, đạo đức,

lối sống, năng lực sáng tạo, kỹ năng thực hành, tác phong công nghiệp, ý thức trách

nhiệm xã hội; đồng thời xác định đào tạo nguồn nhân lực, nhất là nguồn nhân lực chất

lƣợng cao kết hợp với phát triển Khoa học - Công nghệ là một trong ba khâu đột phá

của chiến lƣợc phát triển kinh tế xã hội giai đoạn 2015-2020.

Trong hệ thống giáo dục quốc dân, giáo dục tiểu học và trung học cơ sở là cấp

học đặc biệt quan trọng. Tiểu học là bậc học có ý nghĩa quan trọng, là bậc học nền

tảng đặt cơ sở ban đầu cho việc hình thành phát triển toàn diện nhân cách của con

ngƣời, đặt nền móng vững chắc cho giáo dục phổ thông và cho toàn bộ hệ thống giáo

dục quốc dân. Giáo dục THCS (Trung học cơ sở) trong hệ thống giáo dục nƣớc ta