Phát triển đội ngũ cán bộ quản lý trường trung học cơ sở huyện Văn Yên, tỉnh Yên Bái đáp ứng yêu cầu chương trình giáo dục phổ thông 2018

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM

––––––––––––––––

HÀ THỊ HƢƠNG MAI

PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ CÁN BỘ QUẢN LÝ

TRƢỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ HUYỆN VĂN YÊN,

TỈNH YÊN BÁI ĐÁP ỨNG YÊU CẦU CHƢƠNG TRÌNH

GIÁO DỤC PHỔ THÔNG 2018

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

THÁI NGUYÊN - 2021

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM

––––––––––––––––

HÀ THỊ HƢƠNG MAI

PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ CÁN BỘ QUẢN LÝ

TRƢỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ HUYỆN VĂN YÊN,

TỈNH YÊN BÁI ĐÁP ỨNG YÊU CẦU CHƢƠNG TRÌNH

GIÁO DỤC PHỔ THÔNG 2018

Chuyên ngành: Quản lý giáo dục

Mã số: 8 14 01 14

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

Người hướng dẫn khoa học: PGS. TS Hoàng Thanh Thuý

THÁI NGUYÊN - 2021

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan luận văn này do bản thân tôi thực hiện dưới sự hướng dẫn

khoa học của PGS.TS Hoàng Thanh Thúy. Các kết quả nghiên cứu được trình bày

trong luận văn là trung thực và chưa từng được công bố trong bất kỳ công trình nào

khác. Mọi thông tin trích dẫn trong luận văn đều đã được chỉ rõ nguồn gốc.

Thái Nguyên, tháng 9 năm 2021

Tác giả

Hà Thị Hương Mai

ii

LỜI CẢM ƠN

Trong quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thiện luận văn, Tác giả đã nhận

được sự động viên, khuyến khích và tạo điều kiện giúp đỡ tận tình của các cấp lãnh

đạo, của các thầy, cô giáo, anh chị em, bạn bè đồng nghiệp và gia đình.

Tác giả xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới các thầy, cô giáo khoa Tâm lý -

Giáo dục, trường Đại học sư phạm - Đại học Thái Nguyên. Đặc biệt là các thầy, cô

giáo đã trực tiếp giảng dạy lớp Thạc sĩ quản lí giáo dục K27 - Yên Bái đã tạo điều

kiện, đóng góp nhiều ý kiến quý báu cho tác giả trong suốt quá trình học tập và hoàn

thành luận văn thạc sĩ.

Tác giả xin được gửi lời cảm ơn chân thành và sâu sắc tới PGS.TS Hoàng

Thanh Thúy, người đã trực tiếp hướng dẫn, tận tình chỉ bảo, giúp đỡ tác giả tiến hành

các hoạt động nghiên cứu khoa học để hoàn thành luận văn này.

Tác giả cũng xin được cảm ơn tới Phòng GD&ĐT, Ban giám hiệu, cùng toàn

thể các đồng chí cán bộ, giáo viên các trường THCS huyện Văn Yên, tỉnh Yên Bái đã

tạo điều kiện thuận lợi, cung cấp số liệu đáng tin cậy và hỗ trợ trong suốt quá trình

tiến hành nghiên cứu.

Với thời gian nghiên cứu còn hạn chế luận văn không tránh khỏi những thiếu

sót, tác giả rất mong nhận được các ý kiến đóng góp chân thành từ các thầy giáo, cô

giáo, đồng nghiệp và bạn bè để luận văn được hoàn thiện nhanh chóng và hiệu quả.

Thái Nguyên, tháng 9 năm 2021

Tác giả

Hà Thị Hương Mai

iii

MỤC LỤC

Trang

MỞ ĐẦU.......................................................................................................................1

1. Lý do chọn đề tài .......................................................................................................1

2. Mục đích nghiên cứu .................................................................................................3

3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu...........................................................................3

4. Giả thuyết khoa học ...................................................................................................4

5. Nhiệm vụ nghiên cứu.................................................................................................4

6. Giới hạn phạm vi nghiên cứu.....................................................................................4

7. Phương pháp nghiên cứu ...........................................................................................5

8. Cấu trúc luận văn .......................................................................................................6

Chƣơng 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ CÁN BỘ QUẢN

LÝ TRƢỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ ĐÁP ỨNG YÊU CẦU CHƢƠNG

TRÌNH GIÁO DỤC PHỔ THÔNG 2018 ..................................................................7

1.1. Tổng quan về nghiên cứu vấn đề.........................................................................7

1.1.1. Các nghiên cứu về phát triển đội ngũ cán bộ quản lý trường học...................7

1.1.2. Các nghiên cứu về phát triển đội ngũ cán bộ quản lý trường THCS ............12

1.2. Các khái niệm cơ bản của đề tài........................................................................16

1.2.1. Khái niệm phát triển ......................................................................................16

1.2.2. Cán bộ quản lý, cán bộ quản lý giáo dục ......................................................17

1.2.3. Trường trung học cơ sở .................................................................................18

1.2.4. Đội ngũ cán bộ quản lý trường THCS...........................................................20

1.2.5. Phát triển đội ngũ cán bộ quản lý trường THCS đáp ứng yêu cầu

Chương trình giáo dục phổ thông 2018...................................................................21

1.3. Cán bộ quản lý trƣờng THCS đáp ứng yêu cầu Chƣơng trình giáo dục

phổ thông 2018 ...........................................................................................................23

1.3.1. Vai trò của người cán bộ quản lý trường THCS khi triển khai Chương

trình giáo dục phổ thông 2018.................................................................................23

1.3.2. Đặc trưng lao động của người cán bộ quản lý giáo dục đáp ứng Chương

trình giáo dục phổ thông 2018.................................................................................27

iv

1.3.3. Bối cảnh hiện nay và những vấn đề đặt ra đối với phát triển đội ngũ cán bộ

quản lý trường THCS đáp ứng yêu cầu Chương trình giáo dục phổ thông 2018 ..........29

1.4. Phát triển đội ngũ cán bộ quản lý trƣờng THCS đáp ứng yêu cầu

Chƣơng trình giáo dục phổ thông 2018. ..................................................................30

1.4.1. Mục tiêu phát triển đội ngũ cán bộ quản lý trường THCS đáp ứng yêu

cầu Chương trình giáo dục phổ thông 2018 ............................................................30

1.4.2. Chủ thể chính quản lý phát triển đội ngũ CBQL trường THCS....................31

1.4.3. Nội dung phát triển đội ngũ cán bộ quản lý trường THCS đáp ứng yêu

cầu Chương trình giáo dục phổ thông 2018 ............................................................32

1.5. Các yếu tố ảnh hƣởng đến phát triển đội ngũ cán bộ quản lý trƣờng THCS

đáp ứng yêu cầu Chƣơng trình giáo dục phổ thông 2018...........................................36

1.5.1. Chủ trương, đường lối của Đảng, Nhà nước về phát triển đội ngũ cán bộ

quản lý giáo dục.......................................................................................................36

1.5.2. Yêu cầu đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo và triển khai

Chương trình giáo dục phổ thông 2018...................................................................37

1.5.3. Chính sách phân cấp quản lý giáo dục ..........................................................38

1.5.4. Yếu tố kinh tế, văn hóa, phong tục tập quán .................................................39

Kết luận chƣơng 1......................................................................................................40

Chƣơng 2: THỰC TRẠNG VỀ PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ CÁN BỘ QUẢN

LÝ TRƢỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ HUYỆN VĂN YÊN, TỈNH YÊN BÁI

ĐÁP ỨNG YÊU CẦU CHƢƠNG TRÌNH GIÁO DỤC PHỔ THÔNG 2018 ......41

2.1. Khái quát địa bàn nghiên cứu ...........................................................................41

2.1.1. Về điều kiện kinh tế, xã hội, văn hóa huyện Văn Yên, tỉnh Yên Bái ...........41

2.1.3. Vài nét về tình hình giáo dục huyện Văn Yên, tỉnh Yên Bái........................42

2.1.4. Khái quát về đội ngũ cán bộ quản lý trường THCS huyện Văn Yên,

tỉnh Yên Bái............................................................................................................43

2.2. Khái quát về khảo sát thực trạng......................................................................45

2.2.1. Mục đích khảo sát..........................................................................................45

2.2.2. Nội dung khảo sát..........................................................................................45

2.2.3. Đối tượng khảo sát.........................................................................................45

v

2.2.4. Phương pháp khảo sát ...................................................................................45

2.3. Kết quả nghiên cứu.............................................................................................46

2.3.1. Thực trạng đội ngũ cán bộ quản lý trường THCS huyện Văn Yên...............46

2.3.2. Thực trạng phát triển đội ngũ cán bộ quản lý trường THCS huyện Văn

Yên, tỉnh Yên Bái đáp ứng yêu cầu Chương trình giáo dục phổ thông 2018 .........54

2.3.3. Thực trạng mức độ ảnh hưởng của các yếu tố ảnh hưởng đến phát

triển đội ngũ cán bộ quản lý trường THCS huyện Văn Yên, tỉnh Yên Bái .. 63

2.4. Đánh giá chung về thực trạng phát triển đội ngũ CBQL trƣờng THCS

huyện Văn Yên, tỉnh Yên Bái ...................................................................................65

2.4.1. Những kết quả đạt được ................................................................................65

2.4.2. Hạn chế..........................................................................................................65

2.4.3. Nguyên nhân của những hạn chế ..................................................................67

Kết luận chƣơng 2......................................................................................................69

Chƣơng 3: BIỆN PHÁP VỀ PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ CÁN BỘ QUẢN LÝ

TRƢỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ HUYỆN VĂN YÊN, TỈNH YÊN BÁI ĐÁP

ỨNG YÊU CẦU CHƢƠNG TRÌNH GIÁO DỤC PHỔ THÔNG 2018................70

3.1. Nguyên tắc đề xuất biện pháp............................................................................70

3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn................................................................70

3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính kế thừa và phát triển.............................................70

3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính đồng bộ, thống nhất..............................................70

3.2. Các biện pháp đề xuất........................................................................................71

3.2.1. Tổ chức nâng cao nhận thức về hoạt động phát triển đội ngũ cán bộ

quản lý trường THCS huyện Văn Yên, tỉnh Yên Bái đáp ứng yêu cầu Chương

trình giáo dục phổ thông 2018.................................................................................71

3.2.2. Xây dựng quy hoạch phát triển đội ngũ cán bộ quản lý trường THCS

huyện Văn Yên, tỉnh Yên Bái đáp ứng yêu cầu Chương trình giáo dục phổ

thông 2018...............................................................................................................73

3.2.3. Triển khai chuẩn cán bộ quản lý trong bổ nhiệm, đánh giá và đào

tạo, bồi dưỡng ........................................................................................................79

vi

3.2.4. Đào tạo và bồi dưỡng theo hướng chuẩn hóa đáp ứng yêu cầu Chương

trình giáo dục phổ thông 2018.................................................................................81

3.2.5. Xây dựng và hoàn thiện chế độ, chính sách đối với đội ngũ cán bộ quản

lý trường THCS huyện Văn Yên, tỉnh Yên Bái đáp ứng yêu cầu chương trình

giáo dục phổ thông 2018 .........................................................................................85

3.2.6. Tạo động lực làm việc đối với cán bộ quản lý trường THCS huyện Văn

Yên, tỉnh Yên Bái....................................................................................................86

3.3. Mối quan hệ các biện pháp ................................................................................90

3.4. Khảo nghiệm tính cần thiết và khả thi của các biện pháp .........................90

3.4.1. Sự cấp thiết của các biện pháp đã đề xuất.....................................................90

Kết luận chƣơng 3......................................................................................................94

KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ............................................................................95

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................................97

PHỤ LỤC..................................................................................................................100

iv

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT

CBQLGD : Cán bộ quản lý giáo dục

CBQL : Cán bộ quản lý

CT GDPT : Chương trình giáo dục phổ thông

ĐT : Đào tạo

GD : Giáo dục

GV : Giáo viên

HS : Học sinh

THCS : Trung học cơ sở

v

DANH MỤC CÁC BẢNG

Trang

Bảng 2.1: Tổng hợp biên chế đội ngũ CBQL, giáo viên, nhân viên năm học 2019 -

2020 của ngành giáo dục Văn Yên ..............................................................................43

Bảng 2.2: Tổng hợp số lượng lớp học, số lượng học sinh THCS toàn huyện

năm học 2019 - 2020..............................................................................44

Bảng 2.3: Số lượng học sinh trung học cơ sở huyện Văn Yên qua 5 năm học ......45

Bảng 2.4: Tình hình đội ngũ CBQL trường THCS huyện Văn Yên......................46

Bảng 2.5: Thống kê trình độ đào tạo của đội ngũ CBQL trường THCS huyện

Văn Yên .................................................................................................47

Bảng 2.6: Thống kê về thâm niên, giới tính, độ tuổi của đội ngũ CBQL trường

THCS huyện Văn Yên ...........................................................................47

Bảng 2.7: Tổng hợp kết quả khảo sát đánh giá về tư tưởng chính trị, phẩm

chất đạo đức nghề nghiệp của CBQL trường THCS huyện Văn Yên ...49

Bảng 2.8: Thống kê số liệu khảo sát lối sống, tác phong và ứng xử của đội

ngũ CBQL trường THCS huyện Văn Yên.............................................51

Bảng 2.9: Kết quả đánh giá năng lực đội ngũ CBQL trường THCS huyện

Văn Yên ......................................................................................... 52

Bảng 2.10: Kết quả trưng cầu ý kiến về nhận thức về tầm quan trọng của sự

phát triển đội ngũ CBQL trường THCS huyện Văn Yên, tỉnh Yên

Bái đáp ứng yêu cầu CT GDPT 2018 ....................................................55

Bảng 2.11: Tổng hợp kết quả đánh giá thực trạng nội dung phát triển đội ngũ

CBQL trường THCS huyện Văn Yên....................................................58

Bảng 2.12: Kết quả đánh giá thực trạng công tác đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ

CBQL trường THCS huyện Văn Yên....................................................61

Bảng 2.13: Thực trạng công tác kiểm tra, đánh giá đội ngũ CBQL các trường

THCS huyện Văn Yên ...........................................................................62

Bảng 2.14: Thực trạng mức độ ảnh hưởng của các yếu tố ảnh hưởng đến phát

triển đội ngũ CBQL trường THCS huyện Văn Yên ..............................63

Bảng 3.1: Tổng hợp kết quả đánh giá về sự cấp thiết của các biện pháp...............91

đưa ra trong Luận văn........................................................................................ 91

Bảng 3.2: Kết quả khảo sát về tính khả thi của các biện pháp Luận văn đề xuất... 92

1

MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài

1.1. Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh dành cho ngành GD-ĐT và các nhà giáo,

học sinh cả nước “muôn vàn tình thân yêu”, thể hiện niềm tin tưởng và hi vọng sâu

sắc của Người vào sự nghiệp GD-ĐT đối với sự hưng thịnh của đất nước. Đối với

người cán bộ giữ vị trí lãnh đạo quản lý, Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn đề cao phẩm

chất, năng lực của họ, từ đó nhấn mạnh đến việc giáo dục, rèn luyện đội ngũ này. Bác

Hồ thường dùng những hình ảnh so sánh ẩn dụ rất quen thuộc, nhất là các hình ảnh tự

nhiên để người nghe dễ nhớ; ví dụ: “Trời có bốn mùa: Xuân, Hạ, Thu, Đông. Đất có

bốn phương: Đông, Tây, Nam, Bắc. Người có bốn đức: Cần, Kiệm, Liêm, Chính.

Thiếu một mùa, thì không thành trời. Thiếu một phương, thì không thành đất. Thiếu

một đức, thì không thành người”.

1 Có cán bộ tốt, việc gì cũng xong, Người chỉ ra

nguyên lý: “Muôn việc thành công hoặc thất bại đều do cán bộ tốt hoặc kém”.2

Trong công cuộc đổi mới đất nước, Đảng và Nhà nước ta đặc biệt coi trọng tới

nhân tố con người. Muốn phát triển nguồn lực con người, phát triển kinh tế - xã hội

thì phải phát triển giáo dục và đào tạo. Để đáp ứng nhu cầu của thời đại, con người

phải là sản phẩm của một nền giáo dục chất lượng cao. Vì vậy trong suốt quá trình

lãnh đạo, Đảng ta luôn xác định giáo dục là quốc sách hàng đầu, để nâng cao dân trí,

dào tạo nhân lực và bồi dưỡng nhân tài cho đất nước.

Thực tế cho thấy, chất lượng của một nền giáo dục chịu ảnh hưởng của nhiều

yếu tố, trong đó giữ vai trò quyết định là đội ngũ CBQL. Trong quá trình đổi mới căn

bản, toàn diện giáo dục và đào tạo hiện nay bên cạnh đội ngũ nhà giáo thì đội ngũ

CBQL đóng vai trò then chốt quyết định chất lượng đào tạo. Nghị quyết Đại hội đại

biểu toàn quốc lần thứ X của Đảng khẳng định: “Giải pháp then chốt là đổi mới và

nâng cao năng lực quản lí nhà nước trong giáo dục - đào tạo”. Điều này một lần nữa

lại được nhấn mạnh ở Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội 2011 - 2020: “Đổi mới

toàn diện nền giáo dục Việt Nam theo hướng chuẩn hóa, hiện đại hóa, xã hội hóa,

dân chủ hóa và hội nhập quốc tế, trong đó, đổi mới cơ chế quản lí giáo dục, phát

1

Hồ Chí Minh: Toàn tập, Nxb.Chính trị quốc gia, H.2011, t6, tr.117.

2 Trích “Sửa đổi lối làm việc” in trong Hồ Chí Minh toàn tập, tập 5, NXBCTQG, H.2002, tr.231-236

2

triển đội ngũ giáo viên và cán bộ quản lí giáo dục là khâu then chốt”. Đại hội đại

biểu toàn quốc lần thứ XI của Đảng cũng đề ra phương hướng phát triển giáo dục và

đào tạo từ nay đến năm 2020 là: “Phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, đặc biệt

là đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lí giỏi”. Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc làn

thứ XII của Đảng khẳng định: “Giải pháp then chốt là đổi mới và nâng cao năng lực

quản l nhà nước trong giáo dục - đào tạo”. Vì vậy, để thực hiện đổi mới giáo dục và

đào tạo trì trước hết phải phát triển, nâng cao chất lượng đội ngũ CBQL. Nói cách

khác, muốn giáo dục và đào tạo thực hiện tốt sứ mệnh của mình, bên cạnh việc đổi

mới toàn diện tất cả các khâu từ quản lý, đào tạo đến cơ sở vật chất, phương tiện dạy

học, thì một trong những điều quan trọng cần phải làm chính là phát triển đội ngũ cán

bộ quản lý, giáo viên đủ về số lượng, đồng bộ, hợp lý về cơ cấu, có trình độ chuyên

môn và phẩm chất đạo đức tốt.

1.2. Trong hệ thống GD quốc dân ở nước ta, cấp THCS có vai trò rất

quan trọng. Điều 27, Luật Giáo dục ghi r : Giáo dục THCS nh m giúp học

sinh củng cố và phát triển những kết quả giáo dục tiểu học, có hiểu biết ở

trình độ cơ sở và những hiểu biết ban đầu về k thuật và hướng nghiệp để tiếp

tục học THPT, trung cấp, học nghề hoặc đi vào cuộc sống lao động . Một trong những

nhân tố quyết định đến hiệu quả của công tác quản lý trường học chính là chất lượng của

đội ngũ CBQL. Có thể nhận thấy, CBQL các trường THCS vừa là nhà lãnh đạo, nhà

quản lý, nhà giáo, nhà hoạt động xã hội nên đòi hỏi họ phải đạt những yêu cầu cao về

phẩm chất và năng lực để quản lý nhà trường, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ.

1.3. Yên Bái là tỉnh miền núi phía Bắc, n m giữa 2 vùng Đông Bắc và Tây Bắc.

Huyện Văn Yên, tỉnh Yên Bái là một địa bàn có nhiều xã vùng cao, vùng đặc biệt khó

khan về kinh tế - xã hội. Mặc dù vậy, sự nghiệp giáo dục và đào tạo huyện nhà trong

những năm qua đã có nhiều chuyển biến tích cực và đạt được những kết quả đáng ghi

nhận. Hệ thống trường, lớp các cấp học liên tục được đầu tư mở rộng, đáp ứng nhu

cầu học tập của Nhân dân; quy mô học sinh, giáo viên không ngừng tăng qua các

năm; chất lượng giáo dục từng bước ổn định và nâng cao. Triển khai thực hiện đổi

mới phương pháp dạy học, kiểm tra đánh giá, phân luồng học sinh sau khi tốt nghiệp

THCS và THPT đạt hiệu quả. Đẩy mạnh việc sử dụng công nghệ thông tin trong

giảng dạy. Hàng năm, tỷ lệ học sinh thi đỗ vào các trường đại học, cao đẳng và trung