Phát triển công nghiệp trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

____________________

HOÀNG NGỌC THẮNG

PHÁT TRIỂN CÔNG NGHIỆP

TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH THÁI NGUYÊN

LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƢỚNG ỨNG DỤNG

NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ

THÁI NGUYÊN - 2021

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

_________________

HOÀNG NGỌC THẮNG

PHÁT TRIỂN CÔNG NGHIỆP

TRÊN ĐỊA BÀNTỈNH THÁI NGUYÊN

NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ

Mã số: 8.34.04.10

LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƢỚNG ỨNG DỤNG

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: TS. Nguyễn Thị Thu Hà

THÁI NGUYÊN - 2021

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan luận văn này là do chính tôi thực hiện thu thập

thông tin và nghiên cứu. Toàn bộ những số liệu, đánh giá và nhận xét trong

bài mang tính thực tế và khách quan, chưa từng được công bố ở bất kỳ

công trình nào khác.

Tác giả luận văn

Hoàng Ngọc Thắng

ii

LỜI CẢM ƠN

Lời đầu tiên tôi xin gửi lời cảm ơn trân trọng nhất đến TS. Nguyễn Thị

Thu Hà - người giáo viên hướng dẫn, cùng toàn thể các thầy cô giáo và cán bộ

tại Trường Đại học Kinh tế và Quản trị kinh doanh, Đại học Thái Nguyên, đã

giúp đỡ hết sức nhiệt tình cho tôi trong suốt thời gian tôi thực hiện luận văn

tốt nghiệp này.

Tiếp đó, tôi xin cảm ơn Ban lãnh đạo và các cán bộ tại các doanh

nghiệp công nghiệp trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên đã tạo điều kiện thuận lợi

nhất để tôi thu thập số liệu cho nghiên cứu này.

Cuối cùng, tôi xin chân thành cảm ơn gia đình, bạn bè và đồng nghiệp đã

luôn động viên, khuyến khích tôi để tôi có thể hoàn thành đề tài.

Trân trọng cảm ơn!

Tác giả luận văn

Hoàng Ngọc Thắng

iii

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN .............................................................................................i

LỜI CẢM ƠN..................................................................................................ii

MỤC LỤC.......................................................................................................iii

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT.........................................................................vi

DANH MỤC CÁC BẢNG, HÌNH ...............................................................vii

MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1

1. Tính cấp thiết của việc nghiên cứu đề tài...................................................... 1

2. Mục tiêu nghiên cứu...................................................................................... 2

3. Đối tượng nghiên cứu và phạm vi nghiên cứu.............................................. 3

4. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn..................................................... 3

5. Bố cục của luận văn ...................................................................................... 4

Chƣơng 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ PHÁT TRIỂN CÔNG

NGHIỆP........................................................................................................... 5

1.1. Cơ sở lý luận về phát triển công nghiệp tại địa phương ............................ 5

1.1.1. Lý luận về công nghiệp........................................................................... 5

1.1.2. Lý luận về phát triển Công nghiệp tại địa phương ............................... 14

1.1.3. Nội dung phát triển công nghiệp tại địa phương .................................. 16

1.1.4. Các nhân tố ảnh hưởng đến phát triển Công nghiệp tại địa phương .... 18

1.2. Kinh nghiệm tại một số địa phương về phát triển công nghiệp............... 23

1.2.1. Kinh nghiệm tại địa phương khác về phát triển công nghiệp ............... 23

1.2.2. Những bài học kinh nghiệm đối với tỉnh Thái Nguyên ........................ 26

Chƣơng 2 PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU.............................................. 28

2.1. Các câu hỏi nghiên cứu............................................................................ 28

2.2. Phương pháp nghiên cứu.......................................................................... 28

2.2.1. Phương pháp thu thập thông tin ............................................................ 28

2.2.2. Phương pháp tổng hợp, xử lý số liệu .................................................... 31

2.2.3. Phương pháp phân tích số liệu .............................................................. 31

iv

2.3. Hệ thống chỉ tiêu nghiên cứu ................................................................... 32

2.3.1. Nhóm hệ thống chỉ tiêu phản ảnh đặc điểm kinh tế xã hội................... 32

2.3.2. Nhóm hệ thống chỉ tiêu phản ánh thực trạng phát triển công nghiệp địa

phương............................................................................................................. 32

2.3.3 Nhóm hệ thống chỉ tiêu phản ánh các nhân tố ảnh hưởng phát triển công

nghiệp địa phương........................................................................................... 33

Chƣơng 3 THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN CÔNG NGHIỆP TRÊN ĐỊA

BÀN TỈNH THÁI NGUYÊN ...................................................................... 34

3.1 Khái quát đặc điểm của tỉnh Thái Nguyên................................................ 34

3.1.1 Điều kiện tự nhiên của tỉnh Thái Nguyên .............................................. 34

3.1.2 Tình hình kinh tế - xã hội của tỉnh Thái Nguyên................................... 39

3.2 Thực trạng phát triển công nghiệp trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên........... 44

3.2.1 Thực trạng phát triển công nghiệp tỉnh Thái Nguyên về mặt lượng ..... 44

3.3.2. Thực trạng phát triển công nghiệp tỉnh Thái Nguyên về mặt chất ....... 62

3.4. Đánh giá các nhân tố ảnh hưởng đến phát triển Công nghiệp trên địa bàn

tỉnh Thái Nguyên............................................................................................. 67

3.4.1. Nhóm nhân tố về điều kiện tự nhiên ..................................................... 67

3.4.2. Nhóm nhân tố về điều kiện kinh tế - xã hội.......................................... 70

3.5. Đánh giá chung về phát triển công nghiệp trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên

giai đoạn 2016-2020........................................................................................ 85

3.5.1. Những thành tựu đạt được..................................................................... 85

3.5.2. Những khó khăn, hạn chế...................................................................... 87

3.5.3. Nguyên nhân của những hạn chế .......................................................... 88

CHƢƠNG 4 MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM ĐẨY MẠNH PHÁT TRIỂN

CÔNG NGHIỆP TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH THÁI NGUYÊN..................... 91

4.1 Mục tiêu, định hướng phát triển công nghiệp trên địa bàn tỉnh Thái

Nguyên ............................................................................................................ 91

4.1.1 Mục tiêu phát triển công nghiệp trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên ........... 91

v

4.1.2 Định hướng phát triển công nghiệp trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên ...... 91

4.2 Một số giải pháp để phát triển công nghiệp trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên

......................................................................................................................... 93

4.2.1. Tăng cường thu hút vốn đầu tư ngành Công nghiệp............................. 93

4.2.2. Phát triển hạ tầng kỹ thuật công nghiệp................................................ 94

4.2.3. Đẩy mạnh khuyến khích đầu tư ............................................................ 96

4.2.4. Đào tạo, nâng cao chất lượng lao động ngành công nghiệp ................. 96

4.2.5. Đẩy mạnh phát triển khoa học công nghệ lĩnh vực công nghiệp.......... 97

4.2.6. Tăng cường các biện pháp bảo vệ môi trường...................................... 98

4.2.7. Tập trung phát triển vùng nguyên liệu.................................................. 99

4.3 Một số đề xuất và kiến nghị.................................................................... 100

4.3.1 Đối với Bộ Công Thương .................................................................... 100

4.3.2 Đối với Ủy ban nhân dân tỉnh Thái Nguyên........................................ 100

KẾT LUẬN.................................................................................................. 103

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO................................................... 104

PHỤ LỤC..................................................................................................... 106

vi

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT

Từ viết tắt Từ nguyên nghĩa

UBND Ủy ban nhân dân

GRDP Tổng sản phẩm địa phương

DN Doanh nghiệp

HTX Hợp tác xã

KCN Khu Công nghiệp

CCN Cụm Công nghiệp

CN Công nghiệp

VĐT Vốn đầu tư

FDI Đầu tư trực tiếp nước ngoài

KT-XH Kinh tế - xã hội

TP Thành phố

TX Thị xã

NSNN Ngân sách Nhà nước

SX Sản xuất

CP Cổ phần

HTX Hợp tác xã

MTV Một thành viên

BQ Bình quân

KH&CN Khoa học và công nghệ

TFP Tỷ trọng năng suất các nhân tố tổng hợp

EU Liên minh châu Âu

PCI Chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh

R&D Nguyên cứu và phát triển

vii

DANH MỤC CÁC BẢNG, HÌNH

Bảng

Bảng 3.1: Một số chỉ tiêu về đặc điểm khí hậu của tỉnh Thái Nguyên giai

đoạn 2015 – 2019............................................................................ 36

Bảng 3.2: Mực nước và lưu lượng nước sông Cầu của tỉnh Thái Nguyên giai

đoạn 2015 – 2019............................................................................ 37

Bảng 3.3. Tổng sản phẩm trong tỉnh (GRDP) theo giá so sánh 2010............. 41

Bảng 3.4. Cơ cấu GRDP tỉnh Thái Nguyên.................................................... 42

Bảng 3.5. Vốn đầu tư phát triển trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên..................... 43

Bảng 3.6. Số lượng doanh nghiệp ngành công nghiệp ................................... 45

Bảng 3.7. Tổng hợp lao động tại các doanh nghiệp công nghiệp................... 46

Bảng 3.8. Quy mô vốn đầu tư của các doanh nghiệp công nghiệp phân theo

nhóm ngành..................................................................................... 46

Bảng 3.9. Tổng hợp giá trị sản xuất công nghiệp phân theo khu vực kinh tế48

Bảng 3.10. Giá trị sản xuất công nghiệp trên địa bàn tỉnh phân theo ngành

công nghiệp..................................................................................... 51

Bảng 3.11. Giá trị sản xuất công nghiệp phân theo địa phương..................... 56

Bảng 3.12. Sản lượng một số sản phẩm công nghiệp ..................................... 58

Bảng 3.13. Giá trị xuất khẩu tỉnh Thái Nguyên giai đoạn 2016-2020............ 60

Bảng 3.14. Một số mặt hàng xuất khẩu chủ yếu............................................. 60

Bảng 3.15. Giá trị nhập khẩu hàng hóa tỉnh Thái Nguyên giai đoạn 2016-

2020................................................................................................. 62

Bảng 3.16: Tỷ trọng tăng năng suất các nhân tố tổng hợp (TFP) vào tăng

trưởng kinh tế GRDP của tỉnh giai đoạn 2016-2019...................... 66

Bảng 3.17: Hiệu quả sản xuất công nghiệp của tỉnh Thái Nguyên................. 66

Bảng 3.18. Đánh giá về nhân tố điều kiện tự nhiên đến sự phát triển công

nghiệp trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên ............................................ 67

Bảng 3.19. Đánh giá về nhân tố nhân lực đến sự phát triển Công nghiệp trên

viii

địa bàn tỉnh Thái Nguyên................................................................ 71

Bảng 3.20. Đánh giá về nhân tố khoa học – kỹ thuật đến sự phát triển Công

nghiệp trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên ............................................ 73

Bảng 3.21. Đánh giá về nhân tố thị trường đến sự phát triển Công nghiệp trên

địa bàn tỉnh Thái Nguyên................................................................ 75

Bảng 3.22. Đánh giá về nhân tố cơ sở hạ tầng, vật chất kỹ thuật đến sự phát

triển Công nghiệp trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên .......................... 77

Bảng 3.23. Đánh giá về nhân tố đường lối chính sách đến sự phát triển Công

nghiệp trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên ............................................ 79

Bảng 3.24. Đánh giá về nhân tố chất lượng hành chính công đến sự phát triển

Công nghiệp trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên................................... 81

Bảng 3.25. Đánh giá về nhân tố môi trường sống và làm việc đến sự phát

triển Công nghiệp trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên .......................... 82

Bảng 3.26. Đánh giá về nhân tố liên kết vùng đến sự phát triển Công nghiệp

trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên ........................................................ 84

Hình

Hình 3.2. Số lượng doanh nghiệp công nghiệp............................................... 44

Hình 3.3. Giá trị sản xuất công nghiệp (Giá so sánh 2010) qua các năm....... 47

1

MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của việc nghiên cứu đề tài

Tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng Cộng sản Việt

Nam, Đảng ta đã xác định mục tiêu chiến lược phát triển của Việt Nam đến

năm 2025 phấn đấu đưa nước ta trở thành nước đang phát triển, có công

nghiệp theo hướng hiện đại, với cơ cấu hợp lý theo ngành và lãnh thổ, có khả

năng cạnh tranh để phát triển hội nhập, có công nghệ hiện đại và tham gia

chuỗi giá trị toàn cầu ở một số ngành, lĩnh vực, có khả năng đáp ứng cơ bản

các yêu cầu của nền kinh tế và xuất khẩu; đội ngũ lao động có trình độ đáp

ứng nhu cầu của nền sản xuất hiện đại. Hiện nay, đất nước ta đang trong quá

trình công nghiệp hóa – hiện đại hóa, việc xây dựng một nền tảng vững chắc

cho sự phát triển của kinh tế nói chung và ngành công nghiệp nước nhà nói

riêng là hết sức quan trọng và cần thiết.

Thái Nguyên là một tỉnh nằm ở phía Đông Bắc Việt Nam, tiếp giáp với

thủ đô Hà Nội và nằm trong quy hoạch vùng thủ đô Hà Nội; mặt khác, Thái

Nguyên cũng là một trung tâm kinh tế - xã hội lớn của khu vực trung du miền

núi phía Bắc. Theo số liệu thống kê của Sở Công Thương tỉnh Thái Nguyên,

tính đến thời điểm hiện tại, Thái Nguyên được Chính phủ phê duyệt 06 khu

công nghiệp với diện tích 1.420 ha; trong đó có 05 khu công nghiệp đi vào

hoạt động, tỷ lệ lấp đầy trên diện tích quy hoạch đạt trên 61%, đã thu hút

được 236 dự án được cấp Giấy chứng nhận đăng ký đầu tư còn hiệu lực, trong

đó có 119 dự án FDI với tổng số vốn đăng ký đầu tư là 8,43 tỷ USD và 117

dự án có vốn đầu tư trong nước với tổng số vốn đăng ký đầu tư 15.611,2 tỷ

đồng. Bên cạnh đó, toàn tỉnh còn có 32 cụm công nghiệp, với diện tích quy

hoạch 1.213,691 ha; 23 cụm công nghiệp được thành lập với tổng diện tích

894 ha, 20 cụm công nghiệp đã được phê duyệt quy hoạch chi tiết với tổng

diện tích 702,6 ha. Quy mô Giá trị sản xuất công nghiệp (giá so sánh 2010)

đến năm 2020 ước đạt 783.618 tỷ đồng (ngành Công nghiệp đóng góp 3/4,18