Phân loại và quan hệ di truyền nhóm ếch cây xanh Rhacophorus (Amphibia: Rhacophoridae) ở Việt Nam

Số hóa bởi Trung tâm Học Liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO VIỆN KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ VIỆT NAM

VIỆN SINH THÁI VÀ TÀI NGUYÊN SINH VẬT

NGUYỄN THIÊN TẠO

PHÂN LOẠI VÀ QUAN HỆ DI TRUYỀN NHÓM ẾCH CÂY

XANH RHACOPHORUS (AMPHIBIA: RHACOPHORIDAE)

Ở VIỆT NAM

LUẬN VĂN THẠC SỸ SINH HỌC

HÀ NỘI - 2010

Số hóa bởi Trung tâm Học Liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO VIỆN KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ VIỆT NAM

VIỆN SINH THÁI VÀ TÀI NGUYÊN SINH VẬT

NGUYỄN THIÊN TẠO

PHÂN LOẠI VÀ QUAN HỆ DI TRUYỀN NHÓM ẾCH CÂY

XANH RHACOPHORUS (AMPHIBIA: RHACOPHORIDAE)

Ở VIỆT NAM

Chuyên nghành: Động vật học

Mã số: 60 42 10

LUẬN VĂN THẠC SỸ SINH HỌC

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. ĐẶNG TẤT THẾ

HÀ NỘI - 2010

Số hóa bởi Trung tâm Học Liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

LỜI CẢM ƠN

Tôi xin chân thành cảm ơn TS. Đặng Tất Thế (Viện Sinh thái và Tài

nguyên sinh vật) đã trực tiếp hướng dẫn và giúp đỡ tôi trong suốt quá trình thực

hiện đề tài nghiên cứu và hoàn thiện luận văn.

Tôi xin trân trọng cảm ơn Lãnh đạo Bảo tàng Thiên nhiên Việt Nam,

Phòng Sinh học, bạn bè và đồng nghiệp đã động viên và giúp đỡ trong quá trình

hoàn thiện luận văn này.

Xin cảm ơn sự giúp đỡ và hợp tác hiệu quả của các đồng nghiệp ở Viện

Sinh thái và Tài nguyên sinh vật; Khoa Sinh học, Đại học Khoa học tự nhiên,

Đại học Quốc gia Hà Nội; Viện Động vật St. Petersburg, Liên bang Nga; Bảo

tàng Leiden, Hà Lan; Vườn thú Cologne, Cộng hòa Liên bang Đức.

Xin cảm ơn gia đình đã ủng hộ và động viên tôi trong suốt quá trình học

tập và nghiên cứu.

Đề tài nghiên cứu này nhận được sự hỗ trợ kinh phí của Quỹ Học bổng

Nagao – Trung tâm Nghiên cứu Tài nguyên Môi trường (CRES); Quỹ Bảo tồn

Việt Nam (VCF); Chương trình Hỗ trợ dự án nhỏ (NEF) của Quỹ Nagao, Nhật

Bản; Quỹ Hỗ trợ trang thiết bị nghiên cứu IdeaWild và Hội Địa lý Quốc gia Hoa

Kỳ (National Geographic Society).

Hà Nội, ngày 20 tháng 12 năm 2010

Học viên

Nguyễn Thiên Tạo

Số hóa bởi Trung tâm Học Liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan các số liệu, kết quả sử dụng trong luận văn này là do tôi

thu thập và phân tích. Đồng thời, luận văn này chưa từng được bảo vệ trước bất

cứ một hội đồng nào khác trước đây.

Hà Nội, ngày tháng năm 2010.

Nguyễn Thiên Tạo

NGUYỄN THIÊN TẠO: PHÂN LOẠI VÀ QUAN HỆ DI TRUYỀN NHÓM ẾCH CÂY XANH Ở VIỆT NAM

Số hóa bởi Trung tâm Học Liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

1

THUẬT NGỮ VIẾT TẮT TRONG LUẬN VĂN

BMNH Bảo tàng Lịch sử tự nhiên Anh, Luân Đôn.

IEBR Viện Sinh thái và Tài nguyên sinh vật, Hà Nội.

KBTTN Khu Bảo tồn thiên nhiên.

MNHN Bảo tàng Lịch sử tự nhiên Quốc gia Pháp, Paris.

MSNG Bảo tàng Lịch sử tự nhiên Genoa, I-ta-li-a.

VNMN Bảo tàng Thiên nhiên Việt Nam, Hà Nội.

VNUH Bảo tàng Động vật, Trƣờng Đại học Khoa học tự nhiên, Đại học

Quốc gia Hà Nội.

VQG Vƣờn Quốc gia.

ZISP Viện Động vật Xanh Pê-tec-bua, Viện Hàn lâm Khoa học Liên bang

Nga.

ZMH Viện nghiên cứu và Bảo tàng Động vật, Đại học Ham-buốc, Cộng

hòa Liên bang Đức.

ZRC Bảo tàng Nghiên cứu Đa dạng sinh học Raffles, Đại học Quốc gia

Sing-ga-po.

NGUYỄN THIÊN TẠO: PHÂN LOẠI VÀ QUAN HỆ DI TRUYỀN NHÓM ẾCH CÂY XANH Ở VIỆT NAM

Số hóa bởi Trung tâm Học Liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

2

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng II.1. Danh sách và thông tin về mẫu vật nghiên cứu.

Bảng II.2. Thành phần hỗn hợp PCR.

Bảng II.3. Chu trình nhiệt PCR.

Bảng III.1. Số đo mẫu vật loài Ếch cây chƣ yang sin Rhacophorus chuyangsinensis.

Bảng III.2. Số đo mẫu vật loài Ếch cây xanh đốm Rhacophorus dennysi.

Bảng III.3. Số đo mẫu vật loài Ếch cây phê Rhacophorus feae.

Bảng III.4. Số đo các mẫu vật loài Ếch cây ki-ô Rhacophorus kio.

Bảng III.5. Số đo mẫu vật loài Ếch cây lớn Rhacophorus maximus.

Bảng III.6. So sánh các đặc điểm hình thái chính 5 loài ếch cây xanh giống

Rhacophorus ở Việt Nam.

Bảng III.7. Khoảng cách di truyền giữa các mẫu nghiên cứu trên đoạn gen 16S

rRNA.

Bảng III.8. Khoảng cách di truyền giữa các mẫu vật nghiên cứu trên đoạn gen

Cytochromeb.

NGUYỄN THIÊN TẠO: PHÂN LOẠI VÀ QUAN HỆ DI TRUYỀN NHÓM ẾCH CÂY XANH Ở VIỆT NAM

Số hóa bởi Trung tâm Học Liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

3

DANH MỤC CÁC HÌNH

Hình 1. Bản đồ điểm nóng đa dạng sinh học Đông dƣơng – Mi-an-ma.

Hình II.1. Bản đồ các địa điểm khảo sát thực địa.

Hình III.1. Ếch cây chƣ yang sin Rhacophorus chuyangsinensis thu tại Chƣ Yang

Sin, Đắk Lắk.

Hình III.2. Ếch cây chƣ yang sin Rhacophorus chuyangsinensis thu tại Hòn Bà,

Khánh Hoà.

Hình III.3. Bản đồ phân bố loài Ếch cây chƣ yang sin Rhacophorus

chuyangsinensis.

Hình III.4. Ếch cây xanh đốm Rhacophorus dennysi thu tại Tam Đảo, Vĩnh Phúc.

Hình III.5. Bản đồ phân bố loài Ếch cây xanh đốm Rhacophorus dennysi ở Việt

Nam.

Hình III.6. Ếch cây phê Rhacophorus feae.

Hình III.7. Bản đồ phân bố loài Ếch cây phê Rhacophorus feae ở Việt Nam.

Hình III.8. Ếch cây ki-ô Rhacophorus kio thu tại Nguyên Bình, Cao Bằng và tại

Kon Plông, Kon Tum.

Hình III.9. Bản đồ phân bố loài Ếch cây ki-ô Rhacophorus kio ở Việt Nam.

Hình III.10. Ếch cây lớn Rhacophorus maximus thu tại Sơn Động, Bắc Giang.

Hình III.11. Bản đồ phân bố loài Ếch cây lớn Rhacophorus maximus ở Việt Nam.

Hình III.12. Đối chiếu trình tự nucleotide và axit amin từ các mẫu nghiên cứu trên

gen 16S rRNA.

Hình III.13. Cây phát sinh chủng loại NJ (Neighbor Joining).

Hình III.14. Cây phát sinh chủng loại MP (Maximum Parsimony).

Hình III.15. Đối chiếu trình tự nucleotide và axit amin từ các mẫu nghiên cứu trên

gen Cytochromeb.

Hình III.16. Cây phát sinh chủng loại NJ (Neighbor Joining).

NGUYỄN THIÊN TẠO: PHÂN LOẠI VÀ QUAN HỆ DI TRUYỀN NHÓM ẾCH CÂY XANH Ở VIỆT NAM

Số hóa bởi Trung tâm Học Liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

4

Hình III.17. Cây phát sinh chủng loại MP (Maximum Parsimony),

Hình III.18. Sinh cảnh loài Ếch cây chƣ yang sin ở Hòn Bà, Khánh Hoà.

Hình III.19. Sinh cảnh loài Ếch cây xanh đốm ở Nguyên Bình, Cao Bằng.

Hình III.20. Sinh cảnh loài Ếch cây phê ở Chƣ Yang Sin, Đắk Lắk.

Hình III.21. Sinh cảnh loài Ếch cây ki-ô ở Kon Plông, Kon Tum.

Hình III.22. Sinh cảnh loài Ếch cây lớn ở Sơn Động, Bắc Giang.