Những biện pháp để duy trì và phát triển việc áp dụng hệ thống quản lý chất l­ợng theo ISO 9002 ở

LuËn v¨n tèt nghiÖp

Lêi nãi ®Çu

C¸c thay ®æi gÇn ®©y trªn thÕ giíi ®· t¹o ra nh÷ng th¸ch thøc míi trong kinh

doanh khiÕn c¸c doanh nghiÖp nhËn thøc ®îc tÇm quan träng cña chÊt lîng. ®Ó thu

hót kh¸ch hµng, c¸c C«ng ty cÇn ph¶i ®a chÊt lîng vµo néi dung qu¶n lý. Ngµy nay,

hÇu hÕt c¸c kh¸ch hµng, ®Æc biÖt lµ c¸c C«ng ty lín ®Òu mong muèn ngêi cung øng

cung cÊp nh÷ng s¶n phÈm cã chÊt lîng tho¶ m·n vµ vît sù kú väng cña hä. C¸c chÝnh

s¸ch b¶o hµnh hay s½n sµng ®æi l¹i s¶n phÈm kh«ng ®¹t yªu cÇu tõng ®îc coi lµ chuÈn

mùc mét thêi, nay còng kh«ng ®¸p øng nhu cÇu v× ®iÒu kiÖn nµy chØ cã nghÜa lµ chÊt

lîng kh«ng ®îc æn ®Þnh.

§èi víi níc ta, nhËn thøc vÒ tÇm quan träng cña qu¶n lý chÊt lîng trong s¶n xuÊt

kinh doanh ®· ®îc n©ng lªn mét c¸ch ®¸ng kÓ trong thêi kú ®æi míi. Tríc ®©y, vÊn ®Ò

chÊt lîng chØ míi ®îc coi lµ quan träng trong nhËn thøc chung, ®îc thÓ hiÖn trong c¸c

v¨n b¶n cña §¶ng vµ nhµ níc vµ trong c¸c ho¹t ®éng cña mét vµi c¬ quan nhµ níc vµ

nh÷ng doanh nghiÖp cã ý thøc tr¸ch nhiÖm cao, cßn trong thùc tÕ th× ®a sè c¸c doanh

nghiÖp vÉn lÊy chØ tiªu sè lîng lµ chñ yÕu, môc tiªu chÊt lîng vµ liªn quan víi nã lµ

viÖc t×m hiÓu, n¾m b¾t nhu cÇu thÞ trêng bÞ sao nh·ng.

Bíc vµo cuéc c¹nh tranh víi nh÷ng thµnh c«ng chËt vËt, nh÷ng thÊt b¹i cay ®¾ng

trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng, nhiÒu doanh nghiÖp ®· b¾t ®Çu nhËn thÊy vai trß cùc kú

quan träng cña chÊt lîng s¶n phÈm, b¾t ®Çu thÊy ®îc sù sèng cßn cña m×nh phô thuéc

rÊt nhiÒu vµo viÖc m×nh cã n¾m b¾t ®îc nhu cÇu thÞ trêng, cña ngêi tiªu dïng hay

kh«ng vµ viÖc liÖu m×nh cã c¸ch nµo ®Ó c¶i tiÕn vµ n©ng cao chÊt lîng s¶n phÈm.

Tõ sù chuyÓn híng trong nhËn thøc, hµng lo¹t biÕn ®æi quan träng ®· diÔn ra trong

thùc tiÔn s¶n xuÊt kinh doanh ë níc ta trong thËp niªn võa qua, thÓ hiÖn ë sù ®a d¹ng

phong phó cña hµng hãa víi chÊt lîng vµ h×nh thøc ®îc c¶i tiÕn ®¸ng kÓ, b¾t ®Çu lÊy

l¹i ®îc sù ®ång t×nh, ñng hé cña ngêi tiªu dïng trong níc, më réng ®îc diÖn xuÊt

khÈu ra níc ngoµi. Cã thÓ nãi sù chuyÓn biÕn trong nhËn thøc tõ viÖc coi träng c¸c

yÕu tè sè liÖu ®¬n thuÇn sang viÖc coi träng c¸c yÕu tè chÊt lîng trong ho¹t ®éng s¶n

Vò thÞ hång v©n qtcl 39 qtkdcn & xdcb

LuËn v¨n tèt nghiÖp

xuÊt kinh doanh lµ mét chuyÓn híng cã tÝnh c¸ch m¹ng vµ ch¾c ch¾n sÏ mang l¹i

hiÖu qu¶ lín lao vÒ kinh tÕ cho ®Êt níc, ®¶m b¶o sù ph¸t triÓn lµnh m¹nh bÒn v÷ng.

§©y lµ nh©n tè c¬ b¶n nhÊt quyÕt ®Þnh viÖc liÖu c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cã ®ñ

kh¶ n¨ng c¹nh tranh ®îc víi hµng ho¸ níc ngoµi ngay trªn thÞ trêng b¶n ®Þa kh«ng?

LiÖu s¶n phÈm cña ViÖt Nam cã v¬n tíi c¸c thÞ trêng níc ngoµi vµ gi÷ ®îc vÞ trÝ b×nh

®¼ng trong cuéc c¹nh tranh khèc liÖt cña tiÕn tr×nh th¬ng m¹i ho¸ toµn cÇu kh«ng?

Vµ liÖu ta cã mong muèn íc m¬ mét ngµy nµo ®ã b»ng con ®êng chÊt lîng ViÖt Nam

sÏ t¹o nªn “sù thÇn kú trong ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi” cña ®Êt níc gièng nh nh÷ng

®iÒu mµ ngêi Mü ®· lµm vµo nöa ®Çu thÕ kû 20, ngêi NhËt ®· lµm vµo nöa cuèi thÕ kû

20 vµ ngêi Trung Quèc cïng nh÷ng ai n÷a hiÖn ®ang lµm vµ sÏ lµm trong thêi gian

tíi?

C«ng cuéc ®æi míi cña níc ta trong thËp niªn võa qua ®· t¹o ra mét bíc khëi ®Çu

thuËn lîi ®Ó c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam chuyÓn sang quü ®¹o chÊt lîng, vµ mét lo¹t

doanh nghiÖp nhËy bÐn cña ta ®· kÞp thêi chuyÓn sang xuÊt ph¸t ®iÓm nµy ®Ó chuÈn

bÞ v¬n tíi tÇm xa, tÇm cao trong thÕ kû 21. Nhng liÖu bíc khëi ®Çu tèt ®Ñp nµy cã ®îc

duy tr×, cñng cè vµ ph¸t triÓn réng r·i trong mäi doanh nghiÖp cña ®Êt níc hay chØ

dõng l¹i ë mét sè doanh nghiÖp tiªu biÓu, bõng s¸ng hay lµ lôi tµn? KÕt qu¶ trong t-

¬ng lai phô thuéc nhiÒu vµo quyÕt t©m cña chóng ta vµ vµo c¸ch mµ chóng ta gi¶i

quyÕt vÊn ®Ò chÊt lîng s¶n phÈm, vµo kh¶ n¨ng mµ chóng ta cã thÓ “®iÒu khiÓn” ®îc

vÊn ®Ò nµy nh thÕ nµo trong bèi c¶nh phøc t¹p cña c¹nh tranh toµn cÇu víi nhiÒu c¬

héi vµ th¸ch thøc ®ang chê ta ë phÝa tríc.

Lµ mét doanh nghiÖp ®îc thµnh lËp theo quyÕt ®Þnh 398/CNN ngµy 29/4/1993 cña

bé c«ng nghiÖp nhÑ (nay lµ bé c«ng nghiÖp), c«ng ty Da giÇy Hµ Néi ®· dÇn kh¾c

phôc ®îc khã kh¨n ®Ó ®øng v÷ng vµ ngµy mét kh¼ng ®Þnh m×nh.

§Ó hoµ nhËp víi xu thÕ chung cña thÕ giíi, ®¶m b¶o vµ c¶i tiÕn liªn tôc chÊt lîng

s¶n phÈm, më réng thÞ trêng trong níc còng nh xuÊt khÈu, C«ng ty cÇn ph¶i quan t©m

®Õn vÊn ®Ò chÊt lîng h¬n n÷a. ChÝnh v× thÕ m« h×nh qu¶n lý chÊt lîng ®· ®îc C«ng ty

nghiªn cøu vµ b¾t tay vµo x©y dùng ®Çu n¨m 1999. M« h×nh qu¶n lý chÊt lîng theo

Vò thÞ hång v©n – QTCL 39 – QTKDCN & XDCB 2

LuËn v¨n tèt nghiÖp

tiªu chuÈn quèc tÕ ISO 9002 ®· ®îc C«ng ty x©y dùng vµ ¸p dông thµnh c«ng vµ bíc

®Çu ®· ph¸t huy hiÖu qu¶ thiÕt thùc.

Tuy nhiªn ®©y míi chØ lµ nh÷ng thµnh c«ng bíc ®Çu. §Ó cho hÖ thèng ®ã thùc sù

cã hiÖu lùc vµ tiÕp tôc ph¸t huy hiÖu qu¶, c«ng t¸c duy tr×, ph¸t triÓn vµ më réng hÖ

thèng qu¶n lý chÊt lîng ®· x©y dùng lµ ®ßi hái thiÕt yÕu ®Æt ra ®èi víi C«ng ty.

ChÝnh v× lý do trªn trong qu¸ tr×nh thùc tËp vµ nghiªn cøu t×nh h×nh ho¹t ®éng ë

C«ng ty da giÇy Hµ Néi t«i ®· lùa chän ®Ò tµi:

“Nh÷ng biÖn ph¸p ®Ó duy tr× vµ ph¸t triÓn viÖc ¸p dông hÖ thèng qu¶n lý

chÊt lîng theo ISO 9002 ë C«ng ty da giÇy Hµ Néi”

®Ó nh»m gãp phÇn nhá bÐ cña m×nh t×m ra nh÷ng quan ®iÓm, ph¬ng híng vµ biÖn

ph¸p ®Ó duy tr× vµ ph¸t triÓn hÖ thèng qu¶n lý chÊt lîng theo ISO 9002 cña C«ng ty.

§Ò tµi gåm cã 3 phÇn chÝnh:

PhÇn I: nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn chung vÒ ISO 9000:2000.

PhÇn II: Thùc tr¹ng viÖc x©y dùng vµ ¸p dông HTQLCL ISO 9002 ë C«ng ty da

giÇy Hµ Néi.

PhÇn III: Mét sè gi¶i ph¸p nh»m duy tr× vµ ph¸t triÓn viÖc ¸p dông HTQLCL ISO

9002 ë C«ng ty da giÇy Hµ Néi.

§Ò tµi cña t«i ®îc hoµn thµnh díi sù híng dÉn cña GS.TS NguyÔn §×nh Phan vµ sù

gióp ®ì tËn t×nh cña ban gi¸m ®èc cïng c¸c c«, chó, anh, chÞ trong C«ng ty da giÇy

Hµ Néi.

Tuy t«i cã cè g¾ng t×m hiÓu, häc hái xong bµi viÕt kh«ng thÓ tr¸nh khái nh÷ng

thiÕu sãt, mong thÇy gi¸o híng dÉn vµ c¸c c«, chó trong C«ng ty gãp ý, chØ dÉn t«i

hoµn thµnh ®Ò tµi cña m×nh mét c¸ch tèt nhÊt.

PhÇn I

Vò thÞ hång v©n – QTCL 39 – QTKDCN & XDCB 3

LuËn v¨n tèt nghiÖp

Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn chung vÒ ISO 9000:2000

I. LÞch sö ph¸t triÓn qu¶n lý chÊt lîng trªn thÕ giíi vµ ë ViÖt Nam.

1. LÞch sö ph¸t triÓn qu¶n lý chÊt lîng trªn thÕ giíi trong thÕ kû 20.

Cã thÓ nãi nh÷ng nguyªn t¾c vÒ kiÓm tra ®· xuÊt hiÖn ë mét sè níc tõ thêi cæ ®¹i,

tuy nhiªn c¸c kh¸i niÖm hiÖn ®¹i vÒ hÖ thèng chÊt lîng, vÒ qu¶n lý chÊt lîng th× míi

chØ xuÊt hiÖn trong kho¶ng 50 n¨m qua. Nh vËy, sù ph¸t triÓn cña qu¶n lý chÊt lîng

®· tr¶i qua mét qu¸ tr×nh l©u dµi trong nhiÒu thÕ kû, tõ nh÷ng h×nh thøc ®¬n gi¶n, s¬

khai ®Õn phøc t¹p, tõ thÊp tíi cao, tõ hÑp tíi réng, tõ thuÇn tuý kinh nghiÖm tíi c¸ch

tiÕp cËn khoa häc, tõ nh÷ng ho¹t ®éng cã tÝnh chÊt riªng lÎ côc bé tíi sù phèi hîp

toµn diÖn, tæng thÓ cã tÝnh hÖ thèng.

VÒ c¸c giai ®o¹n ph¸t triÓn cña hÖ thèng qu¶n lý chÊt lîng, c¸c chuyªn gia chÊt l￾îng ë c¸c níc cßn cã sù ph©n chia kh¸c nhau, nhng xu híng chung thêng cã sù trïng

khíp. VÒ ®¹i thÓ cã thÓ ph©n chia sù ph¸t triÓn cña qu¶n lý chÊt lîng tõ nh÷ng h×nh

thøc ho¹t ®éng s¬ khai tíi tr×nh ®é hiÖn ®¹i ngµy nay theo c¸c giai ®o¹n nh:

- Qu¶n lý chÊt lîng b»ng kiÓm tra.

- Qu¶n lý chÊt lîng b»ng kiÓm so¸t

- Qu¶n lý chÊt lîng b»ng ®¶m b¶o.

- Qu¶n lý chÊt lîng côc bé.

- Qu¶n lý chÊt lîng toµn diÖn theo quan ®iÓm hÖ thèng.

Giai ®o¹n qu¶n lý chÊt lîng b»ng kiÓm tra lµ giai ®o¹n xuyªn suèt nhiÒu thiªn

niªn kû vµ cßn tån t¹i ®Õn ngµy nay. C¸c giai ®o¹n cßn l¹i lµ con ®Î cña thÕ kû 20,

nh÷ng thêi kú cña chóng cã thÓ nèi tiÕp nhau, cã thÓ xuÊt hiÖn ®ång thêi hoÆc kh«ng

theo mét tr×nh tù nhÊt ®Þnh, cã khi xuÊt hiÖn ë níc nµy nhng l¹i ®îc øng dông vµ ph¸t

triÓn m¹nh mÏ ë níc kh¸c.

a. Qu¶n lý chÊt lîng b»ng kiÓm tra.

Vò thÞ hång v©n – QTCL 39 – QTKDCN & XDCB 4

LuËn v¨n tèt nghiÖp

§©y lµ chÆng ®êng s¬ khai ®Çu tiªn, tån t¹i l©u dµi nhÊt. Khi qu¶n lý s¶n xuÊt cßn

cha t¸ch ra thµnh mét chøc n¨ng riªng biÖt cña qu¸ tr×nh lao ®éng th× kiÓm tra lµ mét

chøc n¨ng cña qu¶n lý vµ ®îc con ngêi dïng ®Õn tõ thêi xa xa. ChÆng ®êng nµy ®îc

ph©n ra thµnh ba thêi kú nh sau:

- Thêi kú kiÓm tra s¶n xuÊt trùc tiÕp tõ ngêi s¶n xuÊt.

Nh÷ng h×nh th¸i s¶n xuÊt tiÒn t b¶n chñ nghÜa lµ nh÷ng nÒn s¶n xuÊt nhá, dùa trªn

s¶n xuÊt c¸ thÓ hoÆc gia ®×nh. Ngêi s¶n xuÊt ë ®©y cã thÓ lµ ngêi thî thñ c«ng, cã thÓ

lµ ngêi chñ gia ®×nh cïng vî con t¹o thµnh mét nhãm s¶n xuÊt, ngêi chñ gia ®×nh gi÷

vai trß «ng chñ s¶n xuÊt. ¤ng chñ nµy thêng tù lµm tÊt c¶ mäi c«ng viÖc, tõ kh©u t×m

kiÕm nguyªn liÖu ®Õn kh©u chÕ t¹o ra s¶n phÈm, tù qu¶n lý mäi ho¹t ®éng cña m×nh

cho ®Õn khi mang hµng cña m×nh ra thÞ trêng ®Ó trao ®æi hoÆc ®Ó b¸n. NÕu s¶n phÈm

cña anh ta kh«ng ai muèn trao ®æi hoÆc muèn mua, anh ta ph¶i tù suy nghÜ, tù gi¶i

thÝch, tù t×m nguyªn nh©n ®Ó thay ®æi, c¶i tiÕn s¶n phÈm cña m×nh sao cho cã thÓ ®îc

chÊp nhËn trªn thÞ trêng. §Ó lµm viÖc nµy, anh ta ph¶i kh¼ng ®Þnh qui c¸ch chÊt lîng

s¶n phÈm cña m×nh, chÕ t¹o ®óng nh yªu cÇu ®· ®îc ®Ò ra vµ tù kiÓm tra xem s¶n

phÈm lµm ra cã ®¹t ®îc yªu cÇu kh«ng. Cã thÓ nãi ®©y lµ thêi kú manh nha, th« s¬

nhÊt cña kiÓm tra chÊt lîng, bíc ®i ®Çu tiªn trªn con ®êng tiÕn tíi qu¶n lý chÊt lîng.

- Thêi kú kiÓm tra s¶n xuÊt bëi c¸c ®èc c«ng.

Bíc sang giai ®o¹n c«ng trêng thñ c«ng vµ thêi kú ®Çu cña c¸ch m¹ng c«ng

nghiÖp, qu¸ tr×nh chuyªn m«n ho¸, hîp t¸c ho¸ ®îc ph¸t triÓn, m¸y mãc ®îc sö dông

ngµy cµng nhiÒu, n¨ng suÊt lao ®éng t¨ng gÊp nhiÒu lÇn so víi lao ®éng thñ c«ng, qui

m« s¶n xuÊt ®îc më réng, c¸c «ng chñ ph¶i ph©n quyÒn cho c¸c ®èc c«ng vµ c¸c tr￾ëng xëng. Nh÷ng ngêi l·nh ®¹o trung gian nµy võa qu¶n lý s¶n xuÊt trong nh÷ng lÜnh

vùc thuéc ph¹m vi anh ta phô tr¸ch, võa ph¶i trùc tiÕp kiÓm tra c¸c s¶n phÈm do c«ng

nh©n lµm ra xem cã phï hîp víi yªu cÇu ®Ò ra hay kh«ng?

- Thêi kú kiÓm tra tù phÝa phßng kiÓm tra.

Vò thÞ hång v©n – QTCL 39 – QTKDCN & XDCB 5

LuËn v¨n tèt nghiÖp

Cïng víi sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ vµ réng lín cña cuéc c¸ch m¹ng c«ng nghiÖp ë

thÕ kû 18, c¸c vÊn ®Ò kü thuËt vµ c¸c h×nh thøc tæ chøc ngµy cµng phøc t¹p, lµm cho ý

nghÜa cña vÊn ®Ò chÊt lîng ngµy cµng ®îc n©ng cao. Chøc n¨ng qu¶n lý s¶n xuÊt trë

thµnh chøc n¨ng riªng biÖt, bé m¸y qu¶n lý chia ra thµnh nhiÒu bé phËn chuyªn m«n

vµ hoµn thiÖn s¶n xuÊt, qu¶n lý søc lao ®éng vµ tæ chøc lao ®éng, qu¶n lý c«ng viÖc

hµng ngµy, kiÓm tra s¶n xuÊt Trong c¸c xÝ nghiÖp b¾t ®Çu h×nh thµnh nh÷ng phßng …

kiÓm tra kü thuËt víi chøc n¨ng ph¸t hiÖn c¸c khuyÕt tËt cña s¶n phÈm vµ chØ ®a ra thÞ

trêng nh÷ng s¶n phÈm ®¹t yªu cÇu. H×nh thøc nµy ®îc ph¸t triÓn réng r·i sang c¶ thÕ

kû 20. ViÖc chuyªn m«n ho¸ chøc n¨ng kiÓm tra ®· mang l¹i nh÷ng kÕt qu¶ tèt h¬n

so víi c¸c h×nh thøc kiÓm tra tríc ®ã. Tuy nhiªn, nã chØ ph¸t hiÖn ®îc c¸c sai lçi mµ

kh«ng ng¨n chÆn ®îc tËn gèc rÔ c¸c vÊn ®Ò, ®ång thêi nã l¹i t¹o nªn t©m lý sai lÇm lµ

tr¸ch nhiÖm vÒ chÊt lîng thuéc vÒ phßng kiÓm tra.

b. Qu¶n lý chÊt lîng b»ng kiÓm so¸t vµ ®¶m b¶o.

§iÒu khiÓn chÊt lîng (KiÓm so¸t chÊt lîng) vµ ®¶m b¶o chÊt lîng lµ nh÷ng ph¬ng

ph¸p cña qu¶n lý chÊt lîng ®îc xuÊt hiÖn trong nöa ®Çu cña thÕ kû 20 vµ trë thµnh

nh÷ng thµnh phÇn quan träng cña qu¶n lý chÊt lîng hiÖn ®¹i. Kh¸c víi kiÓm tra víi

chøc n¨ng chÝnh lµ ph¸t hiÖn nh÷ng ph¬ng ph¸p míi nµy mang tÝnh chÊt phßng ngõa

theo nguyªn t¾c phßng bÖnh h¬n ch÷a bÖnh.

Tõ gi÷a nh÷ng n¨m 20 cho tíi gi÷a thÕ kû 20, c¸c ho¹t ®éng tiªu chuÈn ho¸, ®iÒu

khiÓn chÊt lîng (Quality Control - QC), vµ ®¶m b¶o chÊt lîng (Quality assurance -

QA) ®îc ph¸t triÓn m¹nh ë Mü víi nh÷ng chuyªn gia dÉn ®Çu vÒ qu¶n lý chÊt lîng

nh Walter A. Shewhart, Joseph M. Juran, W. Edwards Deming Cã thÓ nãi Mü lµ n … -

íc ®i ®Çu trong viÖc h×nh thµnh c¬ së lý thuyÕt vµ thùc hµnh vÒ qu¶n lý chÊt lîng vµ

gi÷ vai trß chñ chèt trong nöa ®Çu thÕ kû 20 vÒ qu¶n lý chÊt lîng trªn toµn thÕ giíi.

Tuy Anh lµ níc më ®Çu cuéc c¸ch m¹ng c«ng nghiÖp tõ thÕ kû 18 vµ lµ níc ®i ®Çu

trong lÜnh vùc ph©n tÝch thèng kª ®îc nhiÒu níc biÕt ®Õn, nh÷ng tõ nh÷ng n¨m 20 –

30 cña thÕ kû 20 Mü ®· ®Èy m¹nh viÖc øng dông c¸c ph¬ng ph¸p thèng kª, coi ®ã lµ

c«ng cô khoa häc chñ yÕu ®Ó triÓn khai c¸c ho¹t ®éng ®iÒu khiÓn chÊt lîng vµ ®· ®¹t

Vò thÞ hång v©n – QTCL 39 – QTKDCN & XDCB 6

LuËn v¨n tèt nghiÖp

®îc nhiÒu thµnh tùu trong lÜnh vùc ®¶m b¶o n©ng cao chÊt lîng s¶n phÈm. Qu¸ tr×nh

®iÓu khiÓn chÊt lîng cã thÓ ®îc coi lµ qu¸ tr×nh ho¹t ®éng t¸c nghiÖp nh»m thùc hiÖn

vµ duy tr× tiªu chuÈn, lµm chñ ®îc nh÷ng yÕu tè ¶nh hëng trùc tiÕp ®Õn qu¸ tr×nh t¹o

ra chÊt lîng, ng¨n ngõa viÖc g©y khuyÕt tËt cho s¶n phÈm. D¹ng ®¬n gi¶n nhÊt cña

qu¸ tr×nh ®iÒu khiÓn chÊt lîng ®îc thÓ hiÖn trong s¬ ®å sau:

B¶ng 1: S¬ ®å kiÓm so¸t chÊt lîng

Muèn ®iÒu khiÓn chÊt lîng tèt, ph¶i n¾m ®îc c¸c yÕu tè: con ngêi, ph¬ng ph¸p vµ

qu¸ tr×nh, ®Çu vµo, trang thiÕt bÞ dïng trong s¶n xuÊt vµ thö nghiÖm, th«ng tin, m«i tr￾êng. Qu¸ tr×nh ®iÒu khiÓn cÇn ph¶i ®îc tiÕn hµnh song song víi qu¸ tr×nh kiÓm tra

chÊt lîng ®Ó lµm sao cho s¶n phÈm lµm ra ph¶i ®¹t ®îc tiªu chuÈn chÊt lîng.

§iÒu khiÓn chÊt lîng, nhÊt lµ ®iÒu khiÓn thèng kª chÊt lîng (Statistical quality

control) ®îc sö dông réng r·i trong c«ng nghiÖp cña Mü, Anh vµ c¸c níc T©u ©u

trong nh÷ng n¨m 20. viÖc ¸p dông SQC ®· gióp t¹o nªn nhiÒu nhµ qu¶n lý cã t duy

thèng kª, n¾m ®îc c¸c ph¬ng ph¸p vµ c«ng cô thèng kª ®Ó tiÕn hµnh c«ng t¸c ®iÒu

khiÓn chÊt lîng vµ ®¶m b¶o chÊt lîng.

§¶m b¶o chÊt lîng (QA) kh«ng lµm thay ®æi chÊt lîng nh ®iÒu khiÓn chÊt lîng.

Nã lµ kÕt qu¶ cña sù tr¾c nghiÖm, trong khi ®iÒu khiÓn chÊt lîng th× t¹o ra kÕt qu¶.

§¶m b¶o chÊt lîng thiÕt lËp nªn mét ph¹m vi trong ®ã chÊt lîng ®·, ®ang hoÆc sÏ ®îc

®îc ®iÒu khiÓn. Mäi ho¹t ®éng ®¶m b¶o chÊt lîng ®Òu phôc vô cho viÖc t¹o dùng lßng

Vò thÞ hång v©n – QTCL 39 – QTKDCN & XDCB 7

Tiªu chuÈn

¸p dông KiÓm chøng Phï

hîp

T¸c ®éng söa ch÷a Kh«ng ®¹t

§¹t

LuËn v¨n tèt nghiÖp

tin vµo c¸c kÕt qu¶, c¸c lêi tuyªn bè, c¸ch kh¼ng ®Þnh ViÖc ®¶m b¶o chÊt l … îng

kh«ng chØ ®¬n thuÇn lµ lêi høa, lîi nãi xu«ng mµ ph¶i ®îc thÓ hiÖn b»ng c¸c hµnh

®éng trong qu¸ tr×nh vµ ph¶i ®îc chøng minh b»ng c¸c hå s¬, biªn b¶n, ch¬ng tr×nh,

kÕ ho¹ch, b¸o c¸o Nh÷ng hµnh ®éng vµ tµi liÖu ®ã võa phôc vô cho ®iÒu khiÓn chÊt …

lîng, võa phôc vô cho ®¶m b¶o chÊt lîng. ViÖc ®¶m b¶o chÊt lîng ®îc ¸p dông cho

kh©u thiÕt kÕ, kh©u mua s¾m, kh©u chÕ t¹o vµ c¸c kh©u kh¸c trong chu kú sèng cña

s¶n phÈm.

Vµo n¨m 1925, khi A. Quarlis, Walter A. Shewart, Harold F. Dodge vµ Geoge D.

Edwards cïng ho¹t ®éng trong phßng thÝ nghiÖm th× hä s¸ng t¹o ra c¸c ph¬ng ph¸p

®iÒu khiÓn chÊt lîng vµ ®¶m b¶o chÊt lîng. Hä lµ nh÷ng ngêi lu«n coi ho¹t ®éng

kiÓm tra võa lµ khoa häc võa lµ nghÖ thuËt, hä ®· t¹o ra thuËt ng÷ “®¶m b¶o chÊt l￾îng” khi ®ã, ®¶m b¶o chÊt lîng ®îc coi nh mét ho¹t ®éng bæ sung trong c«ng viÖc

cña ngêi thiÕt kÕ ë møc ®é quan träng nhÊt.

Tõ n¨m 1925 ®Õn n¨m 1941, c¸c ph¬ng ph¸p ®iÒu khiÓn chÊt lîng vµ ®¶m b¶o

chÊt lîng cïng víi viÖc ¸p dông c¸c ph¬ng ph¸p thèng kª ®· ®îc ph¸t triÓn ë møc ®é

®¸ng kÓ ë Mü vµ ë c¸c níc Ph¬ng T©y. §¹i chiÕn thÕ giíi lÇn thø 2 ®· t¹o ra nh÷ng

nhu cÇu cÊp b¸ch vÒ s¶n xuÊt hµng lo¹t c¸c nhu yÕu phÈm vµ vò khÝ ë Mü. NhiÒu

ngµnh c«ng nghiÖp ph¸t triÓn rÊt nhanh, thu hót nhiÒu nh©n c«ng lao ®éng. NhiÒu ch-

¬ng tr×nh ®µo t¹o ®îc ph¸t triÓn phôc vô cho viÖc ®¶m b¶o chÊt lîng c«ng viÖc vµ s¶n

phÈm. §iÒu khiÓn thèng kª chÊt lîng (SQC) ®îc ph¸t triÓn réng r·i trong c«ng

nghiÖp. Trong thêi kú nµy, tiÕn sÜ W. Edwards Deming (sau nµy trë thµnh chuyªn gia

hµng ®Çu vÒ chÊt lîng trªn thÕ giíi) ®· cã nhiÒu ®ãng gãp tÝch cùc trong viÖc gi¶ng

d¹y vÒ SQC t¹i c¸c trêng, c¸c c¬ së cña Bé n«ng nghiÖp vµ Bé Quèc phßng Mü. Còng

trong thêi kú nµy, c¸c c©u l¹c bé chÊt lîng, t¹p chÝ vÒ chÊt lîng, héi ®iÒu khiÓn chÊt l￾îng còng lÇn lît ra ®êi ë Mü t¹o tiÒn ®Ò cho tiÕn tr×nh ph¸t triÓn qu¶n lý chÊt lîng ë

tr×nh ®é cao h¬n, nhanh h¬n, réng kh¾p h¬n trong nöa cuèi thÕ kû 20.

c. Qu¶n lý chÊt lîng côc bé vµ tæng hîp.

Vò thÞ hång v©n – QTCL 39 – QTKDCN & XDCB 8

LuËn v¨n tèt nghiÖp

Nh÷ng quan niÖm míi vÒ triÓn khai chøc n¨ng ®¶m b¶o chÊt lîng ®îc ph¸t triÓn

vµ hoµn thiÖn dÇn cho tíi ngµy nay. NhiÒu quan niÖm ®· n¶y sinh nh mét ph¶n øng

tríc nh÷ng quan niÖm t¬ng tù vÒ chÊt lîng ë NhËt. C¸c quan niÖm nµy ®Òu gÆp nhau

ë chç nhÊn m¹nh nhu cÇu ®¶m b¶o chÊt lîng cho mäi nh©n viªn trong mét tæ chøc. A.

V. Feigenbaun lµ ngêi ®Çu tiªn ®a ra thuËt ng÷ “®iÒu khiÓn chÊt lîng tæng hîp”

(Total quality control) khi «ng cßn lµm viÖc ë c«ng ty General Electric. Quan ®iÓm

cña «ng cho r»ng tr¸ch nhiÖm qu¶n lý chÊt lîng thuéc vÒ mäi phßng ban chø kh«ng

chØ lµ tr¸ch nhiÖm riªng cña phßng chÊt lîng. Tuy nhiªn, trong nhiÒu n¨m, t tëng nµy

®· bÞ sao nh·ng ë Mü vµ chØ ®Õn khi chÊt lîng hµng ho¸ cña NhËt v¬n lªn dÉn ®Çu thÕ

giíi vµo cuèi nh÷ng n¨m 70, c¸c kü s Mü míi “t¸i ph¸t hiÖn” l¹i nh÷ng ý tëng cña

Feigenbaun ®Ó phæ cËp trong c¸c c«ng ty Mü.

NÕu nh trong nöa ®Çu thÕ kû 20, qu¶n lý chÊt lîng ®îc ph¸t triÓn m¹nh ë Mü vµ

c¸c níc ph¬ng T©y th«ng qua c¸c ho¹t ®éng kiÓm tra chÊt lîng, ®iÒu khiÓn chÊt lîng,

®¶m b¶o chÊt lîng th× trong nöa cuèi thÕ kû 20, ho¹t ®éng qu¶n lý chÊt lîng ®· dÇn

mang tÝnh hÖ thèng, tÝnh ®ång bé, ®i tõ côc bé tíi tæng hîp, dÉn ®Õn viÖc h×nh thµnh

c¸c hÖ thèng chÊt lîng, t¹o nªn mét bíc ph¸t triÓn míi vÒ chÊt lîng trong ho¹t ®éng

qu¶n lý chÊt lîng ë nhiÒu níc trªn thÕ giíi.

C¸c chuyªn gia hµng ®Çu thÕ giíi vÒ chÊt lîng nh Deming, Juran, Feigenbaun,

Ishikawa, Taguchi ®· cã nhiÒu ®ãng gãp tÝch cùc trong viÖc hoµn thiÖn c¸c ph … ¬ng

ph¸p qu¶n lý chÊt lîng theo híng hÖ thèng ho¸, ®ång bé ho¸, t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó thiÕt

lËp nªn c¸c hÖ thèng chÊt lîng tho¹t ®Çu ¸p dông trong ph¹m vi tõng xÝ nghiÖp, sau

kh¸i qu¸t thµnh nh÷ng m« h×nh chung trong ph¹m vi quèc gia, dÇn më réng ra ph¹m

vi quèc tÕ trong nh÷ng thËp niªn cuèi cña thÕ kû 20, tõ ®ã ®· xuÊt hiÖn thuËt ng÷

qu¶n lý chÊt lîng tæng hîp (TQM) bao trim c¸c kh¸i niÖm ®iÒu khiÓn, ®¶m b¶o vµ c¶i

tiÕn chÊt lîng nh chóng ta hiÓu ngµy nay.

Nh vËy, “qu¶n lý chÊt lîng” víi tªn gäi ban ®Çu cña nã lµ “®iÒu khiÓn chÊt lîng -

QC” lµ “ph¸t minh” cña ngêi Mü, thuËt ng÷ “®iÒu khiÓn chÊt lîng tæng hîp - TQC”

còng do ngêi Mü ®Æt ra, nhng tõ sau ®¹i chiÕn thÕ giíi lÇn 2, ngêi NhËt ®· nhanh

Vò thÞ hång v©n – QTCL 39 – QTKDCN & XDCB 9