Nghiên cứu tính toán và đề xuất các chương trình dự án giảm nhẹ phát thải khí nhà kính nhằm góp phần thực hiện thỏa thuận Paris về biến đổi khí hậu trên địa bàn Tp. Hồ Chí Minh :Luận văn Thạc sĩ - Chuyên ngành : Quản lý Tài nguyên & Môi trường

BỘ CÔNG THƢƠNG

TRƢỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHIỆP THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

NGUYỄN NGỌC QUỲNH KHUYÊN

NGHIÊN CỨU TÍNH TOÁN VÀ ĐỀ XUẤT CÁC

CHƢƠNG TRÌNH DỰ ÁN GIẢM NHẸ PHÁT

THẢI KHÍ NHÀ KÍNH NHẰM GÓP PHẦN

THỰC HIỆN THỎA THUẬN PARIS VỀ BIẾN

ĐỔI KHÍ HẬU TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ

HỒ CHÍ MINH

Chuyên ngành: QUẢN LÝ TÀI NGUYÊN VÀ MÔI TRƢỜNG

Mã chuyên ngành: 60.85.01.01

LUẬN VĂN THẠC SĨ

THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH, NĂM 2019

BỘ CÔNG THƢƠNG

TRƢỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHIỆP THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

NGUYỄN NGỌC QUỲNH KHUYÊN

NGHIÊN CỨU TÍNH TOÁN VÀ ĐỀ XUẤT CÁC

CHƢƠNG TRÌNH DỰ ÁN GIẢM NHẸ PHÁT

THẢI KHÍ NHÀ KÍNH NHẰM GÓP PHẦN

THỰC HIỆN THỎA THUẬN PARIS VỀ BIẾN

ĐỔI KHÍ HẬU TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ

HỒ CHÍ MINH

Chuyên ngành: QUẢN LÝ TÀI NGUYÊN VÀ MÔI TRƢỜNG

Mã chuyên ngành: 60.85.01.01

LUẬN VĂN THẠC SĨ

THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH, NĂM 2019

Công trình đƣợc hoàn thành tại Trƣờng Đại học Công nghiệp TP. Hồ Chí Minh.

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS.TS. Hồ Quốc Bằng

Ngƣời phản iện 1: .......................................................................................................

Ngƣời phản iện 2: .......................................................................................................

Luận văn thạc sĩ đƣợc ảo vệ tại Hội đồng chấm ảo vệ Luận văn thạc sĩ Trƣờng

Đại học Công nghiệp thành phố Hồ Chí Minh ngày . . . . . tháng . . . . năm . . . . .

Thành phần Hội đồng đánh giá luận văn thạc sĩ gồm:

1. .........................................................................- Chủ tịch Hội đồng

2. .........................................................................- Phản iện 1

3. .........................................................................- Phản iện 2

4. .........................................................................- Ủy viên

5. .........................................................................- Thƣ ký

CHỦ TỊCH HỘI ĐỒNG VIỆN TRƢỞNG

NHIỆM VỤ LUẬN VĂN THẠC SĨ

Họ tên học viên: Nguyễn Ngọc Quỳnh Khuyên MSHV: 15001821

Ngày, tháng, năm sinh: 12/10/1990 Nơi sinh: Bình Thuận

Chuyên ngành: Quản lý Tài nguyên và Môi trƣờng Mã chuyên ngành: 60.850101

I. TÊN ĐỀ TÀI:

Nghiên cứu tính toán và đề xuất các chƣơng trình dự án giảm nhẹ phát thải khí nhà

kính nhằm góp phần thực hiện thỏa thuận Paris về iến đổi khí hậu trên địa àn

thành phố Hồ Chí Minh

NHIỆM VỤ VÀ NỘI DUNG:

1. Thu thập và đánh giá các quy định, chính sách có liên quan đến BĐKH trên địa

àn Tp. Hồ Chí Minh

2. Thu thập và đánh giá các chƣơng trình, dự án liên quan đến BĐKH mà Tp. Hồ

Chí Minh đã, đang và sẽ thực hiện.

3. Tính toán tiềm năng giảm phát thải khí nhà kính và đề xuất các chƣơng trình, dự

án giảm nhẹ phát thải KNK mà Tp. Hồ Chí Minh cần thực hiện.

4. Đề xuất xây dựng lộ trình các chƣơng trình, dự án đề xuất mà Tp. Hồ Chí Minh

cần thực hiện nhằm giảm phát thải khí nhà kính đến năm 2030.

II. NGÀY GIAO NHIỆM VỤ: Theo Quyết định Số 520/QĐ-ĐHCN ngày

20/02/2019 của Hiệu trƣởng Trƣờng Đại học Công Nghiệp TP. HCM.

III. NGÀY HOÀN THÀNH NHIỆM VỤ: 20/08/2019

IV. NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS. Hồ Quốc Bằng

Tp. Hồ Chí Minh, ngày … tháng … năm 20 …

NGƢỜI HƢỚNG DẪN

PGS.TS. Hồ Quốc Bằng

CHỦ NHIỆM BỘ MÔN ĐÀO TẠO

VIỆN TRƢỞNG

BỘ CÔNG THƢƠNG

TRƢỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHIỆP

THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

CỘNG HÕA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM

Độc lập - Tự do - Hạnh phúc

i

LỜI CẢM ƠN

Để hoàn thành luận văn tốt nghiệp này, tôi đã nhận đƣợc nhiều sự giúp đỡ của Quý

Thầy cô, các cán ộ chuyên môn cùng nhiều ngƣời thân và ạn è.

Trƣớc hết tôi xin chân thành cám ơn:

PGS.TS. Hồ Quốc Bằng là ngƣời Thầy hƣớng dẫn trực tiếp của tôi. Với những ý

kiến đóng góp tích cực cùng với những kinh nghiệm quý áu, những phƣơng pháp

luận khoa học cụ thể đã giúp tôi định hƣớng đề tài ngay từ đầu và thực hiện hoàn

chỉnh luận văn.

Quý Thầy cô đang công tác tại Viện Khoa học Công nghệ và Quản lý Môi trƣờng,

Trƣờng Đại học Công nghiệp TP. HCM. Chính nhờ sự tận tâm của họ trong trong

công tác giảng dạy đã giúp tôi tích lũy đƣợc rất nhiều kiến thức chuyên môn hữu

ích, là cơ sở trong quá trình thực hiện luận văn.

Tiếp đến, xin chân thành cám ơn các cán ộ quản lý đang công tác tại các Sở, an

ngành đã cung cấp số liệu liên quan đến BĐKH để tôi có cơ sở đánh giá và thực

hiện hoàn thành các nội dung trong luận văn này.

Sau cùng tôi xin cám ơn sự quan tâm, động viên, giúp đỡ về mặt tinh thần của gia

đình và ạn è trong suốt thời gian thực hiện luận văn.

ii

TÓM TẮT LUẬN VĂN THẠC SĨ

Sau khi Chính phủ phê duyệt Thỏa thuận Paris ngày 31 tháng 10 năm 2016, Việt

Nam có nghĩa vụ thực hiện các cam kết của mình. Và để triển khai thực hiện các

nghĩa vụ. Thủ tƣớng Chính phủ cũng đã an hành Quyết định số 2053/QĐ-TTg

ngày 28/10/2016 phê duyệt Kế hoạch thực hiện Thỏa thuận Paris về BĐKH. Yêu

cầu các tỉnh, thành phố phải tự xây dựng kế hoạch thực thiện thỏa thuận Paris về

iến đổi khí hậu trên địa àn tỉnh/thành phố. Kế hoạch phải dựa trên cơ sở khoa

học, vì vậy học viên đề xuất thực hiện đề tài “Nghiên cứu tính toán và đề xuất các

chƣơng trình dự án giảm nhẹ phát thải khí nhà kính nhằm góp phần thực thiện thỏa

thuận Paris về iến đổi khí hậu trên địa àn thành phố Hồ Chí Minh”. Với mục tiêu

chính là tính toán tiềm năng giảm phát thải KNK và đề xuất các chƣơng trình, dự án

thực hiện theo 2 giai đoạn 2019 – 2020 và 2021 – 2030 nhằm góp phần thực hiện

thoả thuận Paris về BĐKH trên địa àn TP. HCM. Luận văn đã tiến hành rà soát,

xác định ra các nhiệm vụ giảm nhẹ phát thải KNK theo giai đoạn 2016 – 2020 và

2021 – 2030 có liên quan tới Bộ, ngành, địa phƣơng đƣợc giao tại Quyết định số

2053/QĐ-TTg ngày 28/10/2016 của Thủ tƣớng Chính phủ; Tiến hành thu thập,

phân tích và đánh giá các quy định, chính sách liên quan đến giảm nhẹ phát thải

KNK từ Trung ƣơng đến địa phƣơng. Kết quả phân tích các chƣơng trình dự án

thuộc các kế hoạch hành động ứng phó với BĐKH mà TP. HCM đã an hành và kết

quả khảo sát chuyên gia về chính sách và khó khăn khi thực hiện các chƣơng trình

dự án liên quan đến BĐKH cho thấy: đa số các chƣơng trình dự án liên quan đến

giảm phát thải KNK nói riêng và ứng phó với BĐKH nói chung tại TP. HCM đã và

đang thực hiện còn ít so với kế hoạch đề ra. Luận văn đã tính toán tiềm năng giảm

phát thải KNK của các ngành phù hợp với điều kiện tại TP. HCM. Kết quả, nghiên

cứu đã đề xuất thực hiện và xây dựng lộ trình cho 14 chƣơng trình, dự án giảm phát

thải KNK phù hợp với nhóm nhiệm vụ 1 – Giảm nhẹ phát thải KNK cho TP. HCM.

Keywords:COP21, Biến đổi khí hậu, Khí nhà kính, Tp. Hồ Chí Minh, Thỏa thuận

Paris

iii

ABSTRACT

After the Government approved the Paris Agreement on October 31, 2016. Vietnam

is obliged to fulfill its commitments. And to implement obligations. The Prime

Minister also issued Decision No. 2053/QD-TTg October 28, 2016 approving the

Implementation Plan of the Paris Agreement on climate change. Asking provinces

and cities to build their own plans to implement Paris agreements on climate

change. The plan must be based on science, so students proposed to implement the

project "Research and calculate and propose programs to reduce greenhouse gas

emissions projects to contribute to improving the Paris agreement on variables.

Climate change in Ho Chi Minh City ”. The main objective is to calculate the

potential of GHG emission reduction and propose programs and projects

implemented in 2 periods 2019 - 2020 and 2021 - 2030 to contribute to

implementing the Paris agreement on climate change in the city. HCM. The thesis

has reviewed and identified GHG emission reduction tasks in the period of 2016-

2020 and 2021 - 2030 related to ministries, branches and localities assigned in

Decision No. 2053 / QD-TTg October 28, 2016 of the Prime Minister; Collect,

analyze and evaluate regulations and policies related to GHG emission reduction

from Central to local levels. Results of analysis of project programs of action plans

to respond to climate change that TP. Ho Chi Minh City has issued and the results

of expert survey on policies and difficulties in implementing project programs

related to climate change show that: most of the project programs are related to

GHG emission reduction in particular and applications. Climate change in general

in Ho Chi Minh City Ho Chi Minh City has been and is still performing very little

compared to the plan. The thesis has calculated the potential of GHG emission

reduction of sectors in accordance with the conditions in the city. HCM. As a result,

the study has proposed to implement and develop a roadmap for 14 GHG emission

reduction programs and projects suitable to task groups 1 - GHG emission reduction

for the city. HCM

Keywords: COP21, climate change, greenhouse gas, HCM city, Paris Agreeme

iv

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu, kết quả

nêu trong Luận văn là trung thực và chƣa đƣợc công ố trong các công trình khác.

Nếu không đúng nhƣ đã nêu trên, tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm về đề tài của

mình.

Học viên

Nguyễn Ngọc Quỳnh Khuyên

v

MỤC LỤC

MỤC LỤC...................................................................................................................v

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT.................................................................................. viii

DANH MỤC HÌNH ẢNH ..........................................................................................x

DANH MỤC BẢNG BIỂU ...................................................................................... xi

MỞ ĐẦU.....................................................................................................................1

1. Đặt vấn đề ...............................................................................................................1

2. Mục tiêu nghiên cứu................................................................................................3

3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu...........................................................................3

4. Cách tiếp cận và phƣơng pháp nghiên cứu .............................................................3

4.1 Cách tiếp cận:........................................................................................................3

4.2 Phƣơng pháp nghiên cứu:......................................................................................4

5. Ý nghĩa thực tiễn của đề tài.....................................................................................5

CHƢƠNG 1 TỔNG QUAN VỀ BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU VÀ KHU VỰC

NGHIÊN CỨU ..........................................................................................................6

1.1 Tổng quan về iến đổi khí hậu..............................................................................6

1.1.1 Tổng quan về iến đổi khí hậu và tác động của iến đổi khí hậu đến toàn

cầu .......................................................................................................................6

1.1.1.1 Biến đổi khí hậu là gì? ....................................................................................6

1.1.1.2 Tác động của BĐKH lên toàn cầu ..................................................................7

1.1.2 Tác động của BĐKH tại Việt Nam..............................................................12

1.1.3 Tác động của iến đổi khí hậu đến thành phố Hồ Chí Minh những năm qua14

1.1.4 Dự kiến tác động của iến đổi khí hậu đến thành phố Hố Chí Minh những

năm tới .....................................................................................................................17

1.2 Tổng quan điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội tại TP. HCM .............................20

1.2.1 Điều kiện tự nhiên............................................................................................20

1.2.2 Kinh tế - xã hội.................................................................................................22

1.2.2.1 Dân số............................................................................................................22

1.2.2.2 Kinh tế ...........................................................................................................23

1.2.2.3 Nhiệm vụ phát triển KTXH năm 2018..........................................................27

1.3 Tổng quan các nghiên cứu tính toán phát thải KNK......................................30

1.3.1 Tổng quan các nghiên cứu tính toán phát thải KNK trên thế giới...............30

1.3.2 Tổng quan các nghiên cứu tính toán phát thải KNK tại Việt Nam .............32

CHƢƠNG 2 PHƢƠNG PHÁP VÀ NỘI DUNG NGHIÊN CỨU......................38

2.1 Đối tƣợng và khung tiến trình thực hiện đề tài ..............................................38

vi

2.1.1 Đối tƣợng nghiên cứu ..................................................................................38

2.1.2 Khung tiến trình thực hiện đề tài.................................................................38

2.2 Nội dung và phƣơng pháp nghiên cứu ...........................................................39

2.2.1 Thu thập số liệu phục vụ đánh giá các chƣơng trình dự án liên quan đến

giảm nhẹ phát thải KNK mà TP. HCM đã và đang thực hiện. .................................39

2.2.1.1 Thu thập các quy định, chính sách liên quan đến giảm nhẹ phát thải KNK

mà TW và địa phƣơng đã an hành. .........................................................................40

2.2.1.2 Thu thập, đánh giá các chƣơng trình dự án liên quan đến giảm nhẹ phát thải

KNK mà TP. HCM, các Sở, an ngành đã, đang và sẽ thực hiện trong thời gian tới.51

2.2.2 Khảo sát ý kiến chuyên gia về chính sách và một số khó khăn khi thực hiện

các nhiệm vụ liên quan BĐKH trong thời gian qua tại TP. HCM............................62

2.2.3 Cơ sở và phƣơng pháp tính toán phát thải khí nhà kính ..................................63

2.2.4 Cơ sở xây dựng lộ trình thực hiện các chƣơng trình dự án giảm nhẹ phát thải

KNK đề xuất .............................................................................................................67

CHƢƠNG 3 KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ...........................................................68

3.1 Kết quả thu thập đánh giá và phân tích số liệu các chƣơng trình, dự án liên quan

đến giảm nhẹ phát thải KNK tại TP. HCM...............................................................68

3.1.1 Đánh giá các chƣơng trình dự án TP. HCM đã, đang và sẽ thực hiện.............68

3.1.2 Kết quả khảo sát về chính sách và một số khó khăn khi thực hiện các nhiệm

vụ liên quan BĐKH trong thời gian qua tại Tp. HCM..............................................69

3.2 Tính toán, đề xuất các chƣơng trình dự án giảm nhẹ phát thải KNK tiềm năng

cho TP. HCM ............................................................................................................71

3.2.1 Các giải pháp giảm nhẹ tiềm năng cho lĩnh vực sản xuất công nghiệp giấy và

ột giấy......................................................................................................................72

3.2.1.1 Sấy Conde elt trong sản xuất giấy và ột giấy.............................................72

3.2.1.2 Thu hồi nhiệt thải (WHR) từ quá trình sấy giấy trong sản xuất giấy và ột

giấy............................................................................................................................72

3.2.1.3 Khí hóa dung dịch đen (Black Liquor) trong sản xuất giấy và ột giấy.......73

3.2.2 Các giải pháp giảm nhẹ tiềm năng cho lĩnh vực công nghiệp sản xuất Xi măng74

3.2.2.1 Lắp đặt động cơ iến tần (VFD) trong SX xi măng......................................74

3.2.2.2 Tối ƣu hóa quá trình đốt trong SX xi măng ..................................................75

3.2.3 Các giải pháp giảm nhẹ tiềm năng cho lĩnh vực Giao thông đƣờng ộ...........76

3.2.3.1 Chuyển đổi phƣơng thức vận tải hành khách từ cá nhân sang đƣờng sắt đô

thị...............................................................................................................................76

3.2.3.2 Chuyển đổi phƣơng thức vận tải hành khách từ cá nhân sang xe uýt nhanh

(BRT) ........................................................................................................................82

3.2.3.3 Nghiên cứu các giải pháp thay thế nhiên liệu sạch cho các phƣơng tiện giao

thông ở thành phố Hồ Chí Minh ...............................................................................84

vii

3.2.3.4 Nghiên cứu các giải pháp hạn chế sử dụng phƣơng tiện giao thông cá nhân,

tăng cƣờng kết nối giữa giao thông cá nhân và giao thông công cộng nhằm tăng tỉ lệ

sử dụng phƣơng tiện giao thông công cộng ..............................................................86

3.2.3.5 Nâng cấp hệ thống xe ồn vận chuyển ùn thải ...........................................89

3.2.4 Các giải pháp giảm nhẹ tiềm năng cho lĩnh vực Nông nghiệp và Phát triển

nông thôn...................................................................................................................90

3.2.5 Các giải pháp giảm nhẹ tiềm năng cho lĩnh vực Chất thải rắn ........................93

3.3 Xây dựng lộ trình thực hiện các chƣơng trình dự án theo giai đoạn 2019 – 2020

và 2021 – 2030. .........................................................................................................95

KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ.................................................................................103

1. Kết luận ...............................................................................................................103

2. Kiến nghị.............................................................................................................104

TÀI LIỆU THAM KHẢO.......................................................................................105

PHỤ LỤC................................................................................................................109

LÝ LỊCH TRÍCH NGANG CỦA HỌC VIÊN .......................................................109

viii

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT

ADB Ngân hàng Phát triển châu Á (Asian Development Bank)

AIM Mô hình Tích hợp Châu ÁThái Bình Dƣơng (Asia-Pacific

Integrated Model)

BCĐ Ban chỉ đạo

BĐKH Biến đổi khí hậu

BQLDA Ban quản lý dự án

BVMT Bảo vệ môi trƣờng

C40 Nhóm lãnh đạo khí hậu thành phố C40 (C40 Cities Climate

Leadership Group)

CCAP Kế hoạch hành động BIến đổi khí hậu (Climate change Action

Plan)

CDP Dự án công khai hóa khí thải Car on

CNG Khí thiên nhiên nén Compressed natural gas)

CTR Chất thải rắn

GDP Tổng sản phẩm quốc nội (Gross domestic product)

IPCC Ủy an Liên chính phủ về Biến đổi Khí hậu

(Intergovernmental Panel on Climate Change)

JICA Cơ quan Hợp tác Quốc tế Nhật Bản (Japan International

Cooperation Agency)

KNK Khí nhà kính

KNK Khí nhà kính

KTXH Kinh tế - Xã hội

LRT Đƣờng sắt nhẹ (light rail transit)

MRV Hệ thống đo đạc, áo cáo và thẩm định (mornitoring – report –

verification)

NAP Kế hoạch thích ứng quốc gia (Natoinal adaptation plan)

NHNN Ngân hàng nhà nƣớc

QHKT Quy hoạch kiến trúc