Nghiên Cứu Tính Đa Dạng Và Đề Xuất Các Biện Pháp Bảo Tồn Các Loài Côn Trùng Cánh Cứng Coleoptera Tại Khu Bảo Tồn Thiên Nhiên Mường Nhé Điện Biên

i

LỜI CẢM ƠN

Để hoàn thành chƣơng trình học của mình sau 4 năm học tại Trƣờng Đại

học Lâm Nghiệp, đƣợc sự đồng ý của nhà trƣờng và khoa Quản Lý Tài Nguyên Rừng

và Môi Trƣờng, tôi đã tiến hành thực hiện khóa luận tốt nghiệp:

“Nghiên cứu tính đa dạng và đề xuất các biện pháp bảo tồn các loài côn

trùng cánh cứng (Coleoptera) tại khu Bảo Tồn thiên nhiên Mường Nhé Điện Biên”.

Trong quá trình thực hiện và hoàn thành khóa luận của mình, tôi đã nhận đƣợc

sự giúp đỡ và tạo điều kiện thuận lợi của Ban giám hiệu. Ban chủ nhiệm khoa Quản

Lý Tài Nguyên Rừng và Môi Trƣờng, Bộ môn Bảo vệ thực vật trƣờng Đại học Lâm

Nghiệp và sự giúp đỡ tận tình của tập thể cán bộ công nhân viên, các hộ gia đình trong

KBTTN Mƣờng Nhé – Điện Biên.

Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới cô giáo TS. Hoàng Thị Hằng, ngƣời đã

tận tình hƣớng dẫn, chỉ bảo tôi trong quá trình thực tập và hoàn thành khóa luận này.

Trong quá trình thực tập, tôi đã cố gắng thực hiện nghiêm túc các yêu cầu của

khóa luận nhƣng do hạn về mặt thời gian, khí hậu và trình độ chuyên môn của bản

thân còn có hạn, nên khóa luận không thể tránh khỏi những thiếu sót và tồn tại nhất

định. Tôi rất mong đƣợc sự giúp đỡ và đóng góp ý kiến của thầy cô giáo, bạn bề đồng

nghiệp để khóa luận đƣợc hoàn thiện hơn.

Xin chân thành cảm ơn!

Hà Nội, ngày 19 háng 5 năm 2019

Sinh viên thực hiện

Vàng A Thanh

ii

MỤC LỤC

LỜI CẢM ƠN ........................................................................................................i

MỤC LỤC.............................................................................................................ii

DANH MỤC VIẾT TẮT ...................................................................................... v

DANH MỤC BẢNG............................................................................................ vi

DANH MỤC HÌNH ............................................................................................vii

TÓM TẮT KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP.........................................................viii

ĐẶT VẤN ĐỀ....................................................................................................... 1

CHƢƠNG I. TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU ....................................................... 3

1.1 Khái quát chung về côn trùng ......................................................................... 3

1.2. Đặc điểm chung về côn trùng cánh cứng....................................................... 3

1.3. Những nghiên cứu về côn trùng cánh cứng trên thế giới............................... 4

1.4. Những nghiên cứu về côn trùng cánh cứng ở Việt Nam ............................... 6

CHƢƠNG II. ĐẶC ĐIỂM KHU VỰC NGHIÊN CỨU....................................... 8

2.1. Điều kiện tự nhiên .......................................................................................... 8

2.1.1 Vị trí địa lý ................................................................................................... 8

2.1.2. Địa hình địa thế ........................................................................................... 8

2.1.3. Đất đai thổ nhƣỡng...................................................................................... 9

2.1.4. Khí hậu thủy văn ......................................................................................... 9

2.2. Tài nguyên thiên nhiên và cảnh quan môi trƣờng........................................ 11

2.3. Điều kiện kinh tế - xã hội............................................................................. 11

2.3.1. Thực trạng kinh tế xã hội .......................................................................... 11

2.3.2. Tình hình dân số dân tộc và lao động ....................................................... 13

2.3.3. Hiện trạng điện, đƣờng, trƣờng, trạm ....................................................... 13

2.4. Đánh giá chung về điều kiện tự nhiên, tài nguyên thiên nhiên.................... 14

2.4.1. Thuận lợi ................................................................................................... 14

2.4.2. Khó khăn ................................................................................................... 14

iii

CHƢƠNG III. MỤC TIÊU, ĐỐI TƢỢNG, NỘI DUNG VÀ PHƢƠNG PHÁP

NGHIÊN CỨU.................................................................................................... 15

3.1. Mục tiêu nghiên cứu..................................................................................... 15

3.1.2. Mục tiêu cụ thể.......................................................................................... 15

3.2. Đối tƣợng, phạm vi, thời gian nghiên cứu ................................................... 15

3.3. Nội dung nghiên cứu.................................................................................... 15

3.4. Phƣơng pháp nghiên cứu.............................................................................. 15

3.4.1. Phƣơng pháp thu thập đánh giá và kế thừa tài liệu................................... 15

3.4.2. Vật liệu nghiên cứu ................................................................................... 16

3.4.3. Phƣơng pháp điều tra thực địa .................................................................. 16

3.4.4. Phƣơng pháp xử lý, bảo quản và giám định mẫu...................................... 21

CHƢƠNG IV. KẾT QUẢ VÀ PHÂN TÍCH KẾT QUẢ .................................. 24

4.1 Thành phần các loài côn trùng Cánh cứng trong khu vực nghiên cứu ......... 24

4.2. Đặc điểm phân bố côn trùng Cánh cứng theo các dạng sinh cảnh .............. 28

4.3. Tính đa dạng của côn trùng Cánh cứng trong khu vực nghiên cứu............. 30

4.3.1. Đa dạng loài .............................................................................................. 30

4.3.2. Đa dạng về hình thái.................................................................................. 31

4.3.3. Đa dạng về tập tính ................................................................................... 32

4.3.4. Đánh giá vai trò của côn trùng bộ Cánh cứng trong hệ sinh thái.............. 33

4.4. Đặc điểm sinh học, sinh thái của một số loài côn trùng chủ yếu tại khu vực

nghiên cứu ........................................................................................................... 34

4.4.1. Loài Kiến vƣơng 2 sừng (Xylotrupes gideon).......................................... 35

4.4.2. Vòi voi nâu đen (Otiorhynchus sp.).......................................................... 36

4.4.3. Xén tóc 11 đốm trắng (Bactocera rubus) .................................................. 38

4.5. Ảnh hƣởng của con ngƣời đến côn trùng thuộc bộ Cánh cứng tại KBTTN

Mƣờng Nhé – Điện Biên..................................................................................... 38

4.5.1. Ảnh hƣởng trực tiếp đến côn trùng ........................................................... 39

4.5.2. Ảnh hƣởng đến môi trƣơng sống của côn trùng ....................................... 39

iv

4.6. Đề xuất giải pháp quản lý, bảo tồn côn trùng thuộc bộ cánh cứng tại

KBTTN Mƣờng Nhé-Điện Biên ......................................................................... 40

4.6.1. Các giải pháp chung .................................................................................. 40

4.6.2. Các giải pháp cụ thể .................................................................................. 42

CHƢƠNG V. KẾT LUẬN – TỒN TẠI – KIẾN NGHỊ..................................... 46

5.1. Kết luận ........................................................................................................ 46

5.2. Tồn tại........................................................................................................... 46

5.3. Kiến nghị...................................................................................................... 47

TÀI LIỆU THAM KHẢO

PHỤ LỤC

v

DANH MỤC VIẾT TẮT

KBTTN: Khu bảo tồn thiên nhiên

NXB: Nhà xuất bản

TS: Tiến sỹ

vi

DANH MỤC BẢNG

Bảng 2.1: Tổng hợp hiện trạng rừng và đất lâm nghiệp vùng dự án.............................11

Bảng 2.2: Diện tích năng suất cây trồng nông nghiệp chính khu vực nghiên cứu........12

Bảng 2.3. Dân số - Lao động khu vực nghiên cứu........................................................13

Bảng 3.1. Các dạng sinh cảnh chính ở KBTTN Mƣờng Nhé .......................................16

Bảng 3.2. Đặc điểm cơ bản các điểm điều tra ...............................................................17

Mẫu biểu 01: Phiếu điều tra côn trùng .........................................................................18

Mẫu biểu 02: Phiếu điều tra cây đứng..........................................................................18

Mẫu biểu 03: Biểu điều tra cây đổ.................................................................................19

Mẫu biểu 04: Biểu điều tra gốc chặt..............................................................................19

Mẫu biểu 05: Biểu điều tra thành phần số lƣợng côn trùng sống dƣới đất ...................20

Biểu 06: Biểu điều tra thành phần côn trùng bằng phƣơng pháp điều tra bằng vợt......20

Biểu 07: Điều tra thành phần loài bằng bẫy đèn ...........................................................21

Biểu 08: Danh lục các loài côn trùng bộ cánh cứng trong khu vực nghiên cứu ...........22

Bảng 4.1 Danh lục các loài côn trùng bộ cánh cứng.....................................................24

Bảng 4.2. Các loài côn trùng Cánh cứng gặp ngẫu nhiên có P%< 25% .......................26

Bảng 4.3. Các loài côn trùng Cánh cứng ít gặp (25%≤P%≤50%) ................................27

Bảng 4.4. Các loài côn trùng Cánh cứng thƣờng gặp P%>50% ...................................28

Bảng 4.5. Dạng sinh cảnh chính....................................................................................29

Bảng 4.6. Thống kê số loài theo họ côn trùng Cánh cứng ............................................30