Nghiên cứu tính đa dạng thực vật thân gỗ trên núi đá vôi tại khu bảo tồn thiên nhiên Thần Sa - Phượng Hoàng, tỉnh Thái Nguyên

Nguyễn Thị Thoa và Đtg Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ 108(08): 75 - 80

75

NGHIÊN CỨU TÍNH ĐA DẠNG THỰC VẬT THÂN GỖ TRÊN NÚI ĐÁ VÔI

TẠI KHU BẢO TỒN THIÊN NHIÊN THẦN SA - PHƯỢNG HOÀNG,

TỈNH THÁI NGUYÊN

Nguyễn Thị Thoa*

, Lê Văn Phúc

Trường Đại học Nông Lâm – ĐH Thái Nguyên

TÓM TẮT

Kết quả nghiên cứu về hệ thực vật thân gỗ trên núi đá vôi thuộc Khu bảo tồn thiên nhiên Thần Sa -

Phượng Hoàng đã ghi nhận được 611 loài, 350 chi, 108 họ thuộc 2 ngành thực vật, trong đó ngành

Mộc lan (Magnoliophyta) là đa dạng nhất với tổng số 605 loài chiếm tỷ lệ 99,02%. Trong ngành

Magnoliophyta thì lớp Magnoliopsida chiếm tới 95,23% về số họ, 96,53% về số chi và 96,69% về

số loài. Có 10 họ đa dạng nhất chiếm 9,52% tổng số họ của toàn hệ thực vật, số loài của 10 họ đa

dạng nhất biến động từ 14 – 48 loài. Có 26 chi đa dạng nhất có từ 4 loài trở lên, chiếm 7,43% tổng

số chi của toàn hệ thực vật. Ngành Magnoliophyta là ngành đa dạng nhất về mặt chỉ số, trung bình

mỗi chi có 1,75 loài, mỗi họ có 5,76 loài, mỗi họ trung bình có 3,3 chi. Dạng sống của hệ thực vật

thân gỗ gồm 5 nhóm, trong đó nhóm cây gỗ vừa (Me) (có chiều cao từ 8-25m) chiếm tỷ lệ cao nhất

(26,51%), sau đó là nhóm cây có chồi trên lùn (Na) (25,70%) và chiếm tỷ lệ thấp nhất là nhóm cây

ký sinh hay bán ký sinh thân gỗ với 0,65%.

Từ khóa: Thực vật thân gỗ, núi đá vôi, đa dạng, dạng sống, taxon.

ĐẶT VẤN ĐỀ*

Núi đá vôi là một hệ sinh thái đặc thù ở nước

ta, có vai trò vô cùng quan trọng trong đời

sống xã hội, có nguồn tài nguyên đa dạng sinh

học đặc biệt, nó cung cấp nhiều loại gỗ, lâm

sản ngoài gỗ quý giá cho con người. Tuy

nhiên, vấn đề nghiên cứu về chúng lại hết sức

hạn chế.

Khu bảo tồn thiên nhiên Thần Sa - Phượng

Hoàng thuộc huyện Võ Nhai, cách thành phố

Thái Nguyên khoảng 40km về phía Bắc. Với

tổng diện tích rừng tự nhiên là 17.639 ha,

trong đó diện tích rừng trên núi đá vôi chiếm

chủ yếu là 15.025 ha. Hiện nay, phần lớn trên

diện tích rừng núi đá vôi của Thần Sa đã bị

khai thác kiệt quệ, chỉ còn lại một số nơi địa

hình hiểm trở. Cho đến nay các công trình

nghiên cứu có tính hệ thống về khu hệ thực

vật, đặc biệt là những nghiên cứu về tính đa

dạng thực vật thân gỗ tại khu bảo tồn còn

chưa nhiều. Để góp phần đánh giá tính đa

dạng thực vật thân gỗ trên núi đá vôi làm cơ

sở cho công tác bảo tồn và sử dụng hợp lí tài

nguyên sinh vật vùng núi đá vôi, đề tài đã tiến

hành nghiên cứu vấn đề này từ năm 2009 đến

*

Tel: 0916479688; Email: [email protected]

năm 2013 đã góp phần vào quá trình kiểm kê

và đánh giá mức độ đa dạng sinh học phục vụ

công tác quản lý, bảo tồn cũng như làm cơ sở

cho các chương trình bảo vệ nguồn gen cây

quý hiếm và phục hồi hệ sinh thái rừng trên

núi đá của Khu bảo tồn.

PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

Đề tài vận dụng phương pháp nghiên cứu của

Nguyễn Nghĩa Thìn (1997, 2007) [5,6], tiến

hành điều tra trên 25 tuyến và 75 ô tiêu

chuẩn. Thu thập tiêu bản các loài cây làm cơ

sở xác định tên khoa học cho từng loài. Để

xác định tên khoa học các loài thực vật thân

gỗ, dựa vào một số sách chuyên khảo và tài

liệu tham khảo chính như: Bộ thực vật chí Đại

cương Đông Dương do H.Lecomte chủ biên

(1907-1952) [10], Cây cỏ Việt Nam của Phạm

Hoàng Hộ 1991-1993 và 1999-2000 [3,4],

Danh lục các loài thực vật Việt Nam tập I, II,

III (năm 2001, 2003, 2005) [1,7], các tên

được điều chỉnh theo cuốn tên họ và chi của

Brummit, 1992 [8]. Các họ, chi và loài được

sắp sếp theo ABC. Vận dụng các chỉ tiêu xác

định dạng sống của Raunkiaer, năm 1934 [9]

để xây dựng phổ dạng sống của các loài cây

gỗ thường gặp.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn