Nghiên Cứu Tính Đa Dạng Thành Phần Loài Và Phân Bổ Của Họ Hồ Tiêu Piperaceae Tại Xã Chiềng Sơn Huyện Mộc Châu Khu Bảo Tồn Thiên Nhiên Xuân Nha Tỉnh Sơn La

i

LỜI CÁM ƠN

Trong thời gian học tại trƣờng Đại học Lâm nghiệp, để đánh giá kết quả

học tập và hoàn thiện quá trình học tập tại trƣờng, gắn lý thuyết vào thực tiễn.

Đƣợc sự đồng ý của trƣờng Đại học Lâm nghiệp, Khoa Quản Lý tài nguyên

rừng và môi trƣờng, cùng thầy giáo hƣớng dẫn, em đã tiến hành thực hiện khóa

luận tốt nghiệp với tên đề tài “ Nghiên cứu tính đa dạng thành phần loài và

phân bổ của họ Hồ tiêu ( Piperaceae ) tại xã Chiềng Sơn, huyện Mộc Châu,

khu bảo tồn thiên nhiên Xuân Nha, tỉnh Sơn La”

Sau một thời gian làm việc nghiêm túc báo cáo của em đã hoàn thành.

Trong thời gian thực hiện đề tài, ngoài sự nỗ lực của bản thân, em đã nhận

đƣợc rất nhiều sự giúp đỡ của các thầy cô giáo, các cá nhân trong và ngoài nhà

trƣờng.

Nhân dịp này, em xin gửi lời cảm ơn chân thành và sâu sắc tới các thầy cô

trƣờng Đại học Lâm nghiệp, các thầy cô trong Khoa Quản lý tài nguyên rừng

và môi trƣờng đã truyền đạt kiếm thức quý báu cho em trong thời gian học tập

tại trƣờng. Đặc biệt em xin chân thành cảm ơn thầy giáo Thạc sĩ Phạm Thanh

Hà đã luôn quan tâm, tận tình hƣớng dẫn và đóng góp những ý kiến quý báu

cho em trong thời gian hoàn thành khóa luận.

Đồng thời em xin chân thành cảm ơn Ban quản lí Khu bảo tồn Xuân Nha

cùng toàn bộ cán bộ của các trạm kiểm lâm trong khu vực xã Chiềng Sơn đã

tận tình giúp đỡ em trong thời gian nghiên cứu tại địa phƣơng.

Mặc dù đã rất cố gắng nhƣng do thời gian nghiên cứu có hạn, kiến thức

của bản thân còn nhiều hạn chế nên bài khóa luận của em không thể tránh khỏi

thiếu xót. Em rất mong nhận đƣợc sự đóng góp ý kiến từ các quý thầy cô.

Em xin chân thành cảm ơn!

Hà Nội, ngày tháng năm 2017

Sinh viên thực hiện

Nguyễn Thị Linh Trang

ii

TÓM TẮT KHÓA LUẬN

Tên khóa luận : Nghiên cứu tính đa dạng thành phần loài và phân bổ của họ

Hồ tiêu ( Piperaeceae ) tại xã Chiềng Sơn, huyện Mộc Châu, khu bảo tồn

thiên nhiên Xuân Nha, tỉnh Sơn La.

I. Sinh viên thực hiện : Nguyễn Thị Linh Trang

Mã sinh viên : 1353100705

II. Giảng viên hƣớng dẫn : ThS. Phạm Thanh Hà

III. Tóm tắt khóa luận :

1. Mục tiêu nghiên cứu

Xác định đƣợc tính đa dạng về thành phần loài, công dụng, góp phần

điều tra, bổ sung các loài họ Hồ tiêu vào cơ sở dữ liệu thực vật, phục vụ công tác

quản lí tài nguyên của khu vực nghiên cứu.

2. Nội dung nghiên cứu

- Nghiên cứu thành phần loài cây thuộc họ Hồ tiêu

- Nghiên cứu đặc điểm phân bố của họ Hồ tiêu tại khu vực điều tra

- Đánh giá một số tác động ảnh hƣởng đến phân bố của các loài trong

họ Hồ tiêu.

- Đề xuất một số giải pháp nhằm phát triển và bảo tồn các loài cây trong

họ Hồ tiêu

3. Kết quả đạt đƣợc

- Đề tài đã xác định đƣợc 5 loài thực vật họ Hồ tiêu, thuộc 2 chi họ khác

nhau trong khu vực nghiên cứu

- Khu vực có các loài thực vật họ Hồ tiêu phân bố có tầng cây gỗ tƣơng

đối đa dạng và phong phú về thành phần loài

- Đề tài đã xác định đƣợc 5 trạng thái rừng đó là : rừng thƣờng xanh

giàu, rừng thƣờng xanh nghèo, rừng thƣờng xanh trung bình, rừng thƣờng xanh

phục hồi và rừng hỗn giao

- Nghiên cứu đã đề xuất đƣợc một số biện pháp bảo tồn và phát triển

các loài thực vật họ Hồ tiêu.

iii

MỤC LỤC

LỜI CÁM ƠN ........................................................................................................i

TÓM TẮT KHÓA LUẬN ....................................................................................ii

DANH MỤC CÁC BẢNG................................................................................... vi

DANH MỤC HÌNH ẢNH ..................................................................................vii

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ...................................................................viii

ĐẶT VẤN ĐỀ....................................................................................................... 1

Chƣơng 1 ............................................................................................................... 3

TỔNG QUAN VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU............................................................. 3

1.1.Cơ sở lí luận ................................................................................................................ 3

1.1.1. Cơ sở khoa học............................................................................................ 3

1.2.Các khái niệm cơ bản................................................................................................. 3

1.3.Những đặc điểm sinh học của họ Hồ tiêu.............................................................. 4

1.3.1. Cơ quan sinh dƣỡng .................................................................................... 4

1.3.2. Cơ quan sinh sản ......................................................................................... 4

1.4.Tình hình nghiên cứu họ Hồ tiêu trên thế giới...................................................... 4

1.5.Tình hình nghiên cứu họ Hồ tiêu trong nƣớc........................................................ 7

1.6.Tình hình nghiên cứu họ Hồ Tiêu tại xã Chiềng Sơn, huyện Mộc Châu, tỉnh

Sơn La ................................................................................................................................ 8

Chƣơng 2. MỤC TIÊU, ĐỐI TƢỢNG, NỘI DUNG, PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN

CỨU ...................................................................................................................... 9

2.1. Mục tiêu nghiên cứu ................................................................................................. 9

2.1.1. Mục tiêu chung............................................................................................ 9

2.1.2. Mục tiêu cụ thể............................................................................................ 9

2.2. Đối tƣợng nghiên cứu............................................................................................... 9

2.3. Nội dung nghiên cứu ................................................................................................ 9

2.4. Phƣơng pháp nghiên cứu cụ thể ............................................................................. 9

2.4.1. Công tác chuẩn bị........................................................................................ 9

2.4.2. Phƣơng pháp kế thừa có chọn lọc ............................................................. 10

2.4.3. Phƣơng pháp nghiên cứu thành phần loài Hồ tiêu tại xã Chiềng Sơn ...... 10

iv

2.4.4. Phƣơng pháp nghiên cứu đặc điểm phân bố của họ Hồ tiêu tại khu vực

điều tra................................................................................................................. 13

2.4.5. Phƣơng pháp đánh giá một số tác động ảnh hƣởng đến phân bố loài trong

họ Hồ tiêu ............................................................................................................ 19

2.4.6. Phƣơng pháp đề xuất giải pháp nhằm quản lí phát triển các loài cây

trong họ Hồ tiêu .................................................................................................. 20

Chƣơng 3. ĐIỀU KIỆN TỰ NHIÊN KINH TẾ XÃ HỘI................................... 22

3.1. Điều kiện tự nhiên................................................................................................... 22

3.1.1. Lƣợc sử hình thành.................................................................................... 22

3.1.2. Vị trí địa lí ................................................................................................. 22

3.1.3. Địa hình.................................................................................................... 22

3.2. Kinh tế - Xã hội ....................................................................................................... 23

3.2.1. Tổng diện tích tự nhiên ............................................................................. 23

3.2.2. Dân cƣ: ...................................................................................................... 23

3.2.3. Sản xuất nông nghiệp................................................................................ 24

3.2.4. Sản xuất lâm nghiệp .................................................................................. 24

3.2.5. Đời sống và phong tục tập quán................................................................ 25

3.2.6. Cơ sở hạ tầng............................................................................................. 25

3.2.7. Y tế - giáo dục ........................................................................................... 25

3.2.8. Đánh giá chung về tình hình kinh tế-xã hội.............................................. 26

Chƣơng 4. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN ................................ 27

4.1. Danh lục các loài thực họ Hồ tiêu trong khu vực tiểu khu 106 xã Chiềng Sơn.. 27

4.2. Một số đặc điểm phân bố của các loài thực vật họ Hồ tiêu tại khu vực

nghiên cứu ........................................................................................................................ 31

4.2.1. Bản đồ phân bố các loài thực vật họ Hồ tiêu tại khu vực nghiên cứu ...... 32

4.2.2. Một số đặc điểm cấu trúc rừng nơi họ Hồ tiêu phân bố............................ 37

4.2.3. Phân bố của họ Hồ tiêu theo các đặc điểm địa hình bắt gặp..................... 42

4.3. Đánh giá một số tác động ảnh hƣởng đến thực vật họ Hồ tiêu tại khu vực

nghiên cứu ........................................................................................................................ 43

4.3.1. Tác động trực tiếp ..................................................................................... 43

v

4.3.2. Tác động gián tiếp..................................................................................... 44

4.4. Đề xuất một số giải pháp nhằm phát triển và bảo tồn các loài trong họ Hồ

tiêu tại xã Chiềng Sơn .................................................................................................... 45

4.4.1. Những vấn đề bảo tồn và phát triển họ Hồ tiêu tại địa phƣơng................ 45

4.4.2. Các giải pháp đề xuất ................................................................................ 46

KẾT LUẬN, TỒN TẠI, KIẾN NGHỊ ................................................................ 48

Kết luận............................................................................................................................. 48

Tồn tại .............................................................................................................................. 49

Kiến nghị .......................................................................................................................... 49

TÀI LIỆU THAM KHẢO

PHỤ BIỂU

vi

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 2.1. Danh sách những ngƣời đƣợc phỏng vấn.......................................................19

Bảng 4.1. Danh lục các loài họ Hồ tiêu tại xã Chiềng Sơn ...........................................27

Bảng 4.2. Bảng tổng hợp các loài theo số chi Hồ tiêu ....................................................28

Bảng 4.3. Đặc điểm sinh cảnh của loài .................................................................................32

Bảng 4.4. Đặc điểm sinh cảnh của loài .................................................................................33

Bảng 4.5. Đặc điểm sinh cảnh của loài .................................................................................34

Bảng 4.6. Đặc điểm sinh cảnh của loài .................................................................................35

Bảng 4.7: Đặc điểm sinh cảnh của loài .................................................................................36

Bảng 4.8: Công thức tổ thành tầng cây cao.......................................................................38

Bảng 4.9. Mật độ cây tái sinh theo trạng thái rừng...........................................................40

Bảng 4.10. Công thức tổ thành cây tái sinh........................................................................40

Bảng 4.11. Bảng cây bụi thảm tƣơi, thảm khô dƣới tán rừng.....................................41

Bảng 4.12: Phân bố của họ Hồ tiêu theo địa hình.............................................................42

vii

DANH MỤC HÌNH ẢNH

Hình 2.1. Sơ đồ các tuyến điều tra tại xã Chiềng Sơn ........................................ 11

Hình 4.1. Bản đồ các loài trong họ Hồ tiêu điều tra đƣợc tại khu vực nghiên cứu

............................................................................................................................. 31

Hình 4.2. Bản đồ phân bố Lá lốt ( Piper lolot).................................................. 32

Hình 4.3. Bản đồ phân bố Trầu giả (Piper samentorsum).................................. 33

Hình 4.4: Bản đồ phân bố Tiêu lá gai (Piper boehmeriafolium)........................ 34

Hình 4.5. Bản đồ phân bố Tiêu trên đá (Piper saxicola)................................... 35

Hình 4.6. Bản đồ phân bố Càng Cua (Peperomia harmandi)............................ 36