Nghiên Cứu Tính Đa Dạng Thành Phần Loài Và Phân Bố Của Các Loài Thực Vật Họ Hồ Tiêu Piperaceae Tại Khu Vực Xã Đại Đình Huyện Tam Đảo Tỉnh Vĩnh Phúc

LỜI CẢM ƠN

Để hoàn thành khóa luận tốt nghiệp lần này, em xin chân thành cảm ơn ban

lãnh đạo Trƣờng Đại Học Lâm Nghiệp Việt Nam cùng các thầy cô giáo trong khoa

Quản lý tài nguyên rừng và môi trƣờng đã tạo điều kiện và giúp đỡ em trong quá

trình thực hiện đề tài.

Em xin gửi lời cảm ơn đặc biệt đến thầy giáo ThS. Phạm Thanh Hà, ngƣời

trực tiếp hƣớng dẫn tận tình, chu đáo để em có thể hoàn thành tốt khóa luận này.

Em xin chân thành cảm ơn các chú, các bác Kiểm Lâm tại Trạm Kiểm lâm xã

Đại Đình. Cùng với đó là sự trợ giúp của Ban quản lý Vƣờn Quốc gia Tam Đảo đã

tạo điều kiện hỗ trợ em về tài liệu phục vụ quá trình điều tra.

Cuối cùng em xin chân thành cảm ơn ngƣời dân xã Đại Đình, huyện Tam

Đảo, tỉnh Vĩnh Phúc đã tạo điều kiện giúp đỡ em trong quá trình thực hiện đề tài.

Mặc dù đã cố gắng hết sức, nhƣng do kiến thức bản thân còn hạn chế, chƣa có

nhiều kinh nghiệm. Do vậy bài khóa luận của em không tránh khỏi những sai xót.

Em rất mong nhận đƣợc những ý kiến đánh giá và đóng góp của quý thầy cô để em

trở nên hoàn thiện hơn.

Em xin chân thành cảm ơn!

Hà Nội, ngày 17 tháng 05 năm 2017

Sinh viên

Đặng Văn Thành

Trƣờng Đại học Lâm nghiệp

Khoa Quản lý tài nguyên rừng và môi trƣờng

-----------------------------------------

TÓM TẮT KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP

1. Tên khóa luận: “Nghiên cứu tính đa dạng thành phần loài và phân bố của

các loài thực vật họ Hồ Tiêu (Piperaceae) tại khu vực xã Đại Đình, huyện Tam

Đảo, Tỉnh Vĩnh Phúc”.

2. Sinh viên thực hiện: Đặng Văn Thành

3. Giáo viên hƣớng dẫn: ThS. Phạm Thanh Hà

4. Mục tiêu nghiên cứu:

Nghiên cứu đƣợc tính đa dạng thành phần loài thực vật thuộc họ Hồ Tiêu tại

khu vực xã Đại Đình, huyện Tam Đảo, tỉnh Vĩnh Phúc. Xây dựng đƣợc bản đồ và

đánh giá đƣợc một số đặc điểm phân bố của các loài thực vật thuộc họ Hồ Tiêu tại

khu vực nghiên cứu. Đánh giá đƣợc các tác động ảnh hƣởng tới tính đa dạng và

phân bố của thực vật họ Hồ Tiêu tại khu vực nghiên cứu. Đề xuất đƣợc các giải

pháp bảo tồn và phát triển thực vật thuộc họ Hồ Tiêu tại khu vực nghiên cứu.

5. Nội dung nghiên cứu:

- Nghiên cứu về thành phần loài thực vật thuộc họ Hồ Tiêu tại khu vực xã Đại

Đình, huyện Tam Đảo, tỉnh Vĩnh Phúc.

- Nghiên cứu một số đặc điểm phân bố của họ Hồ Tiêu tại khu vực nghiên cứu.

- Đánh giá các tác động ảnh hƣởng tới phân bố của họ Hồ Tiêu tại khu vực

nghiên cứu.

- Đề xuất một số giải pháp bảo tồn và phát triển thực vật thuộc họ Hồ Tiêu cho

khu vực nghiên cứu.

6. Những kết quả đạt đƣợc:

6.1. Về thành phần loài thực vật họ Hồ Tiêu tại khu vực nghiên cứu

Qua quá trình nghiên cứu tại xã Đại Đình, huyện Tam Đảo, tỉnh Vĩnh Phúc đã

xác định 8 loài thực vật họ Hồ Tiêu, thuộc 2 chi là chi Piper có 7 loài và chi

Peperomia có 1 loài.

6.2. Về đặc điểm phân bố các loài

- Xây dựng đƣợc 9 bản đồ thể hiện sự phân bố các loài thực vật họ Hồ Tiêu tại

khu vực nghiên cứu. Trong đó có 1 bản đồ tổng thể và 8 bản đồ thể hiện sự phân bố

của từng loài trong khu vực nghiên cứu.

- Đánh giá đƣợc một số đặc điểm về điều kiện lập địa nơi thực vật họ Hồ Tiêu

phân bố nhƣ: độ tàn che, độ che phủ, độ dốc, hƣớng phơi, khối lƣợng thảm khô.

- Đánh giá đƣợc một số đặc điểm về tầng cây cao nơi thực vật họ Hồ Tiêu

phân bố.

- Đánh giá đƣợc một số đặc điểm tầng cây tái sinh, cây bụi, thảm tƣơi nơi thực

vật họ Hồ Tiêu phân bố.

6.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến các loài thực vật họ Hồ Tiêu

Phân tích đƣợc một số yếu tố ảnh hƣởng đến các loài thực vật họ Hồ Tiêu tại

khu vực xã Đại Đình bao gồm:

- Các yếu tố ảnh hƣởng từ tự nhiên: thuận lợi và các mối đe dọa.

- Hiện trạng quản lý rừng tại khu vực nghiên cứu.

- Vấn đề khai thác và sử dụng các sản phẩm từ thực vật họ Hồ Tiêu.

- Đánh giá đƣợc sơ đồ SWOT tại khu vực nghiên cứu có ảnh hƣởng đến các

loài thực vật họ Hồ Tiêu.

6.4. Đề xuất một số giải pháp

Một số giải pháp đƣợc đề xuất bao gồm: các giải pháp về kĩ thuật, các giải

pháp về tổ chức quản lý, giải pháp về thị trƣờng và một số giải pháp quản lý chung

tài nguyên rừng.

Hà Nội, ngày 17 tháng 05 năm 2017

Sinh viên

Đặng Văn Thành

MỤC LỤC

LỜI CẢM ƠN

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT

DANH MỤC CÁC BẢNG, MẪU BIỂU

DANH MỤC CÁC HÌNH

ĐẶT VẤN ĐỀ........................................................................................................... 1

Chƣơng 1. TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU............................................................... 3

1.1.Đặc trƣng chung thực vật họ Hồ Tiêu................................................................. 3

1.2. Tình hình nghiên cứu về thực vật họ Hồ Tiêu trên Thế Giới ............................ 3

1.3. Tình hình nghiên cứu về thực vật họ Hồ Tiêu tại Việt Nam ............................. 5

Chƣơng 2. MỤC TIÊU, ĐỐI TƢỢNG, NỘI DUNG VÀ PHƢƠNG PHÁP

NGHIÊN CỨU........................................................................................................ 10

2.1. Mục tiêu nghiên cứu......................................................................................... 10

2.1.1. Mục tiêu tổng quát......................................................................................... 10

2.1.2. Mục tiêu cụ thể.............................................................................................. 10

2.2. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu.................................................................... 10

2.2.1. Đối tƣợng nghiên cứu.................................................................................... 10

2.2.2. Phạm vi nghiên cứu....................................................................................... 10

2.3. Nội dung nghiên cứu........................................................................................ 10

2.4. Phƣơng pháp nghiên cứu.................................................................................. 11

2.4.1. Công tác chuẩn bị.......................................................................................... 11

2.4.2. Phƣơng pháp nghiên cứu thành phần loài thực vật họ Hồ Tiêu tại khu vực xã

Đại Đình, huyện Tam Đảo, tỉnh Vĩnh Phúc............................................................ 11

2.4.3. Phƣơng pháp nghiên cứu đặc điểm phân bố của thực vật họ Hồ Tiêu tại xã

Đại Đình. ................................................................................................................. 14

2.4.4. Phƣơng pháp đánh giá các yếu tố ảnh hƣởng đến tính đa dạng và sự phân bố

cây họ Hồ Tiêu tại khu vực xã Đại Đình, huyện Tam Đảo, tỉnh Vĩnh Phúc. ......... 20

Chƣơng 3. ĐIỀU KIỆN TỰ NHIÊN, KINH TẾ-XÃ HỘI KHU VỰC NGHIÊN

CỨU ........................................................................................................................ 21

3.1. Điều kiện tự nhiên ............................................................................................ 21

3.1.1. Vị trí địa lý .................................................................................................... 21

3.1.2. Địa hình, khí hậu và thủy văn ....................................................................... 22

3.1.3. Tài nguyên thiên nhiên.................................................................................. 24

3.2. Kinh tế-xã hội................................................................................................... 25

Chƣơng 4. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN .................................... 27

4.1. Thành phần thực vật họ Hồ Tiêu tại xã Đại Đình, huyện Tam Đảo, tỉnh Vĩnh

Phúc......................................................................................................................... 27

4.2. Đặc điểm phân bố của thực vật họ Hồ Tiêu tại xã Đại Đình.......................... 28

4.2.1. Vị trí phân bố của các loài thực vật trong họ Hồ Tiêu tại xã Đại Đình........ 28

4.2.2. Một số đặc điểm về điều kiện lập địa nơi thực vật họ Hồ Tiêu phân bố ...... 43

4.2.3. Đặc điểm tầng cây cao nơi thực vật họ Hồ Tiêu phân bố............................. 45

4.2.4. Đặc điểm tầng cây tái sinh nơi thực vật họ Hồ Tiêu phân bố....................... 48

4.2.5. Đặc điểm cây bụi, thảm tƣơi ......................................................................... 50

4.3. Các yếu tố ảnh hƣởng đến thực vật họ Hồ Tiêu tại xã Đại Đình................... 50

4.3.1. Yếu tố tự nhiên.............................................................................................. 50

4.3.2. Các yếu tố con ngƣời: ................................................................................... 51

4.4. Những giải pháp bảo tồn và phát triển loài thực vật họ Hồ Tiêu tại xã Đại

Đình, huyện Tam Đảo, tỉnh Vĩnh Phúc................................................................... 54

KẾT LUẬN, TỒN TẠI VÀ KIẾN NGHỊ............................................................... 57

1. Kết luận ............................................................................................................. 57

2. Tồn tại ............................................................................................................... 59

3. Kiến nghị........................................................................................................... 59

TÀI LIỆU THAM KHẢO

PHỤ LỤC

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT

CHQS Chỉ huy quân sự

CTTT Công thức tổ thành

D1.3 Đƣờng kính thân cây ở vị trí 1.3

ĐDSH Đa dạng sinh học

ĐKTN - KTXH Điều kiện tự nhiên - Kinh tế xã hội

GPS Global Positioning System (Thiết bị định vị toàn cầu)

Hdc Chiều cao dƣới cành

HPLC-MS

High-performance liquid chromatography-mass

spectrometry

Hvn Chiều cao vút ngọn

IIa Trạng thái rừng non không trữ lƣợng

IIIa1 Trạng thái rừng nghèo

IIIa2 Trạng thái rừng trung bình

IIIa3 Trạng thái rừng giàu

LSNG Lâm sản ngoài gỗ

ODB Ô dạng bản

OTC Ô tiêu chuẩn

SWOT Strenght, Weakness, Opportunity, Threat

TB Trung bình

THCS Trung học cơ sở

TNTN Tài nguyên thiên nhiên

VQG Vƣờn quốc gia

DANH MỤC CÁC BẢNG, MẪU BIỂU

Mẫu biểu 2.1: Điều tra tuyến................................................................................... 13

Mẫu biểu 2.2: Danh lục thực vật họ Hồ Tiêu tại khu vực xã Đại Đình, huyện Tam

Đảo, tỉnh Vĩnh Phúc................................................................................................ 14

Mẫu biểu 2.3: Tọa độ các điểm bắt gặp cây họ Hồ Tiêu tại khu vực nghiên cứu .. 14

Mẫu biểu 2.4: Điều tra tầng cây gỗ trong OTC ...................................................... 15

Mẫu biểu 2.5: Điều tra cây bụi, thảm tƣơi và cây tái sinh ...................................... 17

ảng 3.1: Hiện trạng sử dụng đất của xã Đại Đình ................................................ 24

Bảng 4.1: Danh lục các loài thực vật họ Hồ Tiêu tại xã Đại Đình ......................... 27

Bảng 4.2: Số lƣợng thực vật họ Hồ Tiêu theo các Chi tại khu vực nghiên cứu ..... 27

Bảng 4.3: Tọa độ và độ cao vị trí phân bố loài Trầu không tại xã Đại Đình.......... 29

Bảng 4.4: Tọa độ và độ cao vị trí phân bố loài Rau càng cua tại xã Đại Đình....... 31

Bảng 4.5: Tọa độ và độ cao vị trí phân bố loài Tiêu trên đá tại xã Đại Đình......... 33

Bảng 4.6: Tọa độ và độ cao vị trí phân bố loài Lá lốt tại xã Đại Đình................... 35

Bảng 4.7: Tọa độ và độ cao vị trí phân bố loài Tiêu lá gai tại xã Đại Đình ........... 37

Bảng 4.8: Tọa độ và độ cao vị trí phân bố loài Hàm ếch rừng tại xã Đại Đình ..... 39

Bảng 4.9: Tọa độ và độ cao vị trí phân bố loài Lốt (Trầu giả) tại xã Đại Đình...... 41

Bảng 4.10: Tọa độ và độ cao vị trí phân bố loài Piper austrosinense tại xã Đại Đình

................................................................................................................................. 43

Bảng 4.11: Các chỉ tiêu trong điều kiện lập địa tại những nơi thực vật họ Hồ Tiêu

phân bố .................................................................................................................... 44

Bảng 4.12: Công thức tổ thành tầng cây cao ở 4 trạng thái tại khu vực nghiên cứu..

................................................................................................................................. 46

Bảng 4.13: Đặc điểm tầng cây cao nơi thực vật họ Hồ Tiêu phân bố .................... 47

Bảng 4.14: Công thức tổ thành cây tái sinh ở 4 trạng thái rừng khu vực nghiên cứu

................................................................................................................................. 48

Bảng 4.15: Chiều cao cây tái sinh........................................................................... 49

Bảng 4.16: Cây bụi thảm tƣơi dƣới tán rừng .......................................................... 50

Bảng 4.17 : Sơ đồ Swot tại xã Đại đình, huyện Tam Đảo, tỉnh Vĩnh Phúc............ 54