Nghiên Cứu Tính Đa Dạng Loài Bướm Ngày Rhopalocera Tại Xã Phình Giàng Huyện Điện Biên Đông Tỉnh Điện Biên Và Đề Xuất Giải Pháp Quản Lý

TRƯỜNG ĐẠI HỌC LÂM NGHIỆP

KHOA QUẢN LÝ TÀI NGUYÊN RỪNG VÀ MÔI TRƯỜNG

-----------------------------

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP

NGHIÊN CỨU TÍNH ĐA DẠNG LOÀI BƯỚM NGÀY (Rhopalocera)

TẠI XÃ PHÌNH GIÀNG, HUYỆN, ĐIỆN BIÊN ĐÔNG,

TỈNH ĐIỆN BIÊN VÀ ĐỀ XUẤT GIẢI PHÁP QUẢN LÝ

NGÀNH : QUẢN LÝ TÀI NGUYÊN RỪNG

MÃ NGÀNH: 7620211

Giáo viên hướng dẫn : TS. Hoàng Thị Hằng

Sinh viên thực hiện : Thào A Dũng

Mã sinh viên : 1653020558

Lớp : 61A – QLTNR

Khóa học : 2016 – 2020

Hà Nội 2020

i

LỜI CẢM ƠN

Trong suốt 4 năm học tập tại trường Đại học Lâm nghiệp cũng như thời

gian làm khoá luận, ngoài sự nỗ lực của bản thân, tôi luôn luôn nhận được sự

giúp đỡ tận tình của các thầy cô giáo, gia đình và bạn bè.

Trước hết, tôi xin trân trọng cảm ơn các thầy cô giáo trường Đại học Lâm

nghiệp. Đặc biệt là các thầy cô giáo trong Khoa Quản lý tài nguyên rừng và Môi

trường đã tận tình chỉ dạy, truyền đạt những kiến thức, những kinh nghiệm quý

báu giúp cho tôi trang bị hành trang cho công việc của mình sau này.

Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới cô giáo TS. Hoàng Thị Hằng đã tận

tình hướng dẫn, giúp đỡ tôi trong suốt quá trình thực hiện nghiên cứu khóa luận

tốt nghiệp.

Tôi xin trân trọng cảm ơn các cán bộ, nhân viên xã phình Giàng đã nhiệt

tình giúp đỡ tôi trong thời gian thực hiện khóa luận này.

Cuối cùng tôi xin chân thành gửi lời cảm ơn tới gia đình, bạn bè luôn

quan tâm, động viên, giúp đỡ tôi trong suốt quá trình học tập và thực hiện đề tài

tốt nghiệp.

Trong quá trình học tập, cũng như là trong quá trình làm khóa luận, bản

thân em còn nhiều thiếu sót. Đồng thời do trình độ chuyên môn cũng như kinh

nghiệm thực tiễn còn hạn chế nên em rất mong nhận được ý kiến đóng góp của

quý thầy cô để em hoàn thiện hơn.

Xin trân trọng cảm ơn !

Hà Nội, ngày 01 tháng 5 năm 2020

Sinh viên

Thào A Dũng

ii

MỤC LỤC

LỜI CẢM ƠN ........................................................................................................ i

MỤC LỤC.............................................................................................................ii

DANH MỤC CÁC BẢNG.................................................................................... v

DANH MỤC CÁC HÌNH.................................................................................... vi

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT .................................................................... vii

TÓM TẮT KHÓA LUẬN .................................................................................viii

CHƯƠNG I ......................................................................................................... 11

TỔNG QUAN VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU........................................................... 11

1.1. Đặc điểm chung của bộ Cánh vảy (Lepidoptera)......................................... 11

1.2. Tình hình nghiên cứu về Bướm ngày trên thế giới...................................... 12

1.2.1. Nghiên cứu về đa dạng.............................................................................. 12

1.2.2. Nghiên cứu về sinh học và sinh thái ......................................................... 12

1.3. Tổng quan nghiên cứu về bướm ngày trong nước ....................................... 14

1.3.1. Nghiên cứu về đa dạng.............................................................................. 14

1.3.2. Nghiên cứu về đặc điểm sinh học và sinh thái học................................... 15

CHƯƠNG II ĐẶC ĐIỂM KHU VỰC NGHIÊN CỨU...................................... 17

2.1. Điều kiện tự nhiên ........................................................................................ 17

2.1.1. Vị trí địa lý ................................................................................................ 17

2.1.2. Địa hình, địa mạo ...................................................................................... 17

2.1.3. Khí hậu ...................................................................................................... 17

2.1.4. Thuỷ văn.................................................................................................... 18

2.1.5. Tài nguyên đất........................................................................................... 19

2.2. Tình hình phát triển kinh tế xã hội............................................................... 19

2.2.1. Đất nông nghiệp ........................................................................................ 19

2.2.2. Sản xuất Lâm nghiệp................................................................................. 20

2.3. Tình hình dân số dân tộc và lao động .......................................................... 21

2.4. Đánh giá chung về điều kiện tự nhiên, tài nguyên thiên nhiên.................... 21

iii

2.4.1. Thuận lợi ................................................................................................... 21

2.4.2. Khó khăn ................................................................................................... 21

CHƯƠNG III. ĐỐI TƯỢNG, MỤC TIÊU, NỘI DUNG, PHƯƠNG PHÁP

NGHIÊN CỨU.................................................................................................... 22

3.1. Đối tượng nghiên cứu................................................................................... 22

3.2. Mục tiêu nghiên cứu..................................................................................... 22

3.2.1. Mục tiêu chung.......................................................................................... 22

3.2.2. Mục tiêu cụ thể.......................................................................................... 22

3.3. Nội dung nghiên cứu.................................................................................... 22

3.4. Phương pháp nghiên cứu.............................................................................. 22

3.4.1. Phương pháp thu thập và kế thừa tài liệu.................................................. 22

3.4.2. Phương pháp điều tra thực địa .................................................................. 23

3.4.3. Phương pháp phân tích số liệu .................................................................. 27

3.4.4. Cách xử lý mẫu và bảo quản mẫu ............................................................. 27

3.4.5. Phương pháp phân loại mẫu...................................................................... 28

3.4.6. Đánh giá hiện trạng công tác bảo tồn của khu vực nghiên cứu ................ 28

3.4.7. Xác định các loài nguy cấp, quý hiếm ...................................................... 28

CHƯƠNG IV KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU......................................................... 30

4.1. Thành phần các loài bướm ngày có trong khu vực nghiên cứu................... 30

4.1.1. Danh lục các loài bướm ngày có trong khu vực nghiên cứu .................... 30

4.1.2. Độ bắt gặp của các loài bướm ngày trong khu vực nghiên cứu................ 32

4.2. Đánh giá sự đa dạng của các loài bướm ngày tại khu vực nghiên cứu........ 35

4.2.1. Đa dạng loài bướm ngày tại khu vực nghiên cứu ..................................... 35

4.2.2. Đa dạng bướm ngày theo điểm điều tra tại khu vực nghiên cứu .............. 37

4.2.3. Đa dạng bướm ngày theo sinh cảnh tại khu vực nghiên cứu................... 38

4.2.4. Đa dạng về hình thái.................................................................................. 40

4.2.5. Đa dạng về tập tính ................................................................................... 43

4.2.6. Đa dạng về vai trò đối với hệ sinh thái ..................................................... 45

4.3. Dẫn liệu đặc điểm sinh học, sinh thái của các loài bướm ngày có giá trị và

có ý nghĩa lớn trong du lịch sinh thái.................................................................. 45

iv

4.3.1. Bướm phượng cánh chim chấm rời Troides helena.................................. 45

4.3.2 Bướm phượng lớn - Papilio memnon ........................................................ 47

4.3.3 Bướm phượng Pari - Papilio paris ............................................................. 48

4.3.4. Bướm phượng 4 mảnh trắng - Papilio nephelus....................................... 49

4.3.5. Bướm phượng Papilio polytes .................................................................. 50

4.3.6. Bướm đốm Euploea muiciber ................................................................... 51

4.3.7. Bướm giáp Neptis hylas............................................................................ 52

4.4. Đề xuất các biện pháp quản lý, bảo tồn các loài bướm ngày trong khu vực

nghiên cứu ........................................................................................................... 53

4.4.1. Một số nguyên nhân dẫn đến sự suy giảm thành phần loài côn trùng bướm

ngày khu vực nghiên cứu .................................................................................... 53

4.4.2. Đề xuất các giải pháp quản lý, bảo tồn các loài bướm ngày trong khu vực

nghiên cứu ........................................................................................................... 54

CHƯƠNG V KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ..................................................... 57

1. Kết luận ........................................................................................................... 57

2. Kiến nghị......................................................................................................... 57

TÀI LIỆU THAM KHẢO................................................................................... 59

PHỤ LỤC............................................................................................................ 61

v

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 2.1. Phân loại các loại đất tại xã Phình Giàng ........................................... 19

Bảng 4.1 Danh lục các loài bướm ngày thuộc đối tượng nghiên cứu................. 30

Bảng 4.2. Tỷ lệ độ bắt gặp các loài bướm ngày trong khu vực nghiên cứu ....... 32

Bảng 4.3: Loài bướm thường gặp trong khu vực nghiên cứu............................. 33

Bảng 4.4 Các loài bướm ít gặp trong khu vực nghiên cứu ................................. 34

Bảng 4.5: Các loài bướm ngày ngẫu nhiên gặp .................................................. 34

Bảng 4.6 Thống kê số loài và số giống theo từng họ.......................................... 36

Bảng 4.7 : Tỷ lệ các loài côn trùng theo điểm điều tra ....................................... 37

Bảng 4.8. Phân bố của các loài bướm ngày theo sinh cảnh................................ 38