Nghiên cứu tập tính chia đàn và giao phối của ong chúa Apis cerena tại Thái Nguyên

KHOA HỌC CỔNG NGHỆ

NGHIÊN CỬU T Ạ P TÍN H CHIA Đ À N V À GIAO P H Ố I CỦA

ONG CHÚA Apis cerena TẠI TH Á I NGUY ÊN

Nguyễn Duy Hoan1, Phùng Đức Hoàn1, Phùng Hữu Chính2

TÓM TẮT

Nghiên cứu tập tính chia đàn và tập tính giao phối của ong chúa được tiến hành trong các năm 2011-2012

trên 150 đàn ong nội đang được nuôi và khai thác tại huyện Đồng Hỷ và thành phố Thái Nguyên. Tiến hành

theo dõi trục tiếp trên 20 ong chúa ngay sau khi nờ để khảo sát các chỉ tiêu về thòi điểm tập bay định hường, bay

giao phối trong ngày và số lần giao phối của ong chúa. Sử dụng các thiết bị và vật tư chuyên dụng như: hộp

nhựa trong suốt gắn của tổ, kính lúp... để tiến hành theo dõi. Kết quả nghiên cứu cho thấy: Tỷ lệ chia đàn

của ong Apis cereña chịu ảnh hưởng bởi mùa vụ (vụ xuân — hè đạt 90,67%, vụ thu — đông đạt 32,31%), tập

tính này tỷ lệ thuận vói thế đàn (tỷ lệ chia đàn đạt 80, 88, 92 và 100% tương ứng với các thế đàn có 3, 4 và 6

^ V % ^ A A % 4 i A • Ê a; 1 ề** % _ /. _ % • Ạ __________^ ^ _______________________________________^ ---------i Apis

khoảng

chúa cao hơn vụ đông - xuân và thế đàn càng lớn thì số mũ chúa càng nhiều). Ong chúa thường bay định

hướng 12 -15 giờ và bay giao phối 13-15 giờ trong ngày. Đa số ong chúa giao phối 2 lần (53,33%), 1 lần

ngưòi

chúa đạt hiệu quả cao.

Từ khóa: Chia đàn tựnhiên, bay giao phối, bây định hướng, ong chúa Apis cerena, Thái Nguyên.

1. MỞ ĐẨU

khâu đóng

trong chuỗi giá trị của hệ thống chăn nuôi vi vậy

+ Một số yếu tố ảnh hưởng đến số lượng mũ

chúa xây mói.

+ Thòi điểm tập bay định hướng, bay giao phối

cứu để cải thiên và số lần giao phối của ong chúa.

Địa điểm và thời gian nghiên cứu: Các đàn

ong được nuôi tại 02 địa điểm thành phố Thái

Nguyên và huyện Đồng Hỷ - tỉnh Thái Nguyên. Thời

gian nghiên cứu: Từ tháng 1 năm 2011 đến tháng 12

người nuôi và các nhà khoa

Ig đặc biệt quan tâm

tính của đàn ong C

Ig. Quá trình chia đà

trinh giao phối của chúa tơ để tiếp tục sinh sản năm 2012.

và duy trì số lượng ong thợ của đàn cũ. Theo các tác

giả: Chinh T. X. (2004), Nguyễn Quang Tấn và cs.

(2008), Koeninger et al. (2011) tập tính chia đàn và

giao phối phụ thuộc vào rất nhiều yếu tố như: giống,

thòi tiết, khí hậu, nguồn hoa, tuổi chúa... Nghiên cứu

này tập trung tìm hiểu một số yếu tố như mùa vụ,

nguồn hoa, thế đàn ảnh hưởng đến tập tính của đàn

ong đang nuôi và khai thác tại Thái Nguyên. Kết quả

nghiên cứu có thể giúp người chăn nuôi làm chủ và

định hướng các tập tính bản năng của con ong theo

hướng có lọi cho sản xuất.

2. NỘI DUNG vầ PHUDNG PHÁP NGHẼN cúu

tượng nghiên cứu.

cerana.

Nội dung nghiên cứu:

+ Một số yếu tố ảnh hường đến tập tính chia đàn

như vùng miền, mùa vụ, quy mô đàn.

*

1 Đại học Thái Nguyên

2 Hội Nuôi ong Việt Nam

Phương pháp nghiên cứu: Tiến hành theo dõi trên

150 đàn ong có quy mô từ 3 đến 6 cầu tại thành phố Thái

Nguyên và huyện Đồng Hỷ ở 2 vụ xuân - hè và thu -

đông trong 2 năm (2011-2012) để theo dõi các yếu tố ảnh

hưởng tói tập tính chia đàn và số lượng mũ chúa được

xây khi chia đàn. Ngoài ra, tiến hành theo dõi 20 ong

chúa ngay sau khi nở để khảo sát các chỉ tiêu về thời

điểm tập bay định hướng, bay giao phối trong ngày

và số lần giao phối của ong chúa. Sử dụng các thiết

bị và vật tư chuyên đụng như hộp nhựa trong suốt

gắn cửa tổ, kính lúp... để xác định chính xác thòi

điểm ong chúa ra và vào cửa tổ. Quan sát phần bụng

của ong chúa để phân biệt chúa bay định hướng hay

bay giao phối, số liệu được tính toán theo phương

pháp của Nguyễn Văn Thiện và cs (2002) và sử dụng

phần mềm Microsoft Statistica Ver.5.0.

s. KẾT QUÀ NGHIÊN cúu VẦ THÀO LUẬN

3.1. Một số yếu tổ ảnh hưởng đển tỷ lệ đàn ong

chia đàn

156 NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIÊN n ô n g thô n - KỲ 3+4 - THÁNG 2/2015