Nghiên cứu sự thay đổi của một số nguyên tố vi lượng trong đất dưới các trạng thái rừng tại vườn Quốc gia Phú Quốc :Luận văn Thạc sĩ - Chuyên ngành : Quản lý Tài nguyên và Môi trường

BỘ CÔNG THƯƠNG

TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHIỆP THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

NGUYỄN THỊ BÍCH TUYỀN

NGHIÊN CỨU SỰ THAY ĐỔI CỦA MỘT SỐ

NGUYÊN TỐ VI LƯỢNG TRONG ĐẤT

DƯỚI CÁC TRẠNG THÁI RỪNG TẠI

VƯỜN QUỐC GIA PHÚ QUỐC

Chuyên ngành: QUẢN LÝ TÀI NGUYÊN VÀ MÔI TRƯỜNG

Mã chuyên ngành: 60.85.01.01

LUẬN VĂN THẠC SĨ

THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH, NĂM 2020

Công trình được hoàn thành tại Trường Đại Học Công Nghiệp TP.Hồ Chí Minh.

Người hướng dẫn khoa học: TS. Lê Huệ Hương

Người phản biện 1: .......................................................................................................

Người phản biện 2:........................................................................................................

Luận văn thạc sĩ được bảo vệ tại Hội đồng chấm bảo vệ Luận văn thạc sĩ Trường Đại

Học Công Nghiệp TP. Hồ Chí Minh ngày 22 tháng 08 năm 2020.

Thành phần Hội đồng đánh giá luận văn thạc sĩ gồm:

1. ............................................................................................... – Chủ tịch Hội đồng

2. ............................................................................................... – Phản biện 1

3. ............................................................................................... – Phản biện 2

4. ............................................................................................... – Ủy viên

5. ............................................................................................... – Thư ký

CHỦ TỊCH HỘI ĐỒNG VIỆN TRƯỞNG VIỆN KHCN & QLMT

LÊ HÙNG ANH LÊ HÙNG ANH

BỘ CÔNG THƯƠNG

TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHIỆP

THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM

Độc lập – Tự do – Hạnh phúc

NHIỆM VỤ LUẬN VĂN THẠC SĨ

Họ tên học viên: Nguyễn Thị Bích Tuyền MSHV: 16001811

Ngày, tháng, năm sinh: 03/08/1994 Nơi sinh: Tp. Hồ Chí Minh

Chuyên ngành: Quản lý Tài nguyên và Môi trường Mã số: 60850101

I. TÊN ĐỀ TÀI:

“Nghiên cứu sự thay đổi của một số nguyên tố vi lượng trong đất dưới các trạng

thái rừng tại Vườn Quốc Gia Phú Quốc.”

II. NHIỆM VỤ VÀ NỘI DUNG:

- Xác định được sự thay đổi của trạng thái rừng tại vùng đệm VQG Phú Quốc qua

các năm.

- Xác định được sự thay đổi các nguyên tố vi lượng trong các trạng thái rừng tại

VQG Phú Quốc.

- Xác định mối tương quan giữa sự thay đổi của các nguyên tố vi lượng và sự thay

đổi của các trạng thái rừng tại VQG Phú Quốc.

III. NGÀY GIAO NHIỆM VỤ: Thực hiện theo Quyết định số 2541/QĐ-ĐHCN ngày

08/05/2018 của Trường Đại Học Công Nghiệp TP.HCM về việc giao đề tài và cử

người hướng dẫn luận văn thạc sĩ.

IV. NGÀY HOÀN THÀNH NHIỆM VỤ: Ngày tháng năm 2020.

V. NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. Lê Huệ Hương

Tp. Hồ Chí Minh, ngày tháng năm 2020

NGƯỜI HƯỚNG DẪN CHỦ NHIỆM BỘ MÔN ĐÀO TẠO

VIỆN TRƯỞNG

i

LỜI CẢM ƠN

Tác giả xin trân trọng bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến TS. Lê Huệ Hương về sự chỉ

dẫn tận tình trong quá trình nghiên cứu và thực hiện luận văn này.

Xin chân thành cảm ơn các giảng viên giảng dạy tại Viện Khoa Học Công Nghệ

và Quản Lý Môi Trường của Trường Đại Học Công Nghiệp TP.Hồ Chí Minh đã

tận tình hỗ trợ tài liệu, đóng góp ý kiến cũng như động viên tôi rất nhiều và nhiệt

tình truyền đạt những kiến thức và kinh nghiệm trong suốt quá trình học tập, nghiên

cứu để hoàn thành chương trình cao học và thực hiện luận văn tốt nghiệp.

Cuối cùng, tác giả xin cảm ơn đến gia đình đã tạo điều kiện tốt nhất để yên tâm học

tập, hoàn thành nhiệm vụ và các bạn học viên đã chia sẻ, trao đổi kinh nghiệm và

giúp đỡ hết mình trong quá trình cá nhân tôi thực hiện luận văn.

ii

TÓM TẮT LUẬN VĂN THẠC SĨ

Đề tài: “Nghiên cứu sự thay đổi của một số nguyên tố vi lượng trong đất dưới

các trạng thái rừng tại Vườn Quốc Gia Phú Quốc” được tiến hành nghiên cứu

trên địa bàn Vườn Quốc Gia Phú Quốc thuộc huyện Phú Quốc. Mục tiêu của nghiên

cứu nhằm xác định được sự thay đổi các nguyên tố vi lượng trong các trạng thái

rừng tại Vườn Quốc Gia Phú Quốc. Luận văn sử dụng phương pháp tham khảo số

liệu, thu thập và tổng hợp tài liệu, phương pháp lấy mẫu phân tích, kết hợp với

phương pháp xử lý số liệu; Đặc biệt phương pháp phân tích mẫu các nguyên tố vi

lượng trong đất, để từ đó xác định được sự biến động của các nguyên tố và các

nguyên nhân ảnh hưởng đến các nguyên tố vi lượng. Ngoài ra, còn ứng dụng

phương pháp GIS để vẽ biểu đồ biến động diện tích rừng qua các năm để so sánh

các mốc thời gian cũng như đưa ra được sự thay đổi của các trạng thái rừng qua

các năm 2009, 2017 và 2018.

Kết quả nghiên cứu đạt được:

- Đánh giá sự thay đổi của trạng thái rừng qua các năm 2009, 2017 và 2018.

- Kết quả xác định thực trạng và sự thay đổi của các nguyên tố vi lượng trong đất

dưới các trạng thái rừng: chưa phục hồi, đang phục hồi và đã phục hồi.

- Kết quả đánh giá tương quan giữa hàm lượng các nguyên tố vi lượng trong đất

và trạng thái rừng tại Vườn Quốc Gia Phú Quốc.

iii

ABSTRACT

The subject: "Studying the change of some trace elements in soil under the

forest status in Phu Quoc National Park" was conducted in Phu Quoc National

Park in Phu Quoc district. The objective of the study is to identify changes in trace

elements in the forest states in Phu Quoc National Park and their correlation. The

thesis uses the methods of survey, refer to collect and synthesize documents and

data in combination with the data processing method. Especially, the method of

analyzing samples of trace elements in the soil from which to determine the

fluctuations of elements and the factors affecting the trace elements. In addition,

the GIS method is used to graph changes in forest area over the years to compare

time points as well as provide the impact of livelihoods on this change.

Research results achieved:

- Assess changes in forest status over the years 2009, 2017, 2018.

- The results determine the status and change of trace elements in the soil under

forest conditions.

- Results of assessment of correlation between trace elements content in soil and

forest status in Phu Quoc National Park.

iv

LỜI CAM ĐOAN

Học viên xin cam đoan kết quả đạt được trong luận văn là sản phẩm nghiên cứu,

tìm hiểu của riêng cá nhân học viên. Trong toàn bộ nội dung của luận văn, những

điều được trình bày là của cá nhân học viên và được tổng hợp từ nhiều nguồn tài

liệu, có nguồn gốc rõ ràng và theo đúng quy định. Các tài liệu, số liệu được trích

dẫn được chú thích rõ ràng, đáng tin cậy, các tài liệu tham khảo được trích dẫn theo

đúng quy định của mẫu từ phòng Sau Đại học Trường ĐH Công Nghiệp TP.HCM.

Trong đó, số liệu phân tích các nguyên tố vi lượng năm 2009 học viên tham khảo

từ nghiên cứu “Đánh giá hiện trạng môi trường đất và đề xuất biện pháp chống

suy thoái một số hệ sinh thái rừng Vườn Quốc Gia Phú Quốc” của TS. Tạ Xuân

Tề và PGS.TS Thái Thành Lượm làm chủ nhiệm đề tài.

Học viên cam đoan không đạo văn dưới bất kỳ hình thức nào, kết quả trình bày

trong luận văn là trung thực và học viên hoàn toàn chịu trách nhiệm về toàn bộ nội

dung nghiên cứu.

Học viên

Nguyễn Thị Bích Tuyền

v

MỤC LỤC

LỜI CẢM ƠN ..........................................................................................................i

TÓM TẮT LUẬN VĂN THẠC SĨ.........................................................................ii

ABSTRACT...........................................................................................................iii

LỜI CAM ĐOAN ..................................................................................................iv

MỤC LỤC...............................................................................................................v

DANH MỤC HÌNH ẢNH ....................................................................................vii

DANH MỤC BẢNG BIỂU ...................................................................................ix

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT..................................................................................x

MỞ ĐẦU.................................................................................................................1

1. Đặt vấn đề ..........................................................................................................1

2. Mục tiêu nghiên cứu...........................................................................................2

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu......................................................................2

4. Cách tiếp cận và phương pháp nghiên cứu ........................................................3

5. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của luận văn ......................................................4

5.1 Ý nghĩa khoa học của luận văn ........................................................................4

5.2 Ý nghĩa thực tiễn của luận văn.........................................................................4

CHƯƠNG 1 TỔNG QUAN VỀ ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU ............................5

1.1 Tổng quan tài nguyên rừng ...............................................................................5

1.1.1 Phân loại theo thảm thực vật rừng .................................................................5

1.1.2 Phân loại dựa vào tính chất và mục đích sử dụng..........................................5

1.1.3 Tiêu chí phân loại của Bộ Nông Nghiệp và Phát Triển Nông Thôn..............5

1.1.4 Các trạng thái rừng chính...............................................................................6

1.2 Tổng quan về nguyên tố vi lượng .....................................................................7

1.2.1 Khái niệm các nguyên tố vi lượng .................................................................7

1.2.2 Vai trò của các nguyên tố vi lượng ................................................................8

1.3 Tổng quan tình hình nghiên cứu về các trạng thái rừng, nguyên tố vi lượng và

mối tương quan giữa chúng............................................................................13

1.3.1 Tổng quan về tình hình nghiên cứu về trạng thái rừng ở trong và ngoài

nước................................................................................................................13

1.3.2 Nghiên cứu về nguyên tố vi lượng trong và ngoài nước..............................16

1.3.3 Đánh giá hiện trạng nghiên cứu ở trong và ngoài nước về trạng thái rừng,

nguyên tố vi lượng trong đất và mối tương quan giữa chúng........................20

1.4 Tổng quan về địa bàn nghiên cứu ...................................................................20

1.4.1 Chức năng, nhiệm vụ của VQG Phú Quốc ..................................................20

1.4.2 Điều kiện tự nhiên........................................................................................21

CHƯƠNG 2 NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU.................43

2.1 Nội dung nghiên cứu.....................................................................................43

vi

2.2 Phương pháp nghiên cứu.................................................................................44

CHƯƠNG 3 KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN.......................52

3.1 Đánh giá sự thay đổi của trạng thái rừng qua các năm 2010, 2017, 2018 ......52

3.1.1 Xây dựng bản đồ hiện trạng trạng thái rừng của các năm 2009, 2010, 2017,

2018................................................................................................................52

3.1.2 Biến động chất lượng rừng qua từng trạng thái rừng...................................60

3.2 Kết quả xác định thực trạng và sự thay đổi của các nguyên tố vi lượng trong

đất dưới các trạng thái rừng ...........................................................................64

3.2.1 Các nguyên tố vi lượng tại 6 xã qua các năm 2009, 2017, 2018 .................64

3.3 Kết quả đánh giá tương quan giữa hàm lượng các nguyên tố vi lượng trong

đất và trạng thái rừng tại Vườn Quốc gia Phú Quốc......................................89

KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ...............................................................................92

TÀI LIỆU THAM KHẢO.....................................................................................93

PHỤ LỤC..............................................................................................................97

LÝ LỊCH TRÍCH NGANG CỦA HỌC VIÊN ...................................................103

vii

DANH MỤC HÌNH ẢNH

Hình 1.1 Bản đồ ranh giới VQG Phú Quốc .........................................................21

Hình 1.2 Bản đồ đất Huyện Phú Quốc- Tỉnh Kiên Giang ....................................26

Hình 1.3 Tình trạng sử dụng đất tại Huyện Phú Quốc, 2010................................27

Hình 1.4 Biểu đồ hiện trạng sử dụng đất năm 2009 ............................................28

Hình 1.5 Biểu đồ hiện trạng sử dụng đất năm 2010 ............................................28

Hình 1.6 Biểu đồ hiện trạng sử dụng đất năm 2017 ............................................29

Hình 1.7 Biểu đồ hiện trạng sử dụng đất năm 2018 ............................................30

Hình 1.8 Biểu đồ nhiệt độ trung bình theo từng tháng qua các năm (oC) ............40

Hình 1.9 Biểu đồ lượng mưa trung bình từng tháng qua các năm (mm)..............41

Hình 2.1 Vị trí lấy mẫu năm 2009.........................................................................48

Hình 2.2 Vị trí lấy mẫu năm 2017 và nhắc lại năm 2018 .....................................49

Hình 3.1 Bản đồ thể hiện sự biến động trạng thái rừng trong giai đoạn

2009-2018 ..............................................................................................54

Hình 3.2 Bản đồ hiện trạng trạng thái rừng năm 2009 .........................................56

Hình 3.3 Bản đồ hiện trạng trạng thái rừng năm 2010 .........................................57

Hình 3.4 Bản đồ hiện trạng trạng thái rừng năm 2017 .........................................58

Hình 3.5 Bản đồ hiện trạng trạng thái rừng năm 2018 .........................................59

Hình 3.6 Biểu đồ thể hiện sự biến động số cây bình quân ...................................60

Hình 3.7 Biểu đồ thể hiện sự biến động đường kính bình quân ..........................61

Hình 3.8 Biểu đồ thể hiện sự biến động chiều cao bình quân ..............................62

Hình 3.9 Biểu đồ thể hiện sự biến động tiết diện ngang ......................................63

Hình 3.10 Biểu đồ thể hiện sự biến động trữ lượng bình quân.............................64

Hình 3.11 Biểu đồ đánh giá hàm lượng Mn tầng nông tại 6 xã qua các năm.......65

Hình 3.12 Biểu đồ đánh giá hàm lượng Mn tầng sâu tại 6 xã qua các năm .........66

Hình 3.13 Biểu đồ đánh giá hàm lượng Zn tầng nông tại 6 xã qua các năm........66

Hình 3.14 Biểu đồ đánh giá hàm lượng Zn tầng sâu tại 6 xã qua các năm...........67

viii

Hình 3.15 Biểu đồ đánh giá hàm lượng Cu tầng nông tại 6 xã qua các năm........67

Hình 3.16 Biểu đồ đánh giá hàm lượng Cu tầng sâu tại 6 xã qua các năm ..........68

Hình 3.17 Hàm lượng Mangan (Mn) tầng nông tại 6 xã qua các năm. ................69

Hình 3.18 Hàm lượng Mangan (Mn) tầng sâu tại 6 xã qua các năm. ...................71

Hình 3.19 Hàm lượng Niken (Ni) tầng nông tại 6 xã qua các năm. .....................73

Hình 3.20 Hàm lượng Niken (Ni) tầng sâu tại 6 xã qua các năm.........................75

Hình 3.21 Hàm lượng Sắt (Fe) tầng nông tại 6 xã qua các năm...........................77

Hình 3.22 Hàm lượng Sắt (Fe) tầng sâu tại 6 xã qua các năm..............................79

Hình 3.23 Hàm lượng Đồng (Cu) tầng nông tại 6 xã qua các năm.......................81

Hình 3.24 Hàm lượng Đồng (Cu) tầng sâu tại 6 xã qua các năm. ........................83

Hình 3.25 Hàm lượng Kẽm (Zn) tầng nông tại 6 xã qua các năm........................85

Hình 3.26 Hàm lượng Kẽm (Zn) tầng sâu tại 6 xã qua các năm...........................87