Nghiên cứu sự phát triển các đặc điểm sinh dục phụ thứ cấp tuổi dậy thì (từ 12 đến 15 tuổi) của học sinh các trường thcs trên địa bàn thành phố đà nẵng.

1

ỌC N N

ỌC SƢ P M

KHOA SINH

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC

Nghiên cứu sự phát triển các đặc điểm sinh dục phụ thứ

cấp tuổi dậy thì (từ 12 đến 15 tuổi) của học sinh các

trƣờng T CS trên địa bàn thành phố à Nẵng

Sinh viên thực hiện : Đoàn Thanh Yến

Chuyên ngành : Cử nhân Sinh Môi Trường

Người hướng dẫn : Nguyễn Công Thùy Trâm

2

Đà Nẵng, tháng 5/ 2013

MỞ ẦU

1. Lí do chọn đề tài

Xã hội phát triển, điều kiện kinh tế ở các gia đình cũng được nâng lên. Trẻ

em được nuôi dưỡng và chăm sóc tốt hơn những năm trước đây. Dinh dưỡng cho

trẻ được chú trọng, internet phát triển mạnh là một trong nhiều nguyên nhân làm

tuổi dậy thì của trẻ ngày càng rút ngắn. Một số nghiên cứu gần đây cũng cho

thấy trẻ em dậy thì sớm hơn những năm trước rất nhiều.

Trẻ dậy thì sớm và việc thiếu kiến thức về giáo dục giới tính (GDGT) đã để

lại những hậu quả đáng tiếc. Lứa tuổi trung học cơ sở (THCS) là lứa tuổi vừa

bước vào tuổi dậy thì, các em còn bỡ ngỡ trước một thế giới kiến thức về giới

tính, tình yêu, tình dục … rất dễ dẫn đến những nhận thức và hành vi không

đúng.

Những năm gần đây tại Việt Nam nói chung GDGT bắt đầu được đưa vào

các trường trung học bằng cách lồng ghép vào các môn học khác nhau như sinh

học và giáo dục công dân. Riêng ở Đà Nẵng môn GDGT được đưa vào dạy

trong chương trình ngoại khóa. Tuy nhiên, lượng kiến thức cung cấp đến các em

học sinh (HS) đã thực sự phù hợp với sự phát triển cơ thể và lứa tuổi của các em

hay chưa và mang lại hiệu quả như thế nào? Để trả lời câu hỏi trên cần có sự

nghiên cứu cụ thể, xác thực về tuổi dậy thì và sự phát triển của các đặc điểm

sinh học của dậy thì.

Xuất phát từ lí do trên em quyết định chọn đề tài: “Nghiên cứu sự phát

triển các đặc điểm sinh dục phụ thứ cấp tuổi dậy thì (từ 12 đến 15 tuổi) của

học sinh các trƣờng T CS trên địa bàn thành phố à Nẵng”

2. Mục tiêu đề tài là:

- Nghiên cứu sự phát triển các đặc điểm sinh dục phụ tuổi dậy thì của HS

các trường THCS trên địa bàn thành phố (TP) Đà Nẵng.

- Khảo sát thực trạng GDGT cho HS ở các trường THCS từ đó đề xuất các

giải pháp GDGT đặc trưng cho giới và phù hợp lứa tuổi dậy thì.

3

3. Nhiệm vụ cụ thể đề tài:

- Nghiên cứu các đặc điểm sinh dục phụ thứ cấp như:

+ Sự phát triển lông mu, lông nách

+ Xuất hiện mụn trứng cá

+ Tuổi xuất tinh lần đầu ở HS nam

+ Xuất hiện hiện tượng vỡ giọng ở HS nam

+ Phát triển tuyến vú ở HS nữ

+ Tuổi có kinh nguyệt lần đầu ở HS nữ

- Khảo sát thực trạng giáo dục giới và giới tính các trường THCS ở TP Đà

Nẵng

- Đề xuất một số biện pháp giáo dục giới tính ở các trường THCS TP Đà

Nẵng

4

Chƣơng 1

TỔNG QUAN TÀI LIỆU

1.1. NHỮNG BIẾN ỔI TUỔI DẬY THÌ

1.1.1. ịnh nghĩa tuổi dậy thì

a. Định nghĩa tuổi dậy thì

Dậy thì là giai đoạn biệt hóa giới tính lớn nhất, thể hiện bằng sự bắt đầu hoạt

động của tuyến sinh dục như bài tuyết hormon và sinh giao tử dẫn đến những sự

thay đổi về thể chất, tâm lí, sự trưởng thành các chức năng sinh dục [2].

b. Tiêu chuẩn đánh giá dậy thì

Các giai đoạn phát triển của cơ quan sinh dục và các đặc tính sinh dục phụ

trong dậy thì đã được Tanner và cộng sự mô tả theo 5 giai đoạn khác nhau (từ giai

đoạn 1 đến giai đoạn 5) phản ảnh quá trình phát triển tuần tự của các cơ quan

sinh dục ngoài, phát triển lông mu [13].

Các giai đoạn phát triển cơ quan sinh dục phụ và đặc điểm dậy thì được tóm

tắt ở bảng 1.1 và 1.2

Bảng 1.1.Các giai đoạn phát triển dậy thì ở nam giới

Giai

đoạn

Bộ phận sinh dục ngoài Lông mu

G1

- Chiều dài tinh hoàn >2,5cm

- Thể tích < 3ml Chưa có lông

G2

- Chiều dài tinh hoàn 2,5 đến 3,2 cm

- Thể tích tinh hoàn 4_6ml

- Sắc tố ở bìu

Vài lông dài thẫm màu

G3

- Chiều dài tinh hoàn 3,3 đến 4 cm

- Thể tích tinh hoàn là 6 đến 12 ml

- Dương vật dài ra

Lông đen, xoăn, thưa

G4

- Chiều dài tinh hoàn 4,4 đến 4,5 cm

- Thể tích tinh hoàn là 12 đến 16 ml

Lông nhiều, kiểu người

lớn nhưng trong một

5

- Dương vật dài ra vùng hẹp

G5

- Chiều dài tinh hoàn >4,5cm

- Thể tích tinh hoàn trên 16ml

- Dương vật và bìu như người lớn

Lông kiểu người lớn,

nhiều lan ra mặt trong

đùi

Bảng 1.2. Các giai đoạn phát triển dậy thì ở các nữ giới

Giai

đoạn

Bộ phận sinh dục ngoài Lông mu

G1 - Tiền dậy thì (B1) Chưa có lông

G2 - Núm vú và quầng vú rộng ra (B2) Lông thưa dài, hơi sẫm

màu

G3

- Vú, quầng vú to hơn có tổ chức tuyến

vú(B3)

Lông đen, bắt đầu xoăn,

dài và dày hơn

G4

- Vú và quầng vú to thêm ở trên mặt

phẳng của vú (B4)

Lông đen, xoăn nhiều và

hơi lan rộng

G5

- Vú người lớn, vú và quầng vú trên

cùng một mặt phẳng (B5)

Lông kiểu người lớn, mọc

nhiều lan cả ra mặt trong

đùi

Để tiện cho việc so sánh và đánh giá người ta còn chia quá trình phát triển dậy

thì làm 3 giai đoạn: tiền dậy thì, bắt đầu phát triển dậy thì, dậy thì hoàn toàn.

- Tiền dậy thì: chưa phát triển các dấu hiệu sinh dục (thể tích tinh hoàn nam

giới dưới 4ml và nữ giới chưa phát triển tuyến vú)

- Bắt đầu phát triển dậy thì:

+ Nam giới đã phát triển tinh hoàn từ 4ml trở lên

+ Nữ giới đã phát triển tuyến vú

6

- Dậy thì hoàn toàn nam giới đã xuất hiện hiện tượng xuất tinh, nữ giới xuất

hiện hiện tượng có kinh nguyệt.

1.2. NHỮN ẶC TÍNH SINH DỤC PHỤ THỨ CẤP TUỔI DẬY THÌ

1.2.1. Những đặc tính sinh dục phụ thứ cấp ở nam giới

Trong giai đoạn dậy thì, cơ quan sinh dục thay đổi và phát triển. Một trong

những dấu hiệu đầu tiên của tuổi dậy thì là việc tăng thể tích tinh hoàn trên 4ml,

tuy nhiên dấu hiệu này thường khó xác định. Thể tích tinh hoàn tăng thường

xảy ra khoảng 1 đến 2 năm trước khi xuất hiện các đặc tính sinh dục phụ,

thường vào khoảng 12 tuổi. Trong vòng 2 năm đầu của thời kì dậy thì tinh

hoàn phát triển nhanh chóng sau đó tinh hoàn phát triển chậm dần và kéo dài

khoảng 5 năm [1],[13].

Chu kì dậy thì ở các em nam được chia làm 5 giai đoạn. Ở các giai đoạn khác

nhau có sự khác biệt về hình thái cơ quan sinh dục cũng như cơ quan sinh dục phụ.

- Giai đoạn 1: chỉ số thể tích tinh hoàn lớn hơn 4 ml, kích thước chiều dọc

của tinh hoàn dài hơn 2,5cm.

- Giai đoạn 2: thể tích tinh hoàn 4-6ml, chiều dài tinh hoàn 2,5-

3,2cm, da bìu trở nên sẫm màu. Lông mu xuất hiện (khoảng 6 tháng sau). Quá

trình phát triển lông mu được chia thành 5 giai đoạn (P1-P5)

+ P1: chưa có lông

+ P2: lông thưa dài, hơi sẫm màu

+ P3: lông đen, bắt đầu xoăn, dài và dày hơn

+ P4: lông đen, xoăn nhiều và hơi lan rộng

+ P5: lông kiểu người lớn, mọc nhiều lan cả ra mặt trong đùi

- Giai đoạn 3: dương vật tăng nhanh kích thước, chiều dài tinh hoàn 3,3 đến

4 cm, thể tích tinh hoàn là 6 đến 12 ml. Lông mu đen, xoăn, thưa.

- Giai đoạn 4: lông mu và kích thước tinh hoàn, dương vật tăng nhanh, cơ

quan sinh dục ngoài gần như người trưởng thành, lông mu phát triển lan đến tận