Nghiên cứu sử dụng cỏ vetiver, cây dương xỉ và cỏ màn trầu xử lý ô nhiễm kim loại Pb trong đất xung quanh khu vực mỏ kẽm chì làng Hích, huyện Đồng Hỷ, tỉnh Thái Nguyên

Hà Xuân Sơn và Đtg Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ 185(09): 111 - 116

111

NGHIÊN CỨU SỬ DỤNG CỎ VETIVER, CÂY DƯƠNG XỈ VÀ CỎ MẦN TRẦU

XỬ LÝ Ô NHIỄM KIM LOẠI Pb TRONG ĐẤT XUNG QUANH KHU VỰC MỎ

KẼM CHÌ LÀNG HÍCH, HUYỆN ĐỒNG HỶ, TỈNH THÁI NGUYÊN

Hà Xuân Sơn1

, Nguyễn Thị Kim Ngân2

, Lê Đức Mạnh3

,

Đặng Văn Thành1

, Đỗ Trà Hương3

, Hà Xuân Linh4,*

1

Trường Đại học Y Dược - ĐH Thái Nguyên,

2

Trường Đại học Khoa học - ĐH Thái Nguyên

3

Trường Đại học Sư phạm - ĐH Thái Nguyên,

4

Trường Đại học Nông Lâm - ĐH Thái Nguyên

TÓM TẮT

Gần đây vấn đề xử lý kim loại nặng (KLN) trong đất được nhiều nhà khoa học cả trong và ngoài

nước quan tâm nghiên cứu. Có rất nhiều phương pháp khác nhau được sử dụng để xử lý KLN

trong đất như kết tủa, sa lắng, hấp phụ, trao đổi ion, chiết, sử dụng thực vật.Trong các phương

pháp trên, sử dụng thực vật bản địa để xử lý KLN trong đất được quan tâm đánh giá tốt và khả

năng ứng dụng cao bởi sự thân thiện với môi trường bị ô nhiễm, chi phí thấp và thuận lợi khi thực

hiện lâu dài. Nghiên cứu này báo cáo các kết quả khảo sát việc sử dụng cỏ Vetiver, cây dương xỉ

và cỏ mần trầu để xử lý Pb trong đất tại khu vực xung quanh chân bãi thải Mỏ kẽm chì làng Hích,

Thái Nguyên. Các kết quả đánh giá hàm lượng Pb trong đất sau 120 ngày trồng cỏ Vetiver, cây

dương xỉ và cỏ mần trầu trên đất ô nhiễm Pb chỉ ra sự hiệu quả của việc xử lý dùng cách thức này.

Kết quả cho thấy cả ba loài cây có khả năng sinh trưởng và phát triển rất tốt trong môi trường có

nồng độ Pb tương đối cao khoảng 1.670 mg/kg;Pb tích lũy trong rễ cao hơn trong thân lá.

Từ khoá: Kim loại nặng, khả năng hấp thu kim loại nặng của Vetiver, Dương xỉ, Mần trầu

MỞ ĐẦU*

Thái Nguyên là một trong những tỉnh có trữ

lượng khoáng sản lớn nhất cả nước, đặc biệt

là các khoáng sản phục vụ cho ngành luyện

kim và chế biến vật liệu xây dựng như: sắt,

chì, kẽm, titan, đá, sét,… Với những tiềm

năng lớn về khoáng sản, trên địa bàn tỉnh có

rất nhiều cơ sở khai thác, chế biến khoáng sản

từ quy mô nhỏ đến lớn và đây là một trong

những ngành chiếm dụng diện tích nông lâm

nghiệp lớn. Bên cạnh những lợi ích của việc

khai thác khoáng sản thì nó cũng để lại những

tác động tiêu cực tới môi trường: ô nhiễm môi

trường không khí, ô nhiễm môi trường nước,

ô nhiễm môi trường đất... do hoạt động sản

xuất, khai thác, chế biến khoáng sản là không

thể tránh khỏi. Ô nhiễm kim loại nặng (KLN)

tại các vùng khai thác, chế biến khoáng sản là

vấn đề lớn ở nhiều quốc gia trên thế giới do

những tác động nguy hiểm đến hệ sinh thái

nói chung và con người nói riêng [1], [2].

Gần đây vấn đề xử lý kim loại nặng (KLN)

trong đất được nhiều nhà khoa học cả trong

và ngoài nước quan tâm nghiên cứu. Trong

*

Email: [email protected]

đó, sử dụng thực vật bản địa để xử lý KLN

trong đất đang được quan tâm đánh giá tốt và

khả năng ứng dụng cao bởi sự thân thiện với

môi trường bị ô nhiễm, chi phí thấp và thuận

lợi khi thực hiện lâu dài [1], [8].

Sử dụng cỏ Vetiver, Dương xỉ để xử lí đất ô

nhiễm KLN tỏ ra có triển vọng và đang được

nhiều nhà khoa học trong và ngoài nước quan

tâm [1], [4], [5], [6], [7].

Tuy cỏ Mần trầu không phải là loài siêu tích luỹ

KLN nhưng chúng sống được ngay trên bãi thải

có hàm lượng Pb, Zn rất cao và tích luỹ hàm

lượng lớn kim loại trong rễ của chúng.

Để tiếp cận với thực tiễn về khả năng ứng

dụng cỏ Vetiver, cây Dương xỉ và cỏ Mần

trầu trong cải tạo và phục hồi đất ô nhiễm

KLN, chúng tôi tiến hành nghiên cứu đánh

giá khả năng sinh trưởng và hấp thu Pb của cỏ

Vetiver, cây Dương xỉ và cỏ Mần trầu trồng

trên đất ô nhiễm do khai thác khoáng sản.

ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP

NGHIÊN CỨU

Đối tượng nghiên cứu

Đối tượng sử dụng trong nghiên cứu này là

loài cỏ Vetiver, cây Dương xỉ P. Calomelanos