Nghiên Cứu Một Số Giải Pháp Cơ Bản Góp Phần Giải Quyết Việc Đền Bù Đất Đai Cho Người Dân Khi Thực Hiện Dự Án Khu Đô Thị Sinh Thái Và Dịch Vụ Cửu Long Tại Huyện Lương Sơn Tỉnh Hòa Bình

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NÔNG NGHIỆP VÀ PTNT

TRƯỜNG ĐẠI HỌC LÂM NGHIỆP

--------------------------

TRẦN QUỐC HƯNG

"MỘT SỐ GIẢI PHÁP CƠ BẢN GÓP PHẦN GIẢI

QUYẾT VIỆC ĐỀN BÙ ĐẤT ĐAI KHI THỰC HIỆN

DỰ ÁN XÂY DỰNG KHU ĐÔ THỊ SINH THÁI VÀ

DỊCH VỤ CỬU LONG TẠI HUYỆN LƯƠNG SƠN,

TỈNH HÒA BÌNH"

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

Hà Nội - 2011

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NÔNG NGHIỆP VÀ PTNT

TRƯỜNG ĐẠI HỌC LÂM NGHIỆP

-------------------------

TRẦN QUỐC HƯNG

"MỘT SỐ GIẢI PHÁP CƠ BẢN GÓP PHẦN GIẢI

QUYẾT VIỆC ĐỀN BÙ ĐẤT ĐAI KHI THỰC HIỆN

DỰ ÁN XÂY DỰNG KHU ĐÔ THỊ SINH THÁI VÀ

DỊCH VỤ CỬU LONG TẠI HUYỆN LƯƠNG SƠN,

TỈNH HÒA BÌNH"

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

Chuyên ngành: Kinh tế nông nghiệp

Mã số: 60.31.10

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:

GS.TS. BÙI MINH VŨ

Hà Nội - 2011

1

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan rằng, số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn này

là trung thực và chưa hề được sử dụng để bảo vệ một học vị nào.

Tôi xin cam đoan rằng, mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện Luận văn này

đã được cảm ơn và các thông tin trích dẫn trong luận văn đều được chỉ rõ nguồn

gốc.

Hòa Bình, ngày 07 tháng 10 năm 2011

Tác giả luận văn

Trần Quốc Hưng

2

LỜI CẢM ƠN

Trong quá trình thực hiện đề tài ngoài sự nỗ lực của bản thân, tôi đã nhận

được sự hướng dẫn nhiệt tình, chu đáo của các nhà khoa học, các thầy cô giáo và

sự giúp đỡ nhiệt tình, những ý kiến đóng góp quý báu của nhiều cá nhân và tập

thể để hoàn thành bản luận văn này.

Nhân dịp này tôi xin chân thành cảm ơn GS.TS. Bùi Minh Vũ đã trực tiếp

hướng dẫn tôi trong thời gian thực hiện luận văn.

Tôi xin chân thành cảm ơn sự góp ý chân thành của các thầy, cô giáo

Khoa Tài nguyên và Môi trường - Trường Đại học Nông Lâm Thái Nguyên,

Tổng Cục Quản lý đất đai - Bộ Tài nguyên và Môi trường.

Tôi xin chân thành cảm ơn UBND huyện Lương Sơn, Sở Tài nguyên và

Môi trường Hòa Bình, Hội đồng bồi thường hỗ trợ và tái định cư huyện Lương

Sơn, Phòng tài nguyên và Môi trường huyện Lương Sơn, Ban quản lý dự án Khu

tái định cư khu đô thị sinh thái và dịch vụ Cửu Long, Ban Quản lý dự án Khu đô

thị sinh thái và dịch vụ Cửu Long; UBND các xã trong phạm vi dự án đã tạo

điều kiện và giúp đỡ tôi trong thời gian nghiên cứu thực hiện luận văn tại địa

phương.

Tôi xin cảm ơn tới gia đình, những người thân, cán bộ, đồng nghiệp và bạn

bè đã tạo điều kiện về mọi mặt cho tôi trong quá trình thực hiện đề tài này.

Một lần nữa tôi xin trân trọng cảm ơn!

Hòa bình, ngày 07 tháng 10 năm 2011

Tác giả luận văn

Trần Quốc Hưng

3

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN......................................................................................................................1

LỜI CẢM ƠN............................................................................................................................2

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT ......................................................................................5

DANH MỤC CÁC BẢNG........................................................................................................6

DANH MỤC CÁC HÌNH, SƠ ĐỒ ..........................................................................................7

ĐẶT VẤN ĐỀ............................................................................................................................8

1.1 Tính cấp thiết của đề tài............................................................................................8

1.2 . Mục đích, yêu cầu:...................................................................................................9

1.2.1. Mục đích:.............................................................................................................9

1.2.2. Yêu cầu:...............................................................................................................9

CHƯƠNG 1 TỔNG QUAN CỦA VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU...............................................10

1.1. Bản chất của công tác bồi thường giải phóng mặt bằng.....................................10

1.2. Chính sách bồi thường thiệt hại và tái định cư trên thế giới..............................11

1.2.1 Chính sách bồi thường thiệt hại và tái định cư của các tổ chức tài trợ (WB và

ADB). ...........................................................................................................................11

1.2.2. Chính sách bồi thường thiệt hại và tái định cư ở một số nước ......................12

1.2.3. Công tác bồi thường GPMB ở một số địa phương trong nước ......................16

1.3. Chính sách bồi thường thiệt hại và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất ở Việt

Nam.................................................................................................................................21

1.3.1. Những văn bản pháp quy của Nhà nước về đất đai........................................21

1.3.2. Một số văn bản về bồi thường khi Nhà nước thu hồi đất vào mục đích an

ninh quốc phòng, lợi ích quốc gia, lợi ích công cộng. ..............................................24

1.3.3. Thực tiễn bồi thường, giải phóng mặt bằng tại Việt Nam ..............................35

CHƯƠNG 2 NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU .......................................39

2.1. Điều kiện tự nhiên, kinh tế xã hội của huyện Lương Sơn...................................39

2.1.1. Điều kiện tự nhiên ............................................................................................39

2.2. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu .........................................................................51

2.3. Nội dung nghiên cứu ..............................................................................................51

2.4. Phương pháp nghiên cứu;......................................................................................52

2.4.1. Phương pháp thu thập thông tin, số liệu, tài liệu............................................52

2.4.2. Phương pháp điều tra thực tế...........................................................................52

2.4.3. Phương pháp phân tích, thống kê, tổng hợp, so sánh và xử lý số liệu...........52

CHƯƠNG 3 KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU..............................................................................53

3.1. Công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng khi Nhà nước thu hồi đất trên địa

bàn huyện Lương Sơn tỉnh Hòa Bình..........................................................................53

3.1.1. Trình tự thực hiện bồi thường, giải phóng mặt bằng khi Nhà nước thu hồi

đất trên địa bàn huyện Lương Sơn tỉnh Hòa Bình ...................................................53

4

3.1.2. Trách nhiệm của các cấp, các ngành trong công tác bồi thường, giải phóng

mặt bằng. .....................................................................................................................54

3.1.3. Tình hình chung về công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng khi Nhà nước

thu hồi đất trên địa bàn huyện Lương Sơn tỉnh Hòa Bình trong thời gian qua. ....55

3.2. Đánh giá việc thực hiện chính sách bồi thường khi Nhà nước thu hồi đất trên

địa bàn huyện Lương Sơn, tỉnh Hòa Bình. .................................................................55

3.2.1. Sơ lược thu hồi đất dự án Khu đô thị sinh thái và dịch vụ Cửu Long. ..........55

3.2.2 Các văn bản pháp lý liên quan đến dự án. .......................................................56

3.2.3. Đánh giá việc thực hiện chính sách bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi

Nhà nước thu hồi đất để thực hiện dự án..................................................................61

3.2.4 Bồi thường thiệt hại, hỗ trợ về tài sản trên đất.................................................68

3.2.5 Tình hình thực hiện chính sách hỗ trợ, tái định cư.........................................70

3.3. Những thuận lợi, khó khăn trong công tác giải phóng mặt bằng tại Dự án xây

dưng khu đô th ̣ i sinh th ̣ á

i vàdich v ̣ u ̣Cửu Long.........................................................73

3.3.1 Những thuận lợi trong công tác giải phóng mặt bằng.....................................73

3.3.2 Những khó khăn trong công tác giải phóng mặt bằng ....................................75

3.3.3. Nhận xét chung ...................................................................................77

3.4. Đề xuất một số giải pháp cho công tác thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ và tái

định cư khi Nhà nước thu hồi đất để xây dựng các công trình cơ sở hạ tầng. ........79

3.4.1Hoàn thiện chính sách pháp luật về đất đai ......................................................79

3.4.2. Kiện toàn nội dung chính sách về công tác bồi thường, hỗ trợ và TĐC........80

3.4.3. Tăng cường vai trò cộng đồng trong việc tham gia công tác GPMB .............81

3.4.4.Nâng cao năng lực cán bộ và hiệu quả làm việc của Hội đồng bồi thường, hỗ

trợ và TĐC. 82

KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ................................................................................................84

1. Kết luận .....................................................................................................................84

2. Kiến nghị ....................................................................................................................84

TÀI LIỆU THAM KHẢO......................................................................................................86

PHỤ LỤC.................................................................................................................................89

5

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

Giải phóng mặt bằng GPMB

Tái định cư TĐC

Ủy ban nhân dân UBND

Bị ảnh hưởng BAH

Công nghiệp hóa - Hiện đại hóa CNH - HĐH

Ngân hàng Thế giới WB

Ngân hàng phát triển Châu Á ADB

Khu Công nghiệp KCN

Khu đô thị KĐT

6

DANH MỤC CÁC BẢNG

TT Tên bảng Trang

3.1 Tổng hơp c ̣ ác loai đ̣ ất thu hồi của dựán 55

3.2

Giá đất ở theo thị trường tại xãNhuân Tr ̣ ach, Cư Yên, Tân ̣

Vinh 60

3.3

So sánh giá đất ở thị trường trung bình với giá đất ở tính

bồi thường tại xãNhuân Tr ̣ ach, Cư Yên và Tân Vinh ̣ 61

3.4

Tổng hợp bồi thường, hỗ trợ về nhà và tài sản khác của Dự

án trên địa bàn huyên Lương Sơn ̣ 65

3.5

Tổng hợp về thực hiện chính sách hỗ trợ của dự án tại

huyên Lương Sơn ̣ 66

3.6

Bảng 3.6. Tổng hợp ý kiến đánh giá của người dân về giá bồi

thường đất và tài sản trên đất 69

3.7

Tổng hợp ý kiến của người dân về chính sách hỗ trợ tái

định cư 69

7

DANH MỤC CÁC HÌNH, SƠ ĐỒ

TT Tên hình, sơ đồ Trang

3.1

Phổi cảnh tổng thể dự án KĐT sinh thá

i và dich v ̣ u ̣Cửu

Long 49

3.2

Biểu đồ so sánh giá thị trường và giá bồi thường tại xã

Nhuận Trạch, xã Tân Vinh 62

3.3

Biểu đồ so sánh giá thị trường và giá bồi thường tại xã Cư

Yên 63

3.4

Sơ đồ miêu tả mâu thuẫn quyền lợi các bên liên quan khi

nhà nước thu hồi đất với mục đích phát triển kinh tế 74

3.1

Sơ đồ tóm tắt trình tự thục hiện bồi thường, giải phóng

mặt bằng dự án Khu đô thị sinh thái và dịch vụ Cửu Long

cũng 47

8

ĐẶT VẤN ĐỀ

1.1 Tính cấp thiết của đề tài

Đất đai là tài nguyên quốc gia vô cùng quý giá, là tư liệu sản xuất đặc biệt, là

thành phần quan trọng hàng đầu của môi trường sống, là địa bàn phân bố các khu

dân cư, xây dựng các cơ sở kinh tế, văn hoá, xã hội, an ninh - quốc phòng.

Trong điều kiện quỹ đất có hạn và sự phát triển mạnh mẽ của quá trình công

nghiệp hoá, hiện đại hoá cũng như quá trình đô thị hoá đã làm cho đất đai ngày

càng có vai trò quan trọng. Vấn đề đất đai trở thành vấn đề lớn, bức xúc cả về

phương diện lý luận và thực tiễn, ở cấp vi mô lẫn vĩ mô, chính sách và thực thi

chính sách, đối với cả người dân cũng như các cấp chính quyền.

Tại Việt Nam đất đai thuộc sở hữu toàn dân, nhà nước là đại diện chủ sở

hữu và thống nhất quản lý đối với đất đai, thực hiện hoạt động giao đất, cho thuê

đất… cho các chủ thể sử dụng đất. Quyền sử dụng đất trở thành quyền tài sản của

người sử dụng đất. Do vậy pháp luật cần giải quyết hài hoà lợi ích của hai chủ thể

quan trọng này. Khi cần thiết Nhà nước có quyền thu hồi đất để phục vụ nhu cầu

của xã hội. Tuy nhiên, khi thu hồi đất nhà nước không chỉ bảo đảm lợi ích của

mình mà cần bảo đảm lợi ích của người bị thu hồi đất và người sử dụng đất sau

đó. Trong đó, quyền lợi của người sử dụng đất bị thu hồi được bảo đảm bởi các

quy định của pháp luật về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi nhà nước thu hồi

đất. Các quy định này được ghi nhận trong Luật Đất đai năm 2003 và hệ thống

các văn bản hưởng dẫn thi hành.

Việc bồi thường - hỗ trợ và tái định cư - giải phóng mặt bằng là một vấn đề

hết sức nhạy cảm, phức tạp, tác động đến mọi mặt của đời sống kinh tế - chính

trị - xã hội. Có thể thấy trên cả nước, việc bồi thường, giải phóng mặt bằng và

công tác tái định cư đều gặp nhiều vướng mắc làm chậm trễ việc khởi công xây

dựng và kéo dài tiến độ thi công của các công trình, không những gây thiệt hại

cho nhà nước mà còn là nguyên nhân của những vụ khiếu kiện đông người và

kéo dài. Điều này khiến ta phải tiến hành tìm hiểu nguyên nhân của vấn đề là ở

đâu, ở những người thực hiện chính sách hay còn ở ngay trong chính sách? Do

đó, để làm tốt công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng cần thiết phải phân tích,

đánh giá có cơ sở khoa học thông qua việc khảo sát thực tế, điều tra xã hội học