Nghiên cứu một số kỹ năng sư phạm của giáo viên mầm non

BOÄ GIAÙO DUÏC VAØ ÑAØO TAÏO

TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC SÖ PHAÏM TP. HOÀ CHÍ MINH

-----------------------------

Hoà Nguyeãn Xuaân Trang

NGHIEÂN CÖÙU MOÄT SOÁ KYÕ NAÊNG SÖ

PHAÏM

CUÛA GIAÙO VIEÂN MAÀM NON

Chuyeân ngaønh: Taâm lyù hoïc chuyeân ngaønh

Maõ soá: 60 31 80

TOÙM TAÉT LUAÄN VAÊN THAÏC SÓ TAÂM LYÙ HOÏC

Ngöôøi höôùng daãn khoa hoïc:

TS. TRAÀN THÒ QUOÁC MINH

Thaønh phố Hồ Chí Minh – Naêm 2006

Lôøi Caûm Ôn

Xin chaân thaønh caûm ôn Ban giaùm hieäu, Phoøng khoa hoïc coâng ngheä - sau ñaïi hoïc Tröôøng

Ñaïi hoïc Sö phaïm Thaønh phoá Hoà Chí Minh ñaõ taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho chuùng toâi trong suoát

khoùa hoïc vaø trong quaù trình hoaøn thaønh luaän vaên naøy.

Xin chaân thaønh caûm ôn caùc thaày coâ giaùo ñaõ taân tình giaûng daïy chæ daãn, cung caáp taùi lieäu vaø

mang laïi cho chuùng toâi nhöõng tri thöùc caàn thieát vaø quùy baùu.

Ñaëc bieät xin baøy toû loøng bieát ôn saâu saéc ñeán Tieán só Traàn Thò Quoác Minh ñaõ taän taâm höôùng daãn

Toâi hoaøn thaønh luaän vaên naøy.

Xin chaân thaønh caûm ôn caùc giaûng vieân sö phaïm, toaøn theå sinh vieân khoùa 16 Khoa maàm non

- Tröôøng CÑSP Maãu giaùo TW3, caùc giaûng vieân sö phaïm Tröôøng Trung hoïc Sö phaïm Maàm non

TP. Hoà Chí Minh vaø ñoäi nguõ caùn boä quaûn lyù, giaùo vieân maàm non caùc tröôøng: Maàm non BC Beán

Thaønh – Q1; Maàm non TH 19/5 – Q1; Maãu giaùo thöïc haønh TW3; Maãu giaùo Saøi Goøn; Maàm non

8, 9 – Q5 -TP. Hoà Chí Minh ñaõ taïo moïi ñeàu kieän giuùp ñôõ Toâi hoaøn thaønh luaän vaên naøy.

TP. HCM, ngaøy 20 thaùng 6 naêm 2006

Hoà Nguyeãn Xuaân Trang

BAÛNG CHÖÕ VIEÁT TAÉT TRONG LUAÄN VAÊN

GD & ÑT : Giaùo duïc vaø ñaøo taïo

CÑSP : Cao ñaúng Sö phaïm

GVSP : Giaûng vieân sö phaïm

GVMN : Giaùo vieân maàm non

CBQL : Caùn boä quaûn lyù

SVNC : Sinh vieân naêm cuoái

KN : Kyõ naêng

NCKH : Nghieân cöùu khoa hoïc

MÔÛ ÑAÀU

1. Lyù do choïn ñeà taøi.

Ñaûng vaø Nhaø nöôùc ta luoân coi giaùo duïc vaø ñaøo taïo laø quoác saùch haøng ñaàu, vì theá Chæ thò 40-

CT/TW ra ñôøi theå hieän söï quan taâm raát lôùn cuûa Ñaûng vaø Nhaø nöôùc tôùi ñoäi nguõ nhaø giaùo, caùn boä

quaûn lyù giaùo duïc vaø xem ñaây laø khaâu then choát ñeå naâng cao chaát löôïng giaùo duïc, ñaøo taïo phuïc

vuï söï nghieäp coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa ñaát nöôùc. [4]

Trong heä thoáng Giaùo duïc quoác daân, Giaùo duïc maàm non laø baäc hoïc ñaàu tieân coù vò trí quan

troïng trong chieán löôïc phaùt trieån nguoàn löïc con ngöôøi. Trong quaù trình giaùo duïc con ngöôøi thì

ngöôøi giaùo vieân giöõ vò trí quan troïng nhaát. Ñoäi nguõ giaùo vieân laø löïc löôïng coát caùn bieán caùc muïc

tieâu giaùo duïc thaønh hieän thöïc, giöõ vai troø quyeát ñònh chaát löôïng vaø hieäu quaû giaùo duïc. Ñoäi nguõ

giaùo vieân phaûi ñöôïc ñaøo taïo moät caùch heä thoáng trong tröôøng sö phaïm, nhaèm cung caáp cho hoï

nhöõng hieåu bieát roäng, linh hoaït, nhaïy beùn, coù chuyeân moân saâu, coù kyõ naêng ñaùp öùng vôùi coâng taùc

giaûng daïy theo yeâu caàu ñoåi môùi hieän nay cuûa xaõ hoäi. Vieäc ñaøo taïo vaø boài döôõng giaùo vieân maàm

non laø nhieäm vuï quan troïng cuûa caùc tröôøng, khoa sö phaïm maàm non. Trong quaù trình ñaøo taïo,

sinh vieân khoâng nhöõng ñöôïc trang bò kieán thöùc lyù luaän veà khoa hoïc giaùo duïc maàm non noùi chung

maø coøn ñöôïc thöïc haønh reøn luyeän kyõ naêng ngheà sö phaïm maàm non noùi rieâng.

Vieäc naâng cao hieäu quaû ñaøo taïo, ñaëc bieät laø reøn luyeän kyõ naêng ngheà nghieäp cho giaùo vieân

maàm non ñoøi hoûi phaûi giaûi quyeát ñoàng boä nhieàu vaán ñeà, töø ñaùnh giaù thöïc traïng kyõ naêng ngheà

nghieäp cho ñeán ñoåi môùi noäi dung, phöông phaùp ñaøo taïo trong nhaø tröôøng vaø trong thöïc tieãn giaùo

duïc maàm non. Veà phöông dieän lyù luaän caàn nhaän thöùc roõ khaùi nieäm kyõ naêng, veà phöông dieän

thöïc tieãn caàn xaùc ñònh ñöôïc heä thoáng nhöõng kyõ naêng ngheà nghieäp thieát yeáu nhaát caàn phaûi boài

döôõng reøn luyeän cho giaùo vieân maàm non. Coù nhö vaäy vieäc ñaøo taïo tay ngheà cho giaùo vieân maàm

non môùi coù caên cöù khoa hoïc mang tính thieát thöïc vaø hieäu quaû.

Ngheà giaùo vieân maàm non laø moät ngheà ñoøi hoûi coù söï keát hôïp cuûa ba loaïi ngheà: Giaùo vieân,

thaày thuoác, ngheä só. Ngöôøi giaùo vieân maàm non cuøng moät luùc phaûi laøm toát chöùc naêng cuûa ngöôøi

meï, ngöôøi giaùo vieân, ngöôøi thaày thuoác, ngöôøi ngheä só vaø ngöôøi baïn cuûa treû em tuoåi maàm non.

Nhöõng nghieân cöùu chuyeân bieät ñaõ chæ ra raèng, trong heä thoáng nhöõng kyõ naêng sö phaïm cuûa

giaùo vieân maàm non, ngoaøi nhöõng ñieåm chung vôùi nhöõng kyõ naêng cuûa giaùo vieân caùc baäc hoïc khaùc

coøn coù nhöõng ñaëc ñieåm rieâng cuûa baäc hoïc maàm non. Chính vì vaäy, nhöõng kyõ naêng sö phaïm maàm

non raát ña daïng. Ngöôøi giaùo vieân maàm non ñöôïc goïi laø laønh ngheà chæ khi ôû hoï coù caùc kyõ naêng sö

phaïm maàm non ñaày ñuû vaø ôû möùc ñoä cao, ñaëc bieät laø nhöõng kyõ naêng sö phaïm maàm non trong

hoaït ñoäng daïy hoïc ôû tröôøng maàm non. Caùc kyõ naêng sö phaïm caàn ñöôïc hình thaønh ngay töø treân

gheá tröôøng sö phaïm maàm non vaø tieáp tuïc hoaøn thieän trong quaù trình lao ñoäng ngheà nghieäp.

Vieäc xaùc laäp heä thoáng nhöõng kyõ naêng sö phaïm maàm non ñaëc bieät laø nhöõng kyõ naêng sö

phaïm maàm non trong hoaït ñoäng daïy hoïc cuûa giaùo vieân maàm non coøn chöa ñöôïc nghieân cöùu ñaày

ñuû, taïo ra khoaûng troáng trong coâng taùc nghieân cöùu. Do vaäy, chuùng toâi nhaän thaáy vieäc vieäc

nghieân cöùu veà heä thoáng nhöõng kyõ naêng ngheà sö phaïm maàm non ñaëc bieät laø nhöõng kyõ naêng sö

phaïm maàm non trong hoaït ñoäng daïy hoïc ôû tröôøng maàm non, möùc ñoä hình thaønh caùc kyõ naêng ñoù

ôû giaùo vieân maàm non coù yù nghóa nhaát ñònh veà maët thöïc tieãn cuõng nhö veà maët lyù luaän neân maïnh

daïn choïn ñeà taøi nghieân cöùu laø: “Nghieân cöùu moät soá kyõ naêng sö phaïm cuûa giaùo vieân maàm non”.

2. Muïc ñích nghieân cöùu.

Treân cô sôû lyù luaän vaø khaûo saùt thöïc tieãn veà kyõ naêng sö phaïm, phaùt hieän thöïc traïng kyõ

naêng sö phaïm maàm non, ñeà xuaát bieän phaùp taùc ñoäng nhaèm hình thaønh vaø phaùt trieån kyõ naêng sö

phaïm maàm non cho sinh vieân, giaùo vieân maàm non.

3. Khaùch theå nghieân cöùu.

Hoaït ñoäng sö phaïm cuûa giaùo vieân maàm non, ñaëc bieät laø hoaït ñoäng daïy hoïc cuûa giaùo vieân

maàm non.

4. Ñoái töôïng nghieân cöùu.

Moät soá kyõ naêng sö phaïm trong hoaït ñoäng daïy hoïc cuûa giaùo vieân maàm non.

5. Giaû thuyeát khoa hoïc.

Neáu xaùc ñònh ñöôïc heä thoáng caùc kyõ naêng sö phaïm maàm non vaø möùc ñoä hình thaønh caùc kyõ

naêng sö phaïm ñoù, ñaëc bieät laø moät soá kyõ naêng sö phaïm maàm non trong hoaït ñoäng daïy hoïc ñeå ñeà

ra caùc bieän phaùp taùc ñoäng sö phaïm phuø hôïp thì vieäc reøn kyõ naêng ngheà sö phaïm maàm non seõ ñaït

keát quaû hôn.

6. Nhieäm vuï nghieân cöùu.

6.1. Nghieân cöùu cô sôû lyù luaän lieân quan ñeán ñeà taøi: Heä thoáng hoùa moät soá khaùi nieäm veà ngheà sö

phaïm, ngheà sö phaïm maàm non, kyõ naêng, kyõ naêng sö phaïm, kyõ naêng ngheà cuûa giaùo vieân maàm non,

ñaëc ñieåm lao ñoäng cuûa ngheà sö phaïm, ñaëc ñieåm hoaït ñoäng daïy hoïc ôû tröôøng maàm non.

6.2. Tìm hieåu thöïc traïng kyõ naêng sö phaïm cuûa giaùo vieân maàm non trong hoaït ñoäng daïy hoïc.

6.3. Ñeà xuaát moät soá bieän phaùp hình thaønh kyõ naêng sö phaïm maàm non trong hoaït ñoäng daïy

hoïc cho giaùo vieân maàm non.

7. Phöông phaùp nghieân cöùu.

Ñeà taøi ñöôïc thöïc hieän vôùi söï phoái hôïp caùc phöông phaùp sau ñaây:

7.1. Phöông phaùp nghieân cöùu lyù luaän.

Nghieân cöùu caùc nguoàn taøi lieäu, saùch tham khaûo vaø caùc coâng trình nghieân cöùu coù lieân quan

ñeán ñeà taøi.

7.2. Phöông phaùp nghieân cöùu thöïc tieãn.

7.2.1 Phöông phaùp ñieàu tra:

Söû duïng phieáu ñieàu tra ñeå tìm hieåu yù kieán cuûa giaûng vieân sö phaïm, sinh vieân, giaùo vieân

maàm non vaø caùn boä quaûn lyù Giaùo duïc maàm non veà heä thoáng kyõ naêng sö phaïm vaø thöïc traïng möùc

ñoä hình thaønh kyõ naêng sö phaïm maàm non trong hoaït ñoäng daïy hoïc cuûa giaùo vieân maàm non.

7.2.2 Phöông phaùp quan saùt:

Quan saùt vaø ghi cheùp moät soá hoaït ñoäng daïy hoïc ñeå goùp phaàn ghi nhaän theâm veà thöïc traïng

möùc ñoä hình thaønh kyõ naêng sö phaïm maàm non trong hoaït ñoäng daïy hoïc cuûa giaùo vieân maàm non.

7.2.3 Phöông phaùp ñaøm thoaïi:

Trao ñoåi vôùi moät soá giaùo vieân sö phaïm, caùn boä quaûn lyù, giaùo vieân maàm non ôû moät soá

tröôøng sö phaïm maàm non vaø tröôøng maàm non veà thöïc traïng möùc ñoä hình thaønh kyõ naêng sö phaïm

maàm non trong hoaït ñoäng daïy hoïc cuûa sinh vieân vaø giaùo vieân maàm non.

7.2.4 Phöông phaùp thöïc nghieäm taùc ñoäng sö phaïm.

* Treân ñaây chuùng toâi söû duïng phöông phaùp ñieàu tra laø phöông phaùp chính, caùc phöông phaùp

khaùc chæ laø hoã trôï.

7.3. Phöông phaùp xöû lyù thoâng tin:

Caùc soá lieäu thu ñöôïc trong quaù trình nghieân cöùu ñöôïc xöû lyù baèng toaùn thoáng keâ theo chöông

trình phaàn meàm vi tính: SPSS for Windows version 13.0 (thoáng keâ theo tyû leä %, tính ñoä tin caäy,

tìm söï khaùc bieät coù yù nghóa . . . )

8. Giôùi haïn vaø phaïm vi nghieân cöùu.

Do ñieàu kieän vaø thôøi gian coù haïn neân ñeà taøi naøy ñöôïc giôùi haïn trong phaïm vi cuï theå nhö

sau:

- Chæ nghieân cöùu moät soá kyõ naêng sö phaïm maàm non trong hoaït ñoäng daïy hoïc cuûa giaùo vieân

maàm non vaø cuï theå laø kyõ naêng sö phaïm maàm non trong hoaït ñoäng daïy giôø hoïc phaùt trieån ngoân

ngöõ cho treû tuoåi maãu giaùo.

* Ñòa baøn nghieân cöùu: Tröôøng CÑSP Maãu giaùo TW3; Tröôøng THSP Maàm non TP. Hoà Chí

Minh; Tröôøng maàm non Thöïc haønh 19/5 TP. Hoà Chí Minh; Tröôøng maàm non BC Beán Thaønh,

Quaän 1, TP. Hoà Chí Minh; Tröôøng maãu giaùo thöïc haønh TW3; Tröôøng Maãu giaùo Saøi Goøn; Tröôøng

maàm non 8, 9 Quaän 5, TP. Hoà Chí Minh.

9. Ñoùng goùp cuûa ñeà taøi.

- Böôùc ñaàu nghieân cöùu moät caùch coù heä thoáng caùc kyõ naêng sö phaïm maàm non trong hoaït

ñoäng daïy hoïc cuûa giaùo vieân maàm non

- Chæ ra ñöôïc thöïc traïng veà möùc ñoä hình thaønh nhöõng kyõ naêng sö phaïm cuûa giaùo vieân maàm

non ñeå goùp phaàn ñònh höôùng cho coâng taùc ñaøo taïo giaùo vieân maàm non töông lai, boài döôõng, reøn

luyeän tay ngheà cho sinh vieân Sö phaïm maàm non vaø giaùo vieân maàm non ñang coâng taùc taïi caùc

tröôøng maàm non.

Chöông 1: CÔ SÔÛ LYÙ LUAÄN CUÛA VAÁN ÑEÀ NGHIEÂN CÖÙU

1.1- TOÅNG QUAN NHÖÕNG VAÁN ÑEÀ NGHIEÂN CÖÙU.

1.1.1- ÔÛ nöôùc ngoaøi.

Vaán ñeà kyõ naêng, kyõ naêng ngheà nghieäp ñaõ ñöôïc caùc nhaø nghieân cöùu treân theá giôùi quan taâm

töø raát laâu. Töø thôøi Hy Laïp coå ñaïi ñeán nay ñaõ raát nhieàu coâng trình nghieân cöùu, nhieàu saùch vôû noùi

veà vaán ñeà naøy. Ñoù laø nhöõng coâng trình cuûa Arixtoát (384 – 322 TCN); G. G. Rutxoâ (Phaùp); K. Ñ.

Usinxki (Nga); I. A. Komenxki (Tieäp); T. Oatsôn (Anh); B. P. Skiner . . . Caùc nhaø Taâm lyù hoïc vaø

Giaùo duïc hoïc Nga nhö: N.Ñ.Leâvitoâv, V.S.Kuzin, V.A. Krutetxki, A.G.Coâvalioâv ñaõ nghieân cöùu

baûn chaát, khaùi nieäm kyõ naêng, caùc giai ñoaïn, caùc quy luaät vaø caùc ñieàu kieän hình thaønh kyõ naêng,

moái quan heä giöõa kyõ naêng, kyõ xaûo, naêng löïc. Moät soá taùc giaû coøn nghieân cöùu kyõ naêng trong moái

quan heä vôùi caùc phöông tieän lao ñoäng nhö: K.K. Platonov, G.G. Gôlubev, E.A.Milerian, B.G.

Laox, V.V.Tseböseâva . . . Nghieân cöùu veà kyõ naêng sö phaïm, caùc taùc giaû G.X. Catxchuc, M.A.

Menchinxkaia, K.I. Kixegof, N.V.Kuzminca, Ph.N. Goânoâboâlin, H.K. Gutsen, Ivavov, Soâcoâloâv . .

. ñeàu thoáng nhaát ñaùnh giaù vai troø cuûa kyõ naêng trong hoaït ñoäng sö phaïm cuûa giaùo vieân vaø vai troø

cuûa vieäc töï reøn luyeän kyõ naêng trong hình thaønh kyõ naêng sö phaïm.

Trong caùc coâng trình nghieân cöùu veà kyõ naêng hoaït ñoäng sö phaïm, K.I. Kixegof ñaõ phaân tích

khaù saâu veà kyõ naêng. Khi tieán haønh thöïc nghieäm hình thaønh kyõ naêng ôû sinh vieân sö phaïm oâng ñaõ

ñöa ra yù kieán “Kyõ naêng hoaït ñoäng sö phaïm coù ñoái töôïng laø con ngöôøi. Hoaït ñoäng sö phaïm raát

phöùc taïp ñoøi hoûi söï saùng taïo, khoâng theå hoaït ñoäng theo khuoân maãu cöùng nhaéc. Kyõ naêng hoaït ñoäng

sö phaïm, moät maët ñoøi hoûi tính nghieâm tuùc, maët khaùc ñoøi hoûi tính meàm deûo cao” [34]

OÂng phaân bieät hai kyõ naêng:

- Kyõ naêng baäc thaáp (kyõ naêng nguyeân sinh): ñöôïc hình thaønh laàn ñaàu tieân qua caùc hoaït ñoäng

giaûn ñôn, noù laø cô sôû hình thaønh kyõ xaûo.

- Kyõ naêng baäc cao: laø kyõ naêng naûy sinh laàn thöù hai sau khi ñaõ coù caùc tri thöùc vaø caùc kyõ xaûo.

Trong toång quan nhöõng nghieân cöùu veà kyõ naêng cuûa caùc nhaø Taâm lyù hoïc vaø Giaùo duïc hoïc

Xoâ Vieát, PGS. TS. Nguyeãn Quang Uaån ñaõ chæ ra ba höôùng nghieân cöùu veà kyõ naêng nhö sau:

- Höôùng thöù nhaát: Caùc taùc giaû ñaïi dieän nhö: N.Ñ. Leâvitoâv, V.S. Kuzin, V.A. Krutetxki, A.G.

Coâvalioâv . . . ñaõ nghieân cöùu kyõ naêng ôû möùc ñoä ñaïi cöông, khaùi quaùt veà baûn chaát khaùi nieäm kyõ