Nghiên cứu một số đặc điểm sinh học của vi khuẩn Streptococcus Suis gây bệnh ở lợn tại tỉnh Thái Nguyên và chế tạo Autovaccine phòng bệnh

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM

––––––––––––––––––––––––

NGUYỄN MẠNH CƯỜNG

NGHIÊN CỨU MỘT SỐ ĐẶC ĐIỂM SINH HỌC

CỦA VI KHUẨN STREPTOCOCCUS SUIS GÂY BỆNH Ở

LỢN TẠI TỈNH THÁI NGUYÊN VÀ CHẾ TẠO

AUTOVACCINE PHÒNG BỆNH

LUẬN ÁN TIẾN SĨ THÚ Y

THÁI NGUYÊN - 2019

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM

––––––––––––––––––––––––

NGUYỄN MẠNH CƯỜNG

NGHIÊN CỨU MỘT SỐ ĐẶC ĐIỂM SINH HỌC

CỦA VI KHUẨN STREPTOCOCCUS SUIS GÂY BỆNH Ở

LỢN TẠI TỈNH THÁI NGUYÊN VÀ CHẾ TẠO

AUTOVACCINE PHÒNG BỆNH

Ngành: Ký sinh trùng và Vi sinh vật học thú y

Mã số : 9.64.01.04

LUẬN ÁN TIẾN SĨ THÚ Y

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:

1. PGS.TS. Tô Long Thành

2. TS. Nguyễn Văn Quang

THÁI NGUYÊN - 2019

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan rằng: Đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi; các số liệu,

kết quả nghiên cứu trong luận án này là trung thực và chưa từng được ai công bố

trong bất kỳ công trình nào khác và chưa từng sử dụng để bảo vệ một học vị nào.

Tôi xin cam đoan mọi sự giúp đỡ cho việc hoàn thành luận án này đã được cảm

ơn, các thông tin trích dẫn trong luận án đều đã được chỉ rõ nguồn gốc.

Thái Nguyên, tháng 12 năm 2019

Tác giả luận án

Nguyễn Mạnh Cường

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

ii

LỜI CẢM ƠN

Trong quá trình triển khai thực hiện đề tài và hoàn thành luận án, tôi luôn nhận

được sự quan tâm, giúp đỡ của các thày, cô, các bạn đồng nghiệp, cơ quan công tác

và gia đình.

Tôi xin trân trọng cảm ơn Khoa Chăn nuôi - Thú y, Phòng Đào tạo, Trường

đại học Nông Lâm, Viện Khoa học Sự sống - Đại học Thái Nguyên; Trung tâm Chẩn

đoán Thú y Trung ương - Cục Thú y, Bộ môn Vi trùng - Viện Thú y, Chi cục Chăn

nuôi - Thú y tỉnh Thái Nguyên đã nhiệt tình giúp đỡ, tạo điều kiện thuận lợi cho tôi

trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu và thực hiện đề tài luận án.

Đặc biệt, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến các thày hướng dẫn khoa học

là: PGS.TS. Tô Long Thành - Giám đốc Trung tâm Chẩn đoán Thú y Trung ương,

Cục Thú y và TS. Nguyễn Văn Quang - Nguyên Trưởng Khoa Chăn nuôi - Thú y,

Trường đại học Nông Lâm, Đại học Thái Nguyên đã trực tiếp hướng dẫn, giúp đỡ tôi

trong quá trình nghiên cứu và hoàn thiện luận án.

Tôi xin gửi lời cảm ơn đến Ban lãnh đạo và tập thể cán bộ Bộ môn Vi trùng -

Trung tâm Chẩn đoán Thú y Trung ương - Cục Thú y, Bộ môn Vi trùng - Viện Thú y

và Bộ môn Công nghệ Vi sinh, Công nghệ Phân tử - Viện Khoa học Sự sống - Đại học

Thái Nguyên đã tạo điều kiện, giúp đỡ và hướng dẫn thực hiện các thí nghiệm của đề

tài luận án.

Nhân dịp này, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn tới các thày, cô, các bạn đồng nghiệp,

học viên cao học, các em sinh viên và đặc biệt là gia đình đã luôn giúp đỡ, động viên,

hỗ trợ tôi trong thời gian qua để hoàn thành luận án này.

Thái Nguyên, tháng 12 năm 2019

Tác giả

Nguyễn Mạnh Cường

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

iii

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN......................................................................................................................i

LỜI CẢM ƠN...........................................................................................................................ii

MỤC LỤC................................................................................................................................iii

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT VÀ KÝ HIỆU ............................................................vii

DANH MỤC CÁC BẢNG.....................................................................................................ix

DANH MỤC CÁC HÌNH......................................................................................................xi

MỞ ĐẦU ..................................................................................................................................1

1. Tính cấp thiết của đề tài........................................................................................................1

2. Mục tiêu của đề tài................................................................................................................2

3. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài.............................................................................2

4. Những đóng góp mới của đề tài:..........................................................................................3

Chương 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU..................................................................................4

1.1. Bệnh do vi khuẩn Streptococcus suis(S. suis) gây ra ở lợn và ở người.........................4

1.1.1. Bệnh do vi khuẩn Streptococcus suis gây ra ở lợn.......................................................4

1.1.2. Bệnh do vi khuẩn Streptococcus suis gây ra ở người...................................................7

1.2. Vi khuẩn S. suis..................................................................................................................9

1.2.1. Phân loại vì khuẩn S. suis...............................................................................................9

1.2.2. Hình thái và tính chất nuôi cấy của vi khuẩn S. suis.....................................................9

1.2.3. Đặc tính sinh hoá của vi khuẩn S. suis.........................................................................11

1.2.4. Cấu trúc kháng nguyên của vi khuẩn S. suis...............................................................11

1.2.5. Các yếu tố độc lực của vi khuẩn S. suis.......................................................................12

1.3. Bệnh liên cầu khuẩn ở lợn do vi khuẩn S. suis gây ra ...................................................14

1.3.1. Đặc điểm dịch tễ học ....................................................................................................14

1.3.2. Cơ chế sinh bệnh...........................................................................................................17

1.3.3. Triệu chứng lâm sàng và bệnh tích..............................................................................19

1.3.4. Miễn dịch ở lợn chống vi khuẩn S. suis.......................................................................21

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

iv

1.3.5. Chẩn đoán......................................................................................................................25

1.3.6. Phòng bệnh....................................................................................................................29

1.3.7. Điều trị bằng kháng sinh...............................................................................................33

Chương 2: NỘI DUNG, ĐỐI TƯỢNG, NGUYÊN LIỆU VÀ PHƯƠNG PHÁP

NGHIÊN CỨU......................................................................................................................38

2.1. Nội dung nghiên cứu .......................................................................................................38

2.1.1. Nghiên cứu tình hình bệnh viêm phổi, viêm khớp ở lợn nuôi tại Thái Nguyên do vi

khuẩn S. suis gây ra.................................................................................................................38

2.1.2. Nghiên cứu một số đặc điểm sinh học của các chủng S. suis gây viêm phổi và viêm

khớp ở lợn tại Thái Nguyên...................................................................................................38

2.1.3. Nghiên cứu chế tạo thử nghiệm Autovaccine vô hoạt keo phèn từ các chủng S. suis

phân lập....................................................................................................................................38

2.1.4. Nghiên cứu thử nghiệm biện pháp phòng, trị bệnh do S. suis gây ra ở lợn ..............38

2.2. Đối tượng, nguyên liệu, địa điểm và thời gian nghiên cứu...........................................39

2.2.1. Đối tượng nghiên cứu...................................................................................................39

2.2.2. Nguyên vật liệu.............................................................................................................39

2.3. Địa điểm và thời gian nghiên cứu...................................................................................40

2.3.1. Địa điểm nghiên cứu.....................................................................................................40

2.3.2. Thời gian nghiên cứu....................................................................................................40

2.4. Phương pháp nghiên cứu.................................................................................................40

2.4.1. Phương pháp nghiên cứu dịch tễ .................................................................................40

2.4.2. Phương pháp thu thập mẫu ..........................................................................................42

2.4.3. Phương pháp nuôi cấy và phân lập vi khuẩn S. suis...................................................42

2.4.4. Phương pháp kiểm tra hình thái vi khuẩn bằng nhuộm Gram...................................43

2.4.5. Phương pháp thực hiện các phản ứng sinh hóa (Nhận biết cấp I).............................43

2.4.6. Phương pháp thực hiện bộ Kit sinh hóa API 20 Strep (Nhận biết cấp II).................44

2.4.7. Phương pháp PCR để xác định các serotype gây bệnh thông thường và các gen mã

hoá một số yếu tố độc lực của vi khuẩn S. suis.....................................................................45

2.4.8. Phương pháp tính liều gây chết 50% (LD50) của vi khuẩn S. suis.............................45

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

v

2.4.9. Phương pháp xác định số lượng vi khuẩn...................................................................45

2.4.10. Phương pháp xác định độc lực của các chủng vi khuẩn S. suis phân lập được trên

động vật thí nghiệm.................................................................................................................46

2.4.11. Phương pháp xác định khả năng mẫn cảm với kháng sinh của các chủng vi khuẩn

S. suis phân lập được...............................................................................................................46

2.4.12. Xây dựng phác đồ điều trị lợn mắc viêm phổi, viêm khớp .....................................46

2.4.13. Phương pháp chế tạo thử nghiệm Autovaccine vô hoạt keo phèn từ các chủng vi

khuẩn S. suis phân lập được ...................................................................................................47

2.4.14. Kiểm tra vô trùng, an toàn và hiệu lực của Autovaccine thử nghiệm phòng bệnh liên

cầu khuẩn (chi tiết được trình bày ở phụ lục 11)...................................................................48

2.4.15. Kiểm tra đáp ứng miễn dịch của lợn sau tiêm Autovaccine....................................48

2.4.16. Phương pháp xác định hiệu giá kháng thể ở lợn đã được tiêm Autovaccine bằng

phản ứng IHA.........................................................................................................................49

2.5. Phương pháp xử lý số liệu...............................................................................................50

Chương 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN...........................................51

3.1. Tình hình lợn mắc và chết do viêm phổi, viêm khớp từ năm 2015 – 2017 tại tỉnh

Thái Nguyên...........................................................................................................................51

3.1.1. Tỷ lệ lợn mắc và chết do viêm phổi, viêm khớp từ năm 2015 - 2017 ......................51

3.1.2. Tỷ lệ lợn mắc và chết do viêm phổi, viêm khớp trên các huyện, thành thuộc

tỉnh Thái Nguyên ..................................................................................................................55

3.1.3. Tỷ lệ lợn mắc và chết do viêm phổi, viêm khớp theo mùa vụ...................................58

3.1.4. Tỷ lệ lợn mắc và chết do viêm phổi, viêm khớp theo lứa tuổi...................................62

3.2. Kết quả nghiên cứu một số đặc tính sinh học của các chủng S. suis phân lập được.....69

3.2.1. Kết quả phân lập vi khuẩn S. suis từ lợn mắc viêm phổi và viêm khớp tại

Thái Nguyên .........................................................................................................................69

3.2.2. Kết quả giám định một số đặc tính sinh vật, hóa học của các chủng vi khuẩn S. suis

phân lập được ..........................................................................................................................71

3.2.3. Kết quả xác định một số đặc tính sinh vật, hoá học của các chủng vi khuẩn S. suis

phân lập được bằng bộ Kit sinh hóa API 20 Strep................................................................73

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

vi

3.2.4. Kết quả xác định tính mẫn cảm kháng sinh của các chủng S. suis phân lập.............76

3.2.5. Kết quả xác định serotype của các chủng S. suis phân lập được bằng kỹ

thuật PCR...............................................................................................................................78

3.2.6. Kết quả xác định gen mã hóa yếu tố độc lực của các chủng vi khuẩn S. suis

phân lập được.........................................................................................................................82

3.2.7. Kết quả nghiên cứu sự ổn định một số đặc tính sinh học của các chủng S. suis phân lập

được ở lợn tại Thái Nguyên.....................................................................................................85

3.3. Kết quả nghiên cứu chế tạo thử nghiệm Autovaccine từ các chủng S. suis phân

lập được ..................................................................................................................................92

3.3.1. Chọn chủng vi khuẩn S. suis để chế tạo thử nghiệm Autovaccine............................92

3.3.2. Chế tạo thử nghiệm Autovaccine phòng bệnh S. suis ở lợn ......................................93

3.3.3. Kết quả kiểm nghiệm Autovaccine phòng bệnh S. suis ở lợn...................................96

3.3.4. Kết quả xác định đáp ứng miễn dịch ở lợn sau tiêm Autovaccine thử nghiệm phòng

bệnh S. suis ở lợn...................................................................................................................102

3.4. Kết quả thử nghiệm biện pháp phòng và trị viêm phổi, viêm khớp cho lợn do S. suis

gây ra......................................................................................................................................113

3.4.1. Kết quả xác định hiệu lực của Autovaccine phòng viêm phổi và viêm khớp

cho lợn ........................................................................................................113

3.4.2. Kết quả thử nghiệm một số phác đồ điều trị lợn mắc viêm phổi và viêm khớp .......115

KẾT LUẬN VÀ ĐỀ NGHỊ...............................................................................................120

1. KẾT LUẬN.......................................................................................................................120

2. ĐỀ NGHỊ...........................................................................................................................121

DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC........................................................122

TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................................................123

PHỤ LỤC

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

vii

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT VÀ KÝ HIỆU

ADH : Arginine Dihydrolase

AMD : amidon

ARA : arabinose

BHI : Brain Heart Infusion

CFU : Colony Forming Unit

CPS : Capsule polysaccharide

cs : cộng sự

EF : Extracellular factor

ELISA : Enzyme - linked Immunosorbert Assay

ESL : Esculin

GAL : Galactosidase

GLYG: : glycogen

GUR : Glucuronidase

HIP : acid Hippuric

ICAM : Intercellular adhension molecule

IHA : Indirect Haemaglunation test

INU : đường inulin

LAP : Leucine AminoPeptidase

LAC : đường lactose

LD : Lethal dose

MAN : đường mannitol

MRP : Muramidase - released protein

NAG : N-acetylgluco acid

NAM : N-acetylmuramic acid

NIN : Ninhydrin

PAL : Alkaline Phosphatase

PBS : Phosphate-buffered solution

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

viii

PCR : Polymerase Chain Reaction

PYRA : Pyrrolidonyl Arylamidase

QCVN : quy chuẩn Quốc Gia

RAF : đường raffinose

RIB : đường ribose

RR : Relative Risk

S. suis : Streptococcus suis

SLY : Suilysin

SOR : đường sorbitol

STSS : Streptococcus toxic shock syndrome

TCCS : tiêu chuẩn cơ sở

TCVN : tiêu chuẩn Quốc Gia

TRE : trehalose

TSA : Tryptone soya agar

TSB : Tryptone soya broth

TYE : Tryptone Yeast Extract Broth

VP : Voges Proskauer

VCAM : Vascular cell adhension molecule

YE : Yeast Extract

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

ix

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 3.1: Tỷ lệ lợn mắc và chết do viêm phổi, viêm khớp từ năm 2015 - 2017...53

Bảng 3.2: Tỷ lệ lợn mắc và chết do viêm phổi, viêm khớp trên huyện, thành

thuộc tỉnh Thái Nguyên .........................................................................56

Bảng 3.3: Tỷ lệ lợn mắc và chết do viêm phổi, viêm khớp theo mùa vụ...............59

Bảng 3.4: So sánh nguy cơ lợn mắc viêm phổi theo mùa vụ .................................61

Bảng 3.5: So sánh nguy cơ lợn mắc viêm khớp theo mùa vụ ................................62

Bảng 3.6: Tỷ lệ lợn mắc và chết do viêm phổi, viêm khớp theo lứa tuổi ..............63

Bảng 3.7: So sánh nguy cơ mắc viêm phổi giữa các lứa tuổi lợn ..........................67

Bảng 3.8: So sánh nguy cơ mắc viêm khớp giữa các lứa tuổi lợn .........................68

Bảng 3.9: Kết quả phân lập vi khuẩn S. suis từ lợn mắc viêm phổi và viêm

khớp ở các lứa tuổi khác nhau ...............................................................70

Bảng 3.10: Kết quả giám định một số đặc tính sinh vật, hóa học của các chủng

S. suis phân lập được..............................................................................72

Bảng 3.11: Kết quả xác định một số đặc tính sinh vật, hóa học của các chủng vi

khuẩn S. suis phân lập được bằng bộ Kit sinh hóa API 20 Strep ..........75

Bảng 3.12: Kết quả xác định tính mẫn cảm kháng sinh của các chủng S. suis phân

lập được..................................................................................................77

Bảng 3.13: Kết quả xác định serotype của các chủng vi khuẩn S. suis phân lập được ..79

Bảng 3.14: Kết quả xác định gen mã hóa yếu tố độc lực của các chủng S. suis

phân lập được.........................................................................................83

Bảng 3.15: Kết quả lựa chọn sơ bộ một số chủng S. suis phân lập được.................86

Bảng 3.16: Kết quả xác định một số đặc tính sinh vật, hóa học cơ bản của các

chủng S. suis lựa chọn sau 5 đời cấy truyền ..........................................89

Bảng 3.17: Kết quả kiểm tra độc lực của một số chủng S. suis trên chuột bạch

sau 5 đời cấy truyền ...............................................................................90

Bảng 3.18: Đặc tính của các chủng S. suis được lựa chọn để chế tạo thử nghiệm

Autovaccine ...........................................................................................92

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

x

Bảng 3.19: Kết quả xác định số lượng vi khuẩn có trong canh trùng S. suis dùng chế

tạo Autovaccine thử nghiệm..................................................................94

Bảng 3.20: Kết quả kiểm tra thuần khiết của canh trùng dùng chế tạo Autovaccine

thử nghiệm..............................................................................................95

Bảng 3.21: Kết quả kiểm tra vô trùng của Autovaccine chế tạo thử nghiệm................97

Bảng 3.22: Kết quả kiểm tra an toàn của Autovaccine trên lợn thí nghiệm..................98

Bảng 3.23: Kết quả xác định hiệu lực của Autovaccine thử nghiệm trên chuột

bạch khi công cường độc vi khuẩn S. suis serotype 2 ...........................99

Bảng 3.24: Kết quả xác định hiệu lực của Autovaccine thử nghiệm trên chuột

bạch khi công cường độc vi khuẩn S. suis serotype 7 .........................100

Bảng 3.25: Kết quả xác định hiệu lực của Autovaccine thử nghiệm trên chuột

bạch khi công cường độc vi khuẩn S. suis serotype 9 .........................101

Bảng 3.26: Kết quả kiểm tra kháng thể trong huyết thanh của lợn sau tiêm

Autovaccine 30 ngày ...........................................................................103

Bảng 3.27: Kết quả xác định hiệu giá kháng thể của lợn thí nghiệm sau tiêm

Autovaccine 30 ngày ...........................................................................104

Bảng 3.28: Kết quả kiểm tra kháng thể trong huyết thanh của lợn sau tiêm

Autovaccine 60 ngày ...........................................................................106

Bảng 3.29: Kết quả xác định hiệu giá kháng thể của lợn thí nghiệm sau tiêm

Autovaccine 60 ngày ...........................................................................106

Bảng 3.30: Kết quả kiểm tra kháng thể trong huyết thanh của lợn sau tiêm

Autovaccine 90 ngày ...........................................................................108

Bảng 3.31: Kết quả xác định hiệu giá kháng thể của lợn thí nghiệm sau tiêm

Autovaccine 90 ngày ...........................................................................108

Bảng 3.32: Kết quả kiểm tra kháng thể trong huyết thanh của lợn sau tiêm

Autovaccine 120 ngày .........................................................................111

Bảng 3.33: Kết quả xác định hiệu giá kháng thể của lợn thí nghiệm sau tiêm

Autovaccine 120 ngày .........................................................................111

Bảng 3.34: Kết quả thử nghiệm Autovaccine phòng viêm phổi và viêm khớp do

S. suis cho lợn nuôi tại Thái Nguyên ...................................................114

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

xi

Bảng 3.35: Kết quả điều trị thử nghiệm lợn mắc viêm phổi..................................115

Bảng 3.36: Kết quả điều trị thử nghiệm lợn mắc viêm khớp .................................117

DANH MỤC CÁC HÌNH

Hình 3.1. Biểu đồ so sánh tỷ lệ lợn mắc bệnh và chết do viêm phổi, viêm khớp

từ năm 2015 - 2017 tại tỉnh Thái Nguyên ......................................... 55

Hình 3.2. Biểu đồ so sánh tỷ lệ lợn mắc bệnh và chết do viêm phổi, viêm khớp

giữa các huyện thuộc tỉnh Thái Nguyên từ năm 2015 - 2017........... 58

Hình 3.3. Biểu đồ so sánh tỷ lệ lợn mắc bệnh và chết do viêm phổi, viêm khớp

theo mùa vụ ....................................................................................... 61

Hình 3.4. Biểu đồ so sánh tỷ lệ lợn mắc bệnh và chết do viêm phổi, viêm khớp

theo lứa tuổi của lợn.......................................................................... 66

Hình 3.5. Kết quả phản ứng PCR xác định serotype của vi khuẩn S. suis........ 82

Hình 3.6. Kết quả phản ứng PCR xác định gen mã hóa độc lực của các chủng

S. suis phân lập được......................................................................... 84

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

1

MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài

Chăn nuôi lợn ở tỉnh Thái Nguyên trong những năm qua phát triển nhanh về

số lượng cũng như chất lượng nên đã đáp ứng với nhu cầu tiêu dùng nội tỉnh và

hướng tới xuất khẩu, góp phần giải quyết việc làm và tăng thu nhập cho người chăn

nuôi trên địa bàn. Theo Niên giám thống kê số lượng và sản phẩm gia súc, gia cầm

của Chi cục Thống kê tỉnh Thái Nguyên (1/10/2018) [2] năm 2018 tổng đàn lợn có

trên 745.209 con, tổng sản lượng thịt hơi đạt trên 83.065 tấn, đây là nguồn cung cấp

thực phẩm chủ yếu trong ngành chăn nuôi. Vì vậy, chăn nuôi lợn đã chiếm vị thế

quan trọng trong phát triển kinh tế của tỉnh và trở thành ngành mũi nhọn được quan

tâm phát triển. Chăn nuôi lợn ở Thái Nguyên hiện tại vẫn chủ yếu là các trại quy mô

nhỏ nên gặp rất nhiều khó khăn đặc biệt là khâu kiểm soát dịch bệnh nên đã ảnh

hưởng lớn đến hiệu quả chăn nuôi. Ngoài các bệnh truyền nhiễm gây ra cho đàn lợn

như lở mồm long móng, dịch tả, tai xanh… thì viêm phổi, viêm khớp ở lợn do vi

khuẩn S. suis cũng xảy ra khá phổ biến và gây tổn thất về kinh tế cho người chăn

nuôi. Bệnh do S. suis ở lợn với các biểu hiện bệnh lý như bại huyết, viêm phổi, viêm

khớp, viêm não…dẫn đến chết, đặc biệt là ở giai đoạn lợn con sau cai sữa, làm ảnh

hưởng tới tăng trọng, chất lượng con giống và tăng tỷ lệ loại thải.

Vi khuẩn S. suis đóng vai trò quan trọng trong gây bệnh hô hấp và viêm khớp

ở lợn. Nghiên cứu của Nguyễn Thị Nội và Nguyễn Ngọc Nhiên (1993) [15] về hệ vi

khuẩn đường hô hấp của 162 lợn mắc viêm phổi truyền nhiễm cho thấy vi khuẩn

Streptococcus chiếm tỷ lệ 74,0%. Kết quả điều tra của Đỗ Ngọc Thúy và cs. (2009b)

[32] từ những lợn khỏe nuôi tại trại, lợn được đưa tới lò mổ, lợn có triệu chứng bệnh

đường hô hấp, tai xanh hoặc viêm khớp, viêm não đều đã phân lập được vi khuẩn S.

suis với các tỷ lệ khác nhau. Trong số các chủng vi khuẩn S. suis phân lập được đã

phát hiện thấy các serotype gây bệnh quan trọng và phổ biến là serotype 2, 7 và 9.

Không chỉ gây thiệt hại trên đàn lợn, vi khuẩn S. suis còn gây bệnh nguy hiểm

cho người. Ở Việt Nam cũng đã ghi nhận nhiều ca mắc và chết do S. suis serotype 2.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

2

Trong 6 tháng đầu năm 2017 cả nước có 69 người mắc bệnh liên cầu khuẩn lợn, trong

đó có 4 ca chết do nhiễm khuẩn nặng (Phương Trang, 2017) [142]. Theo thống kê

của Cục Y tế dự phòng (Bộ Y tế) [140] trong năm 2017 cả nước ghi nhận 171 ca mắc

bệnh liên cầu lợn, trong đó 14 người chết. Đặc biệt, trong tháng 6/2018 trên địa bàn

tỉnh Thái Nguyên có 3 ca mắc bệnh do S. suis (Phương Nam, 2018) [141]. Những

người bị mắc bệnh đều được xác nhận là có tiếp xúc với lợn mắc trong chăn nuôi, giết

mổ, ăn thịt hoặc tiết canh lợn nhiễm liên cầu khuẩn.

Xuất phát từ tình hình thực tế sản xuất và an toàn thực phẩm hiện nay, nhằm

có hiểu biết đầy đủ hơn về vi khuẩn S. suis gây viêm phổi và viêm khớp ở lợn, làm

cơ sở khoa học cho việc nghiên cứu các biện pháp phòng, trị bệnh hiệu quả là một

yêu cầu cấp thiết, góp phần nâng cao hiệu quả, tăng thu nhập cho người chăn nuôi

lợn và bảo vệ sức khoẻ cộng đồng, vì vậy chúng tôi thực hiện đề tài: “Nghiên cứu

một số đặc điểm sinh học của vi khuẩn Streptococcus suis gây bệnh ở lợn tại tỉnh Thái

Nguyên và chế tạo Autovaccine phòng bệnh”.

2. Mục tiêu của đề tài

- Xác định một số đặc điểm sinh học của vi khuẩn S. suis gây bệnh viêm phổi

và viêm khớp ở lợn nuôi tại tỉnh Thái Nguyên.

- Nghiên cứu chế tạo Autovaccine thử nghiệm phòng viêm phổi và viêm

khớp cho lợn từ các chủng S. suis phân lập được và thử nghiệm các phác đồ điều trị

bệnh viêm phổi và viêm khớp cho lợn do S. suis gây ra có hiệu quả cao, góp phần

thúc đẩy chăn nuôi lợn trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên phát triển.

3. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài

3.1. Ý nghĩa khoa học

- Là một công trình nghiên cứu có hệ thống về đặc điểm sinh học của các

chủng vi khuẩn S. suis ở lợn nuôi tại Thái Nguyên.

- Nghiên cứu chế tạo Autovaccine từ các chủng S. suis phân lập được để

phòng viêm phổi, viêm khớp cho lợn nuôi tại Thái Nguyên có hiệu quả và đề xuất

được phác đồ điều trị viêm phổi, viêm khớp cho lợn do S. suis cho hiệu quả cao.