Nghiên cứu một số đặc điểm bệnh mò đỏ ở gà thả vườn tại huyện Cẩm Khê, tỉnh Phú Thọ và thử nghiệm thảo dược điều trị

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM

VŨ THỊ NGỌC LINH

NGHIÊN CỨU MỘT SỐ ĐẶC ĐIỂM BỆNH MÒ ĐỎ

Ở GÀ THẢ VƯỜN TẠI HUYỆN CẨM KHÊ,

TỈNH PHÚ THỌ VÀ THỬ NGHIỆM

THẢO DƯỢC ĐIỀU TRỊ

LUẬN VĂN THẠC SỸ THÚ Y

THÁI NGUYÊN - 2020

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM

VŨ THỊ NGỌC LINH

NGHIÊN CỨU MỘT SỐ ĐẶC ĐIỂM BỆNH MÒ ĐỎ

Ở GÀ THẢ VƯỜN TẠI HUYỆN CẨM KHÊ,

TỈNH PHÚ THỌ VÀ THỬ NGHIỆM

THẢO DƯỢC ĐIỀU TRỊ

Ngành: Thú y

Mã số: 8.64.01.01

LUẬN VĂN THẠC SĨ THÚ Y

Người hướng dẫn khoa học: TS. Nguyễn Văn Quang

THÁI NGUYÊN – 2020

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu khoa học của riêng tôi,

được thực hiện dưới sự hướng dẫn khoa học của TS. Nguyễn Văn Quang.

Các số liệu, kết quả nêu trong luận văn này là trung thực, chính xác và chưa

được ai công bố trong bất kỳ công trình nào khác.

Mọi sự giúp đỡ trong quá trình thực hiện luận án này đã được cảm ơn và

các thông tin trích dẫn trong luận án này đã được chỉ rõ nguồn gốc.

Thái Nguyên,ngày tháng năm 2020

Tác giả

Vũ Thị Ngọc Linh

ii

LỜI CẢM ƠN

Trong thời gian học tập, nghiên cứu và thực hiện đề tài tốt nghiệp, ngoài

sự nỗ lực của bản thân tôi còn nhận được rất nhiều sự quan tâm giúp đỡ quý

báu của Nhà trường, các thầy giáo, cô giáo và các bạn đồng nghiệp.

Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn trân trọng tới TS. Nguyễn Văn Quang đã hướng dẫn

và chỉ bảo tận tình cho tôi trong suốt thời gian làm luận văn tốt nghiệp.

Tôi xin chân thành cảm ơn tới Ban Giám hiệu trường Đại học Nông Lâm,

các thầy cô giáo Khoa Chăn nuôi thú y, Bộ phận quản lý đào tạo sau đại học

Trường Đại học Nông Lâm Thái Nguyên đã tạo điều kiện cho tôi nghiên cứu.

Nhân dịp hoàn thành luận văn, một lần nữa tôi xin được bày tỏ lòng biết ơn

chân thành tới các thầy cô giáo, các bạn bè đồng nghiệp cùng người thân đã

động viên, tạo điều kiện giúp đỡ tôi trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu thực

hiện đề tài và hoàn thành luận văn.

Xin chân thành cảm ơn!

Thái Nguyên,ngày tháng năm 2020

Học viên

Vũ Thị Ngọc Linh

iii

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN .............................................................................................. i

LỜI CẢM ƠN ................................................................................................... ii

MỤC LỤC........................................................................................................ iii

DANH MỤC CÁC BẢNG............................................................................... vi

DANH MỤC CÁC HÌNH............................................................................... vii

MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1

1. Tính cấp thiết của đề tài ............................................................................ 1

2. Mục tiêu nghiên cứu.................................................................................. 2

3. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài .................................................. 2

Chương 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU............................................................ 4

1.1. Đặc điểm sinh học của mò đỏ và bệnh do mò đỏ gây ra trên gà ........... 4

1.1.1. Đặc điểm sinh học của mò đỏ ký sinh trên gà......................................... 4

1.1.2. Bệnh do mò đỏ gây ra trên gà ..................................................................14

1.2. Đặc điểm và tác dụng trị bệnh của các loại tinh dầu .......................... 18

1.2.1. Đặc điểm và công dụng của tinh dầu tỏi.................................................18

1.2.2. Đặc điểm và công dụng của tinh dầu sả..................................................21

1.2.3. Đặc điểm và công dụng của tinh dầu quế ...............................................22

1.3. Tình hình nghiên cứu bệnh do mò thuộc họ trombiculidae gây ra..... 23

1.3.1. Tình hình nghiên cứu trong nước ............................................................23

1.3.2. Tình hình nghiên cứu trên thế giới...........................................................24

Chương 2: ĐỐI TƯỢNG, VẬT LIỆU, NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG

PHÁP NGHIÊN CỨU................................................................................... 28

2.1. Đối tượng và vật liệu nghiên cứu......................................................... 28

2.1.1. Đối tượng nghiên cứu ...............................................................................28

2.1.2. Vật liệu nghiên cứu ...................................................................................28

2.2. Địa điểm và thời gian nghiên cứu........................................................ 29

iv

2.2.1. Địa điểm nghiên cứu.................................................................................29

2.2.2. Thời gian nghiên cứu ................................................................................30

2.3. Nội dung nghiên cứu............................................................................ 30

2.3.1. Xác định thành phần loài mò đỏ ký sinh ở gà thả vườn tại huyện

Cẩm khê ................................................................................................................30

2.3.2. Nghiên cứu một số đặc điểm dịch tễ bệnh mò đỏ ký sinh trên gà thả

vườn tại huyện Cẩm Khê ....................................................................................30

2.3.3. Nghiên cứu bệnh mò đỏ ký sinh ở gà......................................................30

2.3.4. Nghiên cứu thử nghiệm các tinh dầu thảo mộc phòng trị bệnh mò

đỏ trên gà bằng tinh dầu của một số cây thảo mộc...........................................30

2.4. Phương pháp nghiên cứu...................................................................... 30

2.4.2. Phương pháp nghiên cứu đặc điểm bệnh mò đỏ trên gà thả vườn .......33

2.4.3. Phương pháp nghiên cứu thử nghiệm tinh dầu của một số cây thảo

mộc trong phòng trị bệnh mò đỏ trên gà thả vườn ...........................................35

2.4.4. Phương pháp xử lý số liệu........................................................................37

Chương 3: KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN ................................................... 38

3.1. Kết quả xác định thành phần loài mò đỏ ký sinh trên gà thả vườn tại

huyện Cẩm Khê........................................................................................... 38

3.2. Một số đặc điểm dịch tễ bệnh mò đỏ trên gà thả vườn........................ 39

3.2.1. Tỷ lệ và cường độ nhiễm ấu trùng mò đỏ ở 4 xã của huyện Cẩm Khê......39

3.2.2. Tỷ lệ và cường độ nhiễm mò đỏ theo tuổi gà .........................................43

3.2.3. Tỷ lệ và cường độ nhiễm mò đỏ theo mùa vụ........................................46

3.2.4. Tỷ lệ và cường độ nhiễm mò đỏ ở gà trống và gà mái ..........................50

3.2.5. Tỷ lệ nhiễm ấu trùng, thanh trùng và mò trưởng thành ở mẫu nền

chuồng, mẫu đất bề mặt xung quanh chuồng và vườn chăn thả gà ................52

3.3. Triệu chứng và sự thay đổi một số chỉ tiêu huyết học của gà bị mò

đỏ ký sinh .................................................................................................... 55

3.3.1. Tỷ lệ gà nhiễm mò đỏ có triệu chứng lâm sàng......................................55

v

3.3.2. Sự thay đổi một số chỉ tiêu huyết học của gà nhiễm mò so với gà khỏe....56

3.3.3. Công thức bạch cầu của gà khỏe và gà bị mò đỏ ký sinh......................60

3.4. Nghiên cứu thử nghiệm một số tinh dầu dược liệu để phòng trị bệnh

mò đỏ ký sinh trên gà thả vườn................................................................... 62

3.4.1. Kết quả chưng cất tinh dầu dược liệu (tỏi, sả và quế)............................62

3.4.2. Hiệu lực trị mò đỏ ở gà thí nghiệm của một số loại tinh dầu dược liệu .....63

3.4.3. Hiệu lực trị mò đỏ cho gà bằng tinh dầu tỏi 1% và 2% tại các xã........71

KẾT LUẬN.................................................................................................... 74

1. Kết luận ................................................................................................... 74

2. Đề nghị.................................................................................................... 75

TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................ 76

vi

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 3.1. Thành phần loài mò đỏ ký sinh trên gà thả vườn tại 4 xã

của huyện Cẩm Khê...................................................................... 38

Bảng 3.2. Tỷ lệ và cường độ nhiễm ấu trùng mò đỏ trên gà tại các xã .......... 39

Bảng 3.3. Tỷ lệ và cường độ nhiễm mò đỏ theo tuổi của gà .......................... 44

Bảng 3.4. Tỷ lệ và cường độ nhiễm mò đỏ theo mùa ..................................... 47

Bảng 3.5. Tỷ lệ và cường độ nhiễm mò đỏ ở gà trống và gà mái................... 51

Bảng 3.6. Tỷ lệ nhiễm ấu trùng, mò thanh trùng và mò trưởng thành

ở đệm lót, đất bề mặt quanh chuồng và vườn chăn thả gà ........... 53

Bảng 3.7. Tỷ lệ và những biểu hiện lâm sàng chủ yếu của gà bị mò

đỏ ký sinh...................................................................................... 55

Bảng 3.8. Sự thay đổi một số chỉ số máu của gà khỏe và gà bệnh mò đỏ........... 57

Bảng 3.9. Công thức bạch cầu của gà khỏe và gà bị mò đỏ ký sinh............... 60

Bảng 3.10. Kết quả chưng cất tinh dầu một số loại dược liệu........................ 62

Bảng 3.11. Hiệu lực của các loại tinh dầu dược liệu nồng độ 1% trị

mò đỏ ký sinh ở gà ....................................................................... 64

Bảng 3.12. Hiệu lực của các loại tinh dầu nồng độ 2% trị mò đỏ ký

sinh ở gà........................................................................................ 66

Bảng 3.13. Hiệu lực của các loại tinh dầu nồng độ 3% trị mò đỏ ký

sinh ở gà........................................................................................ 68

Bảng 3.14. Hiệu lực của 2 loại tinh dầu dược liệu nồng độ 4% trị mò

đỏ ký sinh ở gà.............................................................................. 70

vii

DANH MỤC CÁC HÌNH

Hình 1.1. Hình ảnh của ấu trùng mò đỏ............................................................ 4

Hình 1.2. Ấu trùng mò nhìn từ bụng................................................................. 6

Hình 1.3. Ấu trùng mò nhìn từ phần lưng......................................................... 6

Hình 1.4. Hình thái ấu trùng mò đỏ .................................................................. 9

Hình 1.5. Hình thái ấu trùng mò đỏ (Nguồn: Nguyễn Văn Châu, 1997a)...... 11

Hình 3.1. Biểu đồ tỷ lệ nhiễm mò tại 4 xã của huyện Cẩm Khê .................... 42

Hình 3.2. Biểu đồ cường độ nhiễm mò tại 4 xã của huyện Cẩm Khê ............ 43

Hình 3.3. Biểu đồ tỷ lệ nhiễm mò đỏ ở gà theo tháng tuổi............................. 45

Hình 3.4. Biểu đồ cường độ nhiễm mò đỏ ở gà theo lứa tuổi......................... 45

Hình 3.5. Biểu đồ tỷ lệ nhiễm mò đỏ trên gà theo mùa ................................. 53

Hình 3.6. Biểu đồ cường độ nhiễm mò đỏ trên gà theo mùa vụ..................... 50

Hình 3.7. Biểu đồ tỷ lệ nhiễm mò đỏ trên gà trống và gà mái........................ 52

Hình 3.8. Biểu đồ cường độ nhiễm mò đỏ trên gà trống và gà mái................ 52

Hình 3.9: Biểu đồ tỷ lệ nhiễm ấu trùng, thanh trùng và mò trưởng thành

ở mẫu nền chuồng, mẫu đất bề mặt xung quanh chuồng và vườn

chăn thả gà ...................................................................................... 55

Hình 3.10. Biểu đồ về số lượng hồng cầu, bạch cầu, tiểu cầu của gà

khỏe và gà bị mò đỏ ký sinh .......................................................... 59

Hinh 3.11. Biểu đồ về hàm lượng huyết sắc tố của gà khoẻ và gà bị mò

ký sinh ............................................................................................ 60

Hình 3.12. Biểu đồ công thức bạch cầu của gà khỏe và gà bị mò đỏ ký sinh......... 62

Hình 3.14. Biểu đồ hiệu lực điều trị triệt để mò đỏ của 3 loại tinh dầu

nồng độ 1% .................................................................................... 66

Hình 3.15. Biểu đồ hiệu lực điều trị triệt để mò đỏ của 3 loại tinh dầu

nồng độ 2% .................................................................................... 68

Hình 3.16. Biểu đồ hiệu lực điều trị triệt để mò đỏ của 3 loại tinh dầu

nồng độ 3% .................................................................................... 69

Hình 3.17. Biểu đồ hiệu lực điều trị triệt để mò đỏ của 2 loại tinh dầu

nồng độ 4% .................................................................................... 71