Nghiên cứu một số biện pháp kỹ thuật làm tăng hệ số nhân giống vô tính cây dứa cayen

1

Bé gi¸o dôc vµ ®µo t¹o

tr−êng ®¹i häc n«ng nghiÖp I

§µo Kim thoa

Nghiªn cøu mét sè biÖn ph¸p kü thuËt

lµm t¨ng hÖ sè nh©n gièng v« tÝnh

c©y døa cayen

LuËn v¨n th¹c sÜ n«ng nghiÖp

Chuyªn ngµnh: Di truyÒn vµ Chän gièng c©y trång

M∙ sè: 60.62.05

Ng−êi h−íng dÉn khoa häc: PGS.TS. NguyÔn V¨n Hoan

Hµ N«i, 2006

2

Môc lôc

Trang

Lêi cam ®oan i

Lêi c¶m ¬n ii

Môc lôc iii

Danh môc c¸c b¶ng sè liÖu vi

Danh môc c¸c biÓu ®å vµ ®å thÞ viii

Më ®Çu 1

1. §Æt vÊn ®Ò 1

2. Môc ®Ých vµ yªu cÇu cña ®Ò tµi 3

3. ý nghÜa khoa häc vµ thùc tiÔn cña ®Ò tµi 3

Ch−¬ng 1. Tæng quan tµi liÖu 4

1.1. Giíi thiÖu chung vÒ c©y døa 4

1.2. T×nh h×nh s¶n xuÊt vµ tiªu thô døa trªn thÕ giíi vµ trong n−íc 8

1.3. T×nh h×nh nghiªn cøu trong vµ ngoµi n−íc trªn c©y døa 11

1.3.1 T×nh nghiªn cøu ë n−íc ngoµi 11

1.3.2. T×nh h×nh nghiªn cøu trong n−íc 19

Ch−¬ng 2. VËt liÖu, néi dung vµ ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu 30

2.1. VËt liÖu nghiªn cøu 30

2.2. §Þa ®iÓm vµ thêi gian nghiªn cøu 30

2.3. Néi dung nghiªn cøu 31

2.4. Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu 31

2.5. Ph−¬ng ph¸p theo dâi c¸c chØ tiªu 40

2.6. Xö lý sè liÖu 42

Ch−¬ng 3. KÕt qu¶ nghiªn cøu vµ th¶o luËn 43

3.1. Nghiªn cøu ¶nh h−ëng cña thêi vô gi©m vµ ph−¬ng ph¸p t¸ch

hom gi©m ®Õn kh¶ n¨ng nh©n gièng døa Cayen

43

3.1.1. ¶nh h−ëng cña thêi vô gi©m ®Õn kh¶ n¨ng ra chåi døa cCyen 43

3.1.2. ¶nh h−ëng cña ph−¬ng ph¸p t¸ch hom gi©m ®Õn ®éng th¸i ra

chåi cña døa Cayen

48

3.1.3. ¶nh h−ëng cña ph−¬ng ph¸p t¸ch hom gi©m ®Õn thêi gian 50

3

h×nh thµnh chåi vµ hÖ sè nh©n gièng døa Cayen

3.2. Nghiªn cøu ¶nh h−ëng cña kü thuËt khö ®Ønh sinh tr−ëng ë

giai ®o¹n v−ên gi©m ®Õn kh¶ n¨ng ra chåi døa Cayen

52

3.2.1. ¶nh h−ëng cña thêi vô ®Õn kh¶ n¨ng ra chåi cña døa sau khö

®Ønh trong giai ®o¹n v−ên gi©m

53

3.2.2. ¶nh h−ëng cña chiÒu cao chåi khi khö ®Ønh sinh tr−ëng ®Õn sù

h×nh thµnh chåi míi ë giai ®o¹n v−ên gi©m

55

3.2.3. ¶nh h−ëng cña sè l−îng chåi/hom ®−îc khö ®Ønh sinh tr−ëng

trong giai ®o¹n v−ên gi©m ®Õn sù h×nh thµnh chåi míi

57

3.2.4. ¶nh h−ëng cña thêi vô ra ng«i ®Õn kh¶ n¨ng sinh tr−ëng cña

chåi døa ®−îc nh©n gièng b»ng khö ®Ønh sinh tr−ëng trong

v−ên gi©m

60

3.3. Nghiªn cøu ¶nh h−ëng cña thêi vô vµ kü thuËt khö ®Ønh sinh

tr−ëng ë giai ®o¹n v−ên −¬m ®Õn kh¶ n¨ng ra chåi døa Cayen

64

3.3.1. ¶nh h−ëng cña thêi vô khö ®Ønh sinh tr−ëng ®Õn kh¶ n¨ng ra

chåi døa Cayen trªn c©y ë v−ên −¬m

64

3.3.2. ¶nh h−ëng cña kÝch th−íc c©y khi khö ®Ønh sinh tr−ëng ®Õn

sù h×nh thµnh chåi míi ë giai ®o¹n v−ên −¬m

66

3.3.3. Kh¶ n¨ng sinh tr−ëng cña chåi t¸ch lÇn 1 ë c¸c thêi vô khö

®Ønh kh¸c nhau sau ra ng«i trªn v−ên −¬m

68

3.3.4. Kh¶ n¨ng sinh tr−ëng cña chåi t¸ch lÇn thø 2 vµ 3 ë c¸c thêi

vô khö ®Ønh sau ra ng«i trªn v−ên −¬m

70

3.4. ¶nh h−ëng cña GA3 vµ MET ®Õn kh¶ n¨ng ra chåi cña døa

Cayen trong v−ên gi©m

73

3.4.1. ¶nh h−ëng cña GA3 ®Õn kh¶ n¨ng ra chåi cña hom gi©m trong

v−ên gi©m

74

3.4.2. ¶nh h−ëng cña MET ®Õn kh¶ n¨ng ra chåi cña hom gi©m

trong v−ên gi©m

76

3.4.3. ¶nh h−ëng cña xö lý MET sau khö ®Ønh sinh tr−ëng ®Õn kh¶

n¨ng ra chåi cña døa Cayen trªn v−ên −¬m

77

3.4.4 Kh¶ n¨ng sinh tr−ëng cña chåi døa nh©n gièng b»ng xö lý 79

4

MET trªn v−ên −¬m

3.5. ¶nh h−ëng cña nång ®é xö lý MET ®Õn kh¶ n¨ng ra chåi døa

Cayen trªn ruéng s¶n xuÊt

83

3.5.1. ¶nh h−ëng cña nång ®é xö lý MET ®Õn kh¶ n¨ng ra chåi cña

døa sau khi c©y në hoa

83

3.5.2. ¶nh h−ëng cña thêi vô xö lý MET ®Õn kh¶ n¨ng ra chåi cña

døa Cayen sau khi c©y në hoa

85

3.5.3. ¶nh h−ëng cña thêi ®iÓm xö lý MET ®Õn kh¶ n¨ng ra chåi cña

døa Cayen trªn c©y khi ra hoa

86

3.5.4. ¶nh h−ëng cña nång ®é xö lý GA3 sau khi xö lý MET ®Õn kh¶

n¨ng sinh tr−ëng cña chåi trªn c©y døa ®−îc ra hoa

89

3.5.5. Kh¶ n¨ng sinh tr−ëng cña c©y døa Cayen ®−îc nh©n gièng

b»ng c¸c biÖn ph¸p kh¸c nhau trªn v−ên s¶n xuÊt

94

KÕt luËn vµ ®Ò nghÞ 97

I. KÕt luËn 97

II. §Ò nghÞ 99

Tµi liÖu tham kh¶o 100

Phô lôc 106

5

Danh môc c¸c b¶ng sè liÖu

B¶ng Trang

3.1. ¶nh h−ëng cña thêi vô gi©m ®Õn kh¶ n¨ng ra chåi døa Cayen 44

3.2. ¶nh h−ëng cña thêi vô gi©m ®Õn kh¶ n¨ng n¶y chåi cña hom

gi©m n¸ch l¸ 46

3.3. §éng th¸i ra chåi trªn hom cña mét sè lo¹i thùc liÖu nh©n

gièng døa Cayen 48

3.4. ¶nh h−ëng cña ph−¬ng ph¸p t¸ch hom gi©m ®Õn thêi gian

h×nh

thµnh chåi vµ hÖ sè nh©n gièng døa cayen 51

3.5. ¶nh h−ëng cña thêi vô ®Õn kh¶ n¨ng ra chåi cña døa sau khö

®Ønh trong giai ®o¹n v−ên gi©m 53

3.6. ¶nh h−ëng cña chiÒu cao chåi khi khö ®Ønh sinh tr−ëng ®Õn sù

h×nh thµnh chåi míi trong giai ®o¹n v−ên gi©m 55

3.7. ¶nh h−ëng cña sè l−îng chåi/hom gi©m ®−îc khö ®Ønh sinh

tr−ëng ®Õn sù h×nh thµnh chåi míi trong giai ®o¹n v−ên gi©m 57

3.8. ¶nh h−ëng cña thêi vô ra ng«i ®Õn kh¶ n¨ng sinh tr−ëng cña

chåi døa ë lÇn t¸ch thø nhÊt ®−îc nh©n gièng b»ng khö ®Ønh

sinh tr−ëng 60

3.9. Kh¶ n¨ng sinh tr−ëng cña chåi døa Cayen ë c¸c ®ît t¸ch tõ c©y

khö ®Ønh sinh tr−ëng ë v−ên gi©m 63

3.10. ¶nh h−ëng cña thêi vô khö ®Ønh sinh tr−ëng ®Õn kh¶ n¨ng ra

chåi døa Cayen trªn c©y ë v−¬n −¬m 64

3.11. ¶nh h−ëng cña kÝch th−íc c©y khi khö ®Ønh sinh tr−ëng ®Õn sù

h×nh thµnh chåi míi ë giai ®o¹n v−ên −¬m 66

3.12. Kh¶ n¨ng sinh tr−ëng cña chåi t¸ch lÇn 1 ë c¸c thêi vô khö

®Ønh kh¸c nhau sau ra ng«i trªn v−ên −¬m 69

3.13. Kh¶ n¨ng sinh tr−ëng cña chåi t¸ch lÇn thø 2 vµ 3 ë c¸c thêi

vô khö ®Ønh trªn v−ên −¬m 71

3.14. ¶nh h−ëng GA3 ®Õn kh¶ n¨ng ra chåi cña hom gi©m trong giai 74

6

®o¹n v−ên gi©m

3.15. ¶nh h−ëng cña xö lý GA3 ®Õn kh¶ n¨ng sinh tr−ëng cña chåi

døa Cayen trong v−ên gi©m ë lÇn t¸ch thø nhÊt 75

3.16. ¶nh h−ëng cña MET ®Õn kh¶ n¨ng ra chåi cña hom gi©m 76

3.17. ¶nh h−ëng cña xö lý MET sau khö ®Ønh sinh tr−ëng ®Õn kh¶

n¨ng ra chåi døa Cayen trªn c©y 30 - 35 l¸ trong v−ên −¬m 78

3.18. Kh¶ n¨ng sinh tr−ëng cña chåi døa nh©n gièng b»ng xö lý

MET sau khö ®Ønh sinh tr−ëng trªn c©y 30 - 35 l¸ trong v−ên

−¬m 80

3.19. Kh¶ n¨ng sinh tr−ëng cña chåi døa nh©n gièng b»ng xö lý

MET sau khö ®Ønh sinh tr−ëng trªn v−ên −¬m ë c¸c lÇn t¸ch

kh¸c nhau 82

3.20. ¶nh h−ëng cña xö lý MET ®Õn kh¶ n¨ng ra chåi døa sau khi

c©y në hoa chÝnh vô 83

3.21. ¶nh h−ëng cña thêi vô xö lý MET ë thêi ®iÓm khi c©y b¾t ®Çu

në hoa ®Õn kh¶ n¨ng ra chåi døa Cayen 85

3.22. ¶nh h−ëng cña thêi ®iÓm xö lý MET ®Õn kh¶ n¨ng ra chåi

døa Cayen trªn c©y khi ra hoa 87

3.23. ¶nh h−ëng cña xö lý GA3 trªn chåi hoa sau khi ®· xö lý MET

®Õn kh¶ n¨ng sinh tr−ëng cña chåi døa Cayen 89

3.24. Kh¶ n¨ng sinh tr−ëng cña chåi døa ®−îc nh©n gièng b»ng xö

lý MET trªn c©y døa sau khi ra hoa chÝnh vô 90

3.25. HÖ sè nh©n vµ thêi gian nh©n gièng døa Cayen ë c¸c ph−¬ng

ph¸p kh¸c nhau 91

3.26. Kh¶ n¨ng sinh tr−ëng cña c©y døa Cayen ®−îc nh©n gièng

b»ng c¸c biÖn ph¸p kh¸c nhau trªn v−ên s¶n xuÊt 94

3.27. Gi¸ thµnh s¶n xuÊt c©y gièng døa Cayen b»ng c¸c ph−¬ng

ph¸p nh©n gièng kh¸c nhau 95

danh môc c¸c biÓu ®å vµ ®å thÞ

7

Trang

§å thÞ 3.1 §éng th¸i ra chåi trªn hom cña mét sè thùc liÖu nh©n

gièng døa Cayen 50

§å thÞ 3.2 ¶nh h−ëng cña chiÒu cao chåi ®−îc khö ®Ønh sinh

tr−ëng ë c¸c thêi vô kh¸c nhau giai ®o¹n v−ên gi©m

®Õn sù h×nh thµnh chåi míi 56

§å thÞ 3.3 ¶nh h−ëng cña sè l−îng chåi/hom gi©m ®−îc khö ®Ønh

sinh tr−ëng ë giai ®o¹n v−ên gi©m ®Õn sù h×nh thµnh

chåi míi ë c¸c thêi vô kh¸c nhau 59

§å thÞ 3.4 §éng th¸i t¨ng tr−ëng khèi l−îng chåi cña chåi gièng

sau ra ng«i ë c¸c thêi vô kh¸c nhau 62

BiÓu ®å 3.1 Sè chåi thu ®−îc sau khö ®Ønh trªn c©y cã kÝch th−íc

kh¸c nhau qua c¸c thêi vô khö ®Ønh 68

BiÓu ®å 3.2 Thêi gian tõ ra ng«i ®Õn ®ñ tiªu chuÈn trång míi cña

c¸c lÇn t¸ch chåi qua c¸c thêi vô kh¸c nhau 73

8

Më ®Çu

1. §Æt vÊn ®Ò

C©y døa (Ananas comosus L. Merr) lµ c©y ¨n qu¶ quý ®−îc trång phæ

biÕn ë c¸c n−íc trong vïng nhiÖt ®íi tõ 300

vÜ ®é B¾c - 300

vÜ ®é Nam. C©y

døa ®· b¾t ®Çu ®−îc trång ë Trung Quèc, Nam Phi tõ nh÷ng n¨m 1600, sau ®ã

®−îc më réng diÖn tÝch trång ë nhiÒu n−íc trªn thÕ giíi [54], [49]. Nhê sù

ph¸t triÓn cña kü thuËt chÕ biÕn ®å hép, ®Õn nay ngµnh trång døa ngµy cµng

ph¸t triÓn m¹nh mÏ vµ døa trë thµnh mét trong nh÷ng lo¹i c©y ¨n qu¶ cã gi¸

trÞ h¬n vÒ kinh tÕ vµ xuÊt khÈu. Trªn thÕ giíi, døa ®−îc xÕp vµo mét trong 5

lo¹i c©y ¨n qu¶ cã diÖn tÝch vµ s¶n l−îng ®øng ®Çu (nho, c©y cã mói, chuèi,

t¸o vµ døa) [49].

ë ViÖt Nam, døa lµ mét trong ba chñng lo¹i c©y ¨n qu¶ cã diÖn tÝch

trång vµ s¶n l−îng lín (chuèi, døa vµ c©y cã mói). §Õn n¨m 2004, c¶ n−íc cã

44.271 ha døa, diÖn tÝch cho s¶n phÈm lµ 34.402 ha, víi n¨ng suÊt b×nh qu©n

cho c¶ døa Cayen vµ døa Queen lµ 12,06 tÊn/ha vµ tæng s¶n l−îng ®¹t 414.863

tÊn. Trong tæng diÖn tÝch døa trªn, diÖn tÝch døa Cayen kho¶ng xÊp xØ 10.000

ha vµ n¨ng suÊt døa b×nh qu©n ë mét sè vïng døa tËp trung kho¶ng 45 - 50

tÊn/ha. HiÖn nay, víi c¸c ®Æc tÝnh −u viÖt cña gièng, c¸c vïng døa nguyªn liÖu

®· vµ ®ang më réng diÖn tÝch døa Cayen, n©ng cao tû lÖ diÖn tÝch cña gièng

trong c¬ cÊu c¸c gièng døa ®ang ®−îc trång. Tuy nhiªn, diÖn tÝch døa Cayen

vÉn ®ang cßn qu¸ thÊp, cÇn ®−îc ®Èy nhanh Cayen lªn cao h¬n so víi hiÖn

nay, nhanh chãng ®¸p øng nguån nguyªn liÖu chÕ biÕn phï hîp víi thÞ hiÕu

cña ®a sè cña c¸c nhµ nhËp khÈu trªn thÕ giíi.

Thùc hiÖn ®Ò ¸n ph¸t triÓn rau, qu¶ vµ hoa c©y c¶nh thêi kú 1999 - 2010

®· ®−îc phª duyÖt cña ChÝnh phñ, trong thêi gian 2000 - 2004, c¶ n−íc ®· ®Çu

t− më réng, c¶i t¹o, n©ng cÊp vµ x©y dùng míi 13 nhµ m¸y chÕ biÕn rau qu¶

víi tæng c«ng suÊt 105.000 tÊn s¶n phÈm/n¨m. Trong ®ã, c¸c s¶n phÈm døa

chÕ biÕn chiÕm tû lÖ rÊt lín [1], [25]. §Ó ®¶m b¶o cung cÊp nguyªn liÖu cho

9

c¸c nhµ m¸y ho¹t ®éng ®−îc ®Òu ®Æn, mçi nhµ m¸y cÇn Ýt nhÊt mét vïng

nguyªn liÖu tõ 1.000 ®Õn 2.000 ha. Trong khi ®ã, ®Ó trång 1 ha døa th× ph¶i

cÇn 50.000 - 60.000 chåi gièng, tõ ®ã yªu cÇu sè l−îng chåi gièng lµ rÊt lín.

Víi diÖn tÝch døa Cayen hiÖn cã trªn c¶ n−íc, chóng ta ®· cã thÓ nh©n

gièng b»ng ph−¬ng ph¸p t¸ch chåi ®Ó cung cÊp gièng cho s¶n xuÊt. Tuy nhiªn,

ë mét sè vïng trång cÇn më nhanh diÖn tÝch trång th× vÉn cã thÓ gÆp nhiÒu

khã kh¨n trong viÖc cung cÊp chåi gièng khi chØ nh©n gièng b»ng ph−¬ng

ph¸p t¸ch chåi tõ ruéng trång s¶n xuÊt. MÆt kh¸c, ®Ó n©ng cao n¨ng suÊt vµ

chÊt l−îng døa Cayen phôc vô cho chÕ biÕn, ®¸p øng yªu cÇu ngµy cµng cao

cña ng−êi tiªu dïng, mét sè gièng døa míi ®· vµ sÏ ®−îc ®−a ra s¶n xuÊt bæ

sung vµo c¬ cÊu c¸c gièng trång hiÖn cã. Khi c¸c gièng míi ®· kh¼ng ®Þnh

®−îc ngoµi s¶n xuÊt th× viÖc nh©n nhanh c¸c gièng nµy ®Ó më réng diÖn tÝch

trång lµ hÕt søc cÇn thiÕt.

§Ó n©ng cao hÖ sè nh©n gièng døa Cayen, ®¸p øng nhu cÇu cung cÊp

chåi gièng chÊt l−îng tèt cho viÖc më réng diÖn tÝch trång, nh©n nhanh c¸c

gièng døa míi ®−îc chän t¹o, cïng víi c¸c biÖn ph¸p kü thuËt nh©n gièng,

mét sè biÖn ph¸p sö dông ho¸ chÊt ®iÒu tiÕt sinh tr−ëng còng ®· ®−îc ¸p dông

nh»m n©ng cao hÖ sè nh©n gièng lªn h¬n n÷a, rót ng¾n thêi gian trong giai

®o¹n v−ên −¬m. Tuy nhiªn, c¸c nghiªn cøu vÒ kü thuËt nh©n gièng døa nãi

chung vµ nh©n gièng døa cayen nãi riªng cßn ch−a nhiÒu, kÕt qu¶ nghiªn cøu

cßn h¹n chÕ. ChÝnh v× vËy, chóng t«i tiÕn hµnh thùc hiÖn ®Ò tµi: "Nghiªn cøu

mét sè biÖn ph¸p kü thuËt lµm t¨ng hÖ sè nh©n gièng v« tÝnh c©y døa

Cayen" nh»m gãp phÇn hoµn thiÖn quy tr×nh kü thuËt nh©n gièng døa Cayen

®¹t hÖ sè nh©n gièng cao, c©y gièng tiªu chuÈn, gi¸ thµnh gi¶m, gãp phÇn thóc

®Èy sù ph¸t triÓn cña c©y døa nãi chung vµ c©y døa Cayen nãi riªng.

10

2. Môc ®Ých vµ yªu cÇu cña ®Ò tµi

2.1. Môc ®Ých

T×m hiÓu mét sè biÖn ph¸p kü thuËt t¸c ®éng lµm t¨ng hÖ sè nh©n gièng

v« tÝnh, gãp phÇn lµm hoµn thiÖn quy tr×nh kü thuËt nh©n gièng v« tÝnh døa

Cayen.

2.2. Yªu cÇu

- X¸c ®Þnh ®−îc biÖn ph¸p kü thuËt khö ®Ønh sinh tr−ëng thÝch hîp ®Ó

n©ng cao hÖ sè nh©n trong nh©n gièng døa Cayen.

- X¸c ®Þnh ®−îc ho¸ chÊt vµ nång ®é sö dông thÝch hîp ®Ó n©ng cao hÖ

sè nh©n trong nh©n gièng døa Cayen.

- Bæ sung hoµn thiÖn quy tr×nh nh©n gièng døa Cayen b»ng ph−¬ng

ph¸p gi©m hom.

3. ý nghÜa khoa häc vµ thùc tiÔn cña ®Ò tµi

- KÕt qu¶ nghiªn cøu cña ®Ò tµi sÏ gãp thªm nh÷ng luËn cø cho viÖc

kh¼ng ®Þnh c¸c biÖn ph¸p kü thuËt t¸c ®éng lµm t¸i sinh c¬ thÓ míi tõ c¸c bé

phËn sinh d−ìng kh¸c nhau cña c©y døa ë c¸c giai ®o¹n sinh tr−ëng ph¸t triÓn

(giai ®o¹n v−ên gi©m, giai ®o¹n v−ên −¬m vµ ngoµi ruéng s¶n xuÊt).

- KÕt qu¶ thùc hiÖn ®Ò tµi sÏ gãp phÇn hoµn thiÖn quy tr×nh kü thuËt

nh©n gièng v« tÝnh døa Cayen, ®¸p øng nhu cÇu cña s¶n xuÊt vµ cã tÝnh kh¶

thi cao, gãp phÇn kh¾c phôc t×nh tr¹ng thiÕu hôt chåi gièng trong qu¸ tr×nh

chuyÓn ®æi c¬ cÊu gièng vµ më réng diÖn tÝch trång døa Cayen ë c¸c vïng

trång døa cung cÊp nguyªn liÖu cho chÕ biÕn.

11

Ch−¬ng 1

Tæng quan tµi liÖu

1.1. Giíi thiÖu chung vÒ c©y døa

1.1.1. Nguån gèc, ph©n lo¹i c¸c nhãm gièng døa chÝnh

1.1.1.1. Nguån gèc

C©y døa ®−îc Christopher Columbus cïng c¸c thuû thñ cña ®oµn th¸m

hiÓm ph¸t hiÖn trªn mét ®¶o Lesser Antilles cña vïng West Indies vµo n¨m

1493 [49] [50]. Theo K.F Baker vµ J.L Collin n¨m (1930) th× nguån gèc c©y

døa cã thÓ lµ vïng bèn c¹nh réng lín n»m gi÷a vÜ tuyÕn Nam 15 - 300

, kinh

tuyÕn T©y 40 - 600

, bao gåm chñ yÕu lµ miÒn Nam Braxin, miÒn B¾c

Achentina vµ Paragoay, v× ë ®ã thÊy cã nhiÒu d¹ng døa hoang d¹i nh− loµi

Ananas ananassoides, A.bractratus vµ Pseudananas sgenrius [42], [49]. Tõ ®©y,

c©y døa ®−îc di chuyÓn lªn phÝa B¾c víi c¸c bé l¹c Tupi Guarani. Nhê sù trao

®æi gi÷a c¸c bé l¹c ®ã, c©y døa tiÕn dÇn lªn Trung Mü vµ vïng Caribª. Sau khi

t×m ra Ch©u Mü, c©y døa ®· ®−îc ®em trång ë hÇu hÕt c¸c n−íc nhiÖt ®íi vµ ë

mét sè n−íc ¸ nhiÖt ®íi cã mïa ®«ng Êm ¸p nh− ë ®¶o Hawoai, §µi Loan, ®¶o

Acores thuéc Bå §µo Nha. §¶o Acores lµ n¬i døa ®−îc trång ë ®é vÜ tuyÕn

cao nhÊt (380

vÜ ®é B¾c). §Õn nay, c©y døa ®−îc lan truyÒn vµ ph¸t triÓn réng

kh¾p c¸c Ch©u lôc, chØ trõ Ch©u ¢u lµ kh«ng s¶n xuÊt døa bëi v× ®iÒu kiÖn khÝ

hËu kh«ng phï hîp.

Theo J. Lan (1928) vµ NguyÔn C«ng Hu©n (1939), c©y døa cã mÆt ë

ViÖt Nam c¸ch ®©y h¬n 100 n¨m [16]. Riªng døa “T©y” ®−îc ng−êi Ph¸p ®−a

®Õn trång ®Çu tiªn ë Tr¹i Canh N«ng - Thanh Ba vµo n¨m 1913, sau ®ã ®−îc

trång réng ra ë c¸c Tr¹i Phó Hé, Tuyªn Quang, ¢u L©u vµ §µo Gi· [16].

Gièng døa Cayen kh«ng gai ®−îc trång ®Çu tiªn ë S¬n T©y vµo n¨m 1939, tõ

®ã ph¸t triÓn ra c¸c vïng kh¸c. HiÖn nay, c©y døa ®ang ®−îc trång ë hÇu hÕt

c¸c tØnh tõ phÝa B¾c cho tíi c¸c tØnh phÝa Nam cña n−íc ta.