Nghiên Cứu Mối Quan Hệ Giữa Một Số Chỉ Tiêu Sinh Trưởng Của Quế Cinamomum Cassia Nees Ex Blume Một Số Tính Chất Lí Hoá Học Của Đất Làm Cơ Sở Phân Hạng Đất Trồng Quế Tại Văn Yên Yên Bái

BỘ NÔNG NGHIỆP VÀ PTNT BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC LÂM NGHIỆP

NGUYỄN HOÀNG HƯƠNG

NGHIÊN CỨU MỐI QUAN HỆ GIỮA MỘT SỐ CHỈ TIÊU SINH TRƯỞNG

CỦA QUẾ (Cinamomum cassia Nees ex Blume) VỚI MỘT SỐ TÍNH CHẤT LÍ,

HOÁ HỌC CỦA ĐẤT LÀM CƠ SỞ PHÂN HẠNG ĐẤT TRỒNG QUẾ TẠI

VĂN YÊN – YÊN BÁI.

Chuyên ngành: Lâm học

Mã ngành: 60 62 60

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC LÂM NGHIỆP

CHUYÊN NGÀNH: LÂM HỌC

CÁN BỘ HƯỚNG DẪN: TS. HÀ QUANG KHẢI

Hà Tây, năm 2008

BỘ NÔNG NGHIỆP VÀ PTNT BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC LÂM NGHIỆP

NGUYỄN HOÀNG HƯƠNG

NGHIÊN CỨU MỐI QUAN HỆ GIỮA MỘT SỐ CHỈ TIÊU SINH TRƯỞNG

CỦA QUẾ (Cinamomum cassia Nees ex Blume) VỚI MỘT SỐ TÍNH CHẤT LÍ,

HOÁ HỌC CỦA ĐẤT LÀM CƠ SỞ PHÂN HẠNG ĐẤT TRỒNG QUẾ TẠI

VĂN YÊN – YÊN BÁI.

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC LÂM NGHIỆP

CHUYÊN NGÀNH: LÂM HỌC

Hà Tây, năm 2008

LỜI CẢM ƠN

Luận văn được hoàn thành tại trường Đại học Lâm nghiệp Việt Nam

theo hình thức đào tạo không tập trung thuộc hệ đào tạo cao học Lâm nghiệp.

Để hoàn thành luận văn thạc sĩ, tôi xin được bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc

tới TS. Hà Quang Khải, người đã trực tiếp hướng dẫn, dìu dắt và giúp đỡ

trong suốt quá trình triển khai nghiên cứu và hoàn thiện luận văn.

Tôi xin chân thành cảm ơn tới Bộ môn đất Lâm nghiệp, Trung tâm thực

hành thí nghiệm Khoa Lâm học đã nhiệt tình giúp đỡ trong quá trình xử lí, phân tích số liệu và đóng góp các ý kiến quý báu đối với các nội dung thực

hiện trong đề tài. Xin gửi tới Hạt kiểm lâm huyện Văn Yên, Uỷ ban nhân dân xã Đại

Sơn, Trung tâm khuyến nông, khuyến lâm huyện Văn Yên – Yên Bái lời cảm

tạ sâu sắc vì đã tạo điều kiện giúp đỡ giúp tôi trong công tác thu thập số liệu

ngoại nghiệp cũng như các tài liệu nghiên cứu cần thiết khác phục vụ quá

trình viết luận văn.

Xin ghi nhận những đóng góp nhiệt tình, quý báu của gia đình, bạn bè,

đồng nghiệp trong việc thu nhận và hoàn thiện những thông tin về đề tài.

Xin trân trọng cảm ơn.

1

ĐẶT VẤN ĐỀ

Quế (Cinamomum cassia) là loài cây đa tác dụng. Ở Việt Nam, Quế có

phân bố tự nhiên trong rừng hoặc được nhân dân gây trồng trên nhiều tỉnh của

nước ta. Trải qua nhiều thời điểm kinh doanh khác nhau, Việt Nam đã có

những thành công nhất định trong công tác trồng rừng Quế tại các địa

phương, diện tích trồng Quế không ngừng tăng lên, nguồn thu nhập mang lại

từ cây Quế đã từng bước nâng thu nhập của đồng bào miền núi nói riêng và

đóng góp vào thu nhập của nền kinh tế quốc dân nói chung. Trong các loài

cây lâm sản ngoài gỗ của rừng nhiệt đới nước ta, cây Quế có thể tổ chức

thành nguồn hàng hoá lớn, ổn định lâu dài và có giá trị, nhất là giá trị xuất

khẩu. Giá trị lớn nhất của Quế tập trung ở bbộ phận vỏ, vỏ Quế có vị cay, có

hương thơm và có rất nhiều công dụng. Ở các bộ phận khác nhau như thân, rễ,

cành của Quế đều có thể lấy vỏ. Lá và các bộ phận khác có thể sử dụng để

chưng cất tinh dầu. Gỗ Quế được sử dụng để làm gỗ trụ mỏ và các đồ gia

dụng thông thường khác. Trong y học, Quế còn được coi là một biệt dược, là

một mặt hàng xuất khẩu có giá trị kinh tế cao. Ngoài ra trong công nghiệp

thực phẩm Quế còn được sử dụng làm hương liệu, chất thơm, làm hương liệu

cho các ngành mĩ phẩm. Ngoµi lîi Ých vÒ mÆt kinh tÕ, c©y QuÕ cßn ®ãng gãp

vµo b¶o vÖ m«i tr­êng sinh th¸i, lµm t¨ng ®é che phñ rõng, gi÷ ®Êt, gi÷ n­íc ë

c¸c vïng ®Êt ®åi nói dèc, b¶o tån vµ ph¸t triÓn sù ®a d¹ng c¸c nguån gen quý. C©y QuÕ cßn ®ãng gãp vµo ®Þnh canh - ®inh c­, xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo t¹o thªm

c«ng ¨n viÖc lµm cho n«ng d©n miÒn nói n­íc ta.Cây Quế là nguồn lợi kinh tế

lớn và gắn liền với đời sống của nhân dân các dân tộc ít người như Dao (Yên

Bái), Thái, Mường (Nghệ An, Thanh Hoá), Cà Tu, Cà Toong (Quảng Nam,

Quảng Ngãi) và Thanh Y, Thanh Phán (Quảng Ninh). Theo các tài liệu

nghiên cứu, Quế Việt Nam có nhiều loài, song chủ yếu loài Quế có tên khoa

2

học Cinamomum cassia. Blume, là một trong những loài có chất lượng tinh

dầu hàng đầu trên thế giới.

Cây Quế (Cinamomum cassia. Blume) đại diện cho loài Quế có vùng

phân bố ở miền Bắc Việt Nam. Loài này còn có tên gọi khác là Quế đơn, Quế

Trung Quốc, Quế bì, Quế nhục, đây là loài Quế được gây trồng chủ yếu ở

Yên Bái, Thanh Hoá, Quảng Ninh, Ninh Bình…và một số địa phương khác

trong cả nước. Đối với các tỉnh miền Bắc, Quế thường phân bố ở độ cao

200m, còn ở miền Nam là 800m. Quế thích hợp ở các vùng khí hậu ôn hoà, nhiệt độ từ 20 – 290C, trong đó khoảng nhiệt độ thích hợp nhất đối với sự phát

triển của Quế từ 20 -250C. Quế có thể chịu được ở điều kiện nhiệt độ tối thấp

đến 1

0C, hoặc có thể lên tới 37 – 380C ở miền Nam, độ ẩm không khí trên

85%, lượng mưa bình quân năm từ 2000- 4000mm.

Đối với người dân miền núi Việt Nam, Quế là một trong các loài cây có

giá trị đang được phát triển mạnh mẽ, rộng khắp và là đối tượng phục vụ làm

giàu của nhiều hộ gia đình. Ở Văn Yên – Yên Bái, Quế được coi là cây trồng

chính, phủ xanh đất trống, đồng thời lại có giá trị kinh tế cao, đây là tỉnh có

diện tích trồng Quế được coi là lớn nhất trong cả nước. Theo số liệu của Sở

Nông nghiệp và phát triển nông thôn Yên Bái, tổng diện tích Quế ở Yên bái

tính đến năm 1998 là 20.837 ha, trong đó diện tích trồng Quế lớn nhất tËp

trung ë c¸c huyÖn V¨n Yªn, V¨n ChÊn, V¨n Bµn vµ TrÊn Yªn. Vùng Quế Văn

Yên tập trung ở một số xã như: §¹i S¬n, ViÔn S¬n, Ch©u QuÕ, Phong Dô,

Xu©n TÇm, Mỏ Vàng,… cã diÖn tÝch trång QuÕ vµ s¶n l­îng vá QuÕ chiÕm

kho¶ng 70% cña c¶ vïng. Riêng xã Đại Sơn hiện nay có khoảng 1500 ha Quế

có độ tuổi khác nhau từ mới trồng tới hơn 20 tuổi. Sinh sèng trªn vïng QuÕ

Yªn B¸i chñ yÕu lµ ®ång bµo Dao, họ cã nghÒ trång QuÕ tõ l©u ®êi. §Æc ®iÓm

chung cña vïng quÕ Yªn B¸i lµ vïng rõng nói chia c¾t, hiÓm trë, n»m phÝa

§«ng vµ §«ng Nam cña d·y nói Hoµng Liªn S¬n, cã ®é cao tuyÖt ®èi kho¶ng

3

300 – 700 m; nhiÖt ®é trung b×nh n¨m lµ 22,7o C, l­îng m­a b×nh qu©n n¨m

trªn 2000 mm, cã n¬i nh­ Phong Dô l­îng m­a b×nh qu©n n¨m ®¹t ®Õn trªn

3000 mm; ®é Èm b×nh qu©n lµ 84%. §Êt ®ai ph¸t triÓn trªn ®¸ Sa th¹ch, PhiÕn

th¹ch, cã tÇng ®Êt dµy, Èm, nhiÒu mïn vµ tho¸t n­íc. Theo các tài liệu nghiên

cứu thì Quế là loài có thể sinh trưởng trên hầu hết các loai đất Feralit mùn

trên núi phát triển trên đá Para gnai, Granit, đá phiến mica, đá vôi, một điều

cơ bản là các loại đất đó phải còn tính chất đất rừng.

Quế là loài cây được gây trồng thuần loài theo phương thức hộ gia đình

hoặc đồi rừng do các trang trại hay cá nhân hộ nông dân quản lí. Mặc dù Quế

được phát triển mạnh ở nhiều địa phương với diện tích trồng lớn, đồng thời

được coi là loài cây đặc sản có giá trị về kinh tế cũng như các giá trị khác về

môi trường sinh thái, song hiện nay, mức độ sinh trưởng và chất lượng sản

phẩm từ Quế ở một số nơi còn chưa cao. Nguyên nhân có thể là do công tác

giống chưa tốt, do việc gây trồng ồ ạt không theo quy hoạch tổng thể, vượt ra

ngoài vùng phân bố tự nhiên của nó, do chưa có kĩ thuật trồng, hoặc do chưa

nghiên cứu kĩ về tính chất đất thích hợp đối với việc gây trồng loài cây này. Với mong muốn đóng góp vào việc gây trồng loài cây đặc sản có giá trị

kinh tế, bằng việc nghiên cứu đất trồng Quế, xác định mối quan hệ giữa tính

chất đất với các chỉ tiêu sinh trưởng của loài cho từng cấp tuổi khác nhau, từ

đó lựa chọn các chỉ tiêu thích hợp phục vụ cho công tác trồng rừng Quế tại

Văn Yên – Yên Bái nói chung và xã Đại Sơn nói riêng, nhằm nâng cao hiệu

quả trồng rừng Quế tại địa phương, tác giả mạnh dạn nghiên cứu luận văn với

tên: “Nghiên cứu mối quan hệ giữa một số chỉ tiên sinh trưởng của cây

Quế (Cinamomum cassia. Blume) với một số tính chất lí, hoá học của đất

làm cơ sở phân hạng đất trồng Quế tại huyện Văn Yên – Yên Bái”.