Nghiên Cứu Hiện Trạng Phân Bố Khai Thác Và Tiêu Thụ Cây Ươi Scaphium Macropodum Miq Beumee Ex K Heyne 1927 Tại Huyện Atsaphon Tỉnh Savannakhet Nước Chdcnd Lào

i

TÓM TẮT KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP

1. Tên khóa luận tốt nghiệp

“Nghiên cứu hiện trạng phân bố, khai thác và tiêu thụ cây Ƣơi (Scaphium

macropodum (Miq.) Beumee ex K. Heyne, 1927.) tại huyện Atsaphon, tỉnh

Savannakhet, nƣớc CHDCND Lào”.

2. Giáo viên hƣớng dẫn

NGƢT.PGS.TS Trần Ngọc Hải

3. Sinh viên thực hiện

Inthouone DOKDALA

Lớp: 59A – QLTNR

MSV: 1453021512

4. Mục tiêu nghiên cứu

a. Mục tiêu chung

- Đề xuất đƣợc một số giải pháp góp phần vào việc nâng cao đời sống

của ngƣời dân thông qua quản lý bền vững nguồn tài nguyên Ƣơi.

- Xác định đƣợc hoặc phân bố của cây, kỹ thuật khai thác, tiêu thụ các

sản phẩm của cây Ƣơi.

b. Mục tiêu cụ thể

Để đạt đƣợc mục tiêu chung đề tài hƣớng tới mục tiêu cụ thể sau:

- Đánh giá đƣợc thực trạng phân bố loài Ƣơi tại huyện Atsaphon.

- Đánh giá đƣợc thực trạng khai thác và thị trƣờng tiêu thụ các sản phẩm

của cây Ƣơi tại huyện Atsaphon.

5. Nội dung nghiên cứu

 Phân bố của cây Uơi tại xã Som Hong

- Phân bố theo đai cao.

- Phân bố theo trạng thái rừng (hoặc sinh cảnh rừng).

TRƢỜNG ĐẠI HỌC LÂM NGHIỆP

KHOA QLTNR & MT

CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM

Độc lập – Tự do – Hạnh phúc

ii

- Cấu trúc rừng nơi có Ƣơi phân bố.

 Thực trạng khai thác và tiêu thụ

 Thực trạng khai thác

- Mùa vụ khai thác

- Kỹ thuật khai thác

- Sơ chế bảo quản

- Lƣợng khai thác

 Kênh tiêu thụ

- Sơ đồ kênh tiêu thụ

- Lƣợng tiêu thụ

- Giá cả sản phẩm

 Đề xuất một số giải pháp nhằm phát triển tài nguyên nói chung và Ƣơi

nói riêng tại xã Som Hong

Từ những kết quả nghiên cứu, cần phải có những giải pháp hợp lý phát

triển kinh tế, hạn chế sự lệ thuộc vào rừng, phát triển mô hình nông lâm nghiệp

kết hợp, lợi dụng tối đa nguồn lợi từ rừng nhƣng kèm theo điều kiện phát triển

bền vững. Riêng đối với xã Som Hong, một xã có ít diện tích rừng, đòi hỏi chính

quyền cần phải chú trọng quan tâm đặc biệt đến sự phát triển của xã, giúp ngƣời

dân phát triển mô hình nuôi trồng đạt hiệu quả cao nhất có thể. Bên cạnh đó,

chính quyền địa phƣơng cũng cần thƣờng xuyên tuyên truyền tới ngƣời dân tầm

quan trọng của rừng, phối hợp các cơ quan chức năng phổ biến các kỹ thuật

trồng rừng và phát triển bền vững rừng cho ngƣời dân.

6. Phƣơng pháp nghiên cứu

- Phƣơng pháp kế thừa số liệu

- Phƣơng pháp điều tra thực địa

- Phƣơng pháp phỏng vấn

- Phƣơng pháp xử lý và phân tích số liệu

7. Kết quả đạt đƣợc

Qua nghiên cứu khóa luận đã đạt đƣợc những kết quả sau:

iii

 Vế phân bố

Qua kết quả điều tra tuyến ta thấy, Ƣơi phân bố theo độ cao từ 167

– 2017m so với mặt nƣớc biển, chiều cao Hvn biến động từ 17 – 35cm và đƣờng

kính D1.3 từ 30 – 95cm.

 Vế cấu trúc rừng nơi có Ươi phân bố

- Số loài tham gia vào công thức tổ thành tầng cây cao khá đa dạng biến

động từ 9 - 13 loài. Trong đó số loài tham gia chính là: Ƣơi, Bằng lăng nƣớc,

Giáng Hƣơng, Kơ nia,… Cấu trúc tầng thứ nơi có loài Ƣơi bao gồm: Tầng vƣợt

tán chiếm ƣu thể Ƣơi chiều cao biến động từ 6 – 40m. Tầng dƣới tán bao gồm:

Kơ nia, Căm xe, Muồng trâu, Nhãn dê, Trắc, Bằng lăng khế,… với chiều cao từ

7 – 10m. Nhƣ vậy, Ƣơi là loài cây gỗ lớn chiếm tầng vƣợt tán trong quần xã, ƣa

sáng ở giai đoạn sinh trƣởng thành, nhƣng có khả năng chịu bóng ở giai đoạn

cây con.

- Mật độ chung của quần xã nơi có Ƣơi phân bố giao động từ 190 – 410

cây/ha ở mức khá cao, trong khi đó mật độ Ƣơi rất cao từ 90 – 280 cây/ha. Độ

che phủ biến động từ 33,12 – 49,29%.

- Tái sinh tự nhiên trên mặt đất tại khu vực nghiên cứu đều có dạng phân

bố cụm, phẩm chất tốt; Tỷ lệ cây tái sinh tốt biến động từ 59,68 – 88,57% và tỷ

lệ cây tái sinh xấu biến động từ 11,43 – 40,32%. Ở khu vực nghiên cứu lớp cây

tái sinh phần lớn tái sinh từ hạt, điều này cho thấy sự ổn đinh về mặt sinh thái

rừng nơi đây là tiềm năng đảm bảo sự ổn định lâu dài về mặt tái sinh.

- Cây bụi, thảm tƣơi ở khu vực nghiên cứu bao gồm loài: Bánh tét,

Dƣớng, Mật cật, Lau, Nghệ xanh, Hoàng đằng,… có chiều cao trung bình từ

33,12 – 49,29cm với độ che phủ từ 49 – 61%.

 Về thực trạng khai thác, tiêu thụ

Mùa vụ khai thác bắt đầu từ đầu tháng 4 – đầu tháng 6, đến mùa khai

thác ngƣời dân đi vào rừng bằng máy cày, xe máy và xe ô tô. Phần lớn họ khai

thác Ƣơi bằng cách trèo cây dùng sào đập và nhặt quả rơi, với lao động chính

biến độgn từ 2 – 6 ngƣời .

iv

Mỗi năm họ khai thác đƣợc khoảng 56kg/năm, và số lần khai thác 4 lần/năm,

sau khai thác hộ bảo quản bằng cách phơi nắng, sấy khô với độ ẩm 13%.

 Về thị trường

Trong sơ đồ kênh tiêu thụ bắt đầu từ ngƣời thu gom cho đến đại lý thu

mua rồi xuất khẩu nƣớc ngoài với giá bán biến động từ 30.000 – 80.000 kip, giá

cả Ƣơi tăng lên và hạ xuống dựa vào lƣợng khai thác trong năm ấy.

Do vậy, để đề xuất đƣợc các ý kiến về định hƣớng cũng nhƣ là các biện

pháp quản lý bảo vệ tài nguyên Ƣơi trong khu vực nghiên cứu. Bên cạnh đó,

khóa luận đã đề xuất đƣợc các biện pháp để nâng cao chất lƣợng Ƣơi tại xã Som

Hong, biện pháp tuyên truyền – giáo dục, biện pháp quản lý bằng luật pháp, biện

pháp kỹ thuật – công nghệ.

v

LỜI CẢM ƠN

Để hoàn thành đề tài tốt nghiệp trƣớc hết, tôi xin chân thành cảm ơn

Chính phủ nƣớc CHXHCN Việt Nam đã cung cấp học bổng cho tôi đƣợc học tại

Trƣờng Đại học Lâm nghiệp Việt Nam. Tôi bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới

Chính phủ nƣớc CHDCND Lào đã tuyển cử tôi sang học trình độ đại học về

ngành Quản lý tài nguyên rừng tại Trƣờng Đại học Lâm nghiệp Việt Nam. Xin

chân thành cảm ơn Tham tán Giáo dục Văn hóa – Đại sƣ quán Lào tại Việt Nam

đã tạo điều kiện thuận lợi về thủ tục và luôn động viên tôi trong suốt quá trình

học tập và làm khóa luận tốt nghiệp tại Lào.

Xin chân thành cảm ơn Ban Giám hiệu và lãnh đạo Trƣờng Đại học Lâm

nghiệp đã thƣờng xuyên quan tâm, theo dõi tiến độ học tập và động viên tôi

trong suốt quá trình học tập tại Trƣờng, đã tạo những điều kiện thuận lợi về các

thủ tục, trang thiết bị dụng cụ rất cần thiết và chăm lo về sinh hoạt ăn ở cho tôi

để hoàn thành quá trình học tập này thành công tốt đẹp.

Nhân dịp này, tôi xin gửi lời cảm ơn sâu sắc đến NGƢT.PGS.TS Trần Ngọc

Hải, ngƣời đã chỉ dẫn và giúp đỡ tận tình để tôi hoàn thành khóa luận của mình.

Tôi cũng xin gửi lời cảm ơn tới Phòng Nông – Lâm nghiệp huyện

Atsaphon, ngƣời dân trong khu vực nghiên cứu, gia đình, bạn bè đã động viên,

cung cấp tài liệu và giúp đỡ tôi hoàn thành khóa luận này.

Do hạn chế về trình độ, thời gian và kinh nghiệm trong công tác nghiên

cứu, khóa luận chắc không tránh đƣợc những thiếu sót. Tôi rất mong đƣợc

những ý kiến đóng góp, bổ sung của các thầy cô giáo, bạn bè để khóa luận đƣợc

hoàn chỉnh hơn.

Cuối cùng tôi xin chúc mối quan hệ hữu nghị, tình đoàn kết đặc biệt và sự

hợp tác toàn diện giữa hai nƣớc Việt Nam – Lào sẽ mãi mãi xanh tƣơi và đời đời

bền vững.

Xin chân thành cảm ơn!

Hà Nội, ngày……..tháng……..năm 2018

Sinh viên

Inthouone DOKDALA

vi

MỤC LỤC

TÓM TẮT KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP.............................................................i

1. Tên khóa luận tốt nghiệp....................................................................................i

2. Giáo viên hƣớng dẫn ..........................................................................................i

3. Sinh viên thực hiện.............................................................................................i

4. Mục tiêu nghiên cứu...........................................................................................i

5. Nội dung nghiên cứu..........................................................................................i

6. Phƣơng pháp nghiên cứu...................................................................................ii

7. Kết quả đạt đƣợc ...............................................................................................ii

LỜI CẢM ƠN ....................................................................................................... v

MỤC LỤC............................................................................................................ vi

DANG MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT .....................................................................ix

DANH MỤC BẢNG............................................................................................. x

DANH MỤC HÌNH ............................................................................................. xi

DANH BIỂU ĐỒ ................................................................................................xii

DANH MỤC BIỂU.............................................Error! Bookmark not defined.

ĐẶT VẤN ĐỀ....................................................................................................... 1

CHƢƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU................................ 3

1.1.Đặc điểm sinh thái của Ƣơi............................................................................. 3

1.2.Tình hình nghiên cứu trên thế giới.................................................................. 3

1.3.Tình hình nghiên cứu trong nƣớc.................................................................... 6

CHƢƠNG 2: MỤC TIÊU, NỘI DUNG VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU . 8

2.1.Mục tiêu nghiên cứu........................................................................................ 8

2.1.1. Mục tiêu chung............................................................................................ 8

2.1.2. Mục tiêu cụ thể............................................................................................ 8

2.2.Đối tƣợng, phạm vi nghiên cứu ...................................................................... 8

2.3.Nội dung nghiên cứu....................................................................................... 8

2.4.Phƣơng pháp nghiên cứu................................................................................. 9

vii

2.4.1. Phƣơng pháp kế thừa số liệu....................................................................... 9

2.4.2. Phƣơng pháp điều tra thu thập số liệu......................................................... 9

2.4.3. Phƣơng pháp thu thập số liệu ngoài thực địa............................................ 10

2.4.4. Phƣơng pháp xử lý số liệu......................................................................... 14

2.4.5. Phƣơng pháp nội nghiệp ........................................................................... 19

CHƢƠNG 3: ĐIỀU KIỆN TỰ NHIÊN VÀ KINH TẾ - XÃ HỘI KHU VỰC.. 20

NGHIÊN CỨU.................................................................................................... 20

3.1. Điều kiện tự nhiên của huyện Atsaphon ...................................................... 20

3.1.1. Vị trí địa lý ................................................................................................ 20

3.1.2. Địa hình..................................................................................................... 21

3.2. Điều kiện kinh tế - xã hội............................................................................. 22

3.2.1. Dân số........................................................................................................ 22

3.2.2. Tình hình sử dụng đất Nông lâm nghiệp................................................... 22

3.2.3. Lâm nghiệp................................................................................................ 24

3.3. Điều kiện tự nhiên của xã Som Hong .......................................................... 24

3.3.1. Vị trí địa lý ................................................................................................ 24

3.3.2. Dân số........................................................................................................ 25

3.3.3. Nguồn thu nhập ......................................................................................... 25

3.3.4. Giáo dục, y tế và giao thông...................................................................... 26

3.3.5. Lâm sản ngoài gỗ ..................................................................................... 27

CHƢƠNG 4: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU........................................................... 28

4.1. Đặc điểm cấu trúc rừng nơi có loài Ƣơi phân bố......................................... 28

4.1.1. Đặc điểm cấu trúc tổ thành tầng cây cao .................................................. 28

4.1.2. Đặc điểm cấu trúc mật độ......................................................................... 29

4.2. Nghiên cứu đặc điểm tái sinh tự nhiên nơi có loài Ƣơi phân bố ................. 30

4.2.1. Tổ thành tái sinh và phân bố tầng cây tái sinh.......................................... 30

4.2.2. Đặc điểm tầng cây bụi, thảm tƣơi ............................................................. 32

4.2.3. Cấu trúc tổ thành loài cây đi kèm ............................................................ 32

4.3. Phân bố......................................................................................................... 33

viii

4.4. Thực trạng khai thác và tiêu thụ Ƣơi tại xã Som Hong ............................... 36

4.4.1.Thực trạng khai thác Ƣơi ........................................................................... 36

4.4.2. Thị trƣờng tiêu thụ sản phẩm Ƣơi............................................................. 39

4.5. Thực trạng quản lý bảo vệ Ƣơi tại xã Som Hong ........................................ 43

4.5.1. Phƣơng pháp quản lý Ƣơi của ngƣời dân tại xã Som Hong ..................... 43

4.5.2. Quy luật khai thác ..................................................................................... 44

4.5.3. Các mối đe dọa.......................................................................................... 44

4.6. Đề xuất giải pháp nhằm phát triển nguồn tài nguyên nói chung và Ƣơi nói

riêng tại địa phƣơng ............................................................................................ 44

KẾT LUẬN, TỒN TẠI VÀ KIẾN NGHỊ........................................................... 48

Kết luận ........................................................................................................... 48

Tồn tại ............................................................................................................. 49

Kiến nghị......................................................................................................... 49

TÀI LIỆU THAM KHẢO

ix

DANG MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

Chữ viết tắt, ký hiệu Diễn giải

TNTN Tài nguyên thiên nhiên

LSNG Lâm sản ngoài gỗ

CHDCND Lào Nƣớc Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào

CHXHCN Việt Nam Nƣớc Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam

OTC Ô tiêu chuẩn

ODB Ô dạng bản

VQG Vƣờn quốc gia

CTTT Công thức tổ thành

KHHGĐ Kế hoạch hóa gia đình

RSX Rừng sản xuất

RG Rừng giàu

RTB Rừng trung bình