Nghiên cứu dự báo xói lở-bồi lắng lòng dẫn và đề xuất các biện pháp phòng chống cho hệ thống sông ở đồng bằng sông Cửu Long

BNN & PTNT

VKHTLMN

BOÄ NOÂNG NGHIEÄP VAØ PHAÙT TRIEÅN NOÂNG THOÂN

Vieän Khoa hoïc Thuûy lôïi mieàn Nam

2A Nguyeãn Bieåu – Quaän 5 - Tp. Hoà Chí Minh

Baùo caùo toång keát khoa hoïc vaø kyõ thuaät Ñeà taøi:

NGHIEÂN CÖÙU DÖÏ BAÙO XOÙI LÔÛ

BOÀI LAÉNG LOØNG DAÃN VAØ ÑEÀ XUAÁT CAÙC

BIEÄN PHAÙP PHOØNG CHOÁNG CHO HEÄ

THOÁNG SOÂNG ÔÛ ÑOÀNG BAÈNG

SOÂNG CÖÛU LONG

PGS.TS Leâ Maïnh Huøng

TP.Hoà Chí Minh, 09 – 2004

MUÏC LUÏC

LÔØI MÔÛ ÑAÀU

CHÖÔNG 1. TOÅNG QUAN

1.1 Nhöõng vaán ñeà chung lieân quan tôùi ñoái töôïng nghieân cöùu....................................... 13

1.2 Nhöõng thaønh töïu khoa hoïc lieân quan truïc tieáp tôùi noäi dung nghieân cöùu cuûa ñeà taøi 18

CHÖÔNG 2. THÖÏC TRAÏNG XOÙI BOÀI LOØNG DAÃN HEÄ THOÁNG SOÂNG ÔÛ

ÑBSCL VAØ AÛNH HÖÔÛNG XOÙI BOÀI TÔÙI MOÂI TRÖÔØNG SINH THAÙI

2.1 Thöïc traïng xoùi lôû bôø heä thoáng soâng ôû ÑBSCL........................................................ 24

2.2 Thöïc traïng boài laéng loøng daãn heä thoáng soâng ôû ÑBSCL .......................................... 29

2.3 Caùc khu vöïc xoùi boài troïng ñieåm treân heä thoáng soâng ôû ÑBSCL .............................. 31

2.4 Aûnh höôûng xoùi boài loøng daãn tôùi moâi tröôøng sinh thaùi ÑBSCL................................ 45

CHÖÔNG 3. NGHIEÂN CÖÙU DIEÃN BIEÁN LOØNG SOÂNG VAØ HÌNH THAÙI

HEÄ THOÁNG SOÂNG ÔÛ ÑBSCL

3.1 Khaùi quaùt veà dieãn bieán loøng daãn heä thoáng soâng ôû ÑBSCL..................................... 53

3.2 Quy luaät dieãn bieán loøng daãn taïi caùc khu vöïc xoùi boài troïng ñieåm............................ 59

3.3 Hình thaùi soâng thuoäc heä thoáng soâng ôû ÑBSCL ....................................................... 75

CHÖÔNG 4. NGUYEÂN NHAÂN, CAÙC NHAÂN TOÁ AÛNH HÖÔÛNG VAØ CÔ CHEÁ

XOÙI BOÀI LOØNG DAÃN HEÄ THOÁNG SOÂNG ÔÛ ÑBSCL

4.1 Nguyeân nhaân vaø caùc nhaân toá aûnh höôûng tôùi xoùi boài loøng daãn heä thoáng soâng ôû

ÑBSCL .................................................................................................................... 91

4.2 Cô cheá xoùi boài loøng daãn heä thoáng soâng ôû ÑBSCL ................................................ 135

4.3 Nguyeân nhaân, caùc nhaân toá aûnh höôûng vaø cô cheá xoùi boài loøng daãn caùc khu vöïc xoùi

boài troïng ñieåm treân heä thoáng soâng ôû ÑBSCL........................................................ 139

CHÖÔNG 5 : CAÙC GIAÛI PHAÙP GIAÛM NHEÏ THIEÄT HAÏI DO XOÙI BOÀI LOØNG

DAÃN ÑÖÔÏC ÖÙNG DUÏNG PHOÅ BIEÁN TREÂN THEÁ GIÔÙI

5.1 Caùc giaûi phaùp giaûm nheï thieät haïi do xoùi lôû bôø soâng ñöôïc öùng duïng phoå bieán treân

theá giôùi................................................................................................................... 145

5.2 Caùc giaûi phaùp giaûm nheï thieät haïi do boài laéng loøng daãn ñöôïc öùng duïng phoå bieán

treân theá giôùi .......................................................................................................... 150

CHÖÔNG 6: DÖÏ BAÙO XOÙI BOÀI LOØNG DAÃN HEÄ THOÁNG SOÂNG ÔÛ ÑBSCL

6.1 Nghieân cöùu döï baùo xoùi boài loøng daãn heä thoáng soâng ôû ÑBSCL............................. 153

6.2 Quy trình coâng ngheä vaø keát quaû döï baùo xoùi boài loøng daãn cho moät soá khu vöïc ñaïi

bieåu treân heä thoáng soâng ôû ÑBSCL ........................................................................ 182

6.3 Xaùc ñònh haønh lang oån ñònh beân soâng................................................................... 192

CHÖÔNG 7. NGHIEÂN CÖÙU GIAÛI PHAÙP COÂNG TRÌNH CHOÁNG XOÙI BOÀI

LOØNG DAÃN HEÄ THOÁNG SOÂNG ÔÛ ÑBSCL

7.1 Ñaùnh giaù caùc coâng trình chænh trò ñaõ xaây döïng treân heä thoáng soâng ôû ÑBSCL...... 200

7.2 Nhöõng neùt cô baûn cuûa coâng trình chænh trò soâng ôû ÑBSCL................................... 212

7.3 Ñònh höôùng giaûi phaùp choáng xoùi lôû bôø heä thoáng soâng ôû ÑBSCL.......................... 223

7.4 Ñònh höôùng giaûi phaùp choáng boài laéng loøng daãn gaây haïi ôû ÑBSCL....................... 225

7.5 Tuyeán chænh trò vaø boá trí coâng trình choáng xoùi boài caùc khu vöïc xoùi boài troïng

ñieåm treân heä thoáng soâng ôû ÑBSCL ....................................................................... 228

7.6 Phaân kyø ñaàu tö coâng trình chænh trò cho caùc ñieåm xoùi boài gaây thieät haïi lôùn treân

heä thoáng soâng ôû ÑBSCL........................................................................................ 239

CHÖÔNG 8. CHÖÔNG TRÌNH QUAÛN LYÙ DÖÕ LIEÄU CÔ BAÛN VAØ KEÁT QUAÛ

NGHIEÂN CÖÙU XOÙI BOÀI HEÄ THOÁNG SOÂNG ÔÛ ÑBSCL

8.1 Giôùi thieäu chung ................................................................................................... 241

8.2 Xaây döïng cô sôû döõ lieäu.......................................................................................... 241

8.3 Chöông trình quaûn lyù cô sôû döõ lieäu vaø keát quaû nghieân cöùu xoùi boài loøng daãn heä

thoáng soâng ôû ÑBSCL............................................................................................. 243

8.4 Höôùng daãn söû duïng............................................................................................... 245

CHÖÔNG 9. KEÁT LUAÄN VAØ KIEÁN NGHÒ

9.1 Keát luaän ................................................................................................................ 259

9.2 Kieán nghò............................................................................................................... 264

TAØI LIEÄU THAM KHAÛO

PHUÏ LUÏC

BAÛNG CHUÙ GIAÛI

ÑBSCL : Ñoàng baèng soâng Cöûu Long.

ÑTM : Ñoàng Thaùp Möôøi.

TGLX : Töù Giaùc Long Xuyeân.

ADCP : Thieát bò ño löu löôïng (Acoustic Doppler Current Profiler).

GPX-SERIES: Maùy ño saâu ñònh vò veä tinh.

DWT : Ñôn vò troïng löôïng cuûa taøu.

Vi : Vaän toác trung bình taïi thuûy tröïc meùp hoá xoùi phía bôø lôû (m/s).

[V]kd : Vaän toác khôûi ñoäng cuûa vaät lieäu caáu taïo loøng daãn (m/s).

∆Vi : Hieäu soá giöõa vaän toác thöïc ño vaø vaän toác khôûi ñoäng cuûa vaät lieäu caáu taïo

loøng daãn taïi maêët caét thöù i (m/s).

∆Ti : Thôøi gian duy trì vaän toác doøng chaûy lôùn hôn vaän toác khôûi ñoäng cuûa vaät lieäu

caáu taïo loøng daãn taïi maêët caét thöù i (ngaøy).

S0 : Söùc tải caùt của doøng chảy (m3

/s).

W : Ñoä thoâ thủy löïc (toác ñoä laéng chìm của buøn caùt tính baèng cm/s).

R : Baùn kính thủy löïc của mặt caét ngang doøng chảy ( m ).

V : Vaän toác trung bình mặt caét ( m/s ).

h : Chieàu cao soùng (m).

n : Heä soá nhaùm maùi bôø.

λ : Chieàu daøi cuûa soùng (m).

β : Heä soá phuï thuoäc vaøo tyû soá giöõa chieàu cao vaø chieàu daøi soùng λ

h .

D : Ñaø gioù (km).

r v : Vaän toác trung bình của thủy tröïc caùch taâm cong moät ñoïan r .

max h : Ñoä saâu lôùn nhaát của mặt caét ngang ñang xeùt treân ñoïan soâng cong (m).

i : Ñoä doác trung bình loøng daãn ñoïan soâng ñang xeùt.

Cw : Heä soá trôï löïc của toác ñoä laéng chìm.

g : Gia toác troïng tröôøng (m/s2

).

d : Ñöôøng kính haït caùt (mm).

Ri : Baùn kính cong taïi maêët caét thöù i (m).

Bi : Chieàu roäng soâng taïi maêët caét thöù i (m).

α : Heä soá thöïc nghieäm.

F : Dieän tích khoái ñaát bôø xoùi lôû trong khoaûng thôøi gian T naêm (m2

).

L : Chieàu daøi ñöôøng bôø saït lôû cuûa töøng giai ñoaïn (m).

T :Thôøi gian xoùi lôû (naêm).

Hmaxi : Ñoä saâu lôùn nhaát taïi maêët caét tính toaùn thöù i (m).

Hmax : Ñoä saâu lôùn nhaát cuûa ñoaïn xoùi lôû nghieân cöùu (m).

Ho : Ñoä saâu oån ñònh (taïi maët caét quaù ñoä) (m).

BNN & PTNT

VKHTLMN

BOÄ NOÂNG NGHIEÄP VAØ PHAÙT TRIEÅN NOÂNG THOÂN

Vieän Khoa hoïc Thuûy lôïi mieàn Nam

2A Nguyeãn Bieåu – Quaän 5 - Tp. Hoà Chí Minh

Baùo caùo toùm taét toång keát khoa hoïc vaø kyõ thuaät Ñeà taøi:

NGHIEÂN CÖÙU DÖÏ BAÙO XOÙI LÔÛ

BOÀI LAÉNG LOØNG DAÃN VAØ ÑEÀ XUAÁT CAÙC

BIEÄN PHAÙP PHOØNG CHOÁNG CHO HEÄ

THOÁNG SOÂNG ÔÛ ÑOÀNG BAÈNG

SOÂNG CÖÛU LONG

PGS.TS Leâ Maïnh Huøng

TP.Hoà Chí Minh, 09 – 2004

BOÄ NOÂNG NGHIEÄP VAØ PHAÙT TRIEÅN NOÂNG THOÂN

Vieän Khoa hoïc Thuûy lôïi mieàn Nam

2A Nguyeãn Bieåu – Quaän 5 - Tp. Hoà Chí Minh

Baùo caùo toùm taét toång keát khoa hoïc vaø kyõ thuaät Ñeà taøi:

NGHIEÂN CÖÙU DÖÏ BAÙO XOÙI LÔÛ

BOÀI LAÉNG LOØNG DAÃN VAØ ÑEÀ XUAÁT CAÙC

BIEÄN PHAÙP PHOØNG CHOÁNG CHO HEÄ

THOÁNG SOÂNG ÔÛ ÑOÀNG BAÈNG

SOÂNG CÖÛU LONG

CÔ QUAN CHUÛ TRÌ ÑEÀ TAØI CHUÛ NHIEÄM ÑEÀ TAØI

PGS.TS Leâ Maïnh Huøng

Baûn thaûo vieát xong thaùng 09 – 2004

Taøi lieäu naøy ñöôïc chuaån bò treân cô sôû keát quaû thöïc hieän

Ñeà taøi caáp Nhaø nöôùc maõ soá KC08-15

MUÏC LUÏC

LÔØI MÔÛ ÑAÀU

CHÖÔNG 1. TOÅNG QUAN

1.1 Nhöõng vaán ñeà chung lieân quan tôùi ñoái töôïng nghieân cöùu ........................................ 3

1.2 Nhöõng thaønh töïu khoa hoïc lieân quan tröïc tieáp tôùi noäi dung nghieân cöùu cuûa ñeà taøi .. 4

CHÖÔNG 2. THÖÏC TRAÏNG XOÙI BOÀI LOØNG DAÃN HEÄ THOÁNG SOÂNG ÔÛ

ÑBSCL VAØ AÛNH HÖÔÛNG CUÛA XOÙI BOÀI TÔÙI MOÂI TRÖÔØNG SINH THAÙI

2.1 Thöïc traïng xoùi lôû bôø heä thoáng soâng ôû ÑBSCL.......................................................... 5

2.2 Thöïc traïng boài laéng loøng daãn heä thoáng soâng ôû ÑBSCL ............................................ 6

2.3 Caùc khu vöïc xoùi boài troïng ñieåm treân heä thoáng soâng ôû ÑBSCL ................................ 7

2.4 Aûnh höôûng xoùi boài loøng daãn tôùi moâi tröôøng sinh thaùi ÑBSCL.................................. 7

CHÖÔNG 3. NGHIEÂN CÖÙU DIEÃN BIEÁN LOØNG SOÂNG VAØ HÌNH THAÙI HEÄ

THOÁNG SOÂNG ÔÛ ÑBSCL

3.1 Khaùi quaùt veà dieãn bieán loøng daãn heä thoáng soâng ôû ÑBSCL....................................... 8

3.2 Quy luaät dieãn bieán loøng daãn taïi caùc khu vöïc xoùi boài troïng ñieåm.............................. 9

3.3 Hình thaùi soâng heä thoáng soâng ôû ÑBSCL................................................................. 10

CHÖÔNG 4. NGUYEÂN NHAÂN CAÙC NHAÂN TOÁ AÛNH HÖÔÛNG VAØ CÔ CHEÁ

XOÙI BOÀI LOØNG DAÃN HEÄ THOÁNG SOÂNG ÔÛ ÑBSCL

4.1 Nguyeân nhaân vaø caùc nhaân toá aûnh höôûng tôùi xoùi boài loøng daãn heä thoáng soâng ôû

ÑBSCL .................................................................................................................... 12

4.2 Cô cheá xoùi boài loøng daãn heä thoáng soâng ôû ÑBSCL .................................................. 16

CHÖÔNG 5 : CAÙC GIAÛI PHAÙP GIAÛM NHEÏ THIEÄT HAÏI DO XOÙI BOÀI LOØNG

DAÃN ÑÖÔÏC ÖÙNG DUÏNG PHOÅ BIEÁN TREÂN THEÁ GIÔÙI

5.1 Caùc giaûi phaùp giaûm nheï thieät haïi do xoùi lôû bôø soâng ñöôïc öùng duïng phoå bieán treân

theá giôùi..................................................................................................................... 17

5.2 Caùc giaûi phaùp giaûm nheï thieät haïi do boài laéng loøng daãn ñöôïc öùng duïng phoå bieán

treân theá giôùi ............................................................................................................ 17

CHÖÔNG 6: DÖÏ BAÙO XOÙI BOÀI LOØNG DAÃN HEÄ THOÁNG SOÂNG ÔÛ ÑBSCL

6.1 Nghieân cöùu döï baùo xoùi boài loøng daãn heä thoáng soâng ôû ÑBSCL............................... 18

6.2 Quy trình coâng ngheä vaø keát quaû döï baùo xoùi boài loøng daãn cho moät soá khu vöïc ñaïi

bieåu treân heä thoáng soâng ôû ÑBSCL .......................................................................... 20

6.3 Xaùc ñònh haønh lang oån ñònh beân soâng..................................................................... 23

CHÖÔNG 7. NGHIEÂN CÖÙU GIAÛI PHAÙP COÂNG TRÌNH CHOÁNG XOÙI BOÀI

LOØNG DAÃN HEÄ THOÁNG SOÂNG ÔÛ ÑBSCL

7.1 Ñaùnh giaù caùc coâng trình chænh trò ñaõ xaây döïng treân heä thoáng soâng ôû ÑBSCL........ 26

7.2 Nhöõng neùt cô baûn cuûa coâng trình chænh trò soâng ôû ÑBSCL..................................... 28

7.3 Ñònh höôùng giaûi phaùp choáng xoùi lôû bôø heä thoáng soâng ôû ÑBSCL............................ 29

7.4 Ñònh höôùng giaûi phaùp choáng boài laéng loøng daãn gaây haïi cho heä thoáng soâng ôû

ÑBSCL .................................................................................................................... 30

7.5 Tuyeán chænh trò vaø boá trí coâng trình choáng xoùi boài cho caùc khu vöïc xoùi boài troïng

ñieåm treân heä thoáng soâng ôû ÑBSCL ......................................................................... 31

7.6 Phaân kyø ñaàu tö coâng trình chænh trò cho caùc ñieåm xoùi boài gaây thieät haïi lôùn treân

heä thoáng soâng ôû ÑBSCL.......................................................................................... 33

CHÖÔNG 8. CHÖÔNG TRÌNH QUAÛN LYÙ DÖÕ LIEÄU CÔ BAÛN VAØ KEÁT QUAÛ

NGHIEÂN CÖÙU XOÙI BOÀI HEÄ THOÁNG SOÂNG ÔÛ ÑBSCL

8.1 Giôùi thieäu chung .................................................................................................. 34

8.2 Xaây döïng cô sôû döõ lieäu........................................................................................ 34

8.3 Chöông trình quaûn lyù cô sôû döõ lieäu vaø keát quaû nghieân cöùu xoùi boài loøng daãn heä

thoáng soâng ôû ÑBSCL............................................................................................ 34

8.4 Höôùng daãn söû duïng.............................................................................................. 34

CHÖÔNG 9. KEÁT LUAÄN VAØ KIEÁN NGHÒ

9.1 Keát luaän............................................................................................................... 36

9.2 Kieán nghò............................................................................................................. 39

TAØI LIEÄU THAM KHAÛO

PHUÏ LUÏC

Lôøi noùi ñaàu

Xoùi lôû bôø, boài laéng loøng daãn heä thoáng soâng ôû ÑBSCL trong nhöõng thaäp nieân

gaàn ñaây ñaõ trôû neân hieän töôïng khaù phoå bieán, laø moái ñe doïa ñeán tính maïng, taøi saûn

cuûa nhaø nöôùc vaø nhaân daân vuøng ven soâng, laø löïc caûn khoâng nhoû caûn trôû tieán trình

phaùt trieån kinh teá vuøng troïng ñieåm phía Taây Nam cuûa Toå Quoác.

Tröôùc boái caûnh ñoù ñeà taøi khoa hoïc caáp Nhaø nöôùc “Nghieân cöùu döï baùo xoùi lôû,

boài laéng loøng daãn vaø ñeà xuaát caùc bieän phaùp phoøng choáng cho heä thoáng soâng ôû Ñoàng

baèng soâng Cöûu Long” ñöôïc thöïc hieän. Ñaây laø böôùc tieáp noái, laø söï keá thöøa vaø phaùt

trieån cuûa nhieàu coâng trình khoa hoïc tröôùc ñaây.

Muïc tieâu chính cuûa ñeà taøi goàm:

- Xaùc ñònh nguyeân nhaân, quy luaät vaø döï baùo xoùi lôû, boài laéng heä thoáng soâng ôû

ÑBSCL;

- Ñeà xuaát caùc giaûi phaùp phoøng choáng cho caùc khu vöïc saït lôû nghieâm troïng;

- Xaùc ñònh ñöôïc haønh lang oån ñònh doïc theo heä thoáng soâng ôû ÑBSCL;

- Boå sung hoaøn chænh phaàn meàm quaûn lyù döõ lieäu, quaûn lyù keát quaû nghieân cöùu

heä thoáng soâng ôû ÑBSCL nhaèm phuïc vuï coâng taùc quaûn lyù, khai thaùc vaø ñònh höôùng

phaùt trieån oån ñònh laâu daøi caùc ngaønh kinh teá xaõ hoäi.

Ñeå hoøan thaønh ñöôïc muïc tieâu ñaët ra, ñeà taøi ñaõ söû duïng caùc caùch tieáp caän sau:

- Tieáp caän töø thöïc teá (ño ñaïc, quan saùt, ñaùnh giaù thöïc teá, ñieàu tra daân gian, thu

nhaän caùc thoâng tin thöôøng xuyeân töø caùc ñòa phöông);

- Khai thaùc söû duïng coù choïn loïc keát quaû nghieân cöùu töø nhöõng ñeà taøi, döï aùn

tröôùc ñaây lieân quan tôùi noäi dung nghieân cöùu cuûa ñeà taøi;

- Tieáp caän nguoàn thoâng tin, naém baét caùc phöông phaùp môùi, coâng ngheä hieän

ñaïi, kyõ thuaät tieân tieán ñöôïc giôùi thieäu treân maïng Internet;

- Tieáp caän töø cô sôû lyù thuyeát cô baûn (nhöõng nguyeân lyù, caùc phöông trình, caùc

coâng thöùc cô baûn);

- Tieáp caän töø caùc coâng trình öùng duïng thöïc teá.

Vôùi söï giuùp ñôõ taän tình ñaày hieäu quaû cuûa caùc caáp, caùc ngaønh cuøng söï noã löïc

raát lôùn cuûa nhöõng thaønh vieân tham gia ñeà taøi, ñeán nay ñeà taøi ñaõ hoøan thaønh cô baûn

caùc noäi dung ñöôïc ñaët ra trong ñeà cöông, vôùi caùc saûn phaåm chính sau:

- Ba taäp taøi lieäu cô baûn veà ñòa hình, ñòa chaát traàm tích, thuûy vaên treân heä thoáng

soâng ôû ÑBSCL;

- Möôøi boán baùo caùo chuyeân ñeà, bao haøm toøan boä noäi dung chính cuûa ñeà taøi;

- Hai phaàn meàm töï vieát, trong ñoù moät phaàn meàm quaûn lyù cô sôû döõ lieäu, quaûn

lyù keát quaû nghieân cöùu vaø moät phaàn meàm tính oån ñònh maùi bôø soâng;

- Keát quaû döï baùo xoùi lôû bôø heä thoáng soâng ôû ÑBSCL ñöôïc göûi tôùi caùc ñòa

phöông tröôùc muøa möa luõ haøng naêm ñaõ goùp phaàn khoâng nhoû laøm giaûm möùc ñoä thieät

haïi do hieän töôïng xoùi lôû bôø gaây ra trong nhöõng naêm qua;

- Xuaát baûn cuoán saùch "Xoùi lôû bôø soâng Cöûu Long vaø giaûi phaùp phoøng traùnh

cho caùc khu vöïc troïng ñieåm", Nhaø xuaát baûn Noâng nghieäp, naêm 2002;

- Coâng boá moät soá coâng trình khoa hoïc treân caùc taïp chí chuyeân ngaønh, tham

gia ñoïc tham luaän taïi caùc hoäi thaûo khoa hoïc;

- Ñaøo taïo naâng cao trình ñoä caùn boä nghieân cöùu, höôùng daãn sinh vieân, hoïc vieân

cao hoïc laøm luaän aùn vaø luaän vaên toát nghieäp, höôùng daãn 2 nghieân cöùu sinh.

Nhöõng neùt môùi, neùt saùng taïo cuûa ñeà taøi ñöôïc theå hieän cuï theå nhö:

- Xaây döïng böùc tranh toøan caûnh veà xoùi boài loøng daãn heä thoáng soâng ôû ÑBSCL;

- Phaân loïai, phaân caáp xoùi boài loøng daãn theo ñaëc ñieåm, nguyeân nhaân hình

thaønh, theo möùc ñoä gaây haïi töø ñoù ñeà xuaát giaûi phaùp phoøng choáng, thöù töï öu tieân xaây

döïng coâng trình chænh trò cho caùc khu vöïc coù khaû naêng gaây neân thieät haïi lôùn;

- ÖÙng duïng kyõ thuaät vieãn thaùm vaøo nghieân cöùu dieãn bieán loøng daãn treân maët

baèng, ñaây laø moät phöông phaùp nghieân cöùu môùi deã thöïc hieän, ít toán keùm, song ñoä

chính xaùc chöa cao do aûnh coù ñoä phaân giaûi thaáp, khoâng chuïp cuøng thôøi gian coá ñònh

trong naêm;

- Ñaõ chæ ra nguyeân nhaân daãn ñeán tình traïng gia taêng xoùi lôû bôø heä thoáng soâng ôû

ÑBSCL trong maáy thaäp nieân qua. Ñaõ tieáp caän vôùi nhöõng ñaùnh giaù veà löôïng moät soá

yeáu toá nhö: Khaû naêng cuûa doøng chaûy, thôøi gian duy trì khaû naêng cuûa doøng chaûy, luõ

xuoáng trieàu ruùt, gia taûi meùp bôø soâng tôùi toác ñoä xoùi lôû bôø;

- Xaùc ñònh ñöôïc phaïm vi dieãn bieán treân maët baèng doïc soâng Tieàn, soâng Haäu töø

ñoù laøm cô sôû cho vieäc xaùc laäp haønh lang oån ñònh hai beân soâng trong ñieàu kieän soâng

phaùt trieån töï nhieân (chöa coù söï taùc ñoäng cuûa con ngöôøi);

- Xaây döïng ñöôïc hai coâng thöùc kinh nghieäm tính toác ñoä xoùi lôû bôø cho hai khu

vöïc Thöôøng Phöôùc vaø Sa Ñeùc treân soâng Tieàn laøm tieàn ñeà cho coâng taùc döï baùo toác ñoä

xoùi lôû bôø baèng coâng thöùc kinh nghieäm. Trong hai coâng thöùc ngoøai söï tham gia cuûa

caùc yeáu toá hình hoïc cuûa loøng daãn coøn ñöôïc ñeà caäp tôùi caùc yeáu toá doøng chaûy, yeáu toá

vaät lieäu caáu taïo loøng daãn, vì theá ñaõ phaàn naøo phaûn aùnh khaù saùt thöïc ñöôïc baûn chaát

vaät lyù cuûa hieän töôïng xoùi lôû;

- Ñaõ khaúng ñònh ñöôïc thaønh phaàn vaän toác taïi thuûy tröïc meùp hoá xoùi phía bôø lôû

aûnh höôûng lôùn nhaát tôùi toác ñoä xoùi lôû bôø;

- ÖÙng duïng Mike 11, Mike 21C vaø ñaëc bieät laø moâ hình toùan ba chieàu loøng

ñoäng vaøo vieäc nghieân cöùu dieãn bieán loøng daãn, döï baùo xoùi boài cho ñoïan soâng Tieàn

khu vöïc Taân Chaâu-Hoàng Ngöï, soâng Vaøm Nao vaø ñoïan soâng Haäu khu vöïc thaønh phoá

Long Xuyeân. Keát quaû thu ñöôïc khaù phuø hôïp vôùi nhöõng dieãn bieán thöïc teá;

- ÖÙng duïng coâng ngheä khoâng phaù huûy Georadar vaøo vieäc xaùc ñònh vò trí, ñoä

lôùn caùc dò thöôøng trong thaân keø gia coá bôø khu vöïc thò xaõ Vónh Long, khu vöïc thò traán

Taân Chaâu, vì theá ñaõ ngaên chaën ñöôïc moät soá söï coá xaûy ra;

- Phaân tích, ñaùnh giaù nhöõng öu ñieåm vaø nhöõng maët coøn haïn cheá cuûa caùc loïai

daïng coâng trình chænh trò soâng ñaõ xaây döïng treân heä thoáng soâng ôû ÑBSCL trong

nhöõng naêm qua, töø ñoù ruùt ra nhöõng kinh nghieäm caàn thieát cho caùc coâng trình ñöôïc

xaây döïng trong töông lai;

- Xaây döïng phaàn meàm quaûn lyù döõ lieäu, quaûn lyù keát quaû nghieân cöùu heä thoáng

soâng ôû ÑBSCL. Phaàn meàm coù khaû naêng khai thaùc vaø caäp nhaät döõ lieäu, vôùi giao dieän

gaàn guõi vôùi ngöôøi söû duïng;

Ngoøai ra neùt môùi cuûa ñeà taøi laø söï keát hôïp chaët cheõ giöõa coâng taùc nghieân cöùu

khoa hoïc vôùi vieäc trieån khai öùng duïng keát quaû vaøo thöïc teá cuï theå ñoù laø : Döï baùo xoùi

lôû bôø cho caùc ñòa phöông haøng naêm vaøo tröôùc muøa möa luõ; Döï baùo xoùi lôû bôø soâng

Saøi Goøn khu vöïc baùn ñaûo Thanh Ña vaø ñeà xuaát giaûi phaùp xöû lyù caáp baùch; ÖÙng duïng

keát quaû nghieân cöùu coâng trình chænh trò soâng vaøo thieát keá coâng trình gia coá bôø khu

vöïc thò xaõ Taân An, khu vöïc Naêm Caên ; Tö vaán trong quaù trình thi coâng keø Taân Chaâu,

keø Sa Ñeùc v.v…

Trung taâm Nghieân cöùu Chænh trò soâng & Phoøng choáng thieân tai - Vieän KHTL mieàn Nam

1

LÔØI MÔÛ ÑAÀU

Söï hình thaønh, phaùt sinh, phaùt trieån vaø thoaùi hoùa cuûa moät con soâng laø quaù

trình ñaáu tranh lieân tuïc cuûa hai maët ñoái laäp doøng chaûy vaø loøng daãn, keát quaû daãn ñeán

nhöõng thay ñoåi veà hình daïng loøng soâng treân maët baèng, treân maët caét doïc, treân maët caét

ngang theo khoâng gian vaø thôøi gian. Xoùi lôû bôø soâng, boài laéng loøng soâng laø hieän

töôïng töï nhieân, taát yeáu, thoâng qua vieäc taïo ra caùc hoá xoùi saâu, caùc coàn baõi, caùc ñoïan

soâng uoán löôïn, loài, loõm, loøng daãn tieán daàn tôùi daïng thöùc oån ñònh. Vì vaäy, xoùi lôû bôø,

boài laéng loøng soâng laø hieän töôïng töï nhieân khoâng theå loaïi tröø, chuùng ta chæ coù theå

ñieàu chænh ñeå noù dieãn ra ôû vò trí khaùc, ôû thôøi ñieåm khaùc, ôû möùc ñoä khaùc, khoâng "gaây

haïi" maø "höng lôïi" cho con ngöôøi.

Nhaèm muïc ñích giaûm nheï thieät haïi do hieän töôïng xoùi boài bieán hình loøng daãn

heä thoáng soâng ôû ÑBSCL gaây ra, ñeà taøi KC08-15 “Nghieân cöùu döï baùo xoùi lôû, boài

laéng loøng daãn vaø ñeà xuaát caùc bieän phaùp phoøng choáng cho heä thoáng soâng ôû Ñoàng

baèng soâng Cöûu Long’’, ñöôïc thöïc hieän vôùi caùc muïc tieâu:

- Xaùc ñònh roõ nguyeân nhaân, quy luaät vaø döï baùo xoùi lôû, boài laéng heä thoáng soâng

ôû ÑBSCL;

- Ñeà xuaát caùc giaûi phaùp phoøng choáng cho caùc khu vöïc saït lôû nghieâm troïng;

- Xaùc ñònh ñöôïc haønh lang oån ñònh doïc theo heä thoáng soâng ôû ÑBSCL;

- Boå sung hoaøn chænh phaàn meàm quaûn lyù döõ lieäu, quaûn lyù keát quaû nghieân cöùu

heä thoáng soâng ôû ÑBSCL.

Ñeå hoøan thaønh ñöôïc muïc tieâu ñaët ra, ñeà taøi ñaõ söû duïng caùc caùch tieáp caän sau:

- Tieáp caän töø thöïc teá (ño ñaïc, quan saùt, ñaùnh giaù thöïc teá, ñieàu tra daân gian, thu

nhaän caùc thoâng tin thöôøng xuyeân töø caùc ñòa phöông);

- Khai thaùc söû duïng coù choïn loïc keát quaû nghieân cöùu töø nhöõng nghieân cöùu

tröôùc ñaây lieân quan tôùi noäi dung cuûa ñeà taøi;

- Tieáp caän nguoàn thoâng tin, naém baét caùc phöông phaùp môùi, coâng ngheä hieän

ñaïi, kyõ thuaät tieân tieán ñöôïc giôùi thieäu treân maïng Internet;

- Tieáp caän töø cô sôû lyù thuyeát cô baûn (nhöõng nguyeân lyù, caùc phöông trình, caùc

coâng thöùc cô baûn);

- Tieáp caän töø caùc coâng trình öùng duïng thöïc teá.

* Noäi dung chính cuûa ñeà taøi:

1. Toång hôïp, phaân tích ñaùnh giaù keát quaû nghieân cöùu xoùi boài, caùc bieän phaùp daân gian,

caùc coâng trình thöïc teá ñaõ thöïc hieän treân heä thoáng soâng ôû ÑBSCL.

2. Ñieàu tra thöïc traïng xoùi, boài loøng daãn töø ñoù phaân loïai, phaân caáp caùc vò trí xoùi boài

Trung taâm Nghieân cöùu Chænh trò soâng & Phoøng choáng thieân tai - Vieän KHTL mieàn Nam

2

treân heä thoáng soâng ôû ÑBSCL.

3. Hoaøn chænh boä taøi lieäu cô baûn phuïc vuï coâng taùc nghieân cöùu.

4. Nghieân cöùu quaù trình loøng daãn vaø hình thaùi heä thoáng soâng ôû ÑBSCL.

5. Phaân tích caùc nhaân toá aûnh höôûng, nguyeân nhaân xoùi lôû vaø boài laéng heä thoáng soâng ôû

ÑBSCL.

6. Nghieân cöùu döï baùo xoùi, boài baèng moâ hình toùan, baèng coâng thöùc kinh nghieäm, baèng

coâng ngheä khoâng phaù huûy Georadar. Xaây döïng quy trình döï baùo vaø ví duï tính toaùn.

7. Xaùc laäp haønh lang oån ñònh trong ñieàu kieän soâng phaùt trieån töï nhieân cho caùc soâng

thuoäc heä thoáng soâng ôû ÑBSCL vaø xaùc ñònh tuyeán chænh trò toång hôïp cho caùc khu vöïc

xoùi lôû troïng ñieåm.

8. Nghieân cöùu caùc giaûi phaùp phoøng choáng xoùi lôû, boài laéng cho caùc khu vöïc troïng

ñieåm treân toaøn boä heä thoáng soâng ôû ÑBSCL.

9. Chuyeån giao caùc keát quaû nghieân cöùu ñeán caùc ñòa phöông, caùc cô quan höõu quan

nhaèm phoøng traùnh giaûm nheï thieân tai.

10. Ñaùnh giaù taùc ñoäng moâi tröôøng do xoùi lôû, boài laéng ñeán phaùt trieån daân sinh, kinh

teá, xaõ hoäi ôû ÑBSCL.

11. Höôùng daãn nghieân cöùu sinh, ñaøo taïo thaïc syõ vaø sinh vieân laøm ñoà aùn toát nghieäp.

12. Coâng boá caùc keát quaû nghieân cöùu cuûa ñeà taøi cho caùc ñòa phöông vaø treân caùc taïp

chí khoa hoïc chuyeân ngaønh.

13. Toång keát, nghieäm thu keát quaû ñeà taøi.

* Thôøi gian thöïc hieän ñeà taøi.

Thôøi gian thöïc hieän ñeà taøi 3 naêm töø thaùng 10/2001 ñeán thaùng 9/2004.

* Kinh phí cuûa ñeà taøi. Ngaân saùch nhaø nöôùc caáp 3 tyû ñoàng.