Nghiên cứu đề xuất một số giải pháp nhằm khắc phục tình trạng vi phạm quyền sở hữu trí tuệ ở Việt Nam trong điều kiện gia nhập WTO

Nguyeãn Phan Hoàng Thanh Luaän vaên toát nghieäp Thaïc só

Trang 1

TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC LUAÄT TP. HOÀ CHÍ MINH

KHOA LUAÄT KINH TEÁ

NGUYEÃN PHAN HOÀNG THANH

NGHIEÂN CÖÙU ÑEÀ XUAÁT MOÄT SOÁ GIAÛI PHAÙP

NHAÈM KHAÉC PHUÏC TÌNH TRAÏNG VI PHAÏM

QUYEÀN SÔÛ HÖÕU TRÍ TUEÄ ÔÛ VIEÄT NAM TRONG

ÑIEÀU KIEÄN GIA NHAÄP WTO

LUAÄN VAÊN THAÏC SÓ LUAÄT

CHUYEÂN NGAØNH : LUAÄT KINH TEÁ

NGÖÔØI HÖÔÙNG DAÃN : TS- PHAÏM VAÊN CHAÉT

TP. HOÀ CHÍ MINH, NAÊM 2006

Nguyeãn Phan Hoàng Thanh Luaän vaên toát nghieäp Thaïc só

Trang 2

MUÏC LUÏC

LÔØI NOÙI ÑAÀU

Chöông 1: Thöïc traïng thöïc thi Phaùp luaät veà Quyeàn sôû höõu trí tueä

taïi Vieät Nam.

1.1 – Ñaùnh giaù thöïc traïng vi phaïm quyeàn sôû höõu trí tueä taïi nöôùc ta.

1.1.1 – Moät soá vaán ñeà veà caùc quyeàn sôû höõu trí tueä vaø vai troø cuûa vieäc baûo hoä

quyeàn sôû höõu trí tueä..........................................................................................trang 2

1.1.2 - Tình hình vi phaïm quyeàn sôû höõu trí tueä ôû nöôùc ta .......................trang 6

1.1.2.1 – Caùc hình thöùc vi phaïm....................................................trang 7

1.1.2.2 – Caùc quyeàn sôû höõu trí tueä bò vi phaïm phoå bieán ...............trang 8

1.1.2.2.1 – Vi phaïm veà laøm haøng giaû, haøng nhaùi.....................trang 8

1.1.2.2.2 –Vi phaïm veà caùc quyeàn taùc giaû.............................. trang 14

1.1.2.2.3 – Vi phaïm veà phaàn meàm.........................................trang 16

1.1.2.2.4– Caùc vi phaïm khaùc..................................................trang 18

1.2 – Nguyeân nhaân

1.2.1 – Khaùch quan.................................................................................trang 18

1.2.1.1 – Caùc quy cheá phaùp lyù .....................................................trang 18

1.2.1.2 – Söï quaûn lyù ñieàu haønh cuûa Nhaø nöôùc.............................trang 22

Nguyeãn Phan Hoàng Thanh Luaän vaên toát nghieäp Thaïc só

Trang 3

1.2.2 – Chuû quan.....................................................................................trang 25

1.2.2.1 – Nhaän thöùc cuûa Doanh nghieäp .......................................trang 25

1.2.2.2 – Söï coá yù ( nguyeân nhaân quan troïng nhaát) .....................trang 29

1.3 – Kinh nghieäm cuûa moät soá nöôùc trong vieäc choáng vi phaïm quyeàn sôû höõu trí

tueä ( Hoa Kyø, Trung Quoác, Haøn Quoác, Ghana….) ñeå nghieân cöùu, ruùt ra nhöõng

baøi hoïc kinh nghieäm taïi caùc quoác gia naøy. ................................................trang 31

1.4 – Vai troø cuûa vieäc choáng vi phaïm sôû höõu trí tueä ôû Vieät Nam..............trang 41

1.4.1 – Ñoái vôùi hoaït ñoäng quaûn lyù cuûa Nhaø nöôùc ..................................trang 42

1.4.2 – Ñoái vôùi Doanh Nghieäp ...............................................................trang 45

1.4.3 – Ñoái vôùi xaõ hoäi.............................................................................trang 47

Chöông 2: Moät soá giaûi phaùp phaùp lyù khaéc phuïc tình traïng vi phaïm

quyeàn sôû höõu trí tueä ôû Vieät Nam

2.1 – Cô sôû lyù luaän ñeà xuaát giaûi phaùp...........................................................trang 50

2.2 – Heä quaû xuaát phaùt töø caùc cam keát

cuûa Vieät Nam gia nhaäp WTO ............................................................trang 52

2.2.1 – Cô hoäi .........................................................................................trang 52

2.2.2 – Thaùch thöùc ..................................................................................trang 54

2.3- Caùc giaûi phaùp..........................................................................................trang 56

2.3.1 – Veà phía Nhaø nöôùc.......................................................................trang 57

Nguyeãn Phan Hoàng Thanh Luaän vaên toát nghieäp Thaïc só

Trang 4

2.3.1.1 – Phoå bieán kieán thöùc veà Hieäp ñònh TRIPS, veà cam keát cuûa Vieät

Nam khi thöïc thi TRIPS..................................................................................trang 57

2.3.1.2 – Taêng cöôøng nhaän thöùc cho caùc cô quan Nhaø nöôùc, Doanh nghieäp

veà vai troø cuûa vieäc baûo hoä vaø haäu quaû cuûa vieäc vi phaïm quyeàn sôû höõu trí

tueä………………………................................................................................................trang 59

2.3.1.3 – Xaây döïng quy cheá ñaêng kyù baûo hoä quyeàn sôû höõu trí tueä cho

nöôùc ngoaøi minh baïch, roõ raøng.......................................................................trang 61

2.3.1.4 – Thoâng tin kòp thôøi treân trang WEB cuûa Chính phuû veà quy cheá vaø

caùc saûn phaåm sôû höõu trí tueä ñaõ ñaêng kyù vaø ñöôïc baûo hoä taïi Vieät Nam ñeå Doanh

nghieäp khoâng vi phaïm....................................................................................trang 62

2.3.1.5 – Höôùng daãn cho Doanh nghieäp xaây döïng thöông hieäu, nhaõn hieäu,

teân mieàn vaø thuû tuïc ñaêng kyù taïi caùc quoác gia thaønh vieân ..............................trang 63

2.3.1.6 – Ñieàu chænh söûa ñoåi Luaät, ñaëc bieät laø Luaät hình söï ñoái vôùi toäi

danh laøm giaû, haøng nhaùi, vi phaïm kieåu daùng, vi phaïm quyeàn taùc giaû vaø thieát keá boá

trí maïch tích hôïp cuõng nhö quyeàn khai thaùc tín hieäu veä tinh………….................trang 65

2.3.1.7 – Xöû lyù nghieâm khaéc caùc haønh vi vi phaïm

quyeàn sôû höõu trí tueä........................................................................................trang 67

2.3.1.8 – Phaân coâng, phaân nhieäm trong vieäc quaûn lyù

quyeàn sôû höõu trí tueä........................................................................................trang 71

2.3.2 – Ñoái vôùi Doanh nghieäp ................................................................trang 75

2.3.2.1 – Doanh nghieäp caàn naâng cao nhaän thöùc veà vieäc baûo hoä vaø choáng

vi phaïm quyeàn sôû höõu trí tueä..........................................................................trang 76

Nguyeãn Phan Hoàng Thanh Luaän vaên toát nghieäp Thaïc só

Trang 5

2.3.2.2 – Xaây döïng thöông hieäu, nhaõn hieäu vaø ñaêng kyù baûo hoä ....trang 77

2.3.2.3 – Baûo veä quyeàn sôû höõu trí tueä cuûa mình ............................trang 79

2.3.2.4 – Ñaáu tranh choáng vi phaïm quyeàn sôû höõu trí tueä trong töøng

Doanh nghieäp……………… trang 80

2.3.3 – Ñoái vôùi caùc Hieäp hoäi ..................................................................trang 81

2.3.4 – Ñaûm baûo ñieàu kieän veà vaät chaát ñeå baûo ñaûm thöïc thi phaùp luaät sôû höõu

trí tueä………………… ...............................................................................................trang 83

KEÁT LUAÄN

DANH MUÏC TAØI LIEÄU THAM KHAÛO

Nguyeãn Phan Hoàng Thanh Luaän vaên toát nghieäp Thaïc só

Trang 6

LÔØI NOÙI ÑAÀU

1- Tính caáp thieát, cô sôû khoa hoïc nghieân cöùu ñeà taøi:

Nghò quyeát Ñaïi hoäi Ñaûng Coäng Saûn Vieät Nam laàn thöù IX, Ñaûng ta ñaõ

khaúng ñònh xu theá taát yeáu khaùch quan cuûa hoäi nhaäp kinh teá quoác teá vaø ngaøy caøng

coù nhieàu quoác gia tham gia. Tuy nhieân, Ñaûng ta cuõng nhaän ñònh neàn kinh teá toaøn

caàu ñang bò caùc quoác gia phaùt trieån vaø caùc coâng ty xuyeân quoác gia thao tuùng neân

beân caïnh yeáu toá tích cöïc seõ coù maët tieâu cöïc, vöøa coù söï hôïp taùc vöøa coù söï ñaáu tranh

.

Ngaøy 04-01-1995, Vieät Nam chính thöùc noäp ñôn xin gia nhaäp toå chöùc

thöông maïi theá giôi ( WTO) vaø trong hôn 10 naêm keå töø ngaøy noäp ñôn Vieät Nam ñaõ

traû lôøi treân 3.000 caâu hoûi töø caùc quoác gia thaønh vieân vaø ñaõ hoaøn thaønh vieäc ñaøm

phaùn vôùi 28 ñoái taùc coù yeâu caàu.

Thoâng qua 11 phieân ñaøm phaùn vôùi WTO, ñaëc bieät töø phieân VI (thaùng

05/2003) ñeán phieân thöù XI ( 3/2006), Vieät Nam ñaõ cam keát thöïc thi caùc Hieäp ñònh

ngay sau khi trôû thaønh thaønh vieân WTO:

- Hieäp ñònh veà caùc bieän phaùp ñaàu tö lieân quan ñeán thöông maïi (TRIMS)

- Hieäp ñònh veà quyeàn sôû höõu trí tueä ( TRIPS)

- Hieäp Ñònh trò giaù Haûi quan ( CVA)

- Hieäp ñònh caáp pheùp nhaäp khaåu ( ILP)

- Hieäp ñònh veà vieäc aùp duïng caùc bieäp phaùp kieåm dòch ñoäng thöïc vaät (SPS)

- Hieäp ñònh veà haøng raøo kyõ thuaät trong thöông maïi ( TBT)

Trong ñoù, vieäc Vieät Nam cam keát thöïc hieän ngay Hieäp ñònh TRIPS theå

hieän quyeát taâm raát cao cuûa Vieät Nam trong vieäc baûo hoä quyeàn sôû höõu trí tueä cuûa

caùc nöôùc thaønh vieân maëc duø ñaây laø moät thaùch thöùc to lôùn ñoái vôùi Doanh nghieäp

Vieät Nam bôûi tình traïng vi phaïm sôû höõu trí tueä ôû nöôùc ta trong nhöõng naêm qua vaãn

dieãn ra gay gaét, ñaëc bieät vi phaïm veà:

+ Laøm haøng giaû, buoân baùn haøng giaû;

+ Söû duïng traùi pheùp thöông nhieäu, nhaõn hieäu vaø xuaát xöù haøng hoaù;

+ Vi phaïm quyeàn taùc giaû trong ghi aâm, chuyeån theå hoaëc söû duïng coâng

trình, taùc phaåm.

Ñeå thöïc hieän loä trình hoäi nhaäp kinh teá quoác teá vaø gia nhaäp WTO, Vieät Nam

ñaõ laàn löôït gia nhaäp Coâng öôùc Berne veà baûo hoä caùc taùc phaåm vaên hoïc vaø ngheä

Nguyeãn Phan Hoàng Thanh Luaän vaên toát nghieäp Thaïc só

Trang 7

thuuaät, Coâng öôùc Paris veà baûo hoä sôû höõu coâng nghieäp vaø caùc Coâng öôùc do toå chöùc

sôû höõu trí tueä theá giôùi WIPO toå chöùc ñaøm phaùn vaø kyù keát.

Quoác Hoäi nöôùc ta cuõng ñaõ ban haønh Luaät sôû höõu trí tueä baét ñaàu coù hieäu löïc

töø 01/07/2006. Beân caïnh ñoù, trong Boä Luaät daân söï söûa ñoåi vaø Luaät Thöông maïi söûa

ñoåi coù hieäu löïc töø 01/01/2006, vaán ñeà sôû höõu trí tueä cuõng ñöôïc phaùp ñieån hoùa ôû

nhöõng möùc ñoä khaùc nhau.

Thöïc thi Hieäp ñònh TRIPS cuõng nhö luaät Vieät Nam lieân quan ñeán quyeàn sôû

höõu trí tueä coù vai troø heát söùc quan troïng ñoái vôùi nöôùc ta trong vieäc tieáp nhaän vaø

khai thaùc quyeàn sôû höõu trí tueä töø caùc nöôùc phaùt trieån vaø caùc coâng ty xuyeân quoác

gia, ñaëc bieät laø coâng ngheä, kieåu daùng coâng nghieäp, saùng cheá, phaùt minh.

Tuy vaäy, tröôùc tình traïng vi phaïm sôû höõu trí tueä ôû nöôùc ta nhö hieän nay,

neáu khoâng tìm ñöôïc giaûi phaùp phaùp lyù thoûa ñaùng vaø trieån khai thöïc hieän nghieâm

chænh caùc giaûi phaùp, Vieät Nam seõ khoâng taïo ñöôïc loøng tin cho caùc quoác gia thaønh

vieân WTO vaø seõ laø söùc caûn to lôùn ñoái vôùi söï nghieäp coâng nghieäp hoùa vaø hieän ñaïi

hoùa ñaát nöôùc.

Xuaát phaùt töø lyù do treân, taùc giaû choïn Ñeà taøi “NGHIEÂN CÖÙU ÑEÀ XUAÁT

MOÄT SOÁ GIAÛI PHAÙP NHAÈM KHAÉC PHUÏC TÌNH TRAÏNG VI PHAÏM

QUYEÀN SÔÛ HÖÕU TRÍ TUEÄ ÔÛ VIEÄT NAM TRONG ÑIEÀU KIEÄN GIA

NHAÄP WTO” ñeå thöïc hieän Luaän vaên Thaïc só Luaät hoïc cuûa mình.

2- Muïc ñích nghieân cöùu:

Thoâng qua ñeà taøi, Luaän vaên seõ:

- Toång hôïp, chæ ra, ñaùnh giaù thöïc traïng vaø nguyeân nhaân cuûa caùc vi phaïm

phaïm quyeàn sôû höõu trí tueä taïi Vieät Nam trong 5 naêm gaàn ñaây.

- Raø soaùt laïi moät caùch toång theå caùc quy ñònh lieân quan ñeán quyeàn sôû höõu trí

tueä cuûa WTO, cuûa Vieät Nam ñeå ñaùnh giaù thuaän lôïi, khoù khaên cuûa Vieät Nam trong

vieäc thöïc thi caùc quy ñònh veà quyeàn sôû höõu trí tueä.

- Ñeá xuaát caùc giaûi phaùp phaùp lyù nhaèm khaéc phuïc tình traïng vi phaïm Quyeàn

sôû höõu trí tueä trong thôøi gian tôùi, nhaát laø khi Vieät Nam trôû thaønh thaønh vieân chính

thöùc cuûa WTO.

3- Phaïm vi ñeà taøi:

Ñeà taøi taäp trung nghieân cöùu caùc hình thöùc vi phaïm sôû höõu trí tueä vaø caùc

loaïi sôû höõu trí tueä thöôøng bò vi phaïm taïi Vieät Nam, trong ñoù ñaëc bieät löu yù ñeán:

Nguyeãn Phan Hoàng Thanh Luaän vaên toát nghieäp Thaïc só

Trang 8

quyeàn taùc giaû, kieåu daùng coâng nghieäp, laøm haøng giaû, haøng nhaùi, vi phaïm thöông

hieäu vaø phaàn meàm.

4- Tình hình nghieân cöùu ñeà taøi:

Vaán ñeà baûo hoä quyeàn sôû höõu trí tueä cuõng ñaõ ñöôïc nhieàu taùc giaû nghieân

cöùu ñeà caäp ñeán. Chaúng haïn, taùc giaû Nguyeãn Xuaân Quang – Cao hoïc Luaät Khoùa 2

nghieân cöùu baûo hoä nhaõn hieäu haøng hoùa theo Phaùp luaät daân söï Vieät Nam, taùc giaû Leâ

Thò Nam Giang – Cao Hoïc Luaät khoùa 3 nghieân cöùu caùc bieän phaùp baûo ñaûm thöïc thi

quyeàn sôõ höõu trí tueä theo Hieäp Ñònh Thöông maïi Vieät – Myõ vaø nhöõng vaán ñeà phaùp

lyù ñaët ra ñoái vôùi Vieät Nam khi thöïc hieän Hieäp ñònh; taùc giaû Haø Ñaêng Quaûng – cao

hoïc luaät khoùa 3“ Hoaøn thieän phaùp luaät Vieät Nam veà thöïc thi quyeàn sôû höõu trí tueä

trong ñieàu kieän hoäi nhaäp quoác teá”, taùc giaû Nguyeãn Thò Kim Hueä – Cao hoïc luaät

khoùa 4 “ Baûo hoä quyeàn sôû hueä trí tueä ñoái vôùi kieåu daùng coâng nghieäp ôû Vieät

Nam”…….. Ñaây laø nhöõng ñeà taøi nghieân cöùu vaán ñeà thöïc thi quyeàn sôû höõu trí tueä ôû

Vieät Nam hoaëc vaán ñeà baûo hoä moät ñoái töôïng naøo ñoù cuûa quyeàn sôû höõu trí tueä. Coøn

ñoái vôùi ñeà taøi maø taùc giaû choïn laøm luaän vaên thaïc só cuûa mình thì taùc giaû nghieân cöùu

tình traïng vi phaïm quyeàn sôû höõu trí tueä ôû Vieät nam, qua ñoù ñeà xuaát moät soá giaûi

phaùp ñeå khaéc phuïc. Ñaëc bieät, trong quaù trình tieán tôùi gia nhaäp WTO thì vaán ñeà ñaët

ra cho Vieät Nam nhö theá naøo tröôùc söï taùc ñoäng cuûa Hieäp ñònh sôû höõu trí tueä cuûa

WTO ( Hieäp ñònh TRIPS).

5- Phöông phaùp nghieân cöùu ñeà taøi:

Ñeå thöïc hieän ñeà taøi, taùc giaû söû duïng smoät soá phöông phaùp nghieân cöùu nhö

sau:

+ Phöông phaùp Duy vaät bieän chöùng

+ Phöông phaùp phaân tích, ñaùnh giaù, ñoái chieáu so saùnh treân cô sôû söû duïng

caùc vaên baûn hieän haønh vôùi caùc vaên baûn quoác teá.

+ Nghieân cöùu thöïc traïng vi phaïm quyeàn sôû höõu trí tueä ôû Vieät Nam, qua ñoù

ñaùnh giaù vaø ñeà ra moät soá giaûi phaùp khaéc phuïc.

6- Noäi dung luaän vaên:

Ñeå thöïc hieän ñeà taøi naøy, luaän vaên ñöôïc cô caáu thaønh 2 Chöông, goàm:

Nguyeãn Phan Hoàng Thanh Luaän vaên toát nghieäp Thaïc só

Trang 9

Chöông 1: Thöïc traïng thöïc thi Phaùp luaät veà Quyeàn sôû höõu trí tueä

taïi Vieät Nam.

Chöông 2: Moät soá giaûi phaùp phaùp lyù khaéc phuïc tình traïng vi

phaïm quyeàn sôû höõu trí tueä ôû Vieät Nam.

Tuy nhieân do thôøi gian coøn haïn cheá, cho neân Luaän vaên chaéc chaén coøn

nhieàu thieáu soùt. Taùc giaû kính mong nhaän ñöôïc söï goùp yù, chæ baûo chaân thaønh vaø

thieát thöïc cuûa quyù thaày coâ vaø beø baïn.